Zmienność

Typy zmienności- genetyczne(mutacyjne, rekombinacyjne) fenotypowa(nagla,skokowa zmiana mat.gen mogaca się dziedziczyc). Mutacje-genowe/punktowe,chromosomowe,genomowe.

Czestosc mutacji 10-8 do 10-9 na 1 zadase i 1 replikacje,

pomylki w parowaniu zasad przez polimeraze zasada DNA- blad 1 na 10000

korekta przez polimeraze zmniejsza o 100-1000razy poziom bledow

poreplikacyjne dzialanie enzymow naprawczych 1000xmniej

WPŁYW NA CZESTOSC MUTACJI

-gorace miejsca mutacji-czestosc pomylek jest wieksza np.wielokrotne powst.zasad-slizganie polimerazy

-spontaniczne uszkodzenia (depurynacja,deaminacja,oksydacja)

-replikacja DNA wyższy poziom bledu 10-4

*punktowe-zmiany synonimowe, mutacje zmiany sensu i nonsensowne, stosunek częstości 6:17:1,

-mut.fazy odczytu na skutek delecji insercji nukleotydow, mut.neutralne-brak widocznych skutkow,nie zmienia sensu genet.

-mut.zmiany sensu prowadza do powst.bialka o takiej samej długości jak bialko normalne

-mut.nonsenoswne-powodowane przez zmiane kodonu określającego aminokwas na kodon terminacyjny prowadza do powst. Skroconej czast.bialka która traci swa aktywność

*chromosomowe-delecje,duplikacje,insercje,translokacje,elem.ruchome w genomie-transpozony

Efekt wyst.elem.ruchomuch-aberacje chrom,przetasowanie genow,zmiana ekspresji genow,mut.punkt,tworza mechan.izolujace,przemieszczanie miedzy gat.

*genomowe-aneuploidy-zespoł Edwardsa(trisomia),Turnera(monosomia)

ZMIENNOSC

*rekombinacyjna-niehomologiczne chromosomy pochodza od ojca i matki losowe rozchodzenie do gamet; crossing-over-oddzielanie się genow sprzężonych na skutek wymiany odcinkow chrom.homol.

*fenotypowa-fenotyp-zespoł cech osobnika (morfologia,płodność,zachowanie)

-ten sam genotyp może dac rozne fenotypy(plastyczność fenotypowa), odmienne genotypy mogą dac ten sam fenotyp;zmienność fenotyp.-zmiany onkogen. Zróżnicowanie proporcji ciala, zmiany środowiskowe-zmiana koloru siersci ,kolor lisci u drzew; zmiany dziedziczne

*srodowiskowa-modyfikacyjne wpływ srod.(abiotyczne i biotyczne)-nie jest dziedziczna, temper.determinuje liczbe krregow u ryb,plec u krokodyli (ESD),światło,wilgoc wpływa na pokroj lisci

*zmienność dziedziczna-formy alleliczne poj.genow,zmienność poligonowa

*zmienność bialek-elektroforeza,m.immunologiczna,sekwencjonowanie aminokwasow

NATURALNA SELEKCJA-

*walka o byt wg Darwina-org.produkuje wiecej potomstwa niż w ograniczonym dostępie do zasobow-org.konkuruja o przezycie,ci którzy wygraja reprodukuja sie

Selekcja naturalna-warunki Darwina

-rozmnazanie-reprodukuja się do nowej generacji

-dziedziczeie-potomstwo przypomina swoich rodzicow

-zmiennosc indywidualna cech miedzy osob. Pop.

-zroznicowanie w zdolności do przezycia i liczbie indywidualnego potomstwa (fitness)

Fitness-miara sukcesu,szansa przezycai i wydania potomstwa

*dobor (selekcja) nie dziala na poj.geny lecz na konkretne osob.ktorych cechy bedace realizacja projektu gen.w konkretnych war.srodowiskowych decyduja o szansach przezycia i wydania potomstwa

*Selekcja kierunkowa-faworyzowanie osob.danej pop.ktore pod względem fenotypowym znajduja się na jednym z ramion rozkładu normalnego

*stabilizujący-polega na eliminowaniu osob. O skrajnych fenotyp.

