16.09.2012

PODRĘCZNIKI

• A. Olszewski, Wybrane problemy bankowości w turystyce, 2010

• J. Głuchowski, J. Szambelańczyk, Bankowość – podręcznik dla studentów, 1999

• L. Oręziak, B. Pietrzak, Bankowość na świecie i w Polsce, 2011

EGZAMIN – test, wstępnie ostatnie albo przedostatnie wykłady.

• Hasło na moodle: 1612wstih

PIENIĄDZ

• Czym jest pieniądz?

• W jakich formach występuje?

• Co określa jego wartość?

• Jaka jego ilość jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania gospodarki?

WYMIANA BARTEROWA (TOWAROWA)

• Wymiana jego wymiaru na inny – najbardziej pierwotna forma do dokonywania rozliczeń

PRZYCZYNY POWSTANIA

• Chęć posiadania dóbr które nie są wytwarzane w ramach wspólnoty, stopniowa specjalizacja, chęć posiadania bogactw, które nie występują na obszarze zamieszkałym przez wspólnotę, forma utrzymania dobrych relacji.

• Pierwsze źródła pisane dotyczące wymiany barterowej pochodzą z okresu 4,5 tysiąca lat – były to malowidła nagrobne w miejscowości Sakkara w Egipcie.

OGRANICZENIA WYMIANY BARTEROWEJ

• Długi łańcuch wymiany kolejnych dóbr, aby osiągnąć towar docelowy

• Związana z tym niska efektywność wymiany, brak możliwości dokonania porównania cen i wybrania wariantu optymalnego

• Wysokie koszty transakcyjne

Obecnie prymitywna forma rozliczeń stosowana w obliczu trudności gospodarczych rzutujących na siłę lokalnej waluty.

PRZYKŁADY

• Handel z krajami o nieustabilizowanej walucie (polskie czołgi w zamian za olej palmowy z Tajlandii)

• Wymiana barterowa w ramach wspólnoty krajów RWPG

• „Czarny rynek” w okresie wojennym – handel pomiędzy ludnością miejska i wiejska

• Rewolucja październikowa w Rosji – upadek (inflacja) pieniądza papierowego – rozkwit handlu wymiennego

• Pieniądz pojawił się w gospodarce samoistnie i spontanicznie

• Pieniądz wyodrębnił się ze świata towarów jako towar szczególny, ułatwiający wymianę różnych dóbr i usług

• Towar ten musiał charakteryzować się określonymi cechami

  • Powszechność występowania w przyrodzie

  • Cenność

  • Użyteczność

PIENIĄDZ TOWARY

• Pochodził towarowy pochodził z najbliższego otoczenia ludzi – ze świata: roślin, minerałów i zwierząt

PIENIĄDZ ROŚLINNY

• Ryż (Korea), herbata sprasowana w kostki (Tybet), gorzkie migdały (Indie), pieprz (Etiopia), ziarna kakao (Aztekowie)

PIENIĄDZ MINERAŁ

• Sól kamienna i kamień

PIENIĄDZE ZE ŚWIATA ZWIERZĄT

• Cięte muszle wampun – Kanada; Muszle Kauri – Indie [używana była też w Sudanie, osadach Sahary, Mauretanii (kaparda), Syjam (condaha, bia), Filipiny (siguer), Kongo i Angola (zimbi); suszone ryby w Islandii; wiewiórcze skórki w Rosji; skóry bizonów i niedźwiedzi w Ameryce Północnej; skóry łosia i bobra w Północnej Kanadzie; bydło w Grecji i Rzymie

PIENIĄDZ METALOWY

• Cechy: łatwa podzielność, trwałość, cenność, uniwersalność, łatwość transportu

• Metal posiada wszystkie cechy niezbędne do tego aby przekształcić go w pieniądz

• Początkowo pojawiły się więc pieniądze wykonane z metali nieszlachetnych (żelazo, miedź, brąz)

• Pieniądz wykonany z brązu zastąpił pieniądz zwierzęcy, jedna z pierwszych monet stał aż liberalny – podstawowa jednostka pieniężna wykorzystywana do regulowania zobowiązań w Rzymie od V w. p.n.e., miał on początkowo wagę 273 g.

• Pieniądze zaczęły być produkowane z metali szlachetnych, zaś nominał był uzależniony od wagi

PIENIĄDZ ODWAŻANY

• Sposobem na fałszerzy stało się wprowadzenie instytucji zaufania publicznego, które emitowałyby pieniądze o gwarantowanej wadze i jakości.

• Znakiem potwierdzającym jakość pieniądza stała się pieczęć „pra - bankiera”. Pieczęci wytłaczane z dwóch stron nadały płaski kształt monecie tworząc awers i rewers w kształcie znanym do dziś.

• Przyjmuje się że pierwsze takie monety pojawiły się w Lidii w około 680 roku p.n.e.

ZŁOTO I SREBRO MAJĄ WIELE ZALET

• Niska podaż gwarantuje stabilną cenę oraz dużą wartość jednostki pieniężnej

• Łatwo jest przenosić i dokonywać bieżących płatności

• Nie ulegają zniszczeniu

KREZEIDY (STATERY)

• Monety wykonane ze złota

BIMETALIZM

• System w którym jednocześnie w obiegu funkcjonują monety złote i srebrne

PRAWO KOPERNIKA – GRASHAMA

• W warunkach bimetalizmu pieniądz gorszy wypiera pieniądz lepszy

• Interpretacje - proporcje wartości pomiędzy złotem a srebrem zmieniają się wówczas w oczekiwaniu na zarobek, monety są tezauryzowane

BANKNOTY (HISTORIA)

• Po raz pierwszy wprowadzone przez Chińczyków w 650 roku n.e. Dynastia Tang wyemitowała bony Pao – Tchao stanowiące równowartość 1000 miedziaków

• W Europie pierwotnie banknot miał postać kwitów depozytowych „na okaziciela” potwierdzających przyjęcie „na skład” pieniądza kruszcowego

• Kwity depozytowe emitowane były w Wenecji, Amsterdamie, Hamburgu, Rotterdamie

BANKNOTY – KWITY DEPOZYTOWE

• W 1665 roku Królewski Bank Szwedzki dokonał emisji kwitów depozytowych pod zastaw srebra. Nie wszystkie miały jednak pokrycie w srebrze. Były jednak chętniej przyjmowane, niż miedziane 20 kg platmynty.

