Agata Dziubek

I rok ochrony środowiska

Jak widzi pies?

Budowa oka

Mechanizm widzenia zarówno u psa jak i człowieka jest taki sam.

• Światło wpada do oka przez źrenicę (która jest otworem w rogówce).

• Następnie przechodzi przez soczewkę, której grubość jest regulowana,

• Później obraz zostaje odwzorowany na siatkówce, czyli „z tyłu” oka. Rzut rysunku na siatkówce jest do góry nogami.

• Tam znajdują się komórki, które sygnał świetlny przerabiają na impulsy nerwowe.

• Na końcu mózg na podstawie sygnałów nerwowych odtwarza obraz jednocześnie go odwracając

Różnice i podobieństwa między psem a człowiekiem

W odróżnianiu do człowieka, gruczoł łzowy psa znajduje się pod górną powieką, który wytwarza łzy nawilżające rogówkę, chroniące ją przed wyschnięciem i zapaleniem. Specjalny układ osuszający chroni przed nieustannym spadaniem łez.

Psy mają też trzecią powiekę, zwaną migotką lub błoną mrugającą znajdującą się pod dolną powieką. Zapobiega ona dostawaniu się do oka ciał obcych. Jest trochę widoczna w kąciku oka od strony pyska. Jeśli jest bardziej widoczna może to świadczyć o chorobie lub starości psa.

Oko człowieka rejestruje promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie światła widzialnego (ok. 380 nm do 780 nm). Psy widzą w innym lecz podobnym zakresie.

W siatkówce znajdują się światłoczułe receptory: pręciki i czopki.

Pręciki odpowiedzialne są za widzenie w słabym świetle, są szczególnie czułe na ruch.

Czopki z kolei są odpowiedzialne za widzenie kolorów i szczegółów.

I tu pojawia się różnica między okiem psa, a człowieka. Na tym polu człowiek wreszcie wypada lepiej od psa: prawie 100% naszego dołka siatkówki pokrywają odpowiedzialne za widzenie barw czopki, u psa – tylko 10%. U psowatych na siatkówce jest zdecydowanie więcej pręcików (odpowiedzialnych za widzenie zmierzchowe oraz widzenie czarno-białe) niż czopków. Związane jest to z ich trybem życia – drapieżników, które wykazują największą aktywność o zmierzchu i świcie – czas polowania. Taka konstrukcja oka powoduję, że psy dużo lepiej widzą ruch. W tej samej odległości, co dostrzegane przez psy obiekty ruchome, obiekty nieruchome pozostają niewidoczne. Dla przykładu nieruchomy obiekt dostrzegą z odległości 500 metrów, zaś ten sam wprawiony w ruch już z odległości 1000-1300 metrów, .

Widzenie przy małej ilości światła ułatwia również źrenica, która jest znacznie większa , niż u większości ludzi, oraz błyszcząca powierzchnia znajdująca się pod komórkami pręcikowymi. To specjalna makata położona tuż za siatkówką działająca , jak lustro. Struktura ta zwana jest warstwą odblaskową (łac. tapetum lucidum). Komórki te odpowiadają za odbicie rozproszonego światła i skierowanie go z powrotem do receptorów światłoczułych. Szacuje się, że błona światłoczuła zwiększ zdolność gromadzenia światła przez oko psa o 40%. To ta warstwa powoduje, że gdy światło jest skierowane prosto w oczy psa, robią się „czerwone”, a w ciemności „świecą”. Większa zdolność wychwytywania odbitego światła wpływa na pogorszenie ostrości widzenia, gdyż odbite światło pochodzi z różnych kierunków ( następuje rozproszenie fal świetlnych). Psom potrzeba jedną czwartą światła potrzebnego człowiekowi, aby dobrze widzieć w nocy, ale należy pamiętać, że w całkowitej ciemności psy nie widzą w ogóle.

Człowiek posiada trzy rodzaje światłoczułych czopków (które rozróżniają: pierwsze kolor czerwony, drugie niebieski, a trzecie zielony, co daje zakres widzenia kolorów tęczy). Natomiast u psa w drodze ewolucji, rozwinęły się tylko dwa rodzaje czopków odpowiedzialnych za widzenie widma żółtego i niebieskiego. Można więc powiedzieć, że świat psa oprócz odcieni szarości ma odcienie dwóch kolorów: żółtego i niebieskiego. Tak więc obraz widziany przez psa podobny jest do obrazy widzianego przez daltonistę, który nie odróżnia koloru czerwonego od zielonego.

