Administracja Publiczna

Zagadnienia /pytania na egzamin

1. Definicja administracji publicznej.

Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne.
- ujęcie podmiotowe (organy administracji i inne podmioty wykonujące określone funkcje z zakresu administracji publicznej)
-ujęcie przedmiotowe (działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracyjne/zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej)

2. Zasady funkcjonowania administracji publicznej w Polsce w świetle obowiązujących ustaw.

Możemy wyróżnić 4 zasady którymi posługuje się i dzięki którym funkcjonuje administracja publiczna, są to:

1) Zasada decentralizacji,

2) Zasada dekoncentracji,

3) Zasada podziału i równowagi władz państwowych,

Relacje między organami władzy polegają na podziale kompetencji,

ograniczonym zakresie władzy, wzajemnej kontroli, hamowaniu i blokowaniu przy

jednoczesnej ich współpracy.

Konstytucja nasza wyraźnie w art. 10 wprowadziła zasadę podziału i równowagi władzy ustawodawczej wykonawczej i sądowniczej. Generalnie omawiana zasada polega na tym, że wszystkie organy władzy publicznej zostają wyposażone w odrębne kompetencje które nie rodzą wzajemnej konkurencji czy rywalizacji, przeszkadzania i planowania działalności której z nich. Wszystkie trzy rodzaje władzy powinny być równorzędne, niezależne od siebie i jednocześnie nawzajem się kontrolować. Dzięki temu państwo funkcjonuje bez zakłóceń.

4) Zasada pomocniczości (subsydiarności).

LUB

- centralizacja (organy niższego rzędu są hierarchicznie podporządkowane organowi wyższego rzędu: brak samodzielności organów niższych)
- decentralizacja (przekazywania uprawnień ze szczebla centralnego na szczeble niższe; samodzielność w realizowaniu zadań)
- zasada dekoncentracji (formalny lub nieformalny podział kompetencji władczych pomiędzy kilka instytucji, ośrodków decyzyjnych, które funkcjonują na różnych szczeblach organizacji centralnym/regionalnym/ lokalnym przy zachowaniu przez organy nadrzędne prawa wydawania poleceń służbowych oraz udzielania wytycznych; delegatura władzy jednego szczebla hierarchii na drugi oddalony od centrum)
- zasada pomocniczości (wszystkie instytucje powinny być tworzone jako pomocnicze w stosunku do działań obywatelskich)

3. Centralizacja administracji.

Centralizacja – jest to sposób zorganizowania aparatu administracyjnego państwa, w którym organ niższego rzędu jest hierarchicznie podporządkowany organowi wyższego rzędu. Tak, więc hierarchiczne podporządkowanie oznacza brak samodzielności organów niższego stopnia i wykazuje cechy centralistycznego systemu organizacji administracyjnej.

Zalety administracji:
1) Często nie jest ani opłacalna ani możliwe utrzymanie

w wielu miejscach ludzi o szczególnie wysokich kwalifikacjach oraz wyposażenia ich w specjalistyczną technikę, a rozwój i najnowsze osiągnięcia techniki telekomunikacyjnej ułatwiają przesyłanie danych w centrali.
2) Sprzyja ona jednolitości działania
3) Pozwala na przerzucenie poszczególnych środków w skali całego kraju
4) Zapewnia, przez ścisłe podporządkowanie aparatu terenowego wyższym ośrodkom decyzji, większą dyscypliną.
Z tych przyczyń technika centralizacji nadaje się idealnie do zastosowania w aparacie administracji wojskowej lub do niej zbliżonej.
Organy wyższego stopnia wpływają na organy niższego stopnia przy pomocy poleceń, wytycznych, instrukcji itp.

W centralizacji występują takie zjawiska jak:
Skupienia i rozproszenia Kompetencji
Przy zjawisku skupienia kompetencji w rękach nielicznej grupy organów, mówi się wówczas o koncentracji.
Natomiast przenoszenie kompetencji na większa liczbę organów oznacza dekoncentrację.
Pojęcie centralizacja nie musi oznaczać skupienia kompetencji na organach centralnych-
większość kompetencji może spoczywać na organach terenowych. Jednakże, jeśli organy te są ściśle podporządkowanie organom centralnym wtedy mamy do czynienia z centralizacją.
Brak samodzielności wśród organów niższego szczebla wyraża się:
a) z jednej strony w uprawnieniach organów nadrzędnych do decydowania o sytuacji prawnej pracowników organów szczebla w zakresie stosunku pracy.
b) Praktycznie wyraża się to w prawie powołana i odwoływania kierownika organu przez organ wyższego stopnia.

Centralizacja ma również wady:
1) Nie może być stosowana w całej działalności państwa i jego aparatu administracyjnego.
2) W technice tej zanika gospodarność w ośrodkach lokalnych
3) Zanika samodzielność poczynań i zwraca się do wyższych ośrodków o dyspozycje w sprawach małej wagi, które organ niższy mógłby sam załatwiać
4) Wyższe ogniwa nie znają dokładnie potrzeb i warunków lokalnych
Z tych przyczyn należy wprowadzić technikę decentralizacji, czyli samodzielności.
Określenie decentralizacja pierwszy raz zostało użyte w I połowie XIXw.
Ujmowano ją jako nadanie niższym organom administracji określonego stopnia prawnej samodzielności wobec organów wyższego stopnia.
Ograniczenie więzów zależności służbowej i na ogół osobowej. Organom wyższym przysługują wobec jednostek zdecentralizowanych jedynie uprawnienia nadzorcze.

4. Decentralizacja administracji.

Decentralizacja- najogólniej mówiąc to system, w którym nie ma hierarchicznego podporządkowania. Władza jest rozłożona na różne organy, podmioty, instytucje, które nie znajdują się wobec siebie w stosunku hierarchicznego podporządkowania. Decentralizacja jest to system, w którym istnieje większa ilość ośrodków administracji publicznej. Współcześnie decentralizacja jest jednym z najważniejszym pojęć odnoszących się do administracji publicznej. Pojęcie decentralizacji powstało w celu ustalenia pozycji prawnej samorządu terytorialnego. Jest pojęciem konstytucyjnym zgodnie z art. 15 Konstytucji ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej. Tą podstawową formą decentralizacji władzy publicznej jest samorząd terytorialny. Decentralizacja jest to taki system organizacyjny administracji, w którym poszczególne podmioty administrujące mają wyraźnie określone kompetencje ustalone bądź przekazywane z organów wyższych w drodze ustawowej realizowane w sposób samodzielny i podlegające w tym zakresie jedynie nadzorowi weryfikacyjnemu organów kompetencyjnych.