• W tym samym czasie złotnicy w Anglii przyjmowali metale szlachetne wystawiając w zamian pokwitowanie, które następnie wprowadzane były do obrotu

• Największą taką transakcją była pożyczka udzielona królowi Anglii Wilhelmowi III w wysokości 1.200.000 funtów szterlingów zabezpieczona wekslami wystawionymi przez założony w tym celu Bank Anglii

BANKNOTY KARTY

• 8 czerwca 1685 w kolonii francuskiej w Kanadzie wyemitowano pieniądze z kart do gry w oparciu o przyszłe dostawy gotówki

• Pieniądz karciany funkcjonował w Kanadzie przez około 70 lat

• Pierwszym, całkowicie abstrakcyjnym pieniądzem był wyemitowany przez Bank w Amsterdamie – Floren Bankowy. Nie był to pieniądz funkcjonujący w wymiarze realnym stanowił abstrakcyjną jednostkę tworzącą pewien standard

BANKNOTY

• Pieniądz papierowy dzięki łatwości jego kreacji, niskiej wartości jego materiału z którego jest wykonany, wywołuje pokusę realizacji dodatkowej emisji w imię „wyższych celów”. Konsekwencją jest wówczas inflacja, a nawet hiperinflacja

• Hiperinflacja z ZSRR 1918 – 1922 (likwidacja ziemian i bogatych mieszczan)

• Hiperinflacja w Niemczech w latach 1922 – 1923, wywołana aby uniknąć nadmiernego obciążenia związanego z reparacjami wojennymi

SYSTEM PIENIĘŻNY

• Po odkryciu Ameryki masa pieniądza rosła szybciej niż ilość wytwarzanych dóbr

• W XVII w. dużą rolę odgrywa srebro

• 1971 – 35 USD uncję złota można było wymienić ostatni raz

• Waluty europejskie (marka, funt) po II wojnie światowej nie były już wymienialne na złoto

• Na mocy układu z Bretton Woods (1944) zobowiązują się do podejmowania działań jeśli kurs zmieni się 0 1% w stosunku do przyjętego parytetu wobec złota, dolara

• Powołano: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju

• W wyniku ewolucji, dwuwalutowy system przekształcił się w Anglii w drugiej połowie XIX wieku w system waluty opartej wyłącznie na złocie – w którym bank gwarantował wymianę na złoto wszystkich form tego pieniądza

  • Wymiana na złoto w 100% - David Ricardo (1772 – 1823)

  • Lub w części na złoto oraz weksle handlowe – Tooke, Fullatron, Bendixen.

PARYTET ZŁOTA

Próbą powrotu do parytetu złota było przyjęcie w 1971 roku tzw. „węża walutowego”:

• Ustalono iż waluty 10 krajów europejskich będą utrzymywały wobec dolara kurs zmieniający się co najwyżej o 2,25% wobec dolara

• Banki Centralne tych krajów zsynchronizowały swoje działania

• System rozpadł się w 1973 roku po upłynnienia dolara

ZJAWISKA ZWIĄZANE Z PIENIĄDZEM METALOWYM

• Wiek XIX to okres upowszechnienia się pieniędzy papierowych, które były wymieniane na srebro lub złoto – do czasu, aż narastająca inflacja czyniła proces wymiany niemożliwym.

• Inflacja, a w imię wyższych celów, najczęściej zamieniała się w hiperinflację, aby sfinansować potrzeby rządu – związane zazwyczaj z prowadzeniem wojny lub innymi „szczytnymi” celami

• Po „reformie” (wymianie pieniędzy) – wracano do parytetu złota

20.10.2012

SYSTEM PIENIĘŻNY

• Po odkryciu Ameryki masa pieniężna rosła szybciej, niż ilość wytwarzanych dóbr.

• W XVII w. dużą rolę odgrywało srebro – w Anglii stanowi podstawową jednostkę obrachunkową, wobec której ustala się wartość monet złotych.

• W XVIII w. wzmógł się napływ metali z Kolumbii, Meksyku, Brazylii. Płatności dokonuje się zarówno w srebrze, jak i w złocie.

• Kurs wymiany decyduje o wzajemności wartości jednostek złota i srebra.

• Jednak stopniowo ilość złota wzrastała.

SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ. KSZTAŁTOWANIE SIĘ BANKOWOŚCI CENTRALNEJ

• Bank Anglii uzyskał przywilej prowadzenia działalności w formie spółki akcyjnej. Monopol ten trwał prawie 100 lat.

• Przywileje posiadali także złotnicy, którzy przyjmowali wkłady oraz udzielali pożyczek.

• Wkrótce pojawiła się konkurencja w zakresie obsługi długu publicznego. Była nią Kompania Mórz Południowych (South Sea Company), która od 1720 roku finansowała w dużej mierze państwa. Celem Kompanii miał być przywilej handlu z koloniami hiszpańskimi, jednak środki zostały spożytkowane na:

  • „przedsięwzięcie rokujące wielkie korzyści, ale nikt nie wie jakie”.

• W spekulacji brał również udział Bank Anglii – i jedynie dzięki szczęściu nie poniósł żadnych strat.

• W XVII i na początku XVIII wieku banknoty były emitowane przez różne banki prywatne, dopiero pod koniec XVIII wieku (ok. 1770) Bank Anglii wyeliminował konkurentów w tym zakresie stając się jedynym emitentem pieniądza papierowego w tym kraju.

• W okresie ożywienia gospodarczego mniejsze banki bez ograniczeń udzielały pożyczek powodując pompowanie baniek spekulacyjnych, a także ulegając zagrożeniu, że właściciele wkładów przyjdą wpłacić swoje pieniądze w gotówce (co niekiedy się zdarzało) – okresowo zdarzały się więc „runy na banki”.

• Na przełomie wieków Anglia toczyła liczne wojny (z koloniami amerykańskimi, z Napoleonem) – wymagało to finansowego wysiłku na utrzymanie armii w polu oraz budowę i wyposażenie floty oraz subsydia dla aliantów.

• W dużej mierze potrzeby te sfinansowane zostały dodrukiem pieniądza. W rezultacie ceny złota i srebra (jako środka płatniczego) zaczęły dynamicznie wzrastać.

• W rezultacie z rynku znikły całkowicie monety złote i srebrne. Zjawisko to było początkowo niezrozumiałe. Powołano specjalny Komitet, który miał je zbadać

• W 1811 roku odbyła się debata na temat istoty pieniądza. Jej najznamienitszym uczestnikiem był makler giełdowy żydowskiego pochodzenia – David Rocardo. Popierał on Komiette Kruszcowy i zasady, które później określiły system waluty złotej. Utrzymywał on, iż emisja pieniądza papierowego powinna być adekwatna do posiadanych zasobów kruszców szlachetnych – i banknoty powinny być na te kruszce wymienialne w całej swej masie.

