Azot pozabiałkowy i mocznik

- w nadmiarze przekształcany jest w amoniak (nie może być magazynowany), który przekształcany jest w mocznik

- całkowita zawartość azotu = azot białkowy + azot niebiałkowy (tu: mocznik, kreatynina, kw. moczowy, alfa-aminowe aminokwasy)

- Hiperazotemia – wzrost stężenia azotu pozabiałkowego – choroby nerek, nadmierny rozpad białek (gorączka, nowotwór, oparzenia), choroby serca i krążenia (spadek perfuzji nerek)

- Hipoazotemia – spadek stężenia azotu pozabiałkowego (mocznika) – ciężkie uszkodzenia wątroby

Mocznik:

- zawiera 50% azotu niebiałkowego

- jest końcowym produktem przemiany azotu białkowego

- powstaje w cyklu mocznikowym: amoniak (z deaminacji a-a lub adeniny, guaniny, cytozyny / hydrolizy amidów – glutaminy, asparaginy) + HCO₃^2- (z dekarboksylacji)

- amoniak w wątrobie przekształcany jest też w glutaminian (dehydrogenaza glutaminianowa) lub glutaminę (syntaza glutaminowa) – w mózgu są to mechanizmy detoksykacji amoniaku (toksyczny dla OUN)

Zatrucie amoniakiem:

- drgawki, bełkot, nieostre widzenie

- śpiączka , zgon

Cykl mocznikowy:

- mocznik powstaje głównie w wątrobie, ale i w nerkach i mózgu

- w kłębuszkach 100% trafia do przesączu pierwotnego -> 40% biernie dyfunduje z powrotem

- jego stężenie mówi nam o wydolności NEREK:

• przy uszkodzeniu kłębuszków nerkowych - ↑ we krwi, ↓ w moczu

• ostra niewydolność nerek – szybko zostaje osiągnięte stężenie 700-900mg/dl

• przewlekła niewydolność nerek – mocznik wzrasta stopniowo 300-400mg/dl

- obniżony poziom mocznika mówi o uszkodzeniu watroby (przez CCl4, CHCl3, zapalenie)

Metody ilościowego oznaczania mocznika:

1. Metoda Fearona – mocznik + diacetyl/diacetylomonooksym

2. Metoda Yatzidisa – mocznik + p-dimetyloaminobenzaldehyd (adsorbowany ¹⁴C) -> barwny kompleks

3. Mocznik + ureaza i metoda Berthelota i Nessalera

Ćwiczenie 1: Metoda Nesslera (azot pozabiałkowy w surowicy)

Odbiałczona surowica (przez kw. trichlorooctowy) + H2SO4 -> spalenie -> z azotu powstaje siarczan amonowy

Jon amonowy + OH^-- + HgI₂ z KI (odcz. Nesslera) -> jodek amidooksyrtęciowy (żółtopomarańczowy)

surowica -> CO2 + H2O + (NH4)2SO4

NH4⁺+2[HgI₄]^2- + 4OH^-- -> [Hg2ONH2]I + 7I^-- + H2O

Ćwiczenie 2: Metoda Berthelota – ureazowa (katalizator to nitroprusydek sodowy)

Mocznik CO2 + NH3

NH3 + kw. podchlorawy -> chloroamina

chloroamina + fenol+ tlen -> p-chinochloramina (ten się utlenia przez fenol do) -> barwnik indofenolowy

Ćwiczenie 3: Metoda Fearona (katalizator to Fe)

diacetylomonooksym + -NH2 -> kompleks diazyny (ŻÓŁTE) + hydroksylamina

hydroksylamina - wpływa na kompleks dlatego dodaje się tiosemikarbazydu lub antypiryny