Obszar Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (OWBiS) Aleksandra
Geneza współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości
OBSZAR WOLNOŚCI, SPRAWIEDLIWOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA. Wcześniej była nazywaną WSPÓŁPRACA W DZIEDZINIE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI I SPRAW WEWNĘTRZNYCH w ramach 3 filaru.
Miała charakter czysto międzyrządowy, stosunkowo późno stała się obszarem kooperacji. Mówi o niej TUE.
1975- pierwsze konsultacje w sprawach dotyczących sprawiedliwości i spraw wewnętrznych- walka zorganizowana przestępczością
1976- spotkanie ministrów spraw wewnętrznych i sprawiedliwości w Fontana di Trevi i utworzenie Grupy TREVI (Terrorisme, Radicalisme, Extremisme, Violence Internationale)
Po grupach TREVI:
Grupa ad hoc ds. migracji 1986
- inicjatywa brytyjska
- zajmowała się problematyką: imigracji i granic wewnętrznych, emigracji, wydalania i przyjęcia, wiz, fałszowaniem dokumentów.
- odegrała dużą rolę przy negocjowaniu konwencji dublińskiej „ o ustaleniu państwa odpowiedzialnego za sprawdzenie podania o azyl” podpisanej 1990.
Traktat z Maastricht 1992
„Zadania dla UE w tym zakresie wynikają ze: swobodnego ruchu osobowego obywateli jej państw członkowskich. Państwa członkowskie UE dla realizacji celów winny koordynować i harmonizować swoją:
-politykę azylową,
-politykę kontroli przekraczania zewnętrznych granic UE (w tym współpraca celna),
-politykę imigracyjną,
-politykę dotyczącą obywateli krajów trzecich (np. zasady wjazdu i pobytu na terytorium UE).
W ramach Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych zakłada się również prowadzenie:
-walki z nielegalną imigracją, pobytem i pracą na terytorium UE,
-walkę z przestępczością zorganizowaną i narkomanią,
-współpracę sądową w sprawach cywilnych i karnych,
-współdziałanie policji
Znaczenie Grupy TREVI – tylko, że to też jest część genezy więc zalicza się także do pierwszego pytania
Grupa TREVI: walka z przestępczością zorganizowaną, walka z terroryzmem, inicjowanie działań o charakterze dyplomatycznym- przekazywanie informacji na temat współpracy grup terrorystycznych.
TREVI I: powołana w 1976 roku. Głównym zadaniem grupy miała być poprawa przepływu informacji na temat organizacji terrorystycznych oraz wspolna analiza zagrożeń. Otrzymała też zadanie wypracowanie wspólnej strategii zwalczania międzynarodowego terroryzmu. Ponadto stała się forum wymiany doświadczeń państw członkowskich w tym zakresie. Rozpoczyna działalność w 1977.
TREVI II: utworzona w 1976, powołano ją w celu poprawienia współpracy nad ochroną bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym organizacji międzynarodowych meczów piłkarskich, do jej zadań należały też prace związane ze szkoleniami policji krajów Wspólnot Europejskich. Medycyna sądowa, kryminalistyka, wspólne programy badawcze.
TREVI III: powołana w 1985 do walki z przestępczością zorganizowaną (szczególnie kradzieżami samochodów, przemytem dzieł sztuki, praniem brudnych pieniędzy) oraz handlem narkotykami. Jej działalność doprowadziła m.in. do utworzenia krajowych jednostek antynarkotykowych. Rozpoczyna działalność w 1989.
TREVI 92: utworzono w 1989. Jej powstanie wiązało się z nadchodzącym zniesieniem kontroli na granicach wewnętrznych.
Współpraca policyjna w ramach WE i UE
Współpraca policyjna
Europejska Jednostka Łącznikowa- powstała 1976 przy policji londyńskiej, zajmowała się kontaktami między jednostkami policji w krajach członkowskich.
Grupa Robocza Policji ds. Terroryzmu- 1979 (inicjatywa holenderska). Spotkanie raz w roku + liczne spotkania dwustronne.
Grupa ad hoc w spr. EUROPOLU- 1992, przygotowywała umowę ministerialną powołującą EUROPOL oraz Europejską Jednostkę Narkotykową.