W 1844 roku sir. Robert Peel określił zasady systemu waluty złotej:

• Ustalono emisję banknotów Banku Angielskiego na 14 mln funtów, ta suma miała być zabezpieczona obligacjami rządowymi.

• Banknoty ponad tę sumę można było emitować tylko wówczas gdy było na nie pokrycie w złocie lub srebrze (srebro miało stanowić jedynie ¼ pokrycia).

Zasady te szybko zostały złamane, gdyż małe prywatne banki, udzielały pożyczek – co wpływało na kreację pieniądza w postaci wkładów. Gdy klienci przychodzili po to, aby zamienić wkłady na gotówkę – pieniędzy nie starczało. Wówczas Bank Anglii poprzez dodruk ratował sytuację.

Należało podać kontroli działalność małych banków.

Zrealizowano to poprzez:

• Operacji otwartego rynku

• Politykę stopy procentowej

• Gdy w ocenie Banku Anglii zbyt wiele kredytów było udzielanych przez banki prywatne wówczas nastąpiła sprzedaż papierów rządowych – gotówka odpływała z tych instytucji.

↓operacje sprzężone↓

• Jednocześnie utrudniona była możliwość pożyczki gotówki od Banku Anglii, gdyż podnosił on stopy procentowe do poziomu zniechęcającego do takich operacji.

Pożyczki odblokowane były w przypadku „run’u na bank”

• W ten sposób Bank Anglii określił swoją rolę, jako „ostatecznego źródła kredytów” (lender of the last resort)

W Anglii zmienia się parytet wymiany:

• XVI wiek 1:11

• XVII wiek 1:12

• XVIII wiek 1:15

W XIX wieku w konsekwencji rewolucji francuskiej – do Anglii napłynęło bardzo dużo złota. Dodatkowo odkryto nowe złoża w Nevadzie. Zachwianiu uległ parytet wymiany. Wydano zakaz bicia monet srebrnych i wprowadzono standard złota. Podbudowę teoretyczną systemu waluty złotej stworzył David Ricardo.

DAVID RICARDO

• W wyniku ewolucji dwuwalutowy system przekształcił się w Anglii, w drugiej połowie XIX wieku w system walutowy oparty wyłącznie na złocie – w którym bank gwarantował wymianę na złoto wszystkich form tego pieniądza.

  • Wymiana na złoto w 100% - David Ricardo (1772 – 1823)

  • Lub w części na złoto oraz weksle handlowe – Tooke, Fullarton, Bemdixen.

ZJAWISKA ZWIĄZANE Z PIENIĄDZEM METALOWYM

• Wiek XIX to wiek upowszechniania się pieniędzy papierowych, które były wymieniane na srebro lub złoto – do czasu, aż narastająca inflacja czyniła proces wymiany niemożliwym.

• Inflacja w imię wyższych celów, najczęściej zamieniał się w hiperinflację, aby sfinansować potrzeby rządu – związane zazwyczaj z prowadzeniem wojny lub innymi „szczytnymi” celami.

• Po reformie (wymianie pieniędzy) – wrócono do parytetu złota

• Waluty europejskie (marka, funt) po II wojnie światowej nie były już wymienialne na złoto.

• Na mocy układu z Bretton Woods (1944) zobowiązują się do podejmowania działań jeśli kurs zmieni się o 1% w stosunku do przyjętego parytetu wobec złota – a faktycznie – dolara.

• Faktycznie nastąpiło uwolnienie kursów walutowych z wyjątkiem dolara.

• Powołano:

  • Międzynarodowy Fundusz Walutowy

  • Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju

SYSTEM PIENIEŻNY

• W latach 20-tych XX wieku Anglia próbowała przywrócić parytet złota, jednak kryzys gospodarczy z 1929 roku. Podkopał zaufanie do funta – porzucono więc powiązanie waluty ze złotem zaś wartość funta ustalona była w oparciu o podaż i popyt na rynku.

• Wielki kryzys spowodował również załamanie dolara. W 1933 roku zakazano Amerykanom posiadania złota – ostało ono skonfiskowane. Dolara zdewaluowano o 50%.

• Jednak po kryzysie ustalono nowy parytet na 35 USD za uncję, który utrzymał się do 1971 roku.

PARYTET ZŁOTA

• Próbą powrotu do parytetu złota było przyjęcie w 1971 roku tzw. „węża walutowego”.

• Ustalono iż waluty 10 krajów europejskich będą utrzymywały wobec dolara kurs zmieniający się o najwyżej 2,25% wobec dolara (który miał stały parytet wobec złota).

• Banki centralne tych krajów zsynchronizowały swoje działania.

• System rozpadł się w 1973 roku po upłynnieniu dolara.

PIENIĄDZ OBECNIE

• Współcześnie mamy do czynienia z systemem waluty kierowanej (waluty wolnej albo papierowej) – nie pozostającej w związku z zasobami złota lub innych metali szlachetnych, czy nawet określonych towarów

• Istoty pieniądza upatruje się w jego abstrakcyjnej wartości, powszechnie akceptowanej społecznie.

• Niezwykle ważna jest dbałość Państwa o wartość pieniądza, a więc wielkości jego emisji.

CECHY PIENIĄDZA

• Podzielność

• Trwałość

• Rzadkość występowania w przyrodzie

• Jednorodność

FUNKCJĘ PIENIĄDZA

• Miernik wartości

• Środek wymiany (cyrkulacji)

• Powszechny środek płatniczy

• Środek tezauryzacji

• Pieniądz światowy (w odniesieniu do poprzednich funkcji)

POCZĄTKI SYSTEMU BANKOWEGO

Egipt, Babilon, Grecja, Rzym – świątynie pełnią funkcje pośredników finansowych.

• Udzielane są procentowane pożyczki w złocie i srebrze na zakup towarów i wyprawy kupieckie.

• W Grecji wymiana walut oraz udzielanie pożyczek odbywa się na rynku, przy stolikach na 4 nogach (tetra – peza). Treaozyci przyjmowali także depozyty, prowadzili rachunki bieżące. Pełnili funkcję notariuszy, skarbników państwa, a także księgowych w świątyniach.

• Waluty były wymieniane według określonego kursu, uwidocznionego w tabelach. Pieniądze były ważone i znakowane.

• Współczesna bankowość zaczęła kształtować się w okresie średniowiecza.

• Protoplastami współczesnych bankowców byli:

  • Złotnicy – przyjmujący złoto i srebro w zamian za kwity depozytowe

  • Wekslarze – wymieniający monety miejscowe na zagraniczne, a także złoto i srebro. W zamian za przyjęty do depozytu towar wydawali weksle, jako zobowiązanie do zwrotu towaru.

