O Bibliotece Narodowej

Biblioteka Narodowa, podległa Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jest centralną biblioteką państwa i jedną z najważniejszych narodowych instytucji kultury. Działa na podstawie art. 16 ust. 4 Ustawy o bibliotekach i Statutu Biblioteki Narodowej. Wypełniając zadania dużej biblioteki naukowej o profilu humanistycznym, pozostaje zarazem głównym archiwum piśmiennictwa narodowego i krajowym ośrodkiem informacji bibliograficznej o książce, znaczącą placówką naukową, a także ważnym ośrodkiem metodycznym dla innych bibliotek w Polsce.

Tradycje polskiej Biblioteki Narodowej sięgają początków wieku osiemnastego i wiążą się z postaciami i dziełem Andrzeja Stanisława i Józefa Andrzeja Załuskich, twórców pierwszej w Polsce dużej biblioteki publicznej i zarazem narodowej, która pod nazwą Biblioteka Rzeczypospolitej Załuskich Zwana przeszła po śmierci fundatorów pod opiekę państwa. Tragiczne losy jej księgozbioru - od wywiezienia całej biblioteki do Petersburga, po klęsce insurekcji kościuszkowskiej i utracie niepodległości, aż do unicestwienia najcenniejszej części odzyskanych zbiorów w październiku 1944 roku - stały się jednym z symboli strat kultury polskiej, na zawsze związanym z ideą Biblioteki Narodowej.

Obecna od dwóch stuleci w myślach i działalności kolejnych pokoleń Polaków wizja narodowej książnicy urzeczywistniła się dopiero w wolnej Polsce, kiedy Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 24 lutego 1928 roku ustanowiona została w Warszawie Biblioteka Narodowa. Kolejne akty prawne, które regulowały działalność bibliotek w przedwojennej i powojennej Polsce, w tym ustawa o bibliotekach z 27 czerwca 1997 roku, określiły miejsce narodowej książnicy w systemie bibliotecznym kraju.

Działalność naukowa

Współpraca międzynarodowa

Mecenasi i darczyńcy

Zmiany nastąpiły dopiero w XV-XVI w., kiedy rozpowszechnił się druk. W tym czasie powstały liczne biblioteki humanistów, królów, możnowładców, zaczęły powstawać biblioteki mieszczańskie. Okres reformacji bardzo wyraźnie natomiast wpłynął na rozwój bibliotek miejskich. W XVII-XVIII wieku niektóre biblioteki np. możnowładców stawały się bibliotekami publicznymi, były szerzej dostępne i ogólnonarodowe (b. fundacyjne). W Oświeceniu przy instytucjach naukowych zaczęły powstawać pierwsze biblioteki specjalne. Wraz z sekularyzacją zakonów księgozbiory, które się tam znajdowały, zasiliły biblioteki świeckie.

W XVIII-XIX wieku, kiedy nastąpił gwałtowny rozwój nauki, zaczęły powstawać biblioteki towarzystw naukowych. W XIX wieku i początku XX wraz z upowszechnieniem się nauki biblioteki uzyskały rangę instytucji społeczno – kulturalnych o charakterze publicznym. Biblioteki i ich funkcję stawały się coraz bardziej zróżnicowane. Powstały i rozwijały się biblioteki powszechne. Organizowano biblioteki narodowe, parlamentarne, władz i urzędów. Powstają nowe typy bibliotek specjalnych:

biblioteki dla niewidomych

biblioteki szpitalne biblioteki dla dzieci

Gwałtowny rozwój nauki, techniki, szkolnictwa, wzrost produkcji wydawniczej – to wszystko spowodowało gwałtowny rozwój bibliotek i usług bibliotecznych. Wzrasta stan zbiorów i ich wykorzystanie. Rozwijają się biblioteki szkół wyższych-naukowe i fachowe. Działalność bibliotek w zakresie udostępniania i udzielania informacji rozszerza się, wprowadza się wypożyczanie międzybiblioteczne oraz wolny dostęp do magazynów. Z rozwojem usług bibliotecznych wiąże się rozwój bibliotekarstwa.

Biblioteki naukowe

Biblioteka naukowa pełni funkcję naukową i kształceniową, zapewnia dostęp do materiałów i zasobów które są niezbędne do prowadzenia prac naukowo badawczych, zarówno samemu prowadząc taką działalność w zakresie bibliotekoznawstwa i dziedzin pokrewnych.

Biblioteki naukowe

Biblioteka Narodowa

biblioteki, których organizatorami są szkoły wyższe,

biblioteki, których organizatorem jest Polska Akademia Nauk,

biblioteki, których organizatorami są jednostki badawczo-rozwojowe

oraz inne biblioteki

Bibliografia [edytuj]

Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 roku o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539 z późniejszymi zmianami)[1]

Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 19 marca 1998 r. w sprawie zasad i trybu zaliczania bibliotek do bibliotek naukowych oraz ustalania ich wykazu (Dz.U. 1998 nr 44 poz. 269 z późniejszymi zmianami)[2][3]

Biblioteki fachowe

Brak wersji przejrzanej

Biblioteki fachowe - prowadzą działalność informacyjną niezbędną do realizacji określonych zadań zawodowych w tym produkcyjnych, technicznych. Zadania:

gromadzenie i udostępnianie materiałów bibliotecznych zgodnych ze specjalizacją zakładów pracy,

gromadzenie i udostępnianie informacji naukowych, technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych,

opracowywanie i udostępnianie informacji naukowych, technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych ma życzenie i według potrzeb użytkowników biblioteki,

poznawanie zainteresowań i potrzeb informacyjnych pracowników poprzez badania,

uczenie pracowników zakładu korzystania z warsztatu informacyjnego biblioteki,

prowadzenie doradztwa w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego pracowników zakładu,

upowszechnianie czytelnictwa.

