Pobudliwość – zdolność do reagowania stanem pobudzenia na działanie bodźców

Pobudzenie – krótkotrwała zmiana właściwości błony komórkowej, związana z wędrówką jonów z zewnątrz i wewnątrz błony komórkowej

Miary pobudliwości – Najmniejsza, skuteczna siła bodźca – reobaza. Najkrótszy czas działania bodźca o sile podwójnej reobazy - chronaksja

Płytka motoryczna – synapsa chemiczna acetylocholina (w pęcherzykach synaptycznych zakończenia aksonu)

Ciąg wydarzeń w płytce motorycznej:

Potencjał czynnościowy motoneuronujony Ca²⁺ do włókna nerwowegouwolnienie acetylocholinyacetylocholina do receptorów aktywacja i otwieranie kanałów jonowych błony włókna mięśniowegopotencjał czynnościowy płytki motorycznejpotencjał czynnościowy włókna mięśniowego

1. Pobudzenie motoneuronu;

2. Depolaryzacja błony presynaptycznej;

3. Dyfuzja jonów Ca²⁺ ze środowiska zewnątrzkomórkowego do wnętrza komórki nerwowej;

4. Wzrost stężenia jonów Ca²⁺ jest bezpośrednim bodźcem do otwarcia pęcherzyków synaptycznych;

5. Wydzielenie acetylocholiny do szczeliny synaptycznej. Proces ten nazywa się sprzężeniem elektrowydzielniczym;

6. Połączenie acetylocholiny z receptorem cholinergicznym na błonie postsynaptycznej;

7. Depolaryzacja błony postsynaptycznej;

Skurcz mięśnia

1. Depolaryzacja błony postsynaptycznej i powstanie potencjału czynnościowego;

2. Przesuwanie się depolaryzacji wzdłuż włókna oraz do wnętrza komórki poprzez kanaliki poprzeczne T;

3. Uwalnianie jonów Ca²⁺ z pęcherzyków końcowych siateczki sarkoplazmatycznej;

4. Wzrost stężenia w sarkoplazmie zapoczątkowuje aktywację układów kurczliwych i skurcz włókien mięśniowych, mechanizm ten nazywa się sprzężeniem elektromechanicznym;

5. Połączenie jonów Ca²⁺ z podjednostek C-troponiny;

6. Zmiana przestrzenna układu troponina-tropomiozyna i odsłonięcie miejsc aktywnych aktyny;

7. Połączenie główek miozyn z miejscami aktywnymi aktyny – powstają mostki poprzeczne;

8. Rozkład ATP na ADP fosforan pod wpływem ATP-azy miofibrylarnej;

9. Zmiany konformacyjne główki miozyny i mostków;

10. Przesuwanie się (ślizganie) głowy miozyny wzdłuż fi lamentu aktynowego i wsuwanie nici aktyny pomiędzy nitki miozyny;

Rodzaje skurczów

• Częstotliwość bodźca

  • Pojedynczy – jednorazowe pobudzenie, jeden bodziec (okres utajonego pobudzenie – od bodźca do skurczu, jest w stanie retrakcji); bodziec, skurcz, rozkurcz, bodziec, itp.

  • Tężcowy – bodziec działa częściej niż faza skurczu i rozkurczu

    • Niezupełny – bodziec działa w fazie rozkurczu

    • Zupełny – bodziec drażni mięsień gdy ten chce się rozkurczyć

• Praca

  • Izomeryczny – wzrost napięcia, brak zmiany wymiaru, statyczna praca

  • Izotoniczny – stałe napięcie, zmiana wymiaru, praca dynamiczna, ruch w stawie

  • Auksoniczne – zmiana długości i napięcia

Energetyka skurczu – podstawowe źródło energii do skurczu to ATP. W czasie skurczu: ATPADP+fosforan

Rodzaje włókien

• Wolnokurczliwe

  • Dużo mioglobiny

  • Dużo mitochondriów

  • Dużo enzymów przemian tlenowych

  • Duża kapilaryzacja

  • Słaby skurcz

  • Duża odporność na zmęczenie

  • 10-180 włókien z jednostki motorycznej

• Szybkokurczliwe tlenowo-glikolityczne

  • Średnia kapilaryzacja

  • Średnia siła skurczu

  • Przemiany tlenowe i beztlenowe

  • Krótki i średnio silny skurcz

  • Duża odporność na zmęczenie

• Szybkokurczliwe glikolityczne

  • Szybki silny skurcz

  • Mało mioglobiny

  • Mała kapilaryzacja

  • Dużo enzymow przemian beztlenowych

  • Mała odporność na zmęczenie

  • 300-800 włókien jednostki motorycznej

Regulacja napięcia mięśniowego

• Włókna ekstrafuzalne – poprzecznie prążkowane, wykonują pracę, unerwione przez duze neurony α

• Włókna intrafuzalne – poprzecznie prążkowane na obwodzie, w części środkowej jest receptor wrażliwy na rozciąganie skupione we wrzecionka nerwowo-mięśniowe, przyczepiają się do ekstrafuzalnych, unerwione przez neurony γ

Im silniej pobudzone neurony γ i komórki intrafuzalne skurczone tym większa wrażliwość receptorów na rozciąganie

Pobudzenie receptorów wrzecionka na skutek rozciągania mięśnia impuls do neurony α impuls do kom. ekstrafuzalneskurcz

Skurcz izotonicznyzmniejszenie pobudliwości receptorów wrzecionkazmniejszenie napięcia