• Transakcje były realizowane przy stołach/kontuarach, które nosiły włoską nazwę Banca.

Złotnicy pełnili rolę bankierów – finansują arystokracji budowę pałaców, utrzymanie wojska oraz inne przedsięwzięcia.

Do znanych rodzin złotniczych zajmujących się również finansami zaliczamy:

• Rotschildów

• Bethman

• Fuggerowie

System bankowy na początku miał charakter:

↓

Bankowości zamkniętej – z przewagą własnej rodziny.

Bankowość otwarta – w której bank był własnością partnerów w interesach.

W toku dalszej ewolucji wykształciła się:

↓

Bankowość inwestycyjna – bank będący własnością rodziny, dokonuje inwestycji w domy, fabryki, inne nieruchomości.

Bankowość uniwersalna – własność rozproszona, wyrażona w akcjach, zakres działalności pełny.

System bankowy umożliwia efektywne alokowanie nadmiaru kapitału.

• Tworzy mechaniczny gatunek gromadzenia środków oraz ich inwestowania.

• Zapewnia możliwość dokonywania płatności pomiędzy uczestnikami systemu.

• Zapewnia informacje cenowe, w zakresie oferowanych produktów.

• Stwarza warunki do transformacji środków inwestowania (co do czasu, wielkości i ryzyka).

Sposób organizacji i funkcjonowania banków określa model sektora finansowego:

Model anglosaski (anglo – amerykański lub zorientowany giełdowo):

• Opiera się na rynkach finansowych. Pozyskiwanie kapitału odbywa się poprzez emisję papierów wartościowych. Finansowanie bezpośrednio przez bank odbywa się w zakresie pożyczek krótkoterminowych

Model niemiecko – japoński (system zorientowany bankowo):

• System bankowy zaspokaja potrzeby krótko i długoterminowe klientów w zakresie kredytów z środków pozyskanych od depozytariuszy.

Bankowość muzułmańska:

• Transakcje nie są oparte na naliczaniu orientowania od pożyczonego kapitału. Klientom proponuje się współudział w inwestycji (mudaraba) – zyskach z niej wynikających oraz ryzyku.

• W modelu zorientowanym bankowo – bank posiada przywileje, stąd konieczność zdefiniowania pojęcia banku.

POJĘCIE BANKU:

• Pojęcie banku w Polsce początkowo nie było jednoznaczne zdefiniowane:

  • Zarówno przed jak i powojenne regulacje używały tego pojęcia, nie definiując go wcześniej

  • Dopiero ustawa Prawo Bankowe z 1989 roku zdefiniowała pojęcie banku – określając go jako samodzielną i samofinansującą się jednostkę organizacyjną, posiadającą osobowość prawną oraz własny statut.

  • Wadą tej definicji jest jej ogólnikowość

  • Definicja banku według ustawy z 1997 roku mówi:

    • Jest to osoba prawna, która działa na podstawie zezwolenia, uprawniającego ją do świadczenia czynności bankowych, które obciążają ryzykiem powierzone bankowi środki.

RODZAJE BANKÓW KOMERCYJNYCH

• Według kategorii klientów:

  • Banki detaliczne

    • Obsługujące klientów indywidualnych (banki internetowe, hipoteczne, depozytowo – kredytowe)

  • Banki korporacyjne

    • Obsługujące klientów instytucyjnych

• Według zakresu usług

  • Banki uniwersalne

    • Oferują pełny zakres usług i produktów dla wszystkich klientów

  • Banki specjalistyczne

    • Banki hipoteczne

    • Banki inwestycyjne

• Ze względu na sposób obsługi klientów

  • Banki internetowe

  • Banki tradycyjne

• Kryterium właściciela

  • Banki państwowe

  • Banki prywatne

  • Banki mieszane

BANKI HIPOTECZNE

• Podstawą ich działalności jest udzielanie kredytów zabezpieczających hipoteką ustanowiona na nieruchomości lub nabywaniem takich wierzytelności.

BANKI DEPOZYTOWO – KREDYTOWE

• Przyjmowanie depozytów, udzielani kredytów, dokonywanie rozliczeń – jednak bez operacji na rynku kapitałowym.

BANKI INWESTYCYJNE

• Realizują zlecenia klientów dotyczące głównie przedsięwzięć kapitałowych (w zakresie emisji i obrotu papierami wartościowymi). W zasadzie nie pozyskują środków z depozytów klientów detalicznych.

BANK CENTRALNY

• Funkcje banku centralnego:

  • Bank emisyjny

    • Emisja banknotów i monet (bilonu), emisja bonów skarbowych i obligacji, operacje otwartego rynku w celu regulacji wartości stopy procentowej, sprzedaż i skup waluty w celu regulacji kursu walutowego

  • Bank banków

  • Bank państwa

    • Działalność operacyjna związana z emisją obligacji w celu pozyskania środków dla budżetu państwa

NARODOWY BANKO POLSKI (NBP)

• Bankowość centralna wiążę się z koniecznością realizacji następujących funkcji:

  • Emisji pieniądza, kontrola jego podaży

  • Stabilizacji systemu bankowego w państwie

  • Organizacji bezpiecznego i efektywnego systemu rozliczeń

• 1668 – Bank Szwecji – pierwszy bank emisyjny

• 1694 – Bank Anglii

• 1814 – Bank Holandii

• 1817 – Bank Hiszpanii

• 1860 – Państwowy Bank Rosji

• 1875 – Niemiecki Bank Rzeszy

• 1882 – Bank Japonii

• 1913 – Bank Centralny Stanów Zjednoczonych

• W Polsce dyskusja o banku centralnym rozpoczęła się w latach 60tych XVIII wieku, nasiliła się w okresie Sejmu Czteroletniego, w kontekście zwiększenia wpływów do budżetu.

• Pierwszy dojrzały projekt był autorstwa Jędrzeja Kapostasa. Zakładał on utworzenie banku emisyjnego, wystawiającego asygnaty bankowe, które regulowana byłaby połowa podatków.

• Upadek państwa polskiego przerwał dyskusję.