Biblioteki szkolne

Brak wersji przejrzanej

Biblioteki szkolne - typ bibliotek w podziale według kryterium charakteru środowiska czytelniczego i formy wykonywanych usług.

Zadania bibliotek szkolnych:

Kształcąco-wychowawcze - dostarczanie różnorodnych materiałów bibliotecznych niezbędnych w procesie dydaktycznym i wychowawczym szkoły. Organizowanie i prowadzenie działalności informacyjnej i przysposobienie do czytelnictwa, umiejętności korzystania ze źródeł informacyjnych a także wyszukiwania informacji na dany temat.

Opiekuńczo-wychowawcza - współdziałanie biblioteki z nauczycielami i wychowawcami w realizacji celów wychowawczych szkoły.

Kulturalno-rekreacyjne - włączanie się bibliotek szkolnych do życia kulturalnego uczniów.

Biblioteka szkolna

Dobrze zaprojektowana i prowadzona biblioteka realizuje zadania edukacyjno-wychowawcze, szczególnie w zakresie przygotowania młodego pokolenia do życia w społeczeństwie informacyjnym.

Zadania

Zadaniami wszystkich typów bibliotek w ogólnokrajowej sieci bibliotek jest gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i udostępnianie materiałów bibliotecznych oraz szeroka informacja o gromadzonych zbiorach własnych i innych bibliotek. Każdy typ biblioteki charakteryzują poza tym odrębne zadania szczegółowe.

Biblioteka szkolna wspomaga realizację programów nauczania i wychowania, edukację kulturalną i informacyjną uczniów oraz służy kształceniu ustawicznemu nauczycieli. Te właśnie zadania wyróżniają ją spośród innych typów bibliotek. Jako nierozerwalna część szkoły, realizuje zadania zapisane w podstawie programowej kształcenia ogólnego, a zwłaszcza udziela pomocy w nabywaniu przez uczniów umiejętności "poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią informacyjną, a także rozwijania sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań".

Korzystanie z zasobów bibliotek, opanowanie technik poszukiwania materiałów do uczenia się, doskonalenie metod samodzielnej pracy z książką i innymi źródłami informacyjnymi - to podstawowe umiejętności warunkujące zdobywanie wiedzy. Uczniowie nie nabędą tych umiejętności podczas okolicznościowych lekcji w bibliotece szkolnej (co było dotychczas praktyką przy realizacji programu przysposobienia czytelniczego i informacyjnego). Umiejętności te nabywają uczniowie w trakcie całego procesu dydaktycznego, podczas większości zajęć edukacyjnych, za co odpowiedzialni są wszyscy nauczyciele, a więc także nauczyciele bibliotekarze.

Zasady funkcjonowania

Biblioteka w zreformowanej szkole powinna pełnić rolę pracowni ogólnoprzedmiotowej. Jej nazwa (np. dydaktyczne centrum informacyjne, szkolny ośrodek biblioteczno-informacyjny, szkolny osrodek edukacji samokształceniowej, centrum edukacji multimedialnej i internetowej), szczegółowe zadania oraz zasady funkcjonowania powinny być zapisane w statucie każdej szkoły.

Wiele szkół w kraju posiada już nowoczesne biblioteki szkolne wyposażone w kilka komputerów połączonych z Internetem, unowocześnienie pozostałych bibliotek w niedalekiej przyszłości stanie się koniecznością. Dyskietka i dysk optyczny stają się bowiem tak samo popularne jak czasopisma czy książki drukowane, zaś połączenie biblioteki z siecią komputerową umożliwia korzystanie z ogromnych zasobów wiedzy dostepnych w sieci. Ale już w chwili obecnej cała społeczność szkolna (zarówno nauczyciele, jak i uczniowie oraz rodzice) oraz lokalny samorząd powinny zabiegać o stworzenie warunków do prawidłowego i efektywnego funkcjonowania takiego modelu biblioteki, w której uczeń chciałby spędzać większość czasu szkolnego nad samodzielną nauką szkolną i pogłębianiem zainteresowań.

Niezwykle ważnym zadaniem dla organów prowadzących szkoły jest tworzenie nowoczesnych bibliotek szkolnych, które powinny stać się ośrodkiem:

udostępniania uczniom i nauczycielom wszelkich materiałów multimedialnych oraz sprzętu technicznego do ich odtwarzania;

prowadzenia zajęć edukacyjnych przez wszystkich nauczycieli;

nabywania przez uczniów umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji oraz rozwijania własnych zainteresowań i uzdolnień.