*rozrywajacy-faworyzwanie osob. o skrajnych fenotypowych

Krzywe przezywania; I wypukla-smiertelnosc niewielka w takich populacjach we wczesnych stadium zycia, rosnie wśród osobnikow starych,II jednostajnie nachylona-bez względu na wiek tempo wymierania osob. jest stale. III-wklesla-duza śmiertelność wśród osobnikow młodych

Dobor naturalny-jeden z mech.ewolucji prowadzacy do ukierunkowanych zmian w pop.zwiekszajacych ich przeciętne przystosowanie czylii adoptacje do war.srod.

Cechy organizmow

*Adaptacjonizm-selekcjonizm kierunek ewolucjonizmu uznajacy dobor Nat.jako GL. A nawet jedyna sile ewolucyjna

*Adaptacja-przystosowanie org. do warunkow srod.wyrazajace się w specyficznych właśc. Cech autonomicznych,czynności fizjologicznych i behawioralnych, pr.biochem.

-kazda cecha biol.stanowiaca najlepsza z możliwych rozwiązań problemow zyciowych org

-taka cecha która podlega doborowi i ktorej brak przyczynil się do obniżenia dostosowania org w obrebie populacji

-cecha org,która nie tylko przyczynia się do zwiekszenia przystosowania ale również powst.jako skutek dzialania doboru naturalnego

*Aptacja-cecha org.ktora uzyteczna jest dal org niezalenie czy jej pochodzenie fiogenetyczne cechuje naturalna selekcja

1 Adaptacja-uzyteczna cecha org.wytw do pelnienia biol roli,na ta ceche dzila naturalna selekcja

-stadium inicjalne-posrednie-forma obecnie obserwowana

-cecha pelni ta sama f.w każdym stadium tworzenia

-zmienia f.-preadoptacja

2Dysaptacja-cecha org ktorej uzytecznoscdal org jest wyraznie nizsza nizta z ktorej się filogenetycznie wychodzi

-Pedomorfia-zach.cech młodocianych u dorosłych dzieki przyspieszeniu rozwoju gonad względem rozwoju somatycznego (w stosunku do przodkow)

-Neokonia-rozwoj osobniczy opóźniony

3Eksaptacje-organ,który zmiennia swoja f.ale zachowuje stala strukture np.aerodynamiczna f.upierzenia u pierwotnych ptakow

-cecha org.ktora pelni inna f.od tej z powodu ktorej powst.

4Nanoptacja-cecha nie wpływa na przezycie lub reprodukcje w dziedziczeniu do tej z ktorej filogenetycznie wywodzi;pierwotna to taka,ktorej pochodzenie nie może być przypisane bezpośredniemu dzialaniu nat.selekcji;może wtornie powst.poprzez utrate użyteczności cechy

5Readaptacja-cecha org powst na drodze Nat.selekcji poprzez odwrócenie calkowie lub czesciowe dysaptacji

KONCEPCJA GATUNKU

Grecka: *dyskretny char.gat.- system nomenklatoryczny Lineusza,w który gat.jest reprezentowany przez określony okaz,gat.jest przechowywany w muzeum opatrzony 2czlonowa nazwa po lacinie i opisem

*gat.typologiczny-zbior osob.rozniacych się znaczie w czasie i przestrzeni,reprezentowany przez okaz nomenklatoryczny

-za odrzuceniem teori przemawia-w przyrodzie spotyka się odemienne osobniki należące do tego samego gat. –gat blizniacze-nie roznia się morfologicznie,sa dobrymi gat.biol.