• 1828 – w Królestwie Polskim powstał Bank Polski (zorganizowany przez ministra skarbu – Ksawerego Dureckiego – Lubeckiego):

  • Bank zajmował się:

    • Obsługą długu publicznego

    • Emisją pożyczek zaciągniętych przez Skarb Królestwa

    • Prowadzenie tzw. Interesu depozytowego

    • Prowadzenie tzw. Interesu dyskontowego

    • Prowadzenie interesu lombardowego

    • Bank angażował się również w projekty inwestycyjne własne i rządowe

• 1886 Bank Polski przekształcony został w oddział rosyjskiego Banku Państwa

• 1916 Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa PKKP

  • Utworzona przez niemieckie władze okupacyjne w generalnym Gubernatorstwie Warszawskim, była instytucją emisyjną – drukowała marki polskie, a także:

    • Udzielała pożyczki

    • Przyjmowała depozyty

    • Dyskonto weksli

    • Po odzyskaniu niepodległości, stała się bankiem państwa

ODSETKI – RYS HISTORYCZNY

W Starym Testamencie pożyczki na procent były raczej potępiane:

• … Ktokolwiek jest sprawiedliwy i przestrzega prawa… nie uprawia lichwy, nie żąda odsetek. (EZ 18,8)

• Jeśli pożyczysz pieniądze ubogiemu z mojego ludu, żyjącemu obok ciebie, to nie będziesz postępował wobec niego jak lichwiarz i nie karzesz mu płacić odsetek. (Wj 22,24)

• II Sobór Laterański odmówił lichwiarzom pochówku w poświęconej ziemi. Pożyczek na procent zakazywał również Karol Wielki.

• Ilość odsetek, jakie bankierzy zgromadzili w ciągu życia odpowiada ilości drewna, które posłuzy do ich spalenia.

• W 1577 roku genueński bankier Lazaro Doria wycofał się z interesów dręczony wyrzutami sumienia.

• Jan Kalwin w 1545 roku podzielił odsetki na dozwolone (do 5%) oraz sprzeczne z zasadami miłosierdzia. Uważał

3.11.2012 r.

1916 Polska Krajowa Kasa pożyczkowa (PKKP):

• Utworzona przez niemieckie władze okupacyjne w generalnym Gubernatorstwie Warszawskim, była instytucją emisyjną – drukowała marki polskie, a także:

  • Udzielała pożyczki,

  • Przyjmowanie depozytów,

  • Dyskonto weksli,

  • Po uzyskaniu niepodległości, stała się bankiem Państwa.

1924 BANK POLSKI S.A.

• Głównym zadaniem było utrzymanie wartości pieniądza – złotego oraz regulowanie obiegu pieniężnego i kredytu.

• Zaprzestał działalności po wybuchu wojny. Aktywa przeniesione zostały do Londynu.

1939 BANK EMISYJNY W KRAKOWIE:

• Był instytucją niemiecką z niemieckim językiem urzędowym, obejmował zasięgiem swojego działania teren GG. Emitował złotego „krakowskiego”.

15 stycznia 1945 r. powołanie NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO:

• Bank emisyjny,

• Tworzenie planów kredytowych podporządkowanych centralnemu planowi gospodarczemu,

• Obsługę budżetu państwa,

• Nadzorowanie banków specjalistycznych (Bank Handlowy w Warszawie, PeKaO S.A., PKO bp),

W 1952 r. NBP przejął aktywa Banku Polskiego – złoto o wartości 70 mln USD.

NBP stał się naczelną instytucją kredytową.

W 1948 r. (ostatecznie w 1951 r.) zapadła decyzja o likwidacji wszystkich banków z wyjątkiem:

• NBP

• Banu Rolnego

• Banku Inwestycyjnego

• PKO bp

• PeKaO S.A.

• Bank handlowy w Warszawie

• Gminnych kas spółdzielczych

Obowiązywała zasada: „jeden bank, jeden rachunek, jeden kredytodawca”.

• W latach 70 tych w struktury NBP włączono PKO bp praz Bank Inwestycyjny. PKO bp wydzielony został z NBP dopiero w latach 80 tych.

  • 1982 uniezależnienie NBP od Ministerstwa Finansów

• W odpowiedzi na kryzys lat 80 tych, postanowiono wprowadzić dogłębne reformy, wymagające porozumienia społecznego. Rozpoczęto budowę struktury dwupoziomowej.

• NBP miał się skoncentrować na realizacji funkcji banku centralnego ze szczególnym uwzględnieniem dbałości o wartość polskiej waluty.

1989 – rzeczywisty przełom w polskiej bankowości.

• Wydzielono 9 banków państwowych, które powstały na bazie największych oddziałów okręgowych.

• Bank centralny uzyskał status banku banków.

• Podstawowym celem NBP stało się umocnienie polskiego pieniądza.

  • Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi (PeKaO S.A.)

  • Powszechny Bank Kredytowy w Warszawie, (HVB)

  • Wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu (Stantander - Hiszpania)

  • Bank Śląski w Katowicach (ING)

  • Bank Zachodni we Wrocławiu (Stantander)

  • Bank Gdański w Gdańsku (Millenium)

  • Bank przemysłowo-Handlowy w Krakowie (GE Money + PeKaO S.A.)

  • Bak Depozytowo-Kredytowy w Lublinie (PeKaO S.A.)

  • Pomorski Bank kredytowy w Szczecinie (PeKaO S.A.)

W latach 1989 – 2004 nastąpiła stopniowa prywatyzacja bankówpaństwowych, obecnie pozostały:

• PKO BP S.A.

• BGŻ S.A. (Eureko - Rabobank)

• BGK S.A.

W kolejnych latach następowała konsolidacja sektora bankowego:

• 1993 Bank Śląski S.A. ING Bank NV

• 1998 BPH Bayerische Hypo-und Vereinsbank

• 1998 PBK Bank Austria Creditanstalt

• 1999 Bank Zachodni AIB

• 1999 PeKaO S.A. Uncredita Italiano + Allianz AG

• 2003 BIG Bank Gdański Millenium

STRUKTURA ORGANÓW NBP ORAZ KNB

PREZES NBP:

• Powołany jest przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat (przewodniczy RPP, Zarządowi NBP oraz reprezentuje NBP na zewnątrz) – obecnie: Marek Belka

• KNF – Andrzej Podsiadło.

RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ:

• Ustala założenia polityki pieniężnej, składa Sejmowi sprawozdanie z tej realizacji,

• Zatwierdza plan finansowy NP., przyjmuje roczne sprawozdanie,

• Ustala zasady operacji otwartego rynku

ZARZĄD NBP:

• Kieruje bieżącą działalnością NBP

KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO:

• Powołana została w 2006 r. zastępując kilka instytucji nadzorczych w ramach nadzoru zaintrygowanego nad rynkami finansowymi.

• Od 1 stycznia 2008 r. nadzór nad sektorem bankowym realizowany jest przez KNF.

• W skład KNF wchodzą:

  • Przewodniczący

  • 2 zastępców

  • 4 członków tj: Minister właściwy ds. zabezpieczeń

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego

Prezes NBP

Przedstawiciel Prezydenta RP

KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO:

Komunikat ze 135. Posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego w dniu 29 sierpnia 2011 r.