Efektywne funkcjonowanie biblioteki szkolnej uzależnione jest od kilku czynników:

Lokal - stanowiący przestrzeń dla materiałów bibliotecznych i sprzętu zapewniającego dobre warunki do pracy indywidualnej i grupowej, który umożliwiłby korzystanie za wszystkich gromadzonych dokumentów. Najlepszym rozwiązaniem jest lokal usytuowany na parterze, w centralnym punkcie szkoły, wyciszony, bez kolizyjnych przejść i schodów, stanowiących barierę dla uczniów niepełnosprawnych, z odpowiednim oświetleniem i temperaturą oraz możliwością wietrzenia. Duże znaczenie ma estetyka wnętrza i wyposażenie w nowoczesny sprzęt biblioteczny czytelni, która jest podstawowym miejscem pracy w bibliotece szkolnej. W czytelni powinny się znaleźć zarówno indywidualne stanowiska pracy dla czytelników, jak i miejsce na zajęcia edukacyjne dla całej klasy. Każda, nawet najmniejsza, biblioteka szkolna powinna zapewnić pełną dostępność do wszystkich zbiorów.

Warsztat informacyjno-bibliograficzny - o którego wartości decyduje księgozbiów podręczny, właściwie opracowane i aktualne katalogi biblioteczne oraz kartoteki dostosowane do potrzeb środowiska szkolnego. Istotny wpływ na jakość i czas uzyskania informacji ma dostęp do komputerowych baz danych i multimedialnych źródeł informacji.

Pracownicy - z wyższym wykształceniem bibliotekoznawczym i przygotowaniem pedagogicznym, animatorzy kultury, posiadający także wiedzę z zakresu oprogramowania, która pozwoli im szkolić użytkowników i udzielać pomocy technicznej przy korzystaniu z komputerowych baz danych. Praca z czytelnikiem wymaga od nauczyciela bibliotekarza wiedzy dotyczącej nie tylko znajomości zbiorów oraz wiedzy o różnych formach przekazu informacji, ale również o zasadach odbioru tekstów i innych form przekazu. Ponadto bibliotekarzowi w pracy pomaga znajomość użytkowników oraz umiejętność oceny stopnia trudności udostępnianych materiałów i oceny możliwości odbiorcy.

Budżet - jego wielkość wynika z funduszu przeznaczonego na działanie biblioteki, wydzielonego z globalnego budżetu szkoły, zwiększonego (często) przez komitet rodzicielski. W wielu przypadkach, gdy przyznany budżet nie zaspokaja potrzeb użytkowników, dodatkowe fundusze na powiększenie zbiorów uzyskiwać mogą sami nauczyciele bibliotekarze, organizując np. kiermasze nowych lub darowanych przez uczniów książek, a także poszukując sponsorów zbiorów, których tematyka jest związana z programami nauczania w danej szkole, programem wychowawczym szkoły oraz zaineresowaniami uczniów i potrzebami nauczycieli. W bibliotekach wiejskich należy dodatkowo uwzględnić swoiste potrzeby użytkowników: małą ilość czasu (dojazdy do szkoły, obciążenie pracą fizyczną), niewielkie księgozbiory własne uczniów, zapotrzebowanie uczniów i ich rodziców na literaturę rolniczą.

Czas udostępniania - dostosowany do rozkładu zajęć szkolnych we wszystkich dniach tygodnia. Czas otwarcia powinien być ustalony na tyle elastycznie, aby umożliwiał maksymalne wykorzystanie biblioteki i jej zbiorów przez wszystkich użytkowników.

Różnorodne i atrakcyjne formy pracy - które powinny być skierowane zarówno do indywidualnego czytelnika, jak również do małych i dużych grup. Ścisła współpraca ze wszystkimi nauczycielami pozwoli na pełną realizację zaplanowanych form pracy z czytelnikami, a wynikiem tych działań powinno być przeświadczenie uczniów, że biblioteka szkolna jest nie tylko miejscem, w którym zdobywa się wiedzę, ale również azylem spędzania czasu wolnego i miejscem własnego rozwoju kulturalnego.

MEN o bibliotekach, Biblioteczka reformy, zeszyt nr 25, Warszawa 2000.

Biblioteka – instytucja powołana do gromadzenia, opracowywania, przechowywania i udostępniania materiałów bibliotecznych. Rodzaje bibliotek: publiczne, szkolne, naukowe, pedagogiczne. Pierwsze biblioteki powstawały od III w. p.n.e. w Egipcie, Chinach, Babilonii, Grecji i Rzymie. W Polsce pierwsze biblioteki katedralne powstały w XI w.; pierwsza biblioteka uniwersytecka – Biblioteka Jagielońska – została założona w XIV w.

Biblioteka narodowa – biblioteka odpowiedzialna za gromadzenie, opracowywanie i trwałe przechowywanie pełnej produkcji wydawniczej państwa (kraju) oraz wydawnictw zagranicznych dotyczących państwa. Biblioteka narodowa w Polsce została powołana do życia w 1928 r.

Biblioteka szkolna – biblioteka będąca częścią szkoły; prowadzi działalność informacyjną, pedagogiczną i wychowawczą

Statut BN

(wprowadzony Zarządzeniem Nr 21 Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 30 lipca 2007 r. w sprawie nadania statutu Bibliotece Narodowej oraz Zarządzeniem Nr 27 Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 14 września 2007 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie nadania statutu Bibliotece Narodowej)

I. PRZEPISY OGÓLNE

§ 1.1. Biblioteka Narodowa, zwana dalej „Biblioteką", jest centralną biblioteką Państwa.

2. Biblioteka jest biblioteką naukową.

§ 2.Biblioteka działa na podstawie:

1) ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (DzU Nr 85, poz. 539, z późn. zm.);

2) ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (DzU z 2001 r. Nr 13, poz. 123, z późn. zm.);

3) ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (DzU Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 238, poz. 2390 oraz z 2006 r. Nr 50, poz. 362 i Nr 126, poz. 875);

4) ustawy z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych (DzU Nr 152, poz. 722 oraz z 2003 r. Nr 130, poz. 1188);

5) niniejszego Statutu.