Najważniejszym elementem decentralizacji jest samodzielność prawna. Właśnie brak podporządkowania hierarchicznego odróżnia decentralizację od dekoncentracji. W decentralizacji podporządkowanie hierarchiczne jest zastąpione przez nadzór weryfikacyjny, który ma zapewnić zgodność zadań zdecentralizowanych z prawem. W decentralizacji kompetencje są przekazywane z woli ustawy.

WADY
- trudność utrzymania jednolitej polityki administracyjnej
- dezintegracja
- wyższe koszta ogólne
- większa ilość osób zatrudnionych
- trudność w koordynacji

ZALETY
- krótszy czas przepływu informacji ze szczebla wykonawczego do szczebla decyzyjnego
- rozwój inicjatywy pracowników niższych szczebli
- odciążenie kadry kierowniczej
- podniesienie stopnia trafności decyzji
- wpływ społeczeństwa na decyzje
- zwiększenie odpowiedzialności za podejmowane decyzje

5. Zasada pomocniczości.

Zasada pomocniczości, (w angielskim: subsidiarity, stąd czasami używana jest nazwa: zasada subsydiarności) jest jedną z podstaw organizacji państwa demokratycznego. Wywodzi się ze Starego Testamentu i stała się stałym elementem nauki społecznej Kościoła. Obowiązuje w Unii Europejskiej, regulując stosunki między Komisjà Europejskà a rządami państw członkowskich. Konstytucja RP równie przywołuje ją w preambule jako zasadę, na której ma opierać się podział odpowiedzialności poszczególnych organów władzy publicznej. Przyjmując człowieka jako podstawowy podmiot wszelkich spraw, zasada pomocniczości głosi, że inne instytucje powinny być tworzone jedynie jako pomocnicze w stosunku do działań i potrzeb poszczególnej osoby. Zatem gmina ma się zajmować tym, czego pojedynczy

człowiek, wraz z rodzinà nie może wykonać. Powiat powinien być traktowany jako pomocniczy w stosunku do gminy, a województwo w stosunku do powiatu. Ta sama zasada odnosi się również do państwa i jego rządu. Państwo ma być pomocnicze w stosunku do wszystkich instytucji i organizacji, działających w jego ramach i będących niejako„bliżej” obywatela. Władze Unii Europejskiej mogą się zajmować tylko takimi sprawami, których poszczególny kraj nie jest w stanie rozwiązać samodzielnie. Zasada pomocniczości zapobiega zagrożeniom suwerenności poszczególnych państw członkowskich. Mamy tu do czynienia z niejako odwróconą hierarchią. Instytucje są „nadbudowywane” tam, gdzie organizacje mniejsze, położone bliżej obywatela nie są w stanie realizować bardziej złożonych zadań.

Zasada pomocniczosci odrzuca zależność hierarchicznà. Jak można bowiem wymagać, aby jednostka „niższa” była podporządkowana „wyższej”, jeżeli ta ostania ma być jedynie pomocnicza w stosunku do tej „niższej”? To stwierdzenie ma fundamentalne znaczenie, bowiem dawny ustrój wpoił obywatelom przekonanie, że np. starosta jest zwierzchnikiem wójta, a minister ich obu. Dlatego uważano, że urzędnik z centrum ma więcej wiedzy i znaczenia niż urzędnik gminny. Do świadomości społecznej nie przeniknął jeszcze fakt, że zgodnie z zasadà pomocniczości - ma być odwrotnie. Rola starosty jest pomocnicza w stosunku do zadań wójta, a urzędnik centrum ma wspomagać samorządy i zajmować się jedynie tym, czym one nie mogą. Można zatem stwierdzić, iż istotą zasady subsydiarności jest dążenie do jak najbardziej racjonalnego podziału władzy pomiędzy poszczególne szczeble jej struktury, w oparciu o kryterium efektywności. Jakkolwiek sama zasada nie ma bezpośredniej mocy prawnej, to jednak wyznacza kierunki, w jakich poszczególne regulacje prawne mają kształtować ustrój państwa i kompetencję poszczególnych jego organów.

6. Istota administracji państwowej w Polsce.

ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA (funkcja państwa polegająca na praktycznym i bezpośrednim wykonywaniu jego zadań odróżniona od funkcji ustawodawczej i wymiaru sprawiedliwości; organami naczelnymi są prezydent, Rada Ministrów, premier, ministrowie; organami centralnymi są np. urzędy świadczące usługi publiczne, urzędy nadzorcze i regulacyjne, inspekcje kontrolujące przestrzeganie standardów, urzędy standaryzacyjne; organami terenowymi są organy administracji niezespolonej, organy samorządu terytorialnego, wojewoda, kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży)

Struktura administracji państwowej w Rzeczypospolitej Polskiej sprowadza się do występowania podstawowych organów administracji państwowej i specyfiki ich funkcjonowania. Na polską administrację państwową składają się w obecnej chwili: Rada Ministrów (rząd), Pre­zes Rady Ministrów (premier) oraz poszczególni ministrowie (szefowie resortów) - rozdz. IV Konstytucji RP.

a) Rada Ministrów (rząd)

Radzie Ministrów przewodniczy Prezes Rady Ministrów oraz jego zastępcy (wiceprezesi). Poza tym w skład tego organu wchodzą mini­strowie oraz przewodniczący określonych w ustawie komisji i komite­tów sprawujących funkcje naczelnych organów administracji państwo­wej (obecnie przewodniczący Komitetu Badań Naukowych).

Rada Ministrów działa kolegialnie, prowadząc politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa. Poza tym kieruje całością administracji rządo­wej, a w szczególności zapewnia wykonywanie ustaw, wydaje tzw. wy­konawcze rozporządzenia, podejmuje uchwały w zakresie swoich kon­stytucyjnych uprawnień, wydaje rozporządzenia z mocą ustaw, kieruje, koordynuje i kontroluje pracę wszystkich innych organów administracji państwowej.