Nominalistyczna- nominaliści zaprzeczaja istnieniu realnych typow uniwersalnych, istnieja jedynie osob.,gat. jest abstrakcyjnym wymysłem człowieka, teoria popularna w 18w-Lamark

Biologiczna- *jordan 1905 gat.jednostka istniejaca realnie,reprezentowana przez populacje osob.

-czlonkowanie gat. tworza wspólnotę rozrodcza, gat.jest jednostka ekologiczna,oddzialywuje na inne gat.z którymi dzieli srod., jest jednostka genet.skladajaca się z duzej liczby genow

*Mayra-1942-gat to.grupa krzyżujących się naturalnie populacji,izolowana rozrodczo od innych grup. Im 2 populacje a bardziej odlegle w czasie i przestrzenie tym trudniej jest sprawdzic ich wzajemny stosunek gat.ale jest to biol coraz mniej istotne. Gatunek jako zamknieta pula genowa-posiada mech.izolujace od innych gat.( Pregametyczna-sezonowa,ekol,mech,etiol. Postgametyczna-smiertelnosc gamet,zygot-zygoty po zapłodnieniu sa letalne,sterylnosci ograniczona zywotnosc mieszańców-dochodzi do krzyzowania miedzy roznymi gat. osobniki dorosle sa płodne,ale potomstwo już nie)

*Problemy w stosowaniu tej koncepcji-brak odpowiednich danych:dot.okazow konserwowanych lub paleontologicznych. –rozrod aseksualny-samozaplodnienie,partenogeneza,Rozyn,wegetatywne

-biol.kocepcja nie może być stosowana do org.rozmnaz.sie aseksualnie. –posredniosc ewolucyjna-nabycie izolacji rozrodczej bez nabycia odpowiedniej odrębności morfolog.-chwilowe zalamanie mech.izol.(hybrydyzacja,amfiploidalność,u roslin alloploidy)- ring species-nakladanie cykliczne

*mikrogatunek-jednolita populacja,która jest nieco inna fenotypowo od innej pop.,brak barier miedzy nimi izolacyjnych, jednorodzicowe gat.roslin,w ktorej kazda linia jest izolowana rozrodczo. Powstawanie-gat.klonalne-rozm.wegetatywne,-agamospermia-rozwoj zarodkow z niezplodnionych nasion,-autogamia-samozaplodnienie

*Wielowymiarowa-grupy rzeczywiście lub potencjalnie krzyżujących się naturalnie pop.,które sa izolowane rozrodczo od innych takich grup, uwzglednia przestrzen i czas-obejmuje pop.wystepujace na innych obszarach i czasie. Wady-jak opisac skamieniałość, Sakol i Carello stwierdzili,ze koncepcja gat.biol jest niemozliwa,nie ma praktycznych zastosowan

*Fenetyka – opiera się na ogolnym podobieństwie org.,eliminacja elementow subiektywnych,wszystkie cechy mjaa jednakowa wage,badanie podobieństwa gen.,

*gatunek ewolucyjny-każdy system sklada się liniowych(wyjściowe i potomne)sekwencji pop.wyst. przestrzeni i czasie, linia rodowa zmienia się niezależnie od inny lini,ma odrebna ewolucyjnie role,lokuje się we wlasnej niszy ekol, w srod abiotycznym i biotycznym, tendencja ewolucyjna może zmieniac się w czasie i przestrzeni

*Rozrodcza-1985 Paterson,jednolita populacja wykorz.specyficzny system mechanizmu zapłodnienia i formowania zygot

*Kohezyjna-gat.to najbardziej zwarta pop.osob.posiadajaca zdolność do utrzymania jedności fenotyp. Poprzez wrodzony mech.spójności

*Filogenetyczna-gat.nieredukujace się zgrupowanie org.diagnostycznie rozpoznawalne od innych zgrupowan,sklada się z przodkow i potomstwa

*genetyczna-gat.to zbior org.posiadajcych geny „różnicujących adaptacyjnosc”

*metoologiczna-gat.nie istnieje

SPECJACJA-powstanie nowego gat.

