Zadanie 24. (1 pkt)

Terapia genowa jest próbą uzyskania efektu leczniczego przez wprowadzenie prawidłowego

genu do komórki funkcjonującej nieprawidłowo. Wydaje się, że terapia genowa szczególnie

dobrze będzie się nadawać do leczenia hemofilii A, spowodowanej brakiem w organizmie

białka zwanego VIII czynnikiem krzepnięcia krwi. Krew bez tego czynnika nie krzepnie,

natomiast nawet niewielki wzrost stężenia tego czynnika we krwi powoduje znaczne

złagodzenie objawów choroby.

Wyjaśnij, w jaki sposób, za pomocą terapii genowej, można by uzyskać złagodzenie

objawów hemofilii A.

Za poprawne wyjaśnienie – 1 pkt.

Przykłady odpowiedzi:

− Po wprowadzeniu prawidłowego genu do komórki nastąpi jego ekspresja, dzięki czemu nastąpi wytwarzanie brakującego białka / czynnika VIII (i krew będzie krzepnąć).

− Wprowadzony gen koduje czynnik VIII, który po ekspresji genu / po transkrypcji (i translacji) w komórkach będzie wytwarzany (dzięki czemu krew będzie mogła krzepnąć).

Zadanie 22. (2 pkt)

Uszkodzenia DNA polegające na zmianach pojedynczych par nukleotydów nazywamy

mutacjami genowymi. Mutacje te są przypadkowe, a ich przyczyną są zazwyczaj

nienaprawione błędy powstające podczas replikacji DNA lub działanie mutagenów. Skutki

mutacji genowych zależą od rodzaju zmiany spowodowanej w sekwencji nukleotydów.

Podaj, jakie skutki mogą wywołać w organizmie mutacje genowe, w wyniku których

następuje zamiana jednego kodonu na inny (mutacja zmiany sensu),

a) jeżeli nowy kodon jest kodonem stop i znajduje się w środku kodowanej sekwencji

białka.

b) jeżeli nowy kodon koduje inny aminokwas.

Zadanie 26. (1 pkt)

Zespół Downa to jedna z chorób genetycznych występujących u ludzi.

Wśród wykresów (A, B lub C) zaznacz ten, który prawidłowo ilustruje zależność między

wiekiem matki a częstotliwością występowania tej choroby u noworodków. Uzasadnij

swój wybór.

Zadanie 30. (1 pkt)

Osiągnięciem inżynierii genetycznej jest opracowanie technik, dzięki którym otrzymuje się

organizmy transgeniczne.

Zaznacz dokończenie zdania spośród A – D, które poprawnie definiuje organizmy

transgeniczne.

Są to organizmy

A. do których genomu zostały sztucznie wprowadzone fragmenty DNA innego gatunku.

B. których komórki płciowe mają zmieniony DNA na skutek działania czynników

mutagennych.

C. o jednakowym składzie genetycznym, posiadające cząsteczki DNA o takiej samej

sekwencji nukleotydów.

D. których potomstwo ma zmienione DNA w porównaniu do organizmów rodzicielskich.

Zadanie 48. (2 pkt)

W ludzkim DNA odkryto tzw. sekwencje repetytywne, czyli odcinki DNA o określonej

sekwencji, powtarzające się wielokrotnie w genomie. Liczba powtórzeń tych sekwencji jest

różna u różnych ludzi, a prawdopodobieństwo przypadkowego wystąpienia tej samej liczby

powtórzeń u osób niespokrewnionych jest znikomo małe.

Podaj dwie sytuacje, w których można (powinno się) skorzystać z badań DNA,

i uzasadnij znaczenie społeczne stosowania tej metody w określonych przez ciebie

sytuacjach.

Zadanie 51. (2 pkt)

Nasiona niezapominajki pochodzące od jednej rośliny wysiano na glebach o różnym pH.

Rośliny, które wyrosły na glebach kwaśnych, miały kwiaty różowe, a hodowane na glebach

zasadowych wytworzyły kwiaty niebieskie. Z nasion niebiesko kwitnących niezapominajek,

które wysiano na glebach kwaśnych, wyrosły rośliny o kwiatach różowych.

Określ, czy występowanie niezapominajek o różnych barwach kwiatów w opisanych

wyżej warunkach to zmienność dziedziczna czy zmienność niedziedziczna.

Uzasadnij swoją odpowiedź jednym argumentem.

Zadanie 53. (2 pkt)

Modyfikacje genetyczne organizmów można wykorzystać w różny sposób.

Na przykład tworzy się transgeniczne rośliny dla poprawy ich wartości odżywczych lub

dla ochrony roślin przed szkodnikami.

W jednym z polskich tygodników w połowie 2003 roku zamieszczono informację,

że australijscy badacze zamierzają wprowadzić do populacji karpia zmienione geny, aby

doprowadzić do wyginięcia w Australii karpia sprowadzonego z Europy. Europejska odmiana

karpia hodowlanego stała się w Australii zagrożeniem dla wielu innych gatunków ryb oraz

roślin wodnych. Doświadczenie proponowane przez naukowców byłoby pierwszą próbą

świadomego i celowego wyeliminowania gatunku za pomocą modyfikacji genetycznych.

Na razie naukowcy sprawdzają skuteczność metody w warunkach laboratoryjnych.

Niezależnie od swoich poglądów sformułuj po jednym argumencie za i przeciw takim

eksperymentom naukowców, jak opisane powyżej.

Argument za: ...............................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Argument przeciw: .......................................................................................................................

...............................................................................................................................

57 Za przedstawienie swojego stanowiska wraz z trafnym uzasadnieniem do przedstawionego

projektu badań (za lub przeciw) każdego z dwóch logicznych argumentów – po 1 pkt.

Przykłady:

Uważam to za słuszny kierunek badań, gdyż:

− wzrośnie produkcja żywności na świecie.

− rośliny będą zdolne do wytwarzania znacznie większej ilości węglowodanów.

- nastąpi rozwiązanie problemu głodu na świecie.

Uważam, że nie jest to słuszny kierunek badań, ponieważ:

- nie wszystkie zmodyfikowane genetycznie rośliny mogłyby przeżyć, co byłoby nieopłacalne.

- rośliny transgeniczne mogą być szkodliwe dla ludzi.

2 Nie uznaje się niepełnej odpowiedzi bez argumentacji np: Jestem przeciw tworzeniu genetycznie zmodyfikowanych organizmów. Nie uznaje się argumentów odnoszących się ogólnie do inżynierii genetycznej.