§ 3.Siedzibą Biblioteki jest miasto stołeczne Warszawa.

§ 4.Biblioteka posiada osobowość prawną.

§ 5.Nadzór nad Biblioteką sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zwany dalej „Ministrem".

§ 6.Biblioteka używa pieczęci okrągłej z godłem państwowym pośrodku i napisem „Biblioteka Narodowa" w otoku.

II. ZADANIA BIBLIOTEKI

§ 7.Zadaniem Biblioteki jest prowadzenie działalności bibliotecznej, bibliograficznej, informacyjnej, naukowej, konserwatorskiej, poradniczej, instrukcyjno-metodycznej, wydawniczej, wystawienniczej i usługowej.

§ 8.1. Biblioteka gromadzi, opracowuje, przechowuje i udostępnia materiały biblioteczne, zawierające utrwalony wyraz myśli ludzkiej, niezależnie od nośnika fizycznego i sposobu zapisu treści, a zwłaszcza dokumenty: graficzne (piśmiennicze, kartograficzne, ikonograficzne i muzyczne), dźwiękowe, audiowizualne i elektroniczne.

2. Zadania zawarte w ust. 1 dotyczą w szczególności:

1) zabytków kultury polskiej w dziedzinie piśmiennictwa;

2) całokształtu krajowej produkcji wydawniczej;

3) wszystkich publikacji polskich lub dotyczących Polski wydanych za granicą;

4) publikacji obcych z zakresu nauk społecznych i humanistycznych, ze szczególnym uwzględnieniem nauki o książce, niezbędnych dla rozwoju nauki i kultury polskiej - zwłaszcza wydawnictw informacyjnych.

§ 9.Biblioteka wieczyście archiwizuje po jednym egzemplarzu polskich materiałów bibliotecznych oraz tych, które powstały za granicą, a dotyczą Polski.

§ 10.Biblioteka opracowuje i wydaje bibliografię narodową bieżącą na podstawie urzędowej rejestracji bibliograficznej publikacji zwartych i ciągłych oraz innych typów dokumentów, narodową bibliografię retrospektywną, bibliografię poloników zagranicznych oraz prowadzi statystykę wydawnictw krajowych.

§ 11.Biblioteka prowadzi działalność naukową, instrukcyjno-metodyczną, dokumentacyjną, unifikacyjną i usługową w dziedzinie bibliotekoznawstwa, bibliografii, informacji naukowej, czytelnictwa, edytorstwa i nauk pokrewnych, a także w zakresie konserwacji materiałów bibliotecznych. W szczególności do zadań Biblioteki w tym zakresie należy:

1) prowadzenie indywidualnych i zespołowych prac naukowych;

2) opracowywanie naukowe zbiorów Biblioteki;

3) prowadzenie informacji naukowej zgodnie ze specjalizacją Biblioteki i we współpracy z innymi bibliotekami oraz instytucjami polskimi i zagranicznymi;

4) prowadzenie centralnych katalogów piśmiennictwa krajowego i zagranicznego, zgromadzonego w bibliotekach polskich;

5) prowadzenie prac unifikacyjnych i normalizacyjnych w zakresie specjalizacji Biblioteki;

6) upowszechnianie wyników badań naukowych oraz udzielanie pomocy, konsultacji i opinii w dziedzinach objętych tematyką badawczą Biblioteki;

7) wydawanie publikacji naukowych, metodycznych i dokumentacyjnych;

8) uczestniczenie w ogólnokrajowych pracach naukowych i dokumentacyjnych w zakresie zainteresowań badawczych Biblioteki;

9) prowadzenie kursów w zakresie doskonalenia zawodowego bibliotekarzy oraz kursów kwalifikacyjnych.

§ 12.Biblioteka bierze udział w doskonaleniu merytorycznym działalności bibliotek krajowych oraz wspomaga biblioteki polskie za granicą.

§ 13.Biblioteka prowadzi krajowe ośrodki międzynarodowych znormalizowanych numerów polskich wydawnictw zwartych i ciągłych oraz oznacza inne typy publikacji międzynarodowymi numerami wydawnictw.

§ 14.Zbiory Biblioteki tworzą Narodowy Zasób Biblioteczny.

§ 15.Biblioteka prowadzi obsługę Krajowej Rady Bibliotecznej, Rady do spraw Narodowego Zasobu Bibliotecznego i innych ciał doradczych.

§ 16.Biblioteka prowadzi ewidencję bibliotek naukowych oraz bibliotek wchodzących w skład ogólnokrajowej sieci bibliotecznej.

§ 17.Biblioteka współpracuje z odpowiednimi bibliotekami i pokrewnymi instytucjami naukowymi i kulturalnymi w kraju i za granicą, szczególnie w zakresie:

1) udostępniania zbiorów;

2) wymiany wydawnictw;

3) wymiany informacji;

4) wymiany doświadczeń i osiągnięć;

5) krajowych i międzynarodowych programów bibliotecznych;

6) realizacji wspólnych programów wydawniczych i innych inicjatyw naukowych i kulturalnych.

§ 18.Biblioteka kwalifikuje przeznaczone do wywozu za granicę materiały biblioteczne, które powstały przed dniem 1 stycznia 1949 r., zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

§ 19.Biblioteka realizuje inne zadania zlecone przez Ministra, a w szczególności wynikające ze strategii i programów dotyczących wspierania rozwoju czytelnictwa, bibliotek i czasopism kulturalnych.