*anageneza-stopniowe zmiany formy wyjściowej prowadzace do powst.nowej formy

*kladogeneza-powst.nowych form z form wyjściowych na drodze różnicowania

Biologiczna koncepcja gat.-gat.stanowi zamknieta pule genowa.Posiada mechanizmy izolujące dla ochrony przed szkodliwym przepływem genow z innymi pol genowych

*izolacja pregametyczna:- sezonowa-wystep.2 gat. na tym samym terenie ale róznia się np.czasem rozrodu. –ekologiczna-blisko siebie żyjące gat.zajmuja rozne nize ekol. –mechaniczne-nie dostosowaie aparatów rozrodczych. –etiologiczna-roznice w zachowaniu godowym

*Podstawowe modele specjacji- *allopatryczna-fizyczna bariera,blokada przekazania genu np.na odległość. *perypatyczna-zachodzi w nowej niszy sąsiadującej z wysciowa,czesc osob.przechodzi na nowa wyspe *parapatryczna-na granicy zasiegu,czesc osob. z wyjściowej populacji zajmuje inna nisze. *sympatryczne-zachodzi nez udzailu mech.izolujacych,przyczyna może być dobor naturalny rozrywajacy. *skokowa-zachodzi szybko. *poliploidy u roslin-poloploidyzacja podstawa rozwoju filogenetycznego,powieleanie mat.gen tworzenie mieszańców. Efekt założyciela-gr.osob.odrywa się od pop.przenosi na nowa wyspe.efekt koncowy-powst.2 pop..

*TFS-tempo specjacji mierzone względem nabycia mech.izolacyjnch. *BSI-czas trwania zygot,tempo specjacji od kilku do mnl lat.

Ewolucja na wyspach

*wyspy oceaniczne i kontynentalne

-Hawaje,archipelag Galapagos -w izolacji od obszarow ladowych powst. Dzikei procesom wulkanicznych lub dzialaniu gat.rakotworczych -w momencie powst.sa bez flory i fauny, tworza się przez stopniowe osiedlanie imigrantow -gat.przybyle tworza się na skutek radiacji adaptatywnej -fauna i flora ubozsza niż onszar ladowy -niska liczba gat.w rodzajach	-w.japonskie,archipelag Malajski,Tasmania,Madagaskar,Nowa zelandia -post.przez oddzielenie od ladu, gat.takie jak na ladzie, przezywaja gat.stare, ewolucja autochtonicznych, imigracja gat.nowych -powst.heoendemity i form przeżytkowych -podobne do obszarow ladowych,harmonijna -wysoka liczba gat.w rodzaju

Tempo ewolucji i wymierania

*tempo zmian molekularnych- gorace miejsca mutacji-czestosc pomylek wieksza,-spontaniczne uszkodzenia(depurynacja,deaminacja,oksydacja), replikacja RNA poziom bledu 10-4.

Mutacje=punktowe-zmiany synonimiczne,zmiany sensu,nonsensowne, częstość 6;17;1,mut.fazy odczytu. *zegar molekularny, -zegar stachostatyczny-zjawisko ma jednakowe prawdopodobieństwo zajscia, -w cytochromie c roznica miedzy człowiek a np.krolikiem 12 nukleotydow.