Organami wewnętrznymi Rady Ministrów są: Prezydium Rządu (premier i wicepremierzy), Komitet Społeczny Rady Ministrów, Komi­tet Ekonomiczny Rady Ministrów.

b) Prezes Rady Ministrów

Do jego zadań należy kierowanie pracami rządu oraz koordynacja i kontrolowanie pracy poszczególnych ministrów. Poza tym ustala skład rządu oraz przygotowuje program działania nowo powołanego rządu. Składa także dymisję rządu oraz występuje do prezydenta z wnioskiem

0 dokonanie zmian w składzie Rady Ministrów. Wydaje tzw. wykonaw­cze rozporządzenia.

c) Ministrowie

Kierują określonym działem administracji państwowej (resortem). Są członkami Rady Ministrów i podejmują decyzje w zakresie jej kom­petencji. Wydają również tzw. wykonawcze rozporządzenia i zarządze­nia.

7. Istota administracji rządowej w Polsce.

Administracja rządowa dzieli się na poziom centralny (rząd) oraz wojewódzki (przedstawicielem rządu w województwach są wojewodowie, którzy reprezentują rząd wykonując zadania zlecone oraz sprawują nadzór na samorządami). Administracja zespolona podlega bezpośrednio premierowi a organy są podporządkowane wojewodzie. Administracja niezespolona podlega poszczególnym ministrom (kierownik określonego działu administracji państwowej). Administracją kieruje Rada Ministrów a premier jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.
* Inspekcje (Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspekcja Transportu Drogowego, Inspekcja Weterynaryjna, Państwowa Inspekcja Sanitarna)
* Kontrole i służby (NIK, RIO, ABW, BOR, Policja, Straż Graniczna, Straż Pożarna)
*Urzędy (GUS, Urząd Nadzoru Technicznego, Główny Urząd Miar, Urząd Zamówień Publicznych)

Skład personalny administracji rządowej.
Premier- stoi na czele rządu; kieruje i organizuje pracę gabinetu; kontroluje i koordynuje pracę członków rządu; kieruje pracą terenowych organów administracji; reprezentuje rząd
Wicepremierzy- bezpośredni zastępca premiera; członek Rady Ministrów; może jednocześnie kierować ministerstwem; Konstytucja nie ogranicza liczby wicepremierów
Rada Ministrów- organ władzy wykonawczej państwa składający się z premiera (Prezesa Rady Ministrów) oraz ministrów kierujących pracą różnych resortów. Zapewnia wykonywanie ustaw; przygotowuje własne projekty ustaw; wydaje rozporządzenia , chroni interesy Skarbu Państwa; uchwala projekt budżetu; sprawuje kierownictwo w dziedzinie obronności kraju i stosunków z innymi krajami; zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i porządek publiczny; zawiera umowy międzynarodowe; kontroluje pracę organów administracji rządowej.
Problematyka administracji rządowej.
- formułowanie i ustanawianie polityki publicznej
- stanowienie norm regulujących funkcjonowanie danej dziedziny życia społecznego
- podejmowanie rozstrzygnięć dotyczących spraw obywatelskich
- określanie przyszłych stanów społeczeństwa oraz roli władzy publicznej
- przygotowywanie zasobów niezbędnych do realizacji wyznaczonych celów
- stwarzanie warunków do rozwiązania konkretnych problemów (np. sztaby reagowania kryzysowego)
- weryfikacja podmiotów zbiorowych z obowiązującymi normami
MINISTERSTWA: Gospodarki, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Sprawiedliwości, Sportu i Turystyki, Rozwoju Regionalnego, Pracy i Polityki Społecznej, Infrastruktury, Skarbu Państwa, Edukacji, Obrony Narodowej, Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Finansów, Zdrowia, Środowiska, Spraw Zagranicznych, Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Kultury i Dziedzictwa Narodowego

8. Istota administracji samorządowej w Polsce.

Administracja samorządowa - zespół organów publicznych powołanych do realizowania zadań państwa w terenie. Samorząd gminny, powiatowy czy samorząd województwa to utworzone z mocy prawa zrzeszenia wszystkich mieszkańców danej gminy, powiatu czy województwa, mające osobowość prawną i wypełniające zadania z zakresu administracji publicznej. Samorząd wykonuje zadania samodzielnie, na podstawie upoważnień i w ramach środków przyznanych mu przez Konstytucję i ustawy.

Państwo posiada jedynie możliwość nadzorowania poczynań samorządów, przy czym zakres nadzoru i jego formy są ograniczone i ściśle określone przez przepisy prawa. Samorząd terytorialny jako zrzeszenie podejmuje decyzje bądź przez samych mieszkańców (gminy, powiatu czy województwa), bądź przez swoje organy. Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istnieje trójstopniowy podział terytorialny. Jego jednostkami są:

• województwa (16),

• powiaty (308 powiatów ziemskich i 65 grodzkich – miast, na prawach powiatu)

• gminy (jest ich 2489); w gminach mogą być tworzone tzw. jednostki pomocnicze np. sołectwa, dzielnice, osiedla.

Administracja samorządowa występuje na szczeblu województwa (marszałek, sejmik, zarząd), powiatu (starosta, rada powiatu) oraz gminy (prezydent, burmistrz lub wójt, rada gminy). Szczególnym przypadkiem są miasta na prawach powiatu, gdzie znajduje się urząd miasta (prezydent i rada miasta). Należy zauważyć swoistą dwuwładzę na poziomie województwa, gdzie dwa urzędy mają ten sam zakres terytorialny i, jak pokazuje praktyka, nie do końca rozdzielne zadania.

9. Administracja publiczna w Polsce w latach 1945-1989.

- zasada podwójnego podporządkowania
- centralizm demokratyczny
- Sejm jako najwyższy organ władzy państwowej
- Rady Narodowe jako terenowe organy jednolitej władzy państwowej
- władza należała do ludu pracującego miast i wsi
- rzeczywista władza znajdowała się w rękach komitetów partyjnych PZPR
- komitety kontrolowały dobór kadr i obsadę stanowisk partyjnych i państwowych (tzw. mechanizm nomenklatury)
- koncentracja władzy wokół jednej partii (centralizm administracyjny)
- wprowadzenie centralnego planifikatora w sektorze gospodarki

Po II wojnie światowej administracja publiczna w Polsce kształtowała się pod wpływem sprzecznych czynników. Z jednej strony, Polska wykazywała szczególnie duże przywiązanie do własnych, przedwojennych tradycji w tej dziedzinie.