§ 20.1. Biblioteka jest dostępna dla osób korzystających z niej w celu badań naukowych, działalności kulturalnej, pracy twórczej, zawodowej lub kształcenia się.

2. Biblioteka udostępnia swoje zbiory innym bibliotekom i instytucjom w kraju i za granicą.

3. Warunki i zasady korzystania ze zbiorów Biblioteki określa regulamin wydany przez dyrektora.

§ 21.Do wykonywania swych zadań Biblioteka zatrudnia pracowników działalności podstawowej - bibliotekarzy, bibliotekarzy dyplomowanych, pracowników naukowych - oraz pracowników administracji, obsługi technicznej i innych, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.

III. DYREKTOR, KOLEGIUM, RADA NAUKOWA

§ 22.Na czele Biblioteki stoi dyrektor, który kieruje jej działalnością, reprezentuje ją na zewnątrz i jest za nią odpowiedzialny.

§ 23.Dyrektor zarządza Biblioteką przy pomocy zastępców.

§ 24.Zastępcy dyrektora kierują powierzonymi im sprawami i działalnością podporządkowanych im bezpośrednio komórek organizacyjnych Biblioteki oraz zastępują dyrektora. Podział ich kompetencji ustala dyrektor.

§ 25.1. Dyrektora Biblioteki powołuje i odwołuje Minister.

2. Zastępców dyrektora powołuje i odwołuje dyrektor Biblioteki Narodowej.

§ 26.1. Dyrektor może powołać spośród pracowników Biblioteki zespoły problemowe do wykonywania określonych zadań, działające w ramach udzielonych im pełnomocnictw.

2. Dyrektor może powołać spośród specjalistów spoza Biblioteki doradców naukowych, technicznych i organizacyjnych.

§ 27.1. Zastępcy dyrektora, główny księgowy, kierownicy instytutów, zakładów, oddziałów i sekretariatów oraz osoby powołane przez dyrektora tworzą Kolegium Biblioteki.

2. Kolegium Biblioteki jest organem opiniodawczym i doradczym dyrektora w zakresie spraw związanych z kierowaniem działalnością Biblioteki.

3. Zasady działania Kolegium Biblioteki określa regulamin zatwierdzony przez dyrektora.

§ 28.1. Przy Bibliotece działa Rada Naukowa, której członków w liczbie 20 powołuje i odwołuje Minister na wniosek dyrektora, na 6-letnią kadencję.

2. Co najmniej 14 członków Rady powołuje się spośród samodzielnych pracowników nauki zatrudnionych w Bibliotece oraz z innych ośrodków naukowych i bibliotek, które specjalizują się w dziedzinach będących przedmiotem prac badawczych prowadzonych w Bibliotece.

3. Na wniosek dyrektora Minister może odwołać członka Rady przed upływem kadencji w razie:

1) zrzeczenia się członkostwa;

2) nieuczestniczenia w pracach Rady;

3) śmierci.

4. W razie odwołania członka Rady, powołanie nowego dokonuje się w trybie określonym w ust. 1.

§ 29.Rada Naukowa, zwana dalej „Radą", jest organem opiniodawczym i doradczym dyrektora w zakresie działalności statutowej Biblioteki ze szczególnym uwzględnieniem działalności naukowej oraz spraw związanych z rozwojem kadry naukowo-badawczej.

§ 30.Do zadań Rady należy, w szczególności:

1) opiniowanie kierunków i programów badawczych, a także planów i sprawozdań z działalności naukowej Biblioteki, inspirowanie prac naukowych oraz ocena ich wyników;

2) opiniowanie spraw dotyczących działalności podstawowej Biblioteki;

3) opiniowanie spraw związanych z rozwojem kadry naukowej Biblioteki.

§ 31.Podstawową formą działania Rady są ogólne zebrania, które zwołuje się w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż dwa razy w roku.

§ 32.Rada Naukowa działa na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu, zatwierdzonego przez dyrektora.

IV. ORGANIZACJA WEWNĘTRZNA BIBLIOTEKI

§ 33.1. W skład Biblioteki wchodzą następujące komórki:

1) Instytut Bibliograficzny;

2) Instytut Książki i Czytelnictwa;

3) Oddział-Archiwum Zakładowe BN;

4) Oddział Administracyjno-Gospodarczy;

5) Oddział-Introligatornia Specjalistyczna;

6) Oddział Inwestycji i Remontów;

7) Oddział Kontroli Zbiorów;

8) Oddział Magazynów Bibliotecznych;

9) Oddział Rachunkowo-Budżetowy;

10) Oddział Służby Ochrony BN;

11) Oddział Spraw Pracowniczych;

12) Oddział Udostępniania Zbiorów Specjalnych;

13) Oddział Wypożyczania Krajowego i Zagranicznego;

14) Oddział Zaopatrzenia i Zamówień Publicznych;

15) Oddział Zasobu Wymiennego;

16) Sekretariat Naukowy;

17) Sekretariat Organizacyjny;

18) Zakład Bibliografii Polskiej 1901-1939;

19) Zakład Bibliografii Zawartości Czasopism;

20) Zakład Cyfrowej Biblioteki Narodowej Polona;

21) Zakład Czasopism;

22) Zakład Czytelń;

23) Zakład Dokumentacji Księgoznawczej;