*Gradualizm-ewolucja zachodzi poprzez akumulacje drobnych zmian na przestrzeni wielu generacji,każdy org.jest tego samego gat. co jego rodzice,nie można wyznaczyc granicy miedzy gat.w jednej lini rozwojowej,granice takie sa arbitralne-niekompletnosc zapisu kopalnego oraz Nat.sklonosci ludzkiego umysłu do wyodrębnionych klas w zbiorach nat.obiektow,scisle zwiazana z pop.koncepcja gat.

org.fenotypie,powst.org.potomny,zalicza się do gat.innego niż gat.macierzysty,-teoria stanow nietrwałych,-gat.znajduje się w równowadze ze srod.dobor dziala na nie stabilizująco,przez dlugie okresy równowagi ich biologia i budowa nie ulegaja zmianom,-specjacja Zach.na skutek pojawienia się bariery(allopatryczna),-radiacja ewolucyjna wynikiem makromutacji

*Ziemia duszna cieplarnia-katastrofe zapoczątkowała erupcja wulkaniczna,uwalnienie CO2 i CH4 wywolujac szybkie globalne ocieplenie,-cieplejszy ocean gorzej wchłania tlen z atmosfery, brak tlenu destabilizuje chemokline-wznosi się do pow.oceanu, bakterie zielone i purpurowe rozm. się w wodach powierzchniowych,brak tlenu zabija org.wodne,siarkowodor uwalniany do atmosfery zabija org.ladowe,Uv niszczy org.ladowe

Warunki biogenezy-od zw.chem. do kom.

*ocean-ziemia z chondrytow, 15-20% h2o,-50km grubości magmy,by dostac potrzebna wode,- 5*10 do 15 ton soli,sol z oceanu 42,5 m grubości

*atmosfera-niska zawartość gazow szlachetnych,pierwotna atmosfera zmieciona w czasie kreacji i bombardowania, nowa powstala 4 mld tal temu i zawiera co2.n2 i pare wodna

*brak tlenu-w młodej skorupie było mnóstwo C,H,S,Fe do przechwycenia wolnego tlenu,procest,które wzbogacily tlen w atmosferze,*fotodysocjacja-rozklad czast,wody,*fotosynteza

*pierwotna zupa-synteza zw.org. w pierwotnej atmo. Doświadczenie Millera-zalozenia:sladowe ilości rybozy,brak wyzszych kw.tluszczowych,przypadkowe laczenie się aminokwasow, brak metanu i amoniaku.Aparatura-klba zwoda ocean podgrzewana by powst.para wodna, dodawanie do niej gazów(nh3,h2,)iskry elektr.zastepuja blyskawice,dostaraczaja energii do syntezy zw., w oceanie zw, wchodza w reakcje chem. Powst. Puryny,pirymidyny,aminokwasy

*pizza pierwotna-reakcje zachodza miedzy jonami związanymi z elektrycznie naladowana powierzchnia-powierzchnia pirytu FeS, obserwacja Lermona dotycz.malych bąbelków gazu

*grzbiety śródoceaniczne-ogromne rozmiary zapewniające szeroki zakres temp.,bogactwo fosforu,niklu,cynku,energia pochodzi z roznych r.chem.

*replikacja-tworzenie systemu ,w którym nastepuje powielanie i ulepszanie czast.RNA,zlozona jest z 200nukleotydow,w procesie powielania powinnien powstac przynajmniej 1 egzemplarz bez bledu,decyduje wielkosc powielonej info.i prog bledów

*optymalizacja kodu-podobne kodony wyznaczaja ten sam aminokwas lub podobne chem.aa- walina-GUU,GUA. Kw.asparginowy-GAU,GAC,kw.glutaminowy-GAA,GAG.

*PIERWSZE KOMORKI-metagenny

-pojawienie się O2 w atmos. Ok. 2 mld tal temu, poczatek aktywności prod.tlen,wpływ metagenow na atm., pierwsze mikroorg.pochlaniaja di tlenek wegla, poczatek wpływu metageniw na atmo.

*Dlaczego było goraco?