Obrazy widziane przez:

1. Zdrowego człowieka

2. Daltonisty

3. Psa

1 2 3

Nasze czworonogi są zwierzętami krótkowzrocznymi i nie widzą dobrze powyżej 6-7 metrów. Powyżej tego limitu są w stanie dostrzec ruch, jednak nie zobaczą detali. Zdarza się więc, że nie odróżnią nieruchomego właściciela od np. drzewa. Rejestracja szczegółów u psowatych jest sześć razy słabsza niż u człowieka.

Pierwszy pasek pies rejestruje jako pełne czarne pole, dopiero przy rozstawieniu czarno- białych pul pokazanych na drugim pasku, widzi dwa kolory.

Nie ma też zdolności postrzegania przedmiotów dwuwymiarowych, oraz nie potrafią dobrze określić odległości i głębokości, w odróżnieniu do widzącego stereoskopowo człowieka. Związane jest to z innym rozstawem pola widzenia psa.

Na pole widzenia wpływa kształt czaszki i położenie oczu. Ze względu na duże zróżnicowanie ras pole widzenia psów wach się od 200˚ u ras o skróconej kufie (brachycefaliczne np.: mopsy, pekińczyki, które mają oczy osadzone frontalnie i ich zasięg widzenia jest zbliżony do pola widzenia człowieka) do 270˚ u psów o wydłużonej kufie (dolichocefaliczne np.: charty, które mają oczy osadzone szeroko po bokach czaszki). Przeciętny pies w typie mezocefalicznym odznacza się polem widzenia od 240˚ do 250˚, przy czym pole pojedynczej gałki ocznej wynosi od 135˚ do 150˚. Ludzkie pole widzenia to ok. 180 ˚.

Posiadanie tak dużego pola widzenia jest potrzebne do obserwacji horyzontu i lokalizowaniu poruszających się obiektów, towarzyszy mu jednak pogorszenie widzenia binokularnego. Skutkuje to mniejszą zdolnością do koncentracji na obiektach znajdujących się w małej odległości oraz do oceny odległości (percepcji głębi).

Rozróżniamy 3 obszary pola widzenia: pole jednooczne prawe, jednooczne lewe i dwuoczne. W polach jednoocznych nie ma mowy o rozróżnianiu odległości, ponieważ nie powstaje obraz trójwymiarowy, jak w przypadku widzenia dwuocznego. Podobnie jak pole widzenia, stopień widzenia binokularnego różni się u poszczególnych ras. Może być ono zakłócone przez nos psa. Szacuje się, że percepcja głębi jest lepsza, gdy pies patrzy prosto przed siebie. Typowy pies widzi binokularnie w przedziale od 30 do 60 stopni, gdy pole widzenia obu gałek ocznych się pokrywa. Dla porównania, binokularne pole widzenia u ludzi ma rozpiętość około 140 stopni.

Oko psa jeszcze pod jednym względem przewyższa oko człowieka, jest bardziej wrażliwe na mrugające światło. Dla człowieka światło, które miga 60 razy na sekundę sprawia wrażenie ciągłości, a oko psa rejestruję sekwencje wielu szybko migających błysków, aby pies miał wrażenie ciągłości częstotliwość mrugnięć musiała by być znacznie większa.

U wszystkich organizmów narząd wzroku, jakim jest oko, podlegał ewolucyjnym zmianom, umożliwiającym jak najlepsze dostosowanie się do warunków, w jakich dane zwierzę bytuje. Dlatego tylko umownie można używać pojęć „lepszy/gorszy” wzrok, bo każdy ma taki, jaki jest mu potrzebny. W przypadku psów wzrok jest przystosowany do jak najlepszego wychwytywania ruchu, również przy słabszym świetle, oraz na jak największym obszarze, a dużo gorzej rejestruje szczegóły i kolory.

Bibliografia:

„Tajemnice psiego umysłu” - Coren S.

„Fizjologiczne mechanizmy zachowania” - Sadowski B

Artykuły – M. Samitowska, A. Orłowska