Już w latach 1949 – 1950 rozpoczęła się całkowita recepcja wzorów radzieckich – poczynając od administracji centralnej oraz – szczególnie – administracji terytorialnej, gdzie w 1950 r. recypowano w całości model rad, oparty na zasadzie podwójnego podporządkowania. System władzy państwowej w PRL nie był oparty nca monteskiuszowskich zasadach podziału i równoważenia się władz, lecz na zasadzie centralizmu demokratycznego, z Sejmem jako „najwyższym organem władzy państwowej” i radami narodowymi jako „terenowymi organami władzy państwowej”.

Zgodnie z Konstytucją PRL z 22 lipca 1952 r., władza należała nie do Narodu, lecz do „ludu pracującego miast i wsi”. Ów „lud” sprawował swe rządy w Sejmie i w radach narodowych za pośrednictwem kandydatów wystawionych na listach wyborczych Frontu Jedności Narodu. Władza rzeczywista jednak znajdowała się poza tymi organami państwowymi – w rękach komitetów partyjnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, partii typu komunistycznego. To „państwo partyjne” działało równolegle do aparatu państwowego, przenikając się w nim jednak wzajemnie za przyczyną tzw. nomenklatury, czyli kontrolowanego przez komitety partyjne mechanizmu doboru kadr i obsady stanowisk zarówno partyjnych, jak i państwowych.

Jednolitość wypełniania ustaleń kierownictwa partyjnego zapewniała nie tylko konstrukcja jednolitej władzy państwowej, lecz również jednolity fundusz własności państwowej, powstały w wyniku nacjonalizacji przemysłu oraz innych sektorów, a także zasada planowania gospodarki socjalistycznej, obejmująca zarówno „sektor uspołeczniony” (państwowy i społeczny, przy zatarciu tradycyjnej autonomii ruchu spółdzielczego), jak i zachowany, pierwotnie tylko z intencja tymczasowości, sektor prywatny .

Koncentracja całej władzy politycznej w rękach jednej partii, przyniosła drastyczną centralizację w administracji państwowej, a także w zarządzaniu gospodarką narodową i bez przerwy rodziła liczne problemy ściśle organizacyjne. W administracji państwowej następowały więc ciągłe reorganizacje mające usprawnić zarządzanie tym wielkim systemem.

Proces recypowania instytucji radzieckich nie został zakończony przed 1956 r., w którym zaczęto mówić o „polskiej drodze do socjalizmu” dopuszczać znaczne ustępstwa od rozwiązań radzieckich. Dopuszczalność takich odstępstw poważnie wzrosła w latach siedemdziesiątych, a w latach osiemdziesiątych (jeszcze przed 1989 r.) w ogóle przestano interesować się rozwiązaniami radzieckimi

W rezultacie, tylko do 1954 r. przetrwał przedwojenny model podziału na gminy. Zastąpiono wtedy około 3 tysiące gmin prawie 9 tysiącami gromad. Potem ilość gromad sukcesywnie malała, do około 4 tysięcy w 1972 r. W 1972 r. przeprowadzono reformę administracji terytorialnej, w wyniku której utworzono 2 100 gmin.

Dłużej przetrwał przedwojenny, tradycyjny w Polsce podział na powiaty (około 350) i województwa (17). Jedne i drugie w 1975 r. zlikwidowane i zastąpione przez 49 małych województw. W sferze politycznej reforma ta miała wzmocnić centralne kierownictwo partyjne, przez osłabienie roli terenowych komitetów partii. W sterze państwowej chodziło o umożliwienie dalszej centralizacji władzy administracyjnej i koncentracji zarządzania w gospodarce.

10. Administracja publiczna w Polsce po 1989 roku.

- podstawa prawna reformy to Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym oraz Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej w RP
- model dualistyczny (wyodrębniono 2 piony administracji terenowej: rządowy i samorządowy)
- początkowo występował samorząd jednoszczeblowy tylko na poziomie gmin
- 1 stycznia 1999 r. rozpoczynają działalność samorządy na poziomie powiatów i województw
- GMINA: najmniejsza jednostka podziału terytorialnego państwa; wspólnota obywateli zamieszkująca pewne terytorium; na terenie gminy występują jednostki pomocnicze w postaci sołectwa i dzielnic
- POWIAT: wspólnota samorządowa obejmująca kilka gmin (powiat ziemski) lub teren miasta, które jest gmina na prawach powiatu (powiat grodzki)
- WOJEWÓDZTWO: jednostka samorządu gdzie oprócz organów samorządowych działają również organy administracji państwowej

11. Modele administracji publicznej:

MODEL ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ ANGLII

USTRÓJ: Monarchia parlamentarna

PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY: Regiony (9), które dzielą się na Hrabstwa, okręgi i gminy.

Niższe stopnie administracji tworzą bardzo skomplikowany system, którego elementami są hrabstwa, hrabstwa metropolitalne, władze jednolite, dystrykty, dzielnice i gminy.

Zwierzchnikiem państwa jest król ( Elżbieta II ). Monarcha jets formalnie najwyższym organem władzy wykonawczej ( monarcha panuje, a nie rządzi ). Parlament jest dwuizbowy składa sie z Izby Lordów - niewybieralnej izby wyższej ( Składa sięz parów dziedzicznych i dożywotnich mianowanych przez królową) oraz Izby Gmin, czyli izby niższej.

Najważniejszym organem władzy państwowej jest parlament. Jest on suwerenny, nieograniczony w żaden sposób władzą wyknoawczą lub sądowniczą. Parlament a ściślej Izba Lordów sprawuje całkowity nadzór i kontrolę nad egzekutywą - premierem ( Gordon Brown ) i poszczególnymi ministrami. Premier jest liderem partii posiadającej większość parlamentarną. Jest mianowany przez królową, przwodniczy posiedzeniem rządu i powołuje ministrów. Jego pozycja jest bardzo silna. Gabinet stanowi sformalizowane ciało składające sięz ministrów i seniorów, nadzoruje on działania rządu i koordynuje pracę ministerstw. Resortowe ministerstwa należą do głównych instrumentów, realizujących politykę rządu. Zatrudniają przede wszystkim urzędników służby cywilnej. |Na czele najważniejszych resortów stoją ministrowie gabnetu. Premier jest równocześnie ministrem służby cywilnej, w związku z tym w strukturze urzędu szefa rządu wyodrębniono Urząd Usług Publicznych i Nauki. odpowiada on między innymi za całościoą organizację i poza finansowe aspekty zarządzania służbą cywilną.