To także EUROPOL i CEPOL.
Obszar Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości
Traktat amsterdamski 1997 art.29- Zakłada powstanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Traktat rewizyjny, zmiany w obszarze 3 filaru.
Obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości to główny obszar działań jaki realizuje UE w swojej polityce wewnętrznej. Realizowane są one głównie w 3 filarze, jednakże po traktacie amsterdamskim część została przeniesiona do 1 filaru. – komisarz do spraw wolności… Jacques Barrot. Filar 1 to większy poziom uwspólnotowienia.
Cele OWBiS:- nie są zmieniane następnymi traktatami rewizyjnymi
- realizacja KPP
- poszanowanie systemów prawnych państw członkowskich
- zapewnienie swobody podróżowania i przemieszczania się
- walka z przestępczością zorganizowaną
- walka z korupcją, rasizmem, seksualnym wykorzystywaniem dzieci, terroryzmem (atak 2001, 2005- Londyn, Madryt), ksenofobią
Działania OWBiS: współpraca policyjna- Europol, Cepol, współpraca sądowa w sprawach cywilnych i karnych- Eurojust, współpraca celna- Eurojust
Efekty i instrumenty OWBiS:
- zasada wzajemnego uznania
- Europejski Nakaz Aresztowania
- Grotius (UE) program UE skierowany do adwokatów i sędziów mających za cel poznanie zasad funkcjonowania systemów prawnych w innych krajach UE
- Grotius II (UE)
- Falcone (UE) program UE wsparcia dla wymiany i szkolenia policjantów oraz przysięgłych funkcjonujący w latach 1998-2002. Nazwa pochodzi od nazwiska słynnego włoskiego sędziego, który zginął z rąk mafii w 1992. Celem programu jest umocnienie współpracy i wymiany pomiędzy osobami i organizacjami zaangażowanymi w walkę z przestępczością zorganizowaną. Program został obecnie zastąpiony przez AGIS
- Eurojust
- Europol
Podmiotem polityki są obywatele UE. Przedmiotem jest urzeczywistnianie jednolitego obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
EUROPOL – cele, zadania, specyfika
Europol (ang. European Police Office) - Europejski Urząd Policji- agencja UE, której zadaniem jest poprawa skuteczności i współpracy właściwych organów państw członkowskich w ramach zapobiegania przestępczości zorganizowanej, terroryzmowi i innym formom poważnej przestępczości o charakterze międzynarodowym.
Geneza
Po raz pierwszy z propozycją utworzenia Europejskiego Centralnego Biura Kryminalnego wystąpił kanclerz RFN Helmut Kohl na spotkaniu Rady Europejskiej w Luksemburgu 28-29 czerwca 1991 r. Europol miał zajmować się zwalczaniem międzynarodowej przestępczości zorganizowanej oraz przemytem narkotyków. W sierpniu 1991 r. w ramach TREVI (grupa ds. bezpieczeństwa, w ramach której spotykali się ministrowie spraw wewnętrznych i sprawiedliwości państw członkowskich) powołano grupę roboczą ds. Europolu, której celem było opracowanie wstępnych założeń dla powstającej organizacji. Na spotkaniu ministerialnym grupy TREVI 29.11.1991r. została podjęta decyzja o utworzeniu Europejskiej Organizacji Policyjnej (Europolu).
Przyjęcie 7.02.1992 r. Traktatu z Maastricht (Traktatu o Unii Europejskiej) oznaczało włączenie współpracy policyjnej do III filaru UE- wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Na mocy TUE przedmiotem zainteresowania państw członkowskich stała się współpraca policji w celu zapobiegania i walki z terroryzmem i handlem narkotykami, innymi formami przestępczości międzynarodowej oraz zorganizowanie europejskiego systemu wymiany informacji w ramach Europejskiego Urzędu Policji (Europolu).
Pierwszym etapem utworzenia Europolu było powołanie Europejskiej Jednostki ds. Narkotyków (European Drags Unit, EDU). Decyzja została podjęta w Kopenhadze 2.06.1993 r. przez Grupę TREVI. Celem działania EDU było dostarczanie i koordynowanie informacji dotyczących przemytu narkotyków i innych środków odurzających. EDU wspierała także rozwój grup śledczych zajmujących się przestępczością transgraniczną. EDU rozpoczęła pracę w 1994 r., i funkcjonowała do czasu utworzenia Europolu. Siedzibą EDU była Haga.
