Strelau J., Zawadzki B. (2008). Psychologia różnic indywidualnych. (w). J. Strelau, D. Doliński (red).
Psychologia: podręcznik akademicki. Tom 1. Gdańsk: GWP, s.787-788.

wzbogacone o

Strelau J. (2006). Temperament. (w.) J. Strelau (red.) Psychologia podręcznik akademicki. Tom 2.
Psychologia ogólna. Gdańsk: GWP, s.702-704.

Teoria emocjonalności, aktywności i towarzyskości wg Bussa i Plomina

Koncepcja ta powstała pod wpływem istniejących już teorii temperamentu dziecka, autorstwa Thomasa i Chessa, koncepcji ekstrawersji i neurotyczności Eysenca, idei Diamonda( zwierzęta również posiadają temperament).

Założenia koncepcji:

-aby uznać jakąś cechę za należącą do temperamentu musi ona być obecna przynajmniej od 2 roku życia

-RI w zakresie tej cechy zależeć muszą w dużym stopniu od czynnika genetycznego

Temperamenty to obecne od wczesnego dzieciństwa, odziedziczone cechy osobowości

Struktura temperamentu:

-emocjonalność (emotionality)- skłonnośś do reagowania silnym pobudzeniem. U niemowląt występuje jako niezadowolenie, przejawia się w płaczu. 3 miesięczne dziecko- strach , potem złość. Te emocjonalności charakteryzuje ponadprzeciętna aktywacja

-aktywność (activity)- należy do niej wigor-poziom energetyczny zachowania, i tempo- szybkość reakcji

-towarzyskość ( sociability)- dążenie lub unikanie kontaktu z ludźmi, źródłem są wzmocnienia płynące ze środowiska

Te trzy temperamenty występują zarówno u dorosłych jak i u dzieci, choć u dorosłych są one bardziej przytłumione przez rozwinięte w trakcie rozwoju inne struktury osobowości.

Biologiczne podstawy temperamentów EAS

Wkład czynnika genetycznego do wariancji cech mierzonych kwestionariuszem EAS-TS waha się w granicach 30-40% (wyniki na podstawie badań par bliźniąt mono- i dyzygotycznych). Mechanizmy fizjologiczne leżące u podstaw emocjonalności autorzy wiązali z poziomem aktywacji autonomicznej, za którą odpowiedzialna jest dominacja części współczulnej AUN. U podstaw tej aktywności leży aktywacja behawioralna (głęboki sen bądź silne pobudzenie itp.) Buss i Plomin nie wypowiadają się w ogóle na temat fizjologicznych podstaw towarzyskości.

Skonstruowali oni 2 narzędzia do diagnozy temperamentu EAS:

- do diagnozy dzieci ( wersja do szacowania)- wypełniany przez rodziców i wychowawców, składa się z 4 skal: emocjonalność, nieśmiałość, aktywność, towarzyskość

- dla młodzieży i dorosłych (wersja samo opisowa)- 5 skal: niezadowolenie (dystres), strach, złość, aktywnośc i towarzyskość .

Adaptacja do warunków polskich- Włodzimierz Oniszczenko (1997)

Krytyka:

- to że niezadowolenie, strach i złość charakteryzują się ponadprzeciętnym poziomem aktywacji, jest niezweryfikowane empirycznie

-brak podobieństwa między bliźniętami DZ pod względem towarzyskości a także aktywność, co również osłabia twierdzenie o genetycznej determinacji RI w zakresie tej cechy (Goldsmith i Campos)

-RI w zakresie temperamentów wyodrębnionych przez autorów nie są w większym stopniu zdeterminowane genetycznie niż inne cechy temperamentu, a nawet nietemperamentale charakterystyki osobowości.

Zalety:

- znajduje zastosowanie w odniesieniu do dzieci i dorosłych

-proponuje proste w swojej konstrukcji narzędzia psychometryczne służące do pomiaru temperamentów EAS