Futura Biznes – Policealna Szkoła dla Dorosłych w Lublinie

Rok: 2011/2012

Kierunek: Prawo i Administracja

Semestr: I i II

Przedmiot: Ekonomika przedsiębiorstw

Nauczyciel: Karolina Bil

Termin realizowanych zajęć: 16.10.2011r.

Rynek - ogół transakcji kupna i sprzedaży towarów i usług, w wyniku których określone zostają ceny oraz ilość nabywanych i sprzedawanych towarów. Sprzedający oferując swoje dobra tworzą podaż. Nabywcy zaś chcąc je kupić reprezentują popyt na te dobra. W wyniku negocjacji między sprzedającymi a kupującymi kształtują się ceny.

Podział rynku:
a) kryterium podziału zasięg terytorialny:
- lokalny - obejmuje część terytorium kraju. Jest swojego rodzaju układem przestrzennym wyodrębnionym ze względu na sieć handlową o danym typie asortymentu.
- regionalny - obszar obejmujący swym zasięgiem region. Włącza się tu obszar większego miasta, zespołu osadniczego, zespołu miejskiego, aglomeracji miejsko- przemysłowej, rejonu nowo uprzemysłowionego.
- krajowy - rozciągający się na powierzchni całego kraju i obejmujący wszelkie powiązania importowo exportowe z tym krajem.
- zagraniczny
- międzynarodowy - obejmuje grupę krajów należących do różnych ugrupowań powstałych na bazie międzynarodowego podziału pracy. Najczęściej są to ugrupowania gospodarcze takie, jak Europejska Wspólnota Gospodarcza, Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu i inne.
- światowy - obejmuje wszystkie kraje świata. Są to przede wszystkim stosunki pomiędzy producentami standardowych dóbr a ich masowymi odbiorcami.

b)kryterium podziału przedmiot transakcji:
- rynek dóbr
- rynek usług
- rynek pracy
- rynek środków produkcji
- rynek finansowy (papiery wartościowe, akcje, obligacje, walutowy, obrót pieniędzmi)
- Można iść dalej i dzielić rynki bardziej szczegółowo np. rynek żywności, odzieży itd. Te z kolei mogą ulegać dalszym podziałom na rynki poszczególnych dóbr.

c) Ze względu na liczbę podmiotów:

• rynek wolnokonkurencyjny- taki , na którym działa nieograniczona liczba sprzedawców, pośredników i nabywców, przy czym żaden z nich indywidualnie nie ma wpływu na poziom cen. Istnieje wówczas konkurencja doskonała.

• konkurencja monopolistyczna- na rynku występuje względnie duża, lecz nie nieograniczona liczba dostawców produktów.

• oligopol- istnieje kilka lub kilkanaście przedsiębiorstw dostarczających dobra i usługi określonego rodzaju.

• monopol pełny- występuje jeden wiodący sprzedawca dobra lub usługi.

Popyt, ilość towaru, którą nabywcy są skłonni kupić w określonym czasie przy ustalonej cenie. Przy niezmienności innych warunków rynkowych.

Prawo popytu określa stosunek pomiędzy cenami a ilością dóbr i usług, które zostałyby kupione przy danych cenach. Mówi ono, że gdy cena na dane dobro rośnie to popyt na nie spada, a gdy cena dobra maleje, to popyt na nie rośnie.

Czynniki kształtujące popyt:

• Związane z rynkiem:

• wielkość dochodów, gdy wzrasta dochód, wzrasta również popyt na dane dobro (i odwrotnie)

• cena towaru:

  • ceny substytutów,

  • ceny dóbr komplementarnych,

  • przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości,

  • antycypacja popytu, czyli wyprzedzanie faktycznego popytu (np. wykupywanie towaru przed zapowiedzianą podwyżką, tak jak to miało miejsce w Polsce przed 1 maja 2004r.),

•Nie związane z rynkiem (pozarynkowe):

• preferencje konsumentów:

  • gusty konsumentów,

  • upodobania i przyzwyczajenia,

• moda,

• czynniki demograficzne:

  • liczba ludności,

  • struktura wiekowa konsumentów,

  • struktura płciowa konsumentów,

  • stan cywilny,

  • poziom wykształcenia,

  • wyznanie,

• warunki geograficzne,

• warunki klimatyczne,

• pora roku,

• poziom zamożności,

• sytuacja gospodarcza,

• sytuacja polityczna.

