Tabela 2
Z wyboru | Z powołania | Z nominacji | Z mocy prawa | Z losowania | Z rewolucji | Z zamachu stanu | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Opis ogólny | - dominująca wartość oceny społecznej wybranych kandydatów - uważana za fundament ustroju demokratycznego |
- „powołanie” jest terminem nie zawsze używanym wobec osób zatrudnionych w administracji publicznej - „powołanie” – wykreowanie organów o najważniejszym znaczeniu w państwie przez inny organ |
- najstarszy sposób kreacji urzędnika - odzwierciedla ideę obsadzania urzędników przez państwo |
- polega na działaniu jednego organu jako dwóch różnych organów, czyli jako organu działającego z wyboru/ powołania/ nominacji z jednej strony i organu kreowanego z mocy prawa | - dziś rola losowania jest b. mała | - siły organizujące rewolucję traktują kompetencje w zakresie kreowania nowych organów jako własną kompetencję pierwotną | - [def] To gwałtowne przedsięwzięcie z użyciem siły militarnej, fizycznej, podstępu |
Główne cechy sposobu kreacji (powoływania) | - wybór przedstawiciela przez uprawnionych do głosowania elektorów/ wyborców; - wyborcy głosują indywidualnie, a nie wspólnie - brak uprzedniej weryfikacji intelektualnej i moralnej kandydatów - zróżnicowane zadowolenie z wybranych organów - brak instytucji odwołania wybranego przedstawiciela |
- czas powoływania jest ograniczony z góry lub w sposób powiązany z politycznym charakterem i publicznym funkcjonowaniem danego organu - jest zindywidualizowaną decyzją administracyjną o char. władczym - daje prawną możliwość kształtowania zwierzchniego sytuacji prawnej innych podmiotów - jest możliwe tylko wówczas, gdy ustawa w sposób dosłowny daje ku temu podstawę - trwałość stosunku powołania jest uzależniona od czynnika politycznego |
- dokonywane przez organ państwowy - dot. obsadzania stanowisk, których kadencja jest określone w prawie - zgoda mianowanego na mianowanie (dobrowolność przyjęcia urzędu) - zakończenie stosunku mianowania w warunkach i okolicznościach określonych w prawie - podporządkowanie organom zwierzchnim -specjalne korzyści związane z pełnieniem funkcji urzędniczej - szczególna ochrona i odpowiedzialność prawna |
- mocą określonej regulacji prawnej podmiot uzyskujący w wyniku wyborów, nominacji czy powołania status organu administracji, kwalifikowany jest z mocy samego prawa lub na określonych w prawie warunkach jako jednocześnie inny | - Wybór przedstawiciela dokonywany jest w drodze losowania spośród kandydatów, bądź członków organów. | - siły rewolucyjne dokonują kasacji organów dotychczasowych - podstawą i przesłanką w/w uprawnień jest siła wygranej rewolucji |
- zamach stanu skierowany jest na usunięcie organów dotychczasowych i przejęcie władzy w całym państwie - jest podjęciem stanowiska wbrew dotychczasowemu prawu lub zwyczajom - następnie połączone z normalnym funkcjonowaniem państwa opartym na dotychczasowych/ zmodyfikowanych podstawach prawnych - sposobem kreacji nowych organów jest zazwyczaj nominacja |
Przykłady mianowania; podstawa prawna | - administracja państwowa: Prezydent RP, art. 127 ust. 1 KRP - Posłowie i Senatorowie, art. 96-98 KRP - administracja rządowa: żaden organ!) - administracja samorządowa: każdy organ pochodzi w wyborów bezpośrednich lub pośrednich (wójt, burmistrz, prezydent), np. władze gminy, art. 11 u o sam. gminnym |
- Prezes NIK (przez Sejm za zgodą Senatu), art. 205 ust.1 KRP - RPO (przez Sejm za zgodą Senatu), art. 209 ust.1 KPR - Prezes RM i Ministrowie (przez Prezydenta RP), art. 144 ust.3 pkt 11 - na post. Aktu powołania: kierownik urzędu cywilnego w gminie - sekretarz i skarbnik gminy/ powiatu/ woj (tylko skarbnik) |
- nominacja nauczycieli - pracowników urzędów państwowych, art. 10 ust.3 u o urzędn. Państwowych - prokuratorów, art. 65a u o prokuraturze - komorników - pracowników samorządowych, art. 54 u o pracown. Samorząd. - pracowników szkół wyższych - pracowników NIK - art. 134 ust. 2 i 134 ust. 3 i 4 KRP |
- wybrany w wyborach powszechnych Prezydent RP w sytuacjach szczególnych może zwołać i poprowadzić Radę Gabinetową, art. 141 KRP - starosta, wybierany przez Radę Powiatu staje się z mocy prawa przewodniczącym Zarządu Powiatu i zwierzchnikiem powiatowej admin. Zespolonej, art.26, 35 ust. 2 u o sam. Powiatowym - Minister, powoływany przez Prezydenta RP jest jednocześnie, z mocy prawa, członkiem Rady Ministrów |
kodeks wyborczy: - art. 443: losowanie przy wyborach do Rady Gminy, gdy dwóch kandydatów otrzyma taką samą liczbę głosów, a liczba ich obwodów jest identyczna – o wyborze decyduje losowanie przeprowadzone przez komisję - art. 273 – wybory na Senatora - art. 473 – wybory na wójta |
- wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy | - Pierwszy konsul - 1926 – przewrót majowy |
Z umowy:
- ten sposób jest związany ze stopniem petryfikacji obsady stanowiska (przy bezwzględnej i trwałej obsadzie stanowiska ten sposób występowałby częściej)
- w naborze z umowy decyzję co do zawarcia umowy podejmowałby 1, będący pod słabą kontrolą organ
- urzędnik musiałby prezentować oddanie danej partii (partyjność urzędników)
- przerwanie takiego stosunku nie byłoby uzależnione od woli podmiotu kreującego, ale od treści prawa regulującego ten stosunek, np. prawa pracy
Z urodzenia:
- występują bardzo rzadko w administracji publicznej
- dot. wyłącznie tych sytuacji, w których dziedziczny monarcha pełni funkcje z zakresu administracji publicznej
- sytuacje te nie obejmują monarchii elekcyjnych