W 135 posiedzeniu Komisja Nadzoru Finansowego wzięli udział:

• Pan Stanisław Kluza – przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego.

• Pan Lesław Gajek – zastępca przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego.

• Pan Witold Koziński – wiceprezes Narodowego Banku Polskiego.

• Pan Wiesław Szczuka – przedstawiciel ministra finansów.

• Pani Czesława Ostrowska – przedstawiciel ministra pracy.

• Pan Jerzy Pruski – przedstawiciel prezydenta RP.

NARODOWY BANK POLSKI – KWESTIA NIEZALEŻNOŚCI:

• Niezależność funkcjonalna

• Niezależność finansowa

• Niezależność instytucjonalna

• Niezależność prawna

Za: Prowadzi do niższej inflacji

Zwiększa wiarygodność

Ogranicza zmienność poziomu inflacji

Sprzyja wzrostowi gospodarczemu

Przeciw: Występuje deficyt demokracji

ODSETKI – RYS HISTORYCZNY:

W starym testamencie pożyczki na procent były raczej potępiane:

„… ktokolwiek jest sprawiedliwy i przestrzega prawa … nie uprawia lichwy, nie żąda odsetek…”

„jeżeli pożyczysz pieniądze ubogiemu z mojego ludu, żyjącemu obok ciebie, to nie będziesz postępował wobec innego jak lichwiarz i nie karzesz mu płacić odsetek.”

II sobór Laterański odmówił lichwiarzom pochówku w poświęconej ziemi. Pozyczka na procent zakazywał również Karol Wielki.

Ilość odsetek, jakie bankierzy zgromadzili w ciągu życia odpowiada ilości drewna, które posłuży do ich spalenia w piekle.

• W 1577 r. geueński bankier Lazaro Doria wycofał się z interesów dręczony wyrzutami sumienia.

• Jan kalwin w 1545 r. podzielił odsetki na dozwolone (do 5%) oraz sprzeczne z zasadami miłosierdzia. Uważał także, że zawód bankiera nie jest godny chrześcijanina i człowieka uczciwego.

Opinie te nie powstrzymały rozwoju kantorów i banków.

• W 1401 r. – powstał bank Tanta de Co…

• Z ust Leona Battisty Albertiego (1202 – 1472, Florencja) padły słowa „czas to pieniądz”.

• W XV w prawnik Paweł de Castro wprowadził termin „perculum sotris” – oznaczający ryzyko zaangażowanego w pożyczkę kapitału.

• Jeżeli chodzi o prestiż, bankierzy w RP XVI w. sytuowali się pomiędzy prostytutkami a aktorami.

• Stopniowo nastąpiło wyraźne odróżnienie odsetek od lichwy.

  • „Oprocentowanie pieniądza jest potrzebne i wszystkim przyniesie pożytek. Lichwa zać działa niszcząco i jest rzeczą straszną. Ten, kto obie sprawy myli, postępuje tak, jakby chciał zabronić wszelkiego stosowania ognia, gdyż pali on spopiela tych, którzy nawet blisko doń pochodzą”. Isaac de Pinto (1771 r.)

ARYTMETYKA BANKOWA – STOPA PROCENTOWA:

Kapitał może być pożyczany przez baki w formie oprocentowanych:

• Kredytów

• Pożyczek

Kapitał pożyczany jest także bankowi przez jego klientów w formie deponowanych na rachunku lokat.

Oprocentowanie – jest narzędziem ustalania przyszłej wartości kapitału na podstawie jego wartości początkowej:

K_n = K₀ + O

K_n – wartość kapitału końcowego,

K₀ – wartość kapitału początkowego,

O – wartość odsetek

Stopa procentowa jest także ceną użyczenia kapitału.

Proces odwrotny względem oprocentowania nazywamy dyskontowaniem.

K₀ = K_n – O

Stopę procentową możemy też postrzegać, jako relację wymiany pomiędzy dobrami bieżącymi, a przyszłymi.

• Oprocentowanie jest również wyrazem zmiany wartości kapitału w czasie.

• Roczna stopa procentowa określa względny przyrost początkowego kapitału w ciągu roku.

P = K_{1 (kapitał po roku)} – K_{0 (kapitał początkowy)} / K₀

Wartość stopy procentowej uzależniana jest od:

• Przewidywanej inflacji

• Ryzyka, które uzależnione jest od:

  • Czasu, na jaki udzielono pożyczki/kredytu

  • Wypłacalności i stabilności finansowej kredytobiorcy

  • Ryzyka powodzenia przedsięwzięcia ekonomicznego

• Marży użyczającej kapitał

Odsetki długoterminowe – charakteryzujące się większa stabilnością, kształtujące się na wyższym poziomie, aniżeli krótkoterminowe, z reguły wyprzedzające poziom inflacji.

Odsetki krótkoterminowe – dotyczące operacji jedno-, kilkudniowych, nie przekraczających w zasadzie okresu jednego roku. Stopy te ulegają większym wahaniom, niż ma to miejsce w przypadku stóp długoterminowych.

Kryterium zmienności w czasie:

Odsetki stałe – nie zmieniają się w całym okresie

Odsetki zmienne – ulegającymi fluktuacji w zależności od aktualnej ich wysokości na rynkach finansowych.

Stosunek wartości kapitału po roku do kapitału początkowego określany jest mianem rocznego współczynnika procentowego r:

r = K₁ / K₀ stąd: r = 1 + p

Odsetki proste – rachunek „os sta”

O = K * p * d / 100 * 365

Gdzie:

K – kapitał

p – stopa procentowa

d – okres, za który odsetki są naliczane

Przykład 1.

Klient dysponuje kartą płatniczą typu „charge”. Karta ta umożliwia zaciągnięcie długu bez oprocentowania. Jedynym kosztem, jaki klient płaci jest prowizja w wysokości 3% kwoty transakcji.

Co bardziej się opłaca: kredyt w ROR oprocentowany 19,5%, czy pożyczka przy pomocy karty.

Założenia:

Kwota pożyczki: 1000 zł

Odsetki: O = 0,195/12 * 1000 = 16,25 zł

Prowizja: 3% * 1000 zł = 30 zł

Przykład 2.

Hotel Classic w Gdańsku przygotował środki na wypłatę wynagrodzeń dla swoich pracowników oraz zapłatę należnych świadczeń na rzecz Urzędu Skarbowego oraz ZUS, w łącznej kwocie 100.000 zł.