24) Zakład Dokumentów Elektronicznych;

25) Zakład Dokumentów Życia Społecznego;

26) Zakład Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej;

27) Zakład Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów;

28) Zakład Informacji Naukowej;

29) Zakład Katalogów Centralnych;

30) Zakład Konserwacji Masowej Zbiorów Bibliotecznych;

31) Zakład Konserwacji Zbiorów Bibliotecznych;

32) Zakład Książki;

33) Zakład-Laboratorium Konserwatorskie Zbiorów Bibliotecznych;

34) Zakład Opracowania Rzeczowego;

35) Zakład Technologii Informatycznych;

36) Zakład Reprografii i Digitalizacji;

37) Zakład Retrokonwersji;

38) Zakład Rękopisów;

39) Zakład Starych Druków;

40) Zakład Statystyki Wydawnictw;

41) Zakład-Wydawnictwo BN;

42) Zakład Wydawniczy Czasopism Patronackich;

43) Zakład Zbiorów Dźwiękowych i Audiowizualnych;

44) Zakład Zbiorów Ikonograficznych;

45) Zakład Zbiorów Kartograficznych;

46) Zakład Zbiorów Mikrofilmowych;

47) Zakład Zbiorów Muzycznych.

2. Organizację wewnętrzną Biblioteki oraz zakres działania poszczególnych komórek organizacyjnych i stanowisk samodzielnych określa regulamin organizacyjny nadawany przez dyrektora, po zasięgnięciu opinii Ministra oraz opinii działających w niej organizacji związkowych i stowarzyszeń twórców. Zakres działania poszczególnych komórek organizacyjnych i stanowisk samodzielnych ustala w drodze zarządzenia dyrektor.

V. GOSPODARKA FINANSOWA

§ 34.1. Biblioteka prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

2. Biblioteka otrzymuje dotacje z budżetu na pokrycie kosztów działalności oraz inwestycji, korzysta z wpływów uzyskiwanych z działalności gospodarczej Biblioteki, a także może otrzymać środki od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł.

§ 35.1. Do składania w imieniu Biblioteki oświadczeń w zakresie jej praw i obowiązków majątkowych konieczne jest współdziałanie dwóch upoważnionych osób.

2. Osobami upoważnionymi są: dyrektor Biblioteki, jego zastępcy, główny księgowy oraz upoważnieni pełnomocnicy.

3. Osoby upoważnione, o których mowa w ust. 2, działają w granicach swych pełnomocnictw udzielanych przez dyrektora.

§ 36.Dyrektor Biblioteki zapewnia terminowe sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego, obligatoryjne jego zbadanie przez biegłego rewidenta i przedłożenie go do zatwierdzenia Ministrowi.

VI. PRZEPISY KOŃCOWE

§ 37.Wszelkie zmiany niniejszego Statutu mogą być dokonane w trybie określonym dla jego nadania.

1112

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO1*

z dnia 21 sierpnia 2006 r.

w sprawie kandydatów na dyplomowanego bibliotekarza oraz dyplomowanego pracownika dokumentacji

i informacji naukowej

Na podstawie art. 117 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. — Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U.

Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:

1) Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego kieruje działem administracji rządowej — szkolnictwo wyższe, na podstawie

§ 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Dz. U.Nr 131, poz. 912).

2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U.z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 144, poz. 1043.

§ 1. Rozporządzenie określa:

1) warunki, jakie powinien spełniać kandydat na dyplomowanego bibliotekarza oraz dyplomowanego

pracownika dokumentacji i informacji naukowej;

2) formy i tryb postępowania kwalifikacyjnego stanowiącego podstawę do przyznawania uprawnień

dyplomowanego bibliotekarza oraz dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej;

3) warunki awansowania dyplomowanego bibliotekarza i dyplomowanego pracownika dokumentacji

i informacji naukowej; Page 2

Dziennik Ustaw Nr 155

7999

Poz. 1112

4) wzór zaświadczenia o uzyskaniu kwalifikacji zawodowych.

§ 2. Kandydatem na dyplomowanego bibliotekarza i dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej może być osoba, która:

1) posiada tytut magistra, magistra inżyniera lub równorzędny;

2) posiada co najmniej dwuletni staż pracy w bibliotece naukowej, ośrodku informacji naukowej, archiwum lub muzeum albo na stanowiskach nauczyciela akademickiego;

3) posiada udokumentowany dorobek działalności organizacyjnej i pracy dydaktycznej;

4) posiada co najmniej 2 publikacje z zakresu bibliotekoznawstwa, informacji naukowej, archiwistyki lub muzealnictwa w wydawnictwach recenzowanych;

5) posiada znajomość co najmniej jednego języka obcego, potwierdzoną przez komisję powołaną

przez rektora lub dyplomem albo certyfikatem wydanym przez uprawnioną instytucję;

6) została skierowana do postępowania kwalifikacyjnego, o którym mowa w § 3, przez dyrektora biblioteki, ośrodka informacji naukowej, archiwum lub muzeum albo zgłosiła zamiar przystąpienia do postępowania kwalifikacyjnego, przedkładając stanowisko dyrektora biblioteki, ośrodka informacji naukowej, archiwum lub muzeum w tej sprawie.

§ 3. 1. Kwalifikacje dyplomowanego bibliotekarza i dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej nabywa się w trybie postępowania kwalifikacyjnego.