Specyficzną cechą angielskiej administracji publicznej jest istnienie agencji wykonawczych. Czuwają one nad poprawą zarządzania administarcyjnego oraz podniesieniem poziomu świadczonych przez nią usług publicznych. Szefowie agencji wykonawczych określają jasno zdefiniowane cele organizacyjne i jakościowe i posiadają szeroką niezależność finansową i organizacyjną.

W Anglii istnieje rozbudowany system amdinistracji samorządowej. Przewodniczący samorządu lokalnego są wybierani w wyborach pośrednich. W większości kraju dominuje dwuszczeblowy samorząd lokalny ( hrabstwa i dystrykty ).

Hrabstwa. Hrabstwa odpowiedzialne są za planowanie strategiczne, szkolnictwo, policję i straż pożarna oraz świadczenia społeczne.

Dystrykty. Dystrykty wypełniają funkcję o charakterze typowo lokalnym : ochrona środowiska, opieka zdrowotna, mieszkalnictwo, planowanie ...

Jednostki samorządu lokalnego mają zagwarantowane ustawowo funkcje

i kompetencje i jednocześnie działają w dość ścisłym związku z administracją centralną, która znacząco wpływa na ich bierzącą sytuację. Władze lokalne mają ograniczoną niezależność finansową i są kontrolowane przez władze centralne.

Nie ma rozróżnienia prawa na publiczne i prywatne, jednak w jego ramach wykształciły sięszczególne procedury dotyczące postępowania publicznego, w tym administracyjnego.

MODEL ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ NIEMIEC

USTRÓJ:ęłęó Demokratyczna republika federalna z jedynym w swoim rodzaju systemem

kanclersko-parlamentarnym.

PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY: Landy (16), które dzielą sie na dystrykty, gminy i powiaty.

Niemiecki system administracji publicznej jest zdecentralizowany

Głową państwa w Republice Federalnej Niemiec jest prezydent ęłęó(Horst Koehler). Jest wybierany w drodze głosowania Konwencji Federalnej ( członkowie Bundestagu oraz stała liczba przedstawicieli wybieranych przez parlamenty landów ). Funkcje prezydenta są ściśle reprezentacyjne, szczególnie w stosunkach międzynarodowych. Kanclerz federalny jest jedynym członkiem rządu wybieranym przez Bundestag i jest on szefem rządu. Nie posiada on konstytucyjnie umocowanej zwierzchności nad bierzącą działalnością poszczególnych ministrów. Ministrowie posiadają stosunkowo wysoki stopień niezależności.

Ministerstwa są najwyższymi instytucjami federalnymi, których kompetencje dotyczą fformułowania oraz koorydnowania polityki państwa. Na czele ministerstwa stoi minster, wspomagany przez urząd złożony z urzędników służby cywilnej ( asystenci, sekretarze ). Rząd federalny tworzy również komitety gabinetu ( np. komitet do spraw noych landów ). na czele komitetu stoi szef urzędu kanclerskiego. W strukturach rządowych ciałem wspierającym działalność szefa rządu ( kanclerza ) jest urząd kanclerski. w celu koordynacji polityki między ministerialnej powoływane sa rady wyższe, najważniejszą z nich jest rada planowania finansowego ( formułuje rekomendacje dla polityki budżetowej i fiskalnej rządu centralnego, władz landów oraz samorządu lokalnego.

Landy. Inaczej kraje związkowe. Landy różnią się między sobą rozmiarem oraz znaczeniem politycznym. Kazdy z nich posiada własną konstytucję, parlament, rząd i administrację. Większość landów ma trójszczeblową organizację administracyjną - wyższego, średniego i niższego stopnia. Instytucje wyższego szczebla sprawują władzę administracyjną nad całym landem i są podporządkowane ministerstwu. Władze średniego szczebla pełnią funkcje w obrębie dystryktu. Na jego czele stoi komisarz oraz jego urząd. Władze niższego szczebla to zazwyczaj takie organiazacje jak urzędy drogowe, urzędy zdrowia ...

Suwerenną władzę sprawuje naród, który wykonuje ją za pośrednictwem parlamentu ( Bundestag ). Na szczeblu federalnym nie ma żadnych form demokracji bezpośredniej ( czyli przede wszystkim referenda ). Każdy land może dowolnie określać sposób sprawowania władzy na swoim terytorium.

Gminay. Administracja gmin ma przeważnie charakter jednoosobowy. Na czele gminy stoi burmistrz, zaś organem, który reprezentuje ogół mieszkańców jest rada

Powiaty. Na czele powiatu stoi starosta. Większe miasta posiadają z reguły stastus gminy oraz powiatu.

Na sadownictwo administracyjne składają się: lokalne sądy administracyjne, apelacyjne sądy administracyjne oraz Federalny Sąd Administracyjny. Niezależnie od tych sądów istnieje Federalny Trybunał Konstytucyjny, który jest strażnikiem Ustawy Zasadniczej. Sądy konstytucyjne istnieją także na szczeblu landów. Zewnętrzną kontrolę nad administracją sprawują także niezależne izby kontroli nadzorujące wykonanie budżetu danej jednostki administracyjnej, np. Federalna Izba Kontrolii oraz Lądowe Izby Kontrolii.

MODEL ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ FRANCJI

USTRÓJ: Republika, system pół-prezydencki ( parlamentarno - prezydencki )

PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY: Regiony (22), departamenty (96) i gminy

(ok. 36 300) . Ponadto wyróżnia się departamenty i terytoria zamorskie oraz zamorskie zbiorowości terytorialne.

Władzę wykonawczą stanowią prezydent (Nicolas Sarkozy) oraz rząd na czele z premierem mianowanym przez prezydenta (ęłęóJean-Pierre Raffarin). Prezydent ma uprawnienia w zakresie polityki obronnej i zagranicznej, a rada ministrów kieruje pozostałymi działami administracji i realizuje politykę państwa. Rząd składa się z 15 ministrów, 5 młodszych ministrów i 12 sekretarzy stanu. Sekretarz generalny odgrywa kluczową rolę w systemie centralnej administracji francuskiej pełniąc funkcję głównego doradcy premiera.