Jednak termin realizacji i tych zobowiązań upływa dopiero za 21 dni, środki zaś znajdują się na nie oprocentowanym rachunku bieżącym tego przedsiębiorstwa.

Dyrektor hotelu postanawia przenieść pieniądze na lokatę terminową założona na okres 21 dni.

Jakiej kwoty odsetek powinien się spodziewać, przy założeniu że bank oferuje oprocentowane roczne w wysokości 7%.

Dane:

K = 100.000 zł

d = 21 dni

p = 7% (0,07)

Rozwiązanie:

O = K * p * d / 100 * 365 = 100.000 zł * 0,07 * 21 dni / 365 dni = 402,74 zł

Odsetki proste – rachunek „na sto” – rachunek ten umożliwia odpowiedź na pytanie, jaki kapitał należy ulokować, aby otrzymać zwrot ustalonej z góry sumy przy pożądanej zyskowności lokaty.

C = N * 100 / 100 + (d* p / 365)

Gdzie:

C – cena

N – wartość nominału

P – stopa procentowa

D – okres za który odsetki są naliczane

Przykład 3.

Hotel chcąc ulokować okresowy nadmiar środków pieniężnych chce kupić na rynku wtórnym 8 tygodniowe bony skarbowe, pod warunkiem, że rentowność tej inwestycji wyniesie co najmniej 8% w skali rocznej.

Jaką cenę zaakceptuje dyrektor finansowy hotelu za 10.00 zł nominału, aby uzyskać pożądaną rentowność?

Dane:

N = 10.000 zł

d = 56 dni (8 tygodni)

p = 8% (0,08)

C = ?

Rozwiązanie:

C = 10.000 * 100 / 100 + (56 * 8/365) = 9.878,75 zł

Odsetki proste – rachunek „w stu” – metodę tę stosujemy wówczas, gdy poszukujemy kwoty brutto, która obejmuje zarówno kapitał, jak i odsetki. Powyższa kwota wyznaczana jest wzorem:

S = K₀ * 100 / 100 – (d * p / 365)

Gdzie:

S – suma obejmująca kapitał i odsetki.

PO każdym okresie odsetkowym następuje kapitalizacja odsetek, tj. dopisanie odsetek do kapitału.

K_n = K₀rⁿ

Gdzie:

n – liczba okresów kapitalizacji

Przykład 4.

25.11.2012 r.

INSTRUMENTY POLITYKI POENIĘŻNEJ:

Cele polityki pieniężnej realizowane są z wykorzystaniem określonych instrumentów:

• Instrumenty kontroli ogólnej

  • Operacja otwartego rynku – polegająca na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych, co wpływa na bazę monetarną i poprzez to na akcję kredytową banków.

Transakcje REPO (repurchase agreement):

Transakcje sell-buy-back – zasada taka sama, jak w przypadku repo. Odmienna forma prawna, zasady księgowania i wyliczenia ceny odkupu.

Narodowy Bank Polski – polityka pieniężna:

• Transakcje REPO, jak metoda uzupełniania brakujących przejściowo środków.

Przykład:

Stopa dochodowości 30 dniowych bonów skarbowych wynosi 20,5%. Oznacza to, że cena sprzedaży tych papierów wartościowych wynosi 98,32 % ich wartości nominalnej (cena, po której następuje ich odkup).

Po jakiej wartości NBP usiałby rozpocząć sprzedaż bonów skarbowych, aby oprocentowanie 30 dniowych lokat wzrosło do poziomu 20,75%/

Dane: Rozwiązanie:

K = 20,75%

D = 30 dni C% =100%/(1 + k * d/360) = 100%/(1 + 20.75% * 30/360)

C% = ? = 98.30%

• Polityka rezerw obowiązkowych – w zależności od rodzaju depozytu (terminu jego zapadalności) Bank Centralny ustala procentowy udział środków, które należy zdeponować.

  • Stopa rezerw wynosi 3,5% średniej dziennej wartości depozytów podmiotów sektora nie-bankowego.

  • Wartość wymaganej rezerwy również liczona jest według stanów średnich stanów dziennych.

Przykład:

Średnia wartość środków na rachunku w Banku Komercyjnym w styczniu wynosiła 1.000 MPLN (tysiąc milionów złotych) .

Jaką kwotę rezerwy zobowiązany jest utrzymać bank w marcu.

Rozwiązanie:

1.000 MPLN * 3,5% = 35 MPLN.

Bank utrzymuje rezerwę 30 MPLN. Jaką kwotę musi pożyczyć ostatniego dnia, aby zapewnić średni stan rezerw w wysokości 35 MPN?

5MPLN * 30 dni + 35 MPLN = 185 MPLN

• Polityka finansowa banków:

  • Kredyt redyskontowy,

  • Kredyt lombardowy.

• Instrumenty kontroli selektywnej

• Oddziaływanie przez perswazję

• Politykę kursu walutowego

Stopy procentowe:

Bank Centralny ustala podstawowe stopy procentowe w gospodarce:

• Stopa redyskontowa,

• Stopa kredytu lombardowego,

• Stopy referencyjne:

  • WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) – średnia stopa procentowa oferowana przy udzielaniu lokaty innemu bankowi.

  • WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate) – średnia stopa procentowa, jaką bank jest skłonny zapłacić za pozyskany depozyt.

  • LIBOR (London Interbank Offered Rate)

  • EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate) – średnie notowania57 największych banków strefy euro.

• Stopy referencyjne notowane są dla następujących okresów:

  • O/N – overnight – termin jednodniowy.

  • T/N – tom/next – termin jednodniowy, lecz pieniądze docierają do banku biorącego depozyt następnego dnia, a zwracane kolejnego.

  • S/N – spot/next – transakcja jednodniowa, lecz pieniądze docierają do banku biorącego depozyt w drugim dniu roboczym, zaś zwracane następnego dnia.

  • 1W, 2W – jedno lub dwutygodniowe.

  • 1M, 2M, 3M, 6M, 1Y – jedno, dwu, trzymiesięczne itp.…

WYMIENIALNOŚĆ PIENIĄDZA:

• Waluta jest wymienialna, jeżeli rząd danego kraju zobowiązuje się do zakupu lub sprzedaży, po jednolitym kursie, takiej ilość waluty, jaka zostanie zgłoszona na synku.

• Stosuje się następujące pojęcia wymienialności:

  • Wymienialność zewnętrzna

  • Wymienialność według MFW

  • Wymienialność całkowita

KURS WALUTOWY:

• Kursem walutowym narodowej jednostki pieniężnej w odniesieniu do jednostek zagranicznych jest stosunek określonych wielkości tych jednostek, według którego podlegają one wymianie.