Krzywa popytu

Cena (p)

d

Ilość dóbr (q)

Cenowa elastyczność popytu – stosunek względnej zmiany ilości pożądanego dobra, do względnej zmiany jego ceny, wyrażony współczynnikiem cenowej elastyczności popytu E_d(p).

Innymi słowy cenowa elastyczność popytu mówi o tym, o ile procent zmieni się chęć zakupu wyrażona w sztukach towaru, jeżeli cena danego towaru zmieni się o 1%.

Współczynnik cenowej elastyczności popytu

• Dla | E_d(p) | = 0 popyt doskonale nieelastyczny (popyt sztywny) zmiana ceny nie wywołuje zmiany popytu

• Dla | E_d(p) | > 0 wzrost ceny powoduje spadek wielkości popytu:

  • dla | E_d(p) | ( 0, 1 ) popyt nieelastyczny - procentowa zmiana popytu jest mniejsza niż procentowa zmiana ceny. Produkty należące do dóbr niższego rzędu

  • dla | E_d(p) | = 1 popyt proporcjonalny - procentowa zmiana popytu jest równa procentowej zmianie ceny

  • dla | E_d(p) | > 1 popyt elastyczny - procentowa zmiana popytu jest większa niż procentowa zmiana ceny

• Dla popyt doskonale elastyczny - minimalna zmiana ceny wywołuje maksymalną zmianę popytu

Mieszana elastyczność popytu - procentowa zmiana popytu na dobro (usługę) x w reakcji na procentową zmianę ceny dobra (usługi) y. Mieszana elastyczność popytu istnieje ponieważ dane dobro (usługa) uzależnione jest również od cen innych dóbr (usług). Miernikiem tej reakcji jest współczynnik mieszanej (krzyżowej) elastyczności popytu, który ma postać E_dx(py)

Mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu jest relacją między procentową zmianą popytu na dobro (usługę) x a procentową zmianą ceny dobra (usługi) y. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt dobra (usługi) x, jeżeli ceny dobra (usługi) y zmienią się o 1%.

Współczynnik mieszanej elastyczności popytu

• mieszana elastyczność popytu odnosi się głównie do dóbr (usług), które są względem siebie substytucyjne (E_dx(py) > 0) lub komplementarne (E_dx(py) < 0),

Dobra substytucyjne to towary i usługi spełniające podobne bądź zupełnie pokrywające się funkcje. Mają podobne zastosowanie i podobne właściwości np. masło i margaryna, kredyt i pożyczenie pieniędzy od znajomego.

Dobra komplementarne to dobra, czyli towary lub usługi wzajemnie się uzupełniające, jedno dobro potrzebuje drugiego do prawidłowego działania, np. komputer i monitor, samochód i benzyna.

• jeżeli rozważamy dobra substytucyjne, to przed współczynnikiem elastyczności stawiamy znak "+" (wzrostowi ceny dobra y towarzyszy wzrost wielkości popytu na dobro x, pod warunkiem, że jego cena zostanie niezmieniona, będzie spadać lub rosnąć wolniej niż cena dobra y), zmiany popytu na dobro (usługę) x i ceny dobra (usługi) y są jednokierunkowe, (E_dx(py) > 0)

• jeżeli rozważamy dobra komplementarne, to przed współczynnikiem elastyczności stawiamy znak "-" (wzrostowi ceny dobra y towarzyszy spadek wielkości popytu na dobro x, zarówno przy założeniu niezmienności ceny jak i bez niego), zmiany popytu na dobro (usługę) x i ceny dobra (usługi) y są różnokierunkowe. (E_dx(py) < 0),

Dochodowa elastyczność popytu– reakcja popytu na zmianę dochodu, miernikiem tej reakcji jest współczynnik dochodowej elastyczności popytu, który ma postać E_d(i)

Dochodowa elastyczność popytu jest relacją między procentową zmianą popytu a procentową zmianą dochodów nabywców. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt, jeżeli dochody nabywców zmienią się o 1%.

Współczynnik dochodowej elastyczności popytu

• wartość ujemna dla dóbr podrzędnych

• wartość dodatnia dla dóbr normalnych

  • przedział [0,1] dla dóbr podstawowych

  • większy od 1 dla dóbr luksusowych