Skurcz izometryczny nie zmniejsza pobudliwości receptorów wrzecionka brak zmniejszenia napięcia

Impulsy stale krążą między receptorami we wrzecionkach, motoneuronach, jądrach ruchowych i komórkach mięśniowych tworząc „zamkniętą pętlę” sprzężenia zwrotnego

Unerwienie czuciowe

• Włókna aferentne Ia – po przejściu przez torebkę, tracą osłonkę i kończą się w środkowej części jako pierścieniowo-spiralne

• Włókno aferentne II - cienkie z osłonką, kończą się tworami spiralnymi

Budowa i funkcja sarkomeru – wzór: Z+0,5i+0,5a+0,5H+M+0,5H+0,5a+0,5i+Z z-linia z, i-prążek izotropowy, a-prążek anizotropowy, h- strefa h, m-błona środkowa m, podstawowa jednostka czynnościowa, buduje miofibryle

Łuk odruchowy – podstawowa jednostka czynności nerwowej, droga receptor-efektor. Min. 5 elementów: receptor, droga aferentna (neuron czuciowy), ośrodek w rdzeniu kręgowym, droga eferentna (neuron ruchowy), efektor

Odruch – odpowiedź ustroju na pobudzenie, odpowiedź efektora wyrażająca się w czynności układu mięśniowego lub wydzielniczego, wywołana przez bodziec działający na receptor z udziałem OUN.

Podział odruchów

- odruchy somatyczne – efektorem jest mięsień szkieletowe poprzecznie prążkowane, wyróżniamy:

- monosynaptyczny – 1 synapsa pomiędzy 2 neuronami;

- polisynaptyczny – kilka połączeń synaptycznych w obrębie OUN;

- odruchy wegetatywne – efektorami są wszystkie komórki i tkanki poza mięśniami szkieletowymi poprzecznie-prążkowanymi, unerwiony przez nerw autonomiczny (wegetatywny);

- odruchy mózgowe – ośrodkami są komórki nerwowe skupione w jądrach odpowiednich nerwów czaszkowych (śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony);

- odruchy rdzeniowe – ośrodki w jądrach ruchowych – rogach przednich rdzenia kręgowego;

• Odruch rdzeniowy

  • Eksteroreceptywne – zadziałanie bodźca na eksteroreceptory (zakończenia czuciowe), odbierają bodźce z zewnątrz, często odruchy obronne. Przykład: odruch podeszwowy, babińskiego

  • Interoreceptywne – działanie bodźca z wewnątrz organizmu.

    • proprioreceptywne, bodziec działa na proprioreceptory, które odbierają informacje z układu ruchu. Przykład: odruch kolanowy, ścięgna Achillesa

Podział receptorów:

• telereceptory – wzrok, słuch, powonienie

• interoreceptory – smak, przyśpieszenie liniowe i kątowe

• eksteroreceptory – dotyk, ucisk, ciepło, zimno, ból

• proprioreceptory – rozciąganie mięśni, ułożenie kości

• angioreceptory – ściany naczyń krwionośnych

• chemoreceptory – kłębki trzynaczyniowe

• wisceroreceptory – narządy wewnętrzne

Potencjał spoczynkowy – ujemny potencjał elektryczny między środowiskiem zew. i wew., ok. -70mV do -80mV

Przysadka

• FSH (folitropina) – oddziałuje na gonady, pobudza dojrzewanie pęcherzyków, wzmaga wytwarzanie estrogenów, pobudza spermatogeneze

• LH (lutropina) – pobudza owulację, pobudza tworzenie ciałka żółtego i progesteronu, pobudza do tworzenia i uwalniania testosteronu

• TSH (tyreotropina) – działa na tarczycę – powiększeniem zwiększenie kapilaryzacji, sprzężenie zwrotne między przysadką (tsh) a tarczycą

• ACTH (adrenokortykotropina) – działa korę nadnerczy wydzielanie hormonów nadnerczy

• GH (hormon wzrostu) – pobudza wzrost, pobudza kom. wątroby do wydzielania somatomedyn

• Prolaktyna – stymuluje gruczoły sutkowe do laktacji, powstrzymuje wydzielanie FSH i LH

• Oksytocyna – skurcz mięśni gładkich macicy, ułatwia wydzielanie mleka,

• Wazopresyna – reguluje wydalanie wody, wpływ na przepuszczalność kanalików nefronu, prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi

Tarczyca

• Hormony –

  • trijodotyronina i tyroksynaregulacja przemian materii, zwiększają wchłanianie węglowodanów w jelicie, regulują metabolizm tłuszczów, pobudzają wzrost organizmu

  • kalcytonina zwiększenie poziomu wapnia we krwi i płynach tkankowych, hamuje osteoklasty, zmniejsza wchłanianie wapnia i fosforanów i zwiększa ich wydalanie z moczem

• nadczynność – stany podgorączkowe, pocenie się kołatanie serca, drżenie rąk, nerwowość, rozdrażnienienie, bezsenność, depresje, spadek masy ciała, biegunki, wyższe ciśnienie krwi i częstotliwość akcji serca, choroba Gravesa-Basedowa

• niedoczynność niedobór jodu, stany zapalne – słaby metabolizm, otyłość, spowolnienie funkcji psychicznych, senność, marznięcie, zaparcia

Przytarczyce

• parathormon – równowaga wapniowo-fosforanowa, przeciwnie do kalcytoniny zmniejszenie poziomu wapnia, pobudza osteoklasty, zwiększenie wchłaniania zwrotnego wapnia w nefronie