Na poziomie regionalnym i departamentalnym kluczową rolę w administracji odgrywa prefekt, jako przedstawiceil państwa i rządu w terenie. Są oni mianowani bądź odwoływani przez prezydenta na wniosek premiera i MSW ( Ministerswo Spraw Wewnętrznych ). Prefekt kieruje działalnością większości funkcjonariuszy państwowych regionów i departamentów, stoi na straży legalności działań władz samorządowych i jest organem administrcji ogólnej. Dba o zgodność działań administracji samorządowej z kierunkami polityki państwowej.

Gminy. Władzę w gminie tworzą : rada gminy jest organem uchwałodawczym i kontrolnym ( radni są wybierani w wyborach powszechnych ), burmistrz jest organem wykonawczym ( jest wybierany przez radę ). Zakres uprawnień nadzorczych państwa w stosunku do gminy ogranicza się do kontroli legalności jej działań. Zadania gmin dotyczą przede wszystkim zaspokajania potrzeb społeczności lokalnych (czyli między innymi funkcjonowanie szkół i przedszkoli, nadzór nad drogami, zapewnienie komunikacji miejskiej) oraz gospodarki gruntami.

Regiony. Zarządza nim rada regionu w skład, którego wchodzą : przewodniczący (organ wykonawczy), komitet zarządzający i kilka jednostek konsultacyjnych. Region ma za zadanie planować rozwój społeczno - gospodarczy oraz zarządzać gospodarką przestrzenną.

Departamenty. odpowiedzialne są za tworzenie infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich i świadczenie pomocy społecznej.

Francję uważa się za kolebkę sądownictwa administracyjnego, gdyż jako pierwsza stworzyła organy rozpatrujące skargi na nielegalne decyzje administracyjne. Spod kontrolii sądowo - administracyjnej wyłączone są jedynie akty z mocą ustawy.

12. Działalność sztabów zarządzania kryzysowego w kraju, województwie, powiecie, gminie.

- podejmowanie przedsięwzięć związanych z przygotowaniem Centrum ZK do koordynacji działań w razie zdarzeń kryzysowych
- gromadzenie i aktualizowanie baz danych dla potrzeb CZK oraz współpraca z administracja zespoloną i niezespoloną
- przekazywanie informacji dotyczących sytuacji nadzwyczajnych
- opracowywanie procedur dotyczących koordynacji działań w zakresie udzielania pomocy
- pełnienie całodobowych dyżurów operacyjnych
- monitoring środowiska
- opracowywanie raportów i meldunków dotyczących sytuacji województwa
* CZK działa w każdym powiecie i podlega ministrowi MSWiA
*w skład CZK wchodzi m.in.: WOPR, TOPR, GOPR, KGP, Straż Pożarna

Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej.

Organy właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego oraz ich zadania i zasady działania, a także zasady finansowania zadań zarządzania kryzysowego określa Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. z 2007 Nr 89, poz.590 z poź. zmianami)

1. Poziom Krajowy

• Rada Ministrów z Prezesem Rady Ministrów na czele

• Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego - organ opiniodawczo-doradczy właściwy w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego

• Rządowe Centrum Bezpieczeństwa podległe Prezesowi Rady Ministrów - zapewnia obsługę Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, Zespołu i Ministra właściwego do spraw wewnętrznych w sprawach zarządzania kryzysowego oraz pełni funkcję Krajowego Centrum Zarządzania Kryzysowego

2. Poziom Wojewódzki

• Wojewoda

• Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego - organ pomocniczy wojewody powoływany przez wojewodę, który określa jego skład, organizację, siedzibę oraz tryb pracy

• Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego, którego obsługę zapewniają komórki organizacyjne właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego w urzędach wojewódzkich

3. Poziom Powiatowy

• Starosta

• Powiatowy Zespołu Zarządzania Kryzysowego - organ pomocniczy powołany przez Starostę, który określa jego skład, organizację, siedzibę oraz tryb pracy

• Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego

W miejscowościach będących jednocześnie siedzibami powiatów i miast na prawach powiatu, na podstawie porozumienia zawartego między tymi jednostkami samorządu terytorialnego, może być tworzone wspólne Centrum Zarządzania Kryzysowego obejmujące zasięgiem działania obszar obu jednostek samorządu terytorialnego.

4. Poziom Gminny

• Wójt, Burmistrz lub Prezydent Miasta

• Gminny Zespoł Zarządzania Kryzysowego - organ pomocniczy powołany przez Wójta, Burmistrza lub Prezydenta Miasta, który określa jego skład, organizację, siedzibę oraz tryb pracy

• Gminne (Miejskie) Centrum Zarządzania Kryzysowego - utworzone przez Wójta, Burmistrza lub Prezydenta Miasta tylko w przypadku gdy uzna on to za konieczne.

13. Administracja publiczna w Polsce w świetle obowiązujących ustaw.

Administracja (łac. administrare - być pomocnym) to zorganizowana działalność realizowana przy pomocy określonego aparatu i zmierzająca do osiągnięcia pewnych celów. Działalność taka, obejmująca zakres spraw o charakterze publicznym, nazywana jest administracją publiczną. Jednak termin „administracja publiczna” definiuje się na wiele sposobów i na różnych płaszczyznach, np. w ujęciu przedmiotowym (zakres realizowanych spraw) lub podmiotowym (organy tworzące administrację publiczną). Mimo to najczęściej spotyka się definicje mieszane obejmujące ujęcie podmiotowo-przedmiotowe administracji publicznej.
Według jednej z takich definicji administracja publiczna to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach.
Tak jak wiele jest definicji administracji publicznej, tak istnieje wiele jej podziałów. Jeden z nich to podział administracji publicznej zastosowany przez prof. Jana Bocia na:

• administrację rządową,

• administrację samorządową,

• administrację państwową (do której należą jednostki organizacyjne nie będące częściami składowymi ani administracji rządowej ani administracji samorządowej).

Powyższy podział administracji publicznej znajduje swoje uzasadnienie również w pragmatyce urzędniczej. Obecnie status pracowniczy osób zatrudnionych w administracji publicznej regulują przede wszystkim trzy różne ustawy. Do pracowników administracji samorządowej zastosowanie ma ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1458), sytuację prawną osób zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych w administracji rządowej, czyli członków korpusu służby cywilnej reguluje ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 2008 r. Nr 227, poz. 1505). Natomiast do pozostałych urzędników państwowych stosuje się przede wszystkim ustawę z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (tj. Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.).