Konwencja w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji została sporządzona na podstawie artykułu K3. Traktatu o Unii Europejskiej dnia 26 lipca 1995 r, zastąpiona decyzją Rady z dnia 6.04.2009 r. ustanawiającą Europol.
Siedzibą Europolu na mocy decyzji Rady Europejskiej z dnia 29.10.1993 r. jest Haga.
Celem Europolu jest zwiększanie skuteczności działań i wzajemnej współpracy właściwych organów państw członkowskich w ramach zapobiegania przestępczości zorganizowanej, terroryzmowi i innym formom poważnej przestępczości, które dotyczącą co najmniej dwóch państw członkowskich zaś skala, znaczenie i skutki tych przestępstw wymagają od państw członkowskich wspólnych działań.
Zakres Kompetencji Eurpolu
Kompetencjom Europolu podlegają formy poważnej przestępczości, takie jak:
- nielegalny handel narkotykami
- pranie pieniędzy
- przestępstwa związane z substancjami jądrowymi i radioaktywnymi
- przemyt nielegalnych imigrantów
- handel ludźmi
- przestępstwa związane z pojazdami silnikowymi
- zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
- nielegalny obrót organami i tkankami ludzkimi
- porwanie, bezprawne przetrzymywanie zakładników
- rasizm i ksenofobia
- rozbój w formie zorganizowanej
- nielegalny handel dobrami kultury, antykami i dziełami sztuki
- oszustwo i przywłaszczenie mienia
- fałszerstwo dokumentów, pieniędzy i środków płatniczych
- podrabianie produktów, piractwo
- przestępczość komputerowa
- korupcja
- nielegalny handel bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi
- przestępstwa przeciw środowisku: handel zagrożonymi gatunkami zwierząt i odmianami roślin
- nielegalny handel substancjami hormonalnymi
Zadania Europolu:
-ułatwienie wymiany informacji pomiędzy państwami
- gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, analizowanie i wymianę informacji w tym informacji operacyjnych
- pomoc w śledztwach i dochodzeniach prowadzonych w państwach członkowskich, w tym udzielenie informacji
- zapewnienie państwom członkowskim wsparcia wywiadowczego i analitycznego w związku ze znaczącymi wydarzeniami międzynarodowymi
- przygotowywanie ocen zagrożenia, analiz strategicznych, sprawozdań
- występowanie do właściwych organów państw członkowskich z wnioskiem o przeprowadzenie lub koordynację śledztw lub dochodzeń
- proponowanie utworzenia wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego
Dodatkowe zadania:
- rozwijanie specjalistycznej wiedzy o procedurach śledczych i dochodzeniowych
- dostarczanie strategicznych informacji operacyjnych w celu skutecznego wykorzystania zasobów dostępnych na szczeblu krajowym i unijnym do działań operacyjnych
- szkolenie kadry właściwych organów państw członkowskich, udzielanie wsparcia technicznego, pomoc w organizacji i wyposażeniu tych organów, w metodach prewencji kryminalnej, metodach oraz procedurach kryminalistycznych
- pełnienie funkcji centralnego biura ds. zwalczania fałszowania euro
Struktura Organizacyjna Europolu:
Organami Europolu są dyrektor i zarząd. Dyrektor jest mianowany przez Radę większością kwalifikowaną, na wniosek zarządu na czteroletnią kadencję. Jego pracę wspomaga trzech zastępców. Dyrektor jest prawnym przedstawicielem Europolu. Dyrektor odpowiada za realizację zadań, bieżącą administrację, wykonanie budżetu Europolu, współpracuje z zarządem. Odpowiada za wykonanie swoich obowiązków przed Zarządem. W skład zarządu wchodzi po jednym przedstawicielu państwa członkowskiego oraz przedstawiciel Komisji. Na czele Zarządu stoi przewodniczący wspomagany przez zastępcę. Organem pomocniczym Przewodniczącego Zarządu jest Sekretariat Zarządu. Zarząd przyjmuje strategię Europolu oraz sprawozdanie ogólne na temat działalności Europolu.
