Sprawdzenie i rektyfikacja warunków geometrycznych teodolitu.

1. Warunki geometryczne teodolitu.

(warunki, które osie sa prostopadłe oraz podpisane osie)

1. Sprawdzenie i rektyfikacja warunków geometrycznych Teodolitu 020B nr seryjny:272480.

1. Sprawdzenie libel.

1. Spr. Libelli rurkowej.

Poziomujemy teodolit doprowadzając pęcherzyk w libelli okrągłej do górowania za pomocą nóg statywu. Następnie ustawiamy libelę rurkową równolegle do dwóch śrub poziomujących 1 oraz 2. Teraz należy kręcić tymi śrubami równocześnie, w przeciwnych kierunkach, aż pęcherzyk znajdzie się na środku podziałki. Obracamy alidadę o 90° i za pomocą śruby 3 doprowadzamy pęcherzyk do górowania. Następnie wracamy alidadą do położenia pierwotnego, czyli równoległego do dwóch śrub. Sprawdzamy czy pęcherzyk nie wyszedł z górowania. Poprawiamy poziom instrumentu za pomocą śrub

1 oraz 2, a następnie obracamy alidadę o 180° i patrzymy na położenie pęcherzyka. Nastąpiło wychylenie o jedną podziałkę, więc mamy do czynienia z błędem libelli.

Rektyfikacja:

Polega na usunięciu jednej połowy błędu za pomocą śrub poziomujących 1 i 2, a drugą połowę za pomocą śrubek rektyfikacyjnych A i B.

(rys)

1. Spr. Libeli sferycznej.

Ustawiamy alidadę tak, aby śrubki rektyfikacyjne libelli okrągłej były równoległe do śrub poziomujących. Pęcherzyk powinien znajdować się w górowaniu. Następnie obracamy alidadę o 180° i sprawdzamy jego położenie. Pęcherzyk dalej znajdował się w położeniu środkowym.

Rektyfikacja:

Jeżeli pęcherzyk w libelli sferycznej nie znajdował się w punkcie głównym to cały błąd usuwamy za pomocą śrubek rektyfikacyjnych tej libelli.

(rys)

1. Sprawdzenie pionu optycznego.

Na kartce papieru rysujemy krzyżyk. Ustawiamy na podłożu i nad nim centrujemy teodolit. Obracamy alidadę o 180° i patrzymy przez okular pionu optycznego czy znak centrujący znajduje się dalej nad krzyżykiem. Znak pozostał w tym samym miejscu.

Rektyfikacja:

Na tej samej kartce papieru, rysujemy drugi krzyżyk otrzymując odcinek. Wyznaczamy środek tego odcinka i za pomocą śrubek rektyfikacyjnych pionu optycznego

1. Sprawdzenie siatki celowniczej.

Na ścianie budynku zaznaczamy punkt w odległości ok.100m od teodolitu na który później celujemy początkiem poziomej kreski siatki celowniczej. Za pomocą leniwki alidady przesuwamy krzyż nitek w płaszczyźnie poziomej obserwując czy pozioma kreska siatki na całej swej długości pokrywa się ze znakiem. Znak pokrył się na całej długości więc nie mamy do czynienia z błędem siatki kresek.

Rektyfikacja:

Należy zdjąć osłonę okularu lunety, zwolnić śrubki sprzęgające( A,B,C,D) obudowę płytki ogniskowej z tubusem lunety i za pomocą śrubek rektyfikacyjnych płytki ogniskowej (1,2,3,4) usunąć skręcenie krzyża kresek.

1. Sprawdzenie warunku inklinacji.

Na ścianie budynku wybieramy punkt. Pod nim, na wysokości osi celowej ustawiamy linijkę. Celujemy do tego punktu, a potem unieruchamiamy alidadę względem spodarki. Opuszczamy lunetę na wysokość osi celowej w kierunku naszej linijki i odczytujemy wartość.

Tak samo postępujemy w drugim położeniu lunety. Odczyty z obu położeń lunety były takie same więc nie mamy do czynienia z błędem inklinacji.

O1=5,5cm

O2=5,5cm

Rektyfikacja:

Polega na zmianie położenia poziomej osi obrotu lunety przez właściwe przesunięcie łożyska, w których to luneta jest osadzona, tzn. tak aby uzyskać średni odczyt Os.

1. Sprawdzenie warunku kolimacji.

Na ścianie budynku, na wysokości osi celowej lunety wybieramy punkt i celujemy na niego w dwóch położeniach lunety. Odczytujemy wartości kątów z kręgu poziomego Hz. Różnica pomiędzy odczytami powinna wynosić 200g.

O1=47g,2580

O2=247g,2580

O1-O2=200g

Nie mamy do czynienia z błędem kolimacji.

Rektyfikacja:

W przypadku błędu kolimacji obliczamy jego wartość: k=…… następnie obliczamy odczyty poprawione: O1+k, i O2-K. Potem za pomocą leniwki alidady nastawiamy w lunetce systemu odczytowego właściwy, poprawiony odczyt O2-k. Ponieważ poruszaliśmy przy tym leniwka alidady, siatka celownicza zostanie przesunięta i nie będzie znajdowała się na naszym punkcie. Więc zdejmujemy osłonę okularu lunety i tak jak przy rektyfikacji siatki kresek przesuwamy za pomocą śrubek rektyfikacyjnych krzyż nitek na nasz punkt.

1. Sprawdzenie błędu indeksu ( błędu miejsca zero)

Na ścianie budynku, na wysokości osi celowej lunety wybieramy punkt i celujemy na niego w dwóch położeniach lunety. Odczytujemy wartości kątów z kręgu pionowego V. Suma tych dwóch odczytów powinna wynosić 400g.

Z1=96g,3200

Z2=303g,7000

Z1+Z2=… =400g,0200

2E=02c

E=01C

Z1-E=

Z2-E=

∑=……

Rektyfikacja:

Za pomocą leniwki lunety nastawiamy w lunetce systemu odczytowego właściwy, poprawiony odczyt Z2-E. Ponieważ poruszaliśmy przy tym leniwka lunety, siatka celownicza zostanie przesunięta i nie będzie znajdowała się na naszym punkcie. Dlatego zdejmujemy osłonę okularu lunety i tak jak przy rektyfikacji siatki kresek przesuwamy za pomocą śrubek rektyfikacyjnych krzyż nitek na nasz punkt.