14. Organy kontrolne administracji publicznej.

# Najwyższa Izba Kontroli (najwyższy organ kontroli państwowej podlegający bezpośrednio Sejmowi; bada legalność, gospodarność, celność i rzetelność działań organów administracji państwowej, NBP oraz samorządu terytorialnego w zakresie w jakim wykorzystują one środki publiczne)
# Rzecznik Praw Obywatelskich (jednoosobowy urząd powoływane na 5-letnią kadencję, który stoi na straży praw człowieka i obywatela; bada działalność organów władzy publicznej oraz innych instytucji w aspekcie przestrzegania wolności i praw obywatelskich)
#Prokuratura (część aparatu państwowego odpowiedzialna za strzeżenie praworządności, ściganie przestępstw i sprawowania funkcji oskarżyciela w rozprawach sądowych; struktura pokrywa się ze strukturą sądów powszechnych)
# Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (kontrola działalności nadawców; stanie na straży wolności słowa i prawa do informacji; powoływanie rad nadzorczych w telewizji i radiofonii; udzielanie zezwoleń na działalność komercyjnych stacji)

15. Korpus służby cywilnej.

Zespół pracowników zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych średniego szczebla zarządzania (koordynujących, samodzielnych, wspomagających i specjalistycznych). Działa w celu zapewnienia zawodowego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa w urzędach administracji rządowej. Zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej jest premier. Pracownik SC to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę zgodnie z Ustawą o służbie cywilnej z dnia 21 listopada 2008 r. Urzędnik SC to osoba zatrudniona na podstawie mianowania zgodnie z zasadami określonymi w ustawie. Członek korpusu SC to osoba, która jest pracownikiem lub urzędnikiem SC. Pracownikiem SC możne zostać każda osoba, która spełnia wymagania art. 4:
- posiada polski obywatelstwo
- niekarana za przestępstwo umyślne ( w tym przestępstwa skarbowe)
- korzystająca z pełni praw obywatelskich
- ciesząca się nieposzlakowaną opinią
- posiadająca kwalifikacje wymagane w SC

16. Administracja rządowa w terenie – wojewoda i administracje specjalne.

• administrację rządową terenową (wojewoda i podległe mu służby, organy administracji niezespolonej).

Organy administracji rządowej centralnej obejmują swoim zasięgiem całe terytorium kraju, natomiast organy administracji rządowej terenowej działają tylko na ściśle określonym terytorium. W przypadku administracji rządowej terenowej można wyróżnić jeszcze dodatkowy podział na administrację zespoloną i niezespoloną tzw. Specjalną.

Administracja zespolona

Administrację zespoloną tworzą działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach. Do tej kategorii należą np.:

• Komendant Wojewódzki Policji,

• Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej,

• Kurator Oświaty,

• Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny,

• Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej,

• Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego,

• Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa,

• Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska,

• Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych,

• Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego,

• Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego,

• Wojewódzki Konserwator Zabytków,

• Wojewódzki Lekarz Weterynarii.

Ponadto zadania administracji rządowej na obszarze województwa wykonują również działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży.Natomiast organami administracji niezespolonej (niekiedy zwanej również administracją specjalną) są podmioty podporządkowane właściwym ministrom oraz kierownikom państwowych osób prawnych i kierownikom innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa. Załącznik do ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (tj. Dz. U. z 2001 Nr 80, poz. 872 ze zm.) wymienia następujące organy administracji niezespolonej:

• Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień,

• Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej,

• Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych,

• Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar,

• Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych,

• Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,

• Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych,

• Dyrektorzy urzędów morskich,

• Dyrektorzy urzędów statystycznych,

• Dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej,

• Komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej,

• Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego,

• Państwowi inspektorzy sanitarni,

• Powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii.

Działalność organów administracji niezespolonej oparta jest z reguły na zasadzie centralizacji. Działają w ramach zasadniczego podziału terytorialnego kraju lub w ramach podziałów specjalnych.

17. Mienie komunalne.

Mienie komunalne - zgodnie z ustawą o samorządzie terytorialnym, własność gminy (miasta) oraz inne prawa majątkowe należące do gminy (miasta), związków do których należy dana gmina (miasto) oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw.

Nabywanie mienia komunalnego przez gminę (miasto) następuje:

1. Na podstawie ustawy.

2. Przez przekazanie gminie (miastu) mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy (miasta).

3. W wyniku przekazania przez administrację rządową - w drodze rozporządzenia.

4. W wyniku własnej działalności gospodarczej.

5. Przez inne czynności prawne.

6. W innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami.

18. Polityka oświatowa i szkolnictwa wyższego w Polsce.

Obejmuje przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne, policealne, artystyczne i inne. W myśl Konstytucji każdy ma prawo do nauki. Nauka jest obowiązkowa od 7 do 18 roku życia. Skala ocen w polskim systemie wynosi od 1 do 6 (ocena najwyższa) wyłączając klasy I-III szkoły podstawowej gdzie obowiązuje ocena opisowa.
- PRZEDSZKOLE (uczęszczają dzieci od lat 3; zapewniają właściwe warunki rozwoju społecznego, umysłowego, fizycznego, kulturowego i emocjonalnego; przygotowują do nauki w szkole)
- SP (podzielona na dwa trzyletnie etapy; etap I to kształcenie zintegrowane; w klasach IV-VI naucza się w konkretnych blokach przedmiotowych; edukacja kończy się przystąpieniem do egzaminu szóstoklasisty)
- GIMNAZJUM (wprowadzone po reformie z ’99 roku; kształcenie ma cykl trzyletni a charakter nauczania jest ogólny; nauka kończy się egzaminem gimnazjalnym)
- SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE (zasadnicze szkoły zawodowe, trzyletnie licea ogólnokształcące/profilowane, czteroletnie technika; dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące, trzyletnie technika uzupełniające, szkoły policealne, trzyletnie szkoły specjalne)
szkolnictwo wyższe