2. Postępowanie kwalifikacyjne obejmuje:

1) ocenę dorobku naukowego i zawodowego kandydata na podstawie przedstawionej dokumentacji;

2) państwowy egzamin bibliotekarski lub państwowy egzamin z informacji i dokumentacji naukowej,

zwany dalej „egzaminem".

3. Postępowanie kwalifikacyjne przeprowadza Komisja Egzaminacyjna, zwana dalej „komisją", powoływana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na okres 3 lat spośród profesorów i doktorów habilitowanych nauk humanistycznych oraz starszych kustoszy dyplomowanych i starszych dokumentalistów dyplomowanych posiadających stopień naukowy doktora, w liczbie 11 osób.

4. W skład komisji wchodzą:

1) przewodniczący;

2) dwaj zastępcy przewodniczącego;

3) sekretarz;

4) siedmiu członków.

5. Decyzję o powołaniu komisji ogłasza się w Dzienniku Urzędowym wydawanym przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

6. Komisja działa na podstawie opracowanego przez siebie regulaminu, który jest zatwierdzany przez

Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

§ 4. W wyniku oceny dorobku naukowego i zawodowego kandydata komisja może:

1) dopuścić kandydata do egzaminu;

2) zwolnić z egzaminu lub jego części;

3) nie dopuścić do egzaminu.

§ 5. 1. Z egzaminu są zwolnione osoby posiadające tytuł naukowy profesora lub posiadające stopień

naukowy doktora habilitowanego nauk humanistycznych, jeżeli ich działalność naukowa dotyczy bibliologii, bibliotekoznawstwa i informacji naukowo-technicznej oraz historii lub historii sztuki w specjalności archiwistyka lub muzealnictwo.

2. W wyniku oceny dorobku naukowego i zawodowego z egzaminu mogą być zwolnione osoby:

1) posiadające tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego innych dyscyplin niż wymienione w ust. 1, po dwuletnim stażu pracy w bibliotece naukowej, ośrodku informacji naukowej, archiwum lub muzeum;

2) posiadające stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie lub specjalności: bibliología, bibliotekoznawstwo i informacja naukowo-techniczna, archiwistyka lub muzealnictwo;

3) posiadające stopień naukowy doktora dziedzin i dyscyplin naukowych innych niż określone w pkt 2, ukończone studia podyplomowe z zakresu bibliologii, bibliotekoznawstwa i informacji naukowo-technicznej, archiwistyki lub muzealnictwa oraz co najmniej dwuletni staż pracy w bibliotece naukowej, ośrodku informacji naukowej, archiwum lub muzeum;

4) posiadające tytuł zawodowy magistra bibliologii, bibliotekoznawstwa i informacji naukowo-technicznej albo magistra historii — specjalność w zakresie archiwistyki;

5) posiadające tytuł zawodowy magistra kierunków innych niż określone w pkt 4, ukończone studia podyplomowe z zakresu bibliologii, bibliotekoznawstwa i informacji naukowo-technicznej, archiwistyki lub muzealnictwa oraz co najmniej ośmioletni staż pracy w bibliotece naukowej, ośrodku informacji naukowej, archiwum lub muzeum.

3. Z części specjalistycznej egzaminu są zwolnione osoby:

1) legitymujące się co najmniej 5-letnim stażem pracy związanej z wybraną specjalizacją;

2) posiadające co najmniej 3 publikacje z ostatnich 5 lat związane z wybraną specjalizacją;

3) które brały udział w konferencjach naukowych w ostatnich 3 latach, prezentując w formie referatów swoją wiedzę i umiejętności związane z wybraną specjalizacją.Page 3

Dziennik Ustaw Nr 155

8000

Poz. 1112

§ 6. Egzamin przeprowadza się w formie ustnej.

§ 7. 1. Egzamin składa się:

1) z części ogólnozawodowej, polegającej na sprawdzeniu stopnia znajomości przez kandydata problemów z zakresu organizacji nauki i kultury oraz ogólnych problemów dotyczących bibliotekoznawstwa, bibliologii, informacji naukowej, archiwistyki lub muzealnictwa;

2) z części specjalistycznej, polegającej na sprawdzeniu stopnia znajomości przez kandydata zagadnień z zakresu wybranej przez niego specjalizacji.

2. Wykaz specjalizacji, o których mowa w ust. 1 pkt 2, oraz ich zakres tematyczny został określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

§ 8. Do oceny dorobku naukowego i zawodowego kandydata przewodniczący komisji powołuje dwóch recenzentów spośród członków komisji.

§ 9. 1. Egzamin, o którym mowa w § 7 ust. 1, przeprowadza zespół egzaminacyjny powoływany przez przewodniczącego komisji w składzie:

1) przewodniczący komisji lub jego zastępca oraz sekretarz komisji;

2) co najmniej dwaj członkowie komisji, reprezentujący specjalizację wybraną przez kandydata.

2. W przypadku specjalizacji archiwistyka w skład zespołu egzaminacyjnego wchodzi:

1) przewodniczący komisji lub jego zastępca oraz sekretarz komisji;

2) co najmniej jeden członek komisji, reprezentujący specjalizację archiwistyka.

3. W skład zespołu egzaminacyjnego przewodniczący komisji może powołać specjalistę z zakresu wybranej przez kandydata specjalizacji, niebędącego członkiem komisji.

4. Z przebiegu czynności egzaminacyjnych sporządza się protokół, który podpisują wszyscy członkowie zespołu egzaminacyjnego.