Obecnie Dyrektorem Europolu jest Rob Wainwright.
EUROJUST - cele, zadania, specyfika
Eurojust, właśc. Europejska Jednostka Współpracy Sądowej – agencja Unii Europejskiej o charakterze prokuratorskim, utworzona w wyniku porozumień zawartych w ramach Agendy z Tampere[1].
Zadaniem tej agencji jest koordynacja działań prokuratur krajowych państw członkowskich Unii Europejskiej w celu walki z transgraniczną przestępczością zorganizowaną na terenie UE. W zależności od państwa mogą to być prokuratorzy, sędziowie śledczy lub funkcjonariusze policji. Koordynacja ta połączona ma być z prowadzeniem postępowań śledczych oraz załatwianiem wniosków w zakresie pomocy prawnej[2].
Eurojust został powołany na mocy decyzji Rady Unii Europejskiej 28 lutego 2002 r. (2002/187/JHA). Pierwsze zmiany dotyczące instytucji zostały wprowadzone 6 lat później, decyzją Rady z 16 grudnia 2008 r. (2009/426/JHA). Siedziba Eurojustu mieści się w Hadze.
Głównym celem powołanego w 2002 r. Eurojustu jest działanie na rzecz ułatwiania i przyspieszania współpracy pomiędzy właściwymi ministerstwami państw członkowskich, organami wymiaru sprawiedliwości oraz urzędami, w sprawach związanych ze ściganiem i osądzaniem tzw. przestępstw transgranicznych. Zadaniem Eurojustu jest zacieśnianie współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej na całym terytorium UE. W tym celu instytucja ma kooperować i koordynować działania śledcze. Dotyczy to wymiaru indywidualnego i ogólnego. Eurojust ma pomagać krajowym organom ścigania w możliwie jak najszybszym doprowadzeniu winnych przed oblicze wymiaru sprawiedliwości. Jedną z najczęściej wykonywanych kompetencji przez Eurojust jest stosowanie Europejskiego Nakazu Aresztowania.
W Eurojuście pracuje ok. 200 osób, pochodzących z wszystkich 27 państw członkowskich UE oraz z państw trzecich, które mają podpisane specjalne porozumienia o współpracy.
CEPOL - cele, zadania, specyfika
Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL) (ang. European Police College) – jedna z agencji Unii Europejskiej ds. współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.
Decyzja o jej utworzeniu zapadła na posiedzeniu Rady Europejskiej w Tampere w dniach 15-16 października 1999 (punkt 47). Na początku CEPOL funkcjonował na mocy decyzji Rady z dnia 22 grudnia 2000, która została uchylona decyzją Rady z dnia 20 września 2005 i dziś CEPOL funkcjonuje na podstawie tej drugiej decyzji (2005/820/WSiSW).
Celem CEPOL jest udzielanie pomocy w transgranicznym szkoleniu wyższych funkcjonariuszy policji poprzez optymalizację i umacnianie współpracy między odpowiednimi krajowymi instytucjami i organizacjami. Wspiera ono i rozwija zintegrowane europejskie podejście do transgranicznych problemów stojących przed państwami członkowskimi w walce z przestępczością, w zapobieganiu przestępczości oraz utrzymaniu prawa i porządku oraz bezpieczeństwa publicznego.
Europejska Akademia Policyjna (CEPOL) - informacje ogólne
Europejska Akademia Policyjna (CEPOL), utworzona w 2000 r. na mocy decyzji Rady UE ds. WSiSW nr 2000/820/JHA z dnia 30 grudnia 2000 r., początkowo nie posiadała osobowości prawnej i nie była agencją wspólnotową. Dopiero na mocy decyzji Rady UE ds. WSiSW nr 681/2005/JHA z dnia 20 września 2005 r. CEPOL uzyskał status instytucji unijnej w rozumieniu traktatowym. W. wym. decyzja Rady UE weszła w życie z dniem 1 stycznia 2006 r. i do chwili obecnej stanowi podstawę prawną funkcjonowania agencji. Budżet roczny CEPOL stanowi subsydium z budżetu Wspólnot Europejskich z sekcji budżetowej KE i kształtuje się obecnie na poziomie nieco ponad 8 mln EUR. Zgodnie z art. 1 ust. 2 decyzji 681/2005/JHA, CEPOL funkcjonuje jako zrzeszenie państw członkowskich Unii Europejskiej.