• Kursy:

  • Dewiz – transakcje bezgotówkowe (korzystniejszy).

  • Pieniędzy.

• Kursy:

  • Bezpośrednie.

  • Pośrednie.

• Teoria bilansu płatniczego – kurs walutowy jest ceną rynnową dwóch walut wynikającą z podaży i popytu na rynku tych walut.

  • Podaż waluty – wynika z przychodów przedsiębiorstw realizowanych podczas eksportu towarów i usług.

  • Popyt na walutę – związany jest z zobowiązaniami przedsiębiorstw wobec zagraniczny wynikającymi z importu.

Ze względu na czas trwania:

• Kursy stałe:

  • Kursy o rozszerzonej i zawężonej marży wahań.

  • Kursy sztywne – niezmienny w dłuższym okresie.

  • W Polsce występował administracyjne ustalony kurs wobec koszyka walut (stały):

    • USD – 45%

    • DEM – 35%

    • FRF – 10%

    • CHF – 10%

• Kursy zmienne:

  • Płynne – będące wynikiem gry sił rynku.

  • Pełzające (crawling peg) – systematycznie co stały okres powiększany o z góry ustaloną względem koszyka walut.

Ze względu na liczebność:

• Kurs jednolity:

  • Wszystkie transakcje handlowe i niehandlowe z zagranicą odbywają się według tego samego kursu.

• Kurs dualny:

  • Występują dwa równe kursy:

    • Dla transakcji handlowych

    • Dla transakcji kapitałowych (jest to najprostsza postać kursu różnicowanego) – stosuje się np. w celu zahamowania napływu kapitału spekulacyjnego.

• Kurs różnicowany:

  • Polega na stosowaniu wielu różnych kursów dla poszczególnych płatności związanych z transakcjami zagranicznym, z jednoczesnym stosowaniu kursów stałych lub zmiennych.

WALUTA – PODSTAWOWE POJĘCIA:

Dewaluacja:

• Polega na obniżeniu kursu danej waluty aby realizować określony cel: utrzymać systemu stałego, obronić kurs i politykę kursową w systemie kursu zmiennego, itd..

• Celem podstawowym jest usunięcie zjawiska nad wartościowości.

Rewaluacja:

• Efekt odwrotny do dewaluacji, polega na podwyższeniu kursu danej waluty, aby np. wyeliminować zjawisko pod wartościowości (zjawiska sztuczne - interwencja w rynek).

Deprecjacja:

• Gdy na rynku krajowym pojawia się nadwyżka popytu na walutę obcą w stosunku do jej podaży, wówczas kurs waluty krajowej się obniża.

Aprecjacja:

• Zjawisko odwrotne do deprecjacji (Zjawiska naturalne).

CZYNNOŚCI BANKOWE:

• Czynności bankowe sensu strico:

  • Mogą być wykonywane wyłącznie przez banki – w odniesieniu do tych czynności banki mają przywilej wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych:

    • Przyjmowanie wkładów pieniężnych.

    • Udzielanie kredytów i gwarancji bankowych.

    • Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych.

    • Emitowane bankowych papierów wartościowych.

• Czynności bankowe sensu largo:

  • Czynności te stają się czynnościami bankowymi, o ile są wykonywane przez banki.

  • Do czynności bankowych sensu largo zaliczyć możemy:

    • Udzielanie pożyczek pieniężnych

    • Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

    • Operacje czekowe i wekslowe.

    • Udzielanie poręczeń.

  • Podstawowym kryterium kwalifikacyjnym czynność, jako czynność bankową, jest kryterium podmiotu – jedynym wyjątkiem jest:

    • Wydawanie kart płatniczych

    • Wykonywanie operacji przy ich użyciu przez podmioty nie-bankowe, ale na zlecenie banku.

RACHUNKI BANKOWE:

Aktualnie prawo bankowe wyróżnia 4 rodzaje rachunków bankowych:

• Rachunki bieżące

• Rachunki pomocnicze

• Rachunki lokat terminowych

• Rachunki oszczędnościowe

Zasady prowadzenia rachunków:

• Swobodnego wyboru banku

• Prawo do otwierania dowolnej liczby rachunków

• Zasada pełnej swobody dysponowania zgromadzonymi środkami

• Możliwość oprocentowania środków na rachunku

• Zasada ochrony interesów depozytariuszy.

SYSTEM GWARANCJI WKŁADÓW OSZCZĘDNOŚCIOWYCH:

• EDIC (Federal Deposit Insurance Corporation) – pierwszy na świecie system gwarantowania depozytów, powstał w 1933 r.

• W latach 1995 – 2000 powstało ponad 20 nowych systemów. Obecnie funkcjnuje ich ponad 90. Pierwszy europejski system powstał w Niemczech w 1966 r.

• Regulacje wspólnotowe w tym zakresie pojawiły się w 1986 r. EEC 87/63/EEC – wskazujące na konieczność utworzenia systemów gwarantowania depozytów.

• Historia polskiej regulacji sięga 1982 r.

• Skarb państwa odpowiadał od tego roku za zobowiązania z tytułu wkładów oszczędnościowych i depozytów.

• Po roku 1989 powstał dwuszczeblowy system bankowy o mieszanej strukturze, które nie był objęty jakimkolwiek systemem gwarantowania.

• Stąd od 1994 r. na mocy uchwały sejmu, prezes NBP gwarantował do 1.000 ECU w 100% oraz do 3.00 ECU w 90%.

Kwota gwarantowana w Euro:	Obowiązywała do dnia:
3.000	20.06.1997
4.000	31.12.1997
5.000	31.12.1998
8.000	31.12.1999
11.000	31.12.2000
15.000
18.000
22.500
50.000
100.000
	Obecnie

• Środki do 100.000 Euro gwarantowane są w całości.

• W przypadku rachunków wspólnych limit 100.000 Euro dotyczy każdego ze współposiadaczy.

• Wszystkie środki zgromadzone w banku przez jedną osobę niezależnie od liczby rachunków traktowane są jako jeden depozyt.

• Wypłata następuje w złotych po przeliczeniu.

BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY – BFG:

Powołany 14.12.1994 r.

• Wspieranie wiarygodności polskiego systemu finansowego, poprzez gwarantowanie depozytów.

• Podejmuje działania pomocowe wobec banków zagrożonych upadłością.

• Skąd BFG bierze na to pieniądze?

• Składniki wnoszone przez banki.

• Dochody z pożyczek udzielanych prze BFG oraz papierów wartościowych.

• Środki z budżetu państwa.

• Kredyt z NBP (dopiero, gdy wyczerpią się inne środki).