Program zapoczątkowany w roku 1999 kiedy to 29 ministrów odpowiedzialnych za szkolnictwo wyższe 29 krajów Europy podpisało dokument mający na celu tworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego. Według ustaleń tego procesu ujednolicono system szkolnictwa wyższego poprzez:
- wprowadzenie systemu punktów kredytowych (ECTS- Europejski System Transferu Punktów)
- podział studiów na dwustopniowe ( w Polsce I stopień to licencjat/inżynier i II stopnień to magister)
- kontrola jakości kształcenia (systemy akredytacji i certyfikacji)
- promocja programów mobilności studentów
- promocja „kształcenia przez całe życie”

19. Problem etyki w działaniach administracji publicznej.

Prawo administracyjne w naszym kraju „reguluje zaspokajanie różnorodnych potrzeb publicznych, nie na zasadzie równorzędności podmiotów w stosunkach prawnych, jak to czyni prawo cywilne, lecz w oparciu o założenia, że przedstawicielowi interesu publicznego, tzn. najczęściej organowi państwa, przysługuje władztwo państwowe”. Wyraża się to w kompetencji tego organu do działania w imieniu państwa i jednostronnego kształtowania stosunków prawnych między obywatelami a tym państwem. Stąd też, jak w każdym władczym odnoszeniu się jednego człowieka wobec drugiego, tkwi potencjalne niebezpieczeństwo nadużywania władzy.

Nie można oczywiście powiedzieć, że wszyscy urzędnicy w Polsce nadużywają władzy lub postępują nieetycznie, albo że większość urzędników tak działa. Chociaż z drugiej strony wszelkiego rodzaju afery dowodzą, że może to być częste zjawisko w administracji. Wraz z ujawnianiem coraz to nowych skandali na szczeblu centralnym i lokalnym wiele osób wnioskuje, że Polska przeżywa kryzys etyki rządowej. Z przeglądu prasy wygląda to na stałe zjawisko w urzędach ministrów, urzędach wojewódzkich i gminnych.

Łapówki, korupcja, defraudacja, opłacanie umów o prace publiczne, nepotyzm, nadużywanie władzy, wykorzystywanie stanowiska do celów prywatnych, traktowanie urzędu jako kamuflażu do prowadzenia prywatnej, profitowej działalności gospodarczej – oto zjawiska, które często zajmują pierwsze strony gazet i wpływają na histerię społeczną dotyczącą ograbiania budżetu centralnego i budżetów lokalnych. Wygląda na to, że wraz z procesem demokratyzacji rozszerza się zjawisko korupcji w administracji. A jeżeli nawet tak nie jest, to upowszechnianie w mass-mediach negatywnych zachowań funkcjonariuszy publicznych pozostawia takie wrażenie w opinii społecznej.

Korupcja:

(łac. corruptio - zepsucie) - nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania prywatnych korzyści. Korupcja może w praktyce powstawać niezależnie od formy rządów. Poziom korupcji może być bardzo różny, od drobnych przypadków wykorzystania wpływu lub faworyzowania w celu wyświadczenia lub oddania przysługi, przez zinstytucjonalizowane łapówkarstwo aż do skrajnej postaci - kleptokracji (rządów złodziej), gdzie porzucone zostają nawet zewnętrzne pozory uczciwości.

Mimo, że coraz więcej mówi się o zwalczaniu korupcji, każdy z nas wciąż styka się z tym zjawiskiem. Biznes, administracja, szkolnictwo, samorządy gminne, służba zdrowia - to nie jedyne obszary, gdzie za kopertę można jeszcze załatwić prawie wszystko. Korupcja staje się w naszym kraju patologią i plagą.

Nepotyzm:

jest to nadużycie zajmowanego stanowiska przez faworyzowanie, protegowanie krewnych lub ulubieńców. Istotne jest tu to, że urzędnik wykorzystuje własne wpływy w celu zagwarantowania preferencyjnego traktowania w zatrudnianiu, nagradzaniu i promowaniu krewnych oraz uzyskiwaniu przez nich preferencyjnych kontraktów i innych zysków. Korzyści urzędnika w takich wypadkach nie są bezpośrednie, lecz pośrednie i polegają na umacnianiu rodzinnych więzi i odpowiedniego poparcia. Nepotyzm to problem społeczny, zjawisko, które nie powinno mieć miejsca w publicznych placówkach, ale prawnie nie jest zabronione.

Nepotyzm, czyli zatrudnianie bądź premiowanie krewnych i znajomych przez ponad 30 proc. polskich urzędników, nie jest traktowany jako zło - wynika z badań przeprowadzonych w ramach Programu Przeciw Korupcji fundacji Batorego. Badani powołują się przy tym na prywatne firmy, gdzie często pracują krewni właściciela. To porównanie bez sensu, ponieważ - po pierwsze - urzędy nie są prywatną własnością. Po drugie, administracja państwowa służy do obsługi społeczeństwa, a nie dbania o interesy krewnych. Po trzecie, pokrewieństwo nie sprzyja obiektywnej ocenie pracownika i wreszcie - po czwarte - nepotyzm łamie obowiązującą w urzędach zasadę zatrudniania najlepszego kandydata.

Defraudacja:

malwersacja, sprzeniewierzenie, występek polegający na przywłaszczeniu cudzego mienia ruchomego powierzonego sprawcy

Wg art. 284 paragraf 2 polskiego Kodeksu Karnego za defraudację grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Należy zwrócić uwagę na to, że wszędzie tam, gdzie urzędnik państwowy zostaje postawiony w sytuacji, w której dochodzi do konfliktu jego interesu osobistego i interesu publicznego, istnieje zawsze prawdopodobieństwo defraudacji. Na przykład, jeżeli osoba odpowiadająca za przetarg, pozwala by w tym przetargu wzięła udział firma, np. jego żony, dziecka, siostry - sam stawia się w obliczu takiego konfliktu. Prawo zdecydowanie powinno określać granice takich zachowań i nie dopuszczać do możliwości zaistnienia takiego konfliktu.

Biurokracja:

• Biurokracja: ogół ludzi administrujących, zarządzających, organizujących pracę instytucji i urzędników; władza oderwana od mas, narzucająca im decyzje społecznie szkodliwe

• Biurokrata: urzędnik bezduszny, ślepo trzymający się formalnej strony przepisów

• Biurokratyzm: bezduszność, formalizm, rutyna, opieszałość administracji, połączone z niekompetencją i obojętnością dla spraw i interesów jednostek i ogółu

Uwaga! Pytania na egzaminie będą bardziej szczegółowe niż powyższe zagadnienia.