CEPOL - cele i zadania
Zgodnie z zapisem art. 6 decyzji 681/2005/JHA, celem CEPOL jest optymalizacja współpracy między instytucjami szkoleniowymi policji państw członkowskich, w szczególności zaś:
podnoszenie poziomu wiedzy o systemach i strukturach Policji państw członkowskich UE oraz o transgranicznej współpracy policyjnej;
podniesienie poziomu wiedzy o instytucjach wspólnotowych, ich roli, funkcjonowaniu oraz mechanizmach decyzyjnych, w szczególności związanych ze zwalczaniem przestępczości na szczeblu UE;
zapewnienie szkoleń zgodnych z demokratycznymi standardami.
Zadania te CEPOL realizuje poprzez następujące działania, wyszczególnione w art. 7 decyzji 681/2005/JHA:
szkolenia dla wyższych funkcjonariuszy policji oparte na wspólnych standardach;
opracowywanie zharmonizowanych programów szkolenia dla funkcjonariuszy policji średniego szczebla;
upowszechnianie rezultatów prac naukowo - badawczych;
szkolenia dot. cywilnego zarządzania w sytuacjach kryzysowych;
szkolenia dla funkcjonariuszy policji państw kandydujących;
organizację wymiany funkcjonariuszy policji państw członkowskich;
rozwój platformy elektronicznej spełniającej standardy bezpieczeństwa;
podnoszenie umiejętności językowych funkcjonariuszy Policji.
FRONTEX cele, zadania, specyfika
Utworzenie grupy miało miejsce 26.10.2004r., członkami jest 28 państw. Siedziba: Warszawa, Polska. Dyrektor wykonawczy: Ilkka Laitinen.
Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej (European Agency for the Management of Operational Cooperation at the External Borders of the Member States of the European Union) – niezależna agencja w ramach Unii Europejskiej powstała 1 maja 2005[1].
Działalność
Zadaniem Frontexu jest udzielanie pomocy w szkoleniu służb granicznych, analiza ryzyka zagrożeń terroryzmem oraz wspomaganie państw członkowskich UE przy wydalaniu nielegalnych imigrantów. Rada Zarządzająca składa się z reprezentantów państw członkowskich UE (po 1 osobie z każdego kraju, a każdy z członków Rady musi mieć wyznaczonego zastępcę w razie swojej nieobecności), Islandii,Norwegii (oba kraje nie będąc w UE są członkami układu z Schengen o zniesieniu granic wewnętrznych) oraz dwóch reprezentantówKomisji Europejskiej.
Dyrektorem wykonawczym agencji został przedstawiciel Finlandii, Ilkka Laitinen. Jej siedziba znajduje się w Warszawie, w wieżowcu Rondo 1, zaś w 2014 zostanie przeniesiona do kompleksu biurowego Warsaw Spire[2].
Początkowo miało w niej pracować 27 osób (w tym 10 pracowników oddelegowanych z UE), a obecnie liczba ta się zwiększyła do około 227. Wszystkie osoby zatrudnione są wybierane w drodze konkursów, podobnie jak inni pracownicy komisji unijnych.
Budżet agencji wyniósł w 2005 6 mln 157 tys. euro. W 2011 wynosi 86 mln 384 tys. euro.
Frontex (Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej) jest unijną agencją powstałą na mocy Rozporządzenia Rady (WE) nr 2007/2004. Nazwa pochodzi od połączenia francuskich słów frontières extérieures – granice zewnętrzne.
Agencja swoją formalną działalność rozpoczęła 1 maja 2005 r., natomiast pełną operacyjność posiada od 3 października 2005 r. Siedzibą Frontex-u jest Warszawa(na mocy decyzji Rady Ministrów ds. Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych z 14 kwietnia 2005 r.). W tym miejscu należy bliżej przyjrzeć się celom, zadaniom i działalności agencji, która łączy funkcje służb granicznych i wywiadowczych oraz jest promotorem innowacji w dziedzinie nadzoru imigracji.