Pierwiastki promieniotwórcze, bombardowanie z kosmosu,efekt cieplarniany,rozklad amoniaku,za malo di tlenku, w atmo. Beztlenowej czast.metanu może utrzymac sie,obecnie metanu jest 1,7ppm,kondensacja węglowodorów-mech.zapobiegajacy przegrzaniu

*Archaozoa-j.kom,paleczkowe chromosomy,brak mitochondriow,plastydow,jednokom,rybosomy przypominaja bakteryjne

*Archea-brak sc.kom, mozliwosc fagocytozy,uodpornirnir się na ekstremalne war. Zew.,obecnie sa to formy pasożytnicze wyst. u pierwotniakow

*Dlaczego brak sc.kom. jest korzystny?

-mozliwosc cytozy,wytworzenie cytoszkieletu-mozliwos mitozy,system blo wew.

*Dlaczego chromosomy sa lepsze?

-wieksza liczba miejsc replikacji,brak ograniczenia DNA,brak związku z bl.kom,mechanizm rekombinacji. C-over jako mech.naprawczy

*Powstanie organelli- teoria autogeniczna-roznicowanie powielonych genoforow,nadmiar info.,kopie mat.gen.zyskuja osobne zespoly membran,niezalezna ewolucja genoforow bez dzielenia kom. –teoria ksenogeniczna- organelle poch.z kom.wchlonietych przez inne kom., mitoch.pozostalosc po wchlonietek kom., która utracila swoja autonomiczność

*wady istnienia plci-przerwanie podziałów by wytworzyc gamety,poszukiwanie kom.partnerskiej do stworzenia zygoty,podwojny koszt produkcji samcow

*zalety istnienia plci-korzysci grupowe-lepsze dostosowanie do środowiska,zmniejsza szkodliwe mutacji,zagadka Millera-wieksze szanse na wyeliminowanie mutacji. Korzyści dla osobnikow-zmiennosc potomstwa-w selekcyjnie dzilajacym srod.wieksze szanse na przekazanie genow,mniejsze szanse na przekazanie mutacji,szansa naprawy DNA

*Dlaczego 2 plcie?

-zapobiega niezależnej ewolucji organelli,oogamia jest niekorzystna,zróżnicowanie kom.plciowych i osobnikow,produkcja kom.jajowych jest bardziej kosztowna energetycznie

*Etapy ewolucji plci: -powstanie typow „+”,”-” korzystniejsze przekazywanie organelli,rozróżnienie plci meskie i żeńskiej,wykształcenie cech płciowych i wywolanie współzawodnictwa o partnera i zróżnicowanie obowiązków

ANTROPOGENEZA

*Australopitecus-3 mln lat temu w Kenii,masywna budowa ciala,duze żeby trzonowe,skrocone kly,roślinożerne,mozg 500cm3,dwunozne,wytwarzaly narzędzia

*Homo habilis-czlowiek zreczny,3 mln,Afryka wschodnia, mozg 650-750 cm3,wzrost 100cm,45kg,wysklepione czaszki,drobne uzębienie,narzędzia kamienne

*HOMO ERECTUS-1,5mln, poj.czaszki 850-1000cm3,wydatne waly nadczołowe,drobne żeby,masyna zuchwa, 150-190cm,przechowywanie ognia,myślistwo zbieractwo

*Homo sapiens-100tys.lat temu, 1100-1500cm3obj mozgu

Chronologia

*Paleogen 65-24 Ma -paleocen 65-56 Ma, -eocen 56-34 ma, oligocen34-24 Ma(ruchy górotwórcze Alpy,Karpaty,Himalaje.,poczatek zlodowacen Antarktydy,ochlodzenie klimatu) *Neogen-24-1,8 ma, -miocen24-5,3 ma(spadek oceanu swiatowego,klimat suchy,ubytek gat,drzewiastych na rzecz zielnych,roślinność stepowa,zwierzeta roslinozerne) , -pliocen 5,3-1,8 ma, *plejstocen1,8 Ma-15 Ka (poczatek-klimat cieply,roślinność europy zblizona do obecnej,obniżenie poziomu oceanu o 100m,2 ladolody na grenlandi i Antarktydzie, 75%wody słodkiej, w ciagu 10 lat gwałtowne ocieplenie,a nastepnie oziębienie-warunki glacjalne,oziębienie przez 100 lat *EFEKT GLACJAŁÓW-migracje flor i faun arktycznej,alpejskiej,umiarkowanej,wymieranie gat.3rzedowych,efekty ewolucyjne,hybrydyzacja,poliploidyzacja)*Holocen 15 ka-wspolczesnosc.

