Zgniot, odkształcenie plast., mech. odkształcenia plast.: Plast. metali nazywamy ich zdolność do trwałego odkształc. się pod wpływem obciążeń zewn., bez naruszenia spójności cząsteczek. Odkształcenia plastyczne metali występują jedynie po przekroczeniu pewnej minimalnej wartości obciążeń oraz jeśli nie zostanie przekroczone określone obciążenie max. Całokształt zmian własności mech. i fiz. nosi nazwę zgniotu. Odkształc. plast. wywołuje przemieszczenia jednych części metalu względem drugich. Wpływ zgniotu na właść. mech. odkształc. materiału: Zmiana własności mechanicznych metali nosi nazwę umocnienia. Wzrastają wówczas: wytrzymałość na rozciąganie R_M, granica plastyczności R_E, oraz twardość HB. Zanika natomiast zdolność do odkształceń plastycznych, co wyraża się spadkiem wydłużenia A(%) i przewężenia Z(%). Wzory: S=(d²)/4, Ż=(S₀-S)/S₀*100%, R_M=P_MAX/S [Mpa], Z=(S₀-S_N)/S₀*100%; WALCOWANIE –odkształcanie metalu przez jego gniecenie między obracającymi się i współpracującymi ze sobą walcami. Najczęściej walcuje się przy użyciu dwóch walców obracających się w przeciwnych kierunkach. Klasyfikacja walcowni █ walce robocze: gładkie i profilowe █ typy wykrojów: skrzynkowy, kwadratowy, rombowy, owalny, okrągły █ ilości walców: duo, duo nawrotne, trio (z ruchomym walcem) quatro (naw. i nienaw.)█ Ustawianie walcarek w ciągu technolog.: posobne, jednoliniowy i wieloliniowy układ, ciągły, półciągły, mijany, szachownicowy. █ materiał walcowany: do kształtowników, blach, rur bez i ze szwem. █ średnicę walców: M,Ś,D. WYCISKANIE – Wyciskaniem nazywamy taki proces technolog., w którym na krążek metalu wprowadzony do ślepego otworu matrycy, naciskając tłocznikiem, powoduje się wyciskanie materiału przez szczelinę pierścieniową powstałą wskutek różnicy średnic otworu matrycy i tłocznika. Innym przypadkiem jest proces, w którym tłocznik naciskając na obrzeże uprzednio wytłoczonego przedmiotu, powoduje wyciskanie materiału dające wydłużenie tegoż przedmiotu Rodzaje współbieżne, przeciwbieżne, statyczne; przy użyciu pras o b.wysokich naciskach. CIĄGNIENIE – polega na przeciąganiu niemal wyłącznie na zimno wyrobów walcowanych lub wyciskanych przez tzw. ciągadło. Ciągadło nadaje wyrobowi ciągnionemu mniejszy przekrój/kształt niż mat. wprowadzany (Z diamentu, węglików spiek.); ciągarki: bębnowe, łańcuch. KUCIE – polega na ściskaniu kutego metalu między kowadłem a bijakiem lub między połówkami matrycy. Swobodne. Podczas kucia swobodnego wszystkie czynności kowalskie są wykonywane bez użycia specjalnych narzędzi kształtowych; wykorzystuje się wówczas wyłącznie urządzenia uniwersalne. Do trzymania materiału podczas kucia swobodnego używa się kleszczy. Kucie swobodne odbywa się na kowadle. Matrycowe. Polega na nadawaniu kształtu wykonywanym przedmiotom za pomocą udarowego działania matrycy. Matryca składa się z dwóch części odtwarzających kształty zewnętrzne wyrobu. Dolna część podczas pracy spoczywa na spodzie młota lub na stole prasy. Górna część, umocowana do bijaka miota lub suwaka prasy, uderza w dolna, nieruchomą część matrycy. TŁOCZENIE – Metalowy krążek zostaje umieszczony na wgłębieniu centrującym matrycy, po czym zostaje przetłoczony przez otwór matrycy tłocznikiem. W wyniku tego zabiegu krążek przyjmuje kształt miseczki. Operacje kształtowania wytłoczek nierozwijalnych na prasach dzielimy na: █ operacje służące do nadania zasadniczego kształtu: Wytłaczanie - następuje przekształcenie płaskiego półwyrobu w wytłoczkę o powierzchni nierozwijalnej. Narzędzie: tłocznik. Przetłaczanie - zwiększenie wysokości wymoczki kosztem zmniejszenia średnicy d. Przewijanie - powierzchnia wewnętrzna wycieczki staje się zewnętrzną. Wyciąganie - zwiększenie wysokości wytłoczki przez zmniejszenie grubości jej ścianki. █ Operacje wykańczające: Dotłaczanie - nadanie wytłoczce ostatecznego kształtu. Wywijanie - otrzymuje się powiększenie uprzednio wyciętych otworów w wywinięcie ścianek dookoła tych otworów. Rozpychanie - powiększenie wymiarów poprzecznych wyrobów. Obciskanie – odwrotność CIĘCIE - Cięciem nazywamy operacje, podczas których następuje naruszenie spójności GIĘCIE - jest procesem kształtowania przedmiotów o powierzchniach nierozwijalnych. w którym zachowana zostaje prostoliniowość tworzących, a zmiana krzywizny giętego materiału zachodzi w jednej płaszczyźnie. Obejmuje: wyginanie, zaginanie, zwijanie, profilowanie, skręcanie, prostowanie. Operacje: na zimno jak i na gorąco, (powyżej temp. rekrystalizacji) Metody gięcia: na prasach, walcach, za pomocą ciągnienia