Cele
W art. 1 Rozporządzenia sformułowano podstawowy cel powołania agencji. Sprowadza się on do założenia, że priorytetem działań Frontex-u jest zintegrowane zarządzanie granicami zewnętrznymi Unii Europejskiej. W związku z tym agencja ma „ułatwiać stosowanie istniejących i przyszłych ustaleń wspólnotowych odnoszących się do zarządzania granicami zewnętrznymi poprzez zapewnienie koordynacji działań Państw Członkowskich w zakresie wdrażania tych ustaleń poprzez wspieranie wydajnej, ujednoliconej i na wysokim poziomie kontroli granicznej i ochrony granicy na granicach zewnętrznych UE”.
Celem jest także zapewnienie Komisji i państwom członkowskim wsparcia technicznego i eksperckiego w zakresie zarządzania granicami zewnętrznymi i promowanie solidarności pomiędzy państwami członkowskimi.
W 2011 wprowadzono zmiany do rozporządzenia powołującego agencję (pełen tekst zmian tutaj). Celem zmian było wzmocnienie zdolności operacyjnych Frontex-u. (czyt. również o kluczowych zmianach w funkcjonowaniu Frontexu).
Zadania
Obecnie zewnętrzne granice UE liczą 42 672 km długości, w tym 8 826 km na lądzie. W skład strefy Schengen wchodzi 25 państw (w tym cześć spoza UE np. Szwajcaria czy Liechtenstein), co umożliwia swobodne przemieszczanie się w jej obrębie prawie połowie miliarda osób. Z tego względu odpowiednia i skuteczna ochrona granic zewnętrznych jest niezbędna do zapewnienia bezpieczeństwa zarówno UE jako całości, jak również poszczególnym państwom członkowskim.
Wśród głównych zadań agencji wymienić można:
- szkolenie narodowych straży granicznych, opracowywanie wspólnych narzędzi i standardów szkoleń dla strażników granicznych;
- wsparcie państw członkowskich w przypadkach, w których wymagana jest zwiększona pomoc techniczna i operacyjna na granicach zewnętrznych - pomoc udzielana jest przez uruchamianie zespołów RABITs (Rapid Border Intervention Teams);
- koordynowanie współpracy operacyjnej pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie kontroli ruchu granicznego i ochrony granicy na granicach zewnętrznych (tzw. Join Operations) - na podstawie wyników analiz ryzyka, Frontex proponuje wspólne operacje na granicach, do których następnie zaprasza państwa członkowskie oraz niekiedy, w roli obserwatorów kraje trzecie;
- koordynowanie współpracy operacyjnej pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie powrotów obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających w państwach członkowskich;
- przeprowadzanie analizy ryzyka związanego z napływem do Unii ludności spoza jej granic;
- prowadzenie bieżącej obserwacji rozwoju badań w zakresie kontroli ruchu granicznego i ochrony granicy na granicach zewnętrznych.
Aby działania Frontex-u były jak najbardziej skuteczne, współpracuje on z innymi instytucjami UE i organizacjami międzynarodowymi, których działalność dotyczy także bezpieczeństwa granic zewnętrznych lub kwestii migracji i uchodźców (m.in. OLAF, Europol, Cepol, Interpol, DCAF).
Frontex współpracuje ponadto z wybranymi krajami trzecimi, głównie za pomocą podpisania i następnie wdrażania specjalnie w tym celu przygotowanych porozumień. Współpraca ta ma miejsce zwłaszcza w dziedzinach wymiany informacji o sytuacji na granicach, szkoleń oraz rozmieszczania obserwatorów na granicach i w ramach wspólnych operacji. Obecnie Frontex ma podpisane porozumienia o współpracy z 16 krajami – głównie z Bałkanów i Europy Wschodniej, ale także Afryki, ze Stanami Zjednoczonymi i Kanadą.
Sposób prowadzenia badań, a także same wyniki, czyli ocena ryzyka nie są dostępne publicznie, a jedynie przekazywane służbom granicznym poszczególnych państw członkowskich lub innym kontrolnym instytucjom unijnym, takim, jak np. Europol.