Wytworzenie kliku galezi ssakow,wymarly wieloguzakowce,ewolucja w rozne grupy,diatryma-duze ptaki

*zmiany klimatu-na przelomie paleocenu i eocenu –ocieplenie,strefa subantarktyczna-pow.tem wod wynosila 15 stopni,wzrost tem w ciagu 300 lat

*przyczyny ocieplenia- zmiana cyrkulacji oceanicznej-przeplyw wod cieplych do wyzszych szerokości geograficznych,obecność lasow na wysokich szerokosciacg geog.-niskie albedo

*ochlodzenie-Eocen-spadek temp.wod kolo Antarktydy o ok4-5 stopni,rozwoj lodowcow Przyczyny:-zmiana cyrkulacji oceanicznej-wytwaorzenie Anarktycznego pradu okołobiegunowego, ochlodzenie 5 kolejnych pulsow miedzy 40,a 31 mln lat temu, zmaiany na ladach,suchy klimat,regresja lasow

*biogeograficzne skutki wędrówek kontynentow- tworzenie transoceanicznych dysfunkcji grupowych,przenoszenie calych flor i faun w inne strefy klimatyczne,dlugotrwala izolacja,laczenie flor i faun o odmiennej genezie

*Ewolucja człowieka

1.Widzenie binokularne-rozpoczecie 68-58mln tal temu,oczy z przodu Glowy pozwala na widzenie glebi, wyst.widzenie Starego i Nowego swiata, powiekszeie komory mozgowej,widzenie przestrzenne jako specjalizacja do zycia na drzewach,wzrost ilości bodźców i koordynacja skomplikowanych ruchow powoduje wzrost mozgu,widzenie barwne ulatwia ocene odległości,skrocenie pyska-poszerzenie pola widzenia,redukcja wechu,mniejsza ilość zebow,powiekszenie puszki mozgowej

2.Rozwoj przeciwstawnego kciuka-preadaptacja do dwunożności-prostowanie kręgosłupa,ulozenie rownolegle konczyn, receptory na opuszkach palcow, krotkie,elastyczne kciuki,gorne konczyny przestaja pelnic funkcje lokomocyjna,duze szczeki i kly

3.Wielkosc mozgu-tworzenie narzedzi i wzrost mozgu w ciagu3- 1,5mln lat,wzrost mozgu wymuszony potrzeba zapamiętywania i uczenia się kształtu,korzystania z narzedzi i tworzenia zalazkow kultury,rozwoj komunikacji-integracja warg,jezyka,krtani Austrolopitecus-3 mln obj. 450cm3, Homo habilis 3 mln- 650-750cm3, erectus 1,5mln-850-1100cm3, sapiens 100 tys.-1100-1500 cm3

4.Postawa wyprostowana-rozejscie się lini malp czloweikoksztaltnych i człowieka nastapila wraz rozchodzeniem się strefy ryftowej

*zmaiany strategii rozrodczej-zmniejszenie liczby młodych,wydłużenie czasu opieki nad potomstwem przez samice,specjalizacja plci-samiec zdobywa pokarm,ukryta ruja,hormonalne pobudzenie samicy do poieki, wytworzenie grup rodzimych.

5.Konstrukcja ciala-skrocenie pyska,zmniejszenie szczek i liczby zebow,szeroka miednica do rodzenia dzieci, ruchome kosci czaszki u noworodka

*Pochodzenie człowieka-Model kandelobrozy-policentryczny, Model Arki Noego-wymiany