Na wniosek państwa członkowskiego znajdującego się w nagłej i wyjątkowej sytuacji, przede wszystkim w przypadku masowego napływu obywateli państw trzecich usiłujących nielegalnie przedostać się na terytorium tego państwa, Frontex może oddelegować na ograniczony czas jeden lub większą liczbę zespołów szybkiej interwencji na granicy do udziału w operacji wsparcia na określony czas, zgodnie z Rozporządzeniem (WE) 863/2007.
Kompetencje
Agencja ma kompetencje do podejmowania działań w zakresie wspólnych operacji i programów pilotażowych na granicach. Z tego faktu wynikają takie uprawnienia jak:
a) dokonywanie oceny, zatwierdzanie, koordynowanie propozycji wspólnych operacji i projektów pilotażowych przygotowanych przez państwa członkowskie;
b) występowanie z własną propozycją inicjatywy wspólnej operacji oraz projektem pilotażowym we współpracy z państwami członkowskimi.
System Shengen: geneza, podstawy prawne, elementy, znaczenie, efekty
System Shengen- forma współpracy państw członkowskich UE w zakresie likwidacji kontroli na granicach, przy równoczesnym ujednoliceniu zasad przekraczania granic zewnętrznych UE oraz stworzeniu środków zabezpieczających. Nie jest objęta WB, Rumunia, Bułgaria. Jest islandia, norwegia, szwajcaria.
1. Układ Schengen 1985 (kraje Beneluksu, Francja, Niemcy). Weszła w życie 31 grudnia 1994.
2. Konwencja wykonawcza 1990- wprowadziła katalog środków zabezpieczających na granicach zewnętrznych. Weszła w życie w 1995.- utworzenie SIS
3. Prawo wtórne- wydawane na podstawie tych umów (deklaracje i decyzje).
SIS- System informacji Schengen:
1) Dane na temat osób poszukiwanych do aresztowania ekstradycyjnego- w celu podjęcia działań zmierzających do wydania lub przekazania tej osoby- art. 95 KWS
2) dane dotyczące cudzoziemców do celów odmowy wyjazdu- w celu odmowy wyjazdu takiej osoby na obszar Schengen lub wydalenia jej – art. 96 KWS.
3) dane dotyczące osób zaginionych, które dla ich własnej ochrony lub w celu zapobiegania zagrożeniom powinny być tymczasowo oddane pod opiekę policji- w celu poinformowania o danych ich dotyczących państwo wprowadzające wpis lub przetransportowania osoby do bezpiecznego miejsca w celu zapobieżenia kontynuowania jej podróży- art. 97 KWS
4) Dane dotyczące świadków, osób wezwanych do stawienia się przed organami sądowymi w związku z postępowaniem karnym w celu poniesienia odpowiedzialności za czyny, za które są ścigane lub osób, które powinny odbywać wyrok w sprawie karnej lub wezwanych do stawienia się w celu odbycia kary pozbawienia wolności- w celach poinformowania państwo wprowadzające wpis o ich miejscu zamieszkania lub pobytu- art.98
5) Dane dotyczące osób lub pojazdów do celów niejawnego nadzoru lub szczególnych kontroli- w celu zebrania i przekazania organom wprowadzającym wpis określonych informacji- art.99
6) dane dotyczące przedmiotów niezbędne do celów ich zajęcia lub wykorzystania w charakterze dowodu w postępowaniu- w celu podjęcia stosownych działań przewidzianych w prawie krajowym (po uzgodnienia środków, które należy podjąć z organem wprowadzającym dane)- art. 100 KWS.
Schengen w Polsce- w nocy z 20 na 21.12.2007 roku.
Znaczenie Agendy z Tampere
Agenda z Tampere:
15-16 października 1999 na spotkaniu RE w Tampere, przyjęto plan wspólnego działania rządów krajów UE w ramach rozwoju III filaru UE. W 1999 wszedł w życie traktat amsterdamski, eskalacja konfliktu w byłej Jugosławii- czynniki wpływające.
Agenda z Tampere założenia:
- w dziedzinie azylu i polityki migracyjnej- ograniczenie postępowań azylowych i zaostrzenie walki z nielegalną imigracją- poprzez ujednolicenie procedur azylowych,
- wsparcie gospodarcze dla państw stanowiących największe źródło imigrantów- Bałkany, Europa Środkowo- Wschodnia w tym Polska
- utworzenie europejskiej przestrzeni prawnej- mającej zapewnić obywatelom UE swobodniejszy dostęp do wymiarów sprawiedliwości w całej UE
- wspólne zwalczanie przestępczości zorganizowanej- poprzez utworzenie dwóch nowych agencji- Eurojustu oraz Europejskiego Kolegium Policyjnego, którego zadaniem ma być szkolenie wyższych urzędników organów śledczych państw członkowskich
- nawiązanie współpracy z państwami trzecimi w sferze wymiaru sprawiedliwości, policji i spraw wewnętrznych.
- utworzenie katalogu praw przysługujących legalnym imigrantom
Obecny komisarz- Vivian Reding
OWBiS po Traktacie z Lizbony
Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości po TFUE:
- nadał większe znaczenie utworzeniu przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (PWBS)
- zmiana procedury podejmowania decyzji: skuteczniejszą i bardziej demokratyczną, która odpowiada zlikwidowanemu podziałowi na filary i dostosowuje procedurę decyzyjną do wspólnego prawa UE
- szersze kompetencje TS UE oraz nową rolę parlamentów krajowych
- prawa podstawowe zostały wzmocnione dzięki KPP UE
- przystąpienia UE do europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka- 1950, UE jako członek Rady Europy
- znoszenie struktury filarowej- zwiększa inter reagowanie polityk na siebie
KPP- podstawa tej polityki wraz z TUE
Podstawa prawna w TL:
Art. 3 ust.2 Traktatu UE: „Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości”.
Przestrzeń wolności… poświęcono Tytuł V TFUE, art. 67-89. Poza przepisami ogólnymi tytuł ten zawiera rozdział specjalnie poświęcony, odpowiednio polityce: kontroli na granicach, azylowi i imigracji, współpracy sądowej w sprawach cywilnych, współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych oraz współpracy policyjnej.
Najważniejsze zmiany wprowadzone TL: skuteczniejsza i demokratyczna procedura podejmowania decyzji: TL zlikwidował 3 filar i włączył przestrzeń wolności… do wspólnotowego prawa UE, podejmowanie aktów prawnych odbywa się obecnie najczęściej zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą określoną w art. 293 TFUE, rada podejmuje decyzje większością kwalifikowaną, a PE jako współprawodawca wypowiada się zgodnie z procedurą współdecyzji.
Nowa rola parlamentów krajowych:
Art.12 traktatu UE oraz protokoły 1 i 2 określają szczegółowo rolę parlamentów krajowych w UE. PK mają obecnie 8 tygodni na zbadanie wszelkich wniosków dotyczących aktów prawnych pod względem poszanowania zasady pomocniczości, zanim na szczeblu UE podjęta zostanie jakakolwiek decyzja dotycząca takiego wniosku. Jeśli chodzi o przestrzeń wolności… jedna czwarta PK może wystąpić o ponowne rozpatrzenie wniosku (art.7 ust.2 protokół2). Istnieje możliwość wystąpienia do TS UE o unieważnienie aktu ustawodawczego Unii z powodu naruszenia zasady pomocniczości. PK biorą udział w ocenie Eurojustu i Europolu (art.85 i 88 TFUE).
Rozszerzenie uprawnień TSUE:
Do TS można obecnie występować bez ograniczeń z wnioskiem o rozpatrzenie w trybie prejudycjalnym wszelkich kwestii związanych z przestrzenią wolności…
Procedura orzekania w trybie prejudycjalnym: sądy krajowe w każdym państwie UE są odpowiedzialne za zapewnienia właściwego stosowania prawa UE w danym kraju. Istnieje jednak ryzyko odmiennej interpretacji prawa UE w danym kraju. Istnieje jednak ryzyko odmiennej interpretacji prawa UE przez sądy w różnych krajach. Aby temu zapobiec, wprowadzono procedurę „orzeczeń w trybie prejudycjalnym”. Jeżeli sąd krajowy ma wątpliwości co do wykładni lub ważności danego aktu prawa UE, może- a niekiedy musi- zwrócić się o poradę do TS. Poradę tę określa się jako „orzeczenie w trybie prejudycjalnym”