§ 10. 1. Oceny egzaminu ustnego dokonuje komisja w drodze uchwały, podejmowanej w głosowaniu jawnym, w obecności co najmniej 50 % ogólnej liczby jej członków.

2. Uchwały komisji zapadają zwykłą większością głosów.

§ 11. W przypadku negatywnej oceny z egzaminu lub odstąpienia od niego bez uzasadnionej przyczyny kandydat może powtórnie przystąpić do postępowania kwalifikacyjnego nie wcześniej niż po upływie roku.

§ 12. Uzyskanie kwalifikacji dyplomowanego bibliotekarza i dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej stwierdza przewodniczący komisji zaświadczeniem, którego wzór został określony w załącznikach nr 2 i 3 do rozporządzenia.

§ 13.1. Do zajmowania stanowiska dyplomowanego bibliotekarza lub dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej uprawniona jest osoba, która złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin przed zespołem egzaminacyjnym, o którym mowa w § 9, lub została z niego zwolniona na podstawie § 4 pkt 2 oraz posiada następujący staż pracy:

1) przy ubieganiu się o stanowisko starszego kustosza dyplomowanego i starszego dokumentalisty dyplomowanego — co najmniej 4 lata pracy na stanowisku kustosza dyplomowanego lub dokumentalisty dyplomowanego;

2) przy ubieganiu się o stanowisko kustosza dyplomowanego i dokumentalisty dyplomowanego co najmniej 3 lata pracy na stanowisku adiunkta bibliotecznego lub adiunkta dokumentacji naukowej albo 8 lat pracy bibliotecznej lub w informacji naukowej, archiwalnej lub muzealnej;

3) przy ubieganiu się o stanowisko adiunkta bibliotecznego i adiunkta dokumentacji i informacji naukowej — co najmniej 2 lata pracy na stanowisku asystenta bibliotecznego lub asystenta dokumentacji naukowej albo 6 lat pracy bibliotecznej lub w informacji naukowej, archiwalnej lub muzealnej;

4) przy ubieganiu się o stanowisko asystenta bibliotecznego i asystenta dokumentacji i informacji naukowej — co najmniej 2 lata pracy bibliotecznej lub w informacji naukowej, archiwalnej lub muzealnej albo na stanowisku pracownika naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub naukowego.

2. Osobom posiadającym tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego do okresu pracy warunkującego prawo do zajmowania stanowisk określonych w ust. 1 zalicza się staż pracy dydaktycznej lub naukowej.

3. Osobom posiadającym stopień naukowy doktora do okresu pracy warunkującego zajmowanie stanowisk określonych w ust. 1 pkt 3 zalicza się staż pracy dydaktycznej lub naukowej.

§ 14. 1. Awansowanie na stanowisko starszego kustosza dyplomowanego, starszego dokumentalisty dyplomowanego, kustosza dyplomowanego i adiunkta bibliotecznego oraz dokumentalisty dyplomowanego i adiunkta dokumentacji naukowej następuje na podstawie oceny pracy zawodowej, dydaktycznej lub naukowej oraz opublikowanego dorobku — dokonanej przez radę biblioteczną lub odpowiednią radę naukową — w zakresie lub specjalności: bibliología, bibliotekoznawstwo i informacja naukowo-techniczna, archiwistyka lub muzealnictwo.Page 4

Dziennik Ustaw Nr 155

8001

Poz. 1112

2. Z wnioskiem o awansowanie, zaopiniowanym przez radę biblioteczną lub odpowiednią radę naukową, występuje dyrektor biblioteki głównej, ośrodka informacji naukowej, archiwum lub muzeum.

3. W przypadku osoby będącej dyrektorem biblioteki z wnioskiem o awansowanie występuje jej bezpośredni przełożony.

§ 15. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 2006 r.3) Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego:

w z. K. J. Kurzydtowski

3) Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 stycznia 1992 r. w sprawie warunków, jakie powinien spełniać kandydat na dyplomowanego bibliotekarza oraz na dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej, zasad i trybu postępowania kwalifikacyjnego, a także zasad awansowania na dyplomowanego bibliotekarza i dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej (Dz. U. Nr 15, poz. 59), które traci moc z dniem 31 sierpnia 2006 r. na podstawie art. 275 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. — Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 oraz z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 144, poz. 1043).

Załączniki do rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa

Wyższego z dnia 21 sierpnia 2006 r. (poz. 1112)

Załącznik nr 1

WYKAZ SPECJALIZACJI ORAZ ICH ZAKRES TEMATYCZNY

, Wykaz specjalizacji oraz ich zakres tematyczny do egzaminu na dyplomowanego bibliotekarza

1. Specjalizacja: Gromadzenie i opracowanie zbiorów w bibliotece naukowej

Zakres tematyczny:

1) interdyscyplinarność a specjalizacja bibliotek naukowych (centralne biblioteki dziedzinowe);

2) polimedialny typ komunikacji społecznej a polityka doboru i rotacji materiałów w procesie

kształtowania kolekcji;

3) analiza zbiorów bibliotecznych, podaży różnych form materiałów, ekspercka ocena po-

trzeb naukowych, edukacyjnych oraz pragmatycznych w ustalaniu kryteriów gromadzenia

i selekcji zasobów;

4) rodzaje zbiorów bibliotecznych;

5) zasady kształtowania polityki zbiorów;

6) źródła elektroniczne i multimedia;

7) konsorcja biblioteczne;

8) selekcja zbiorów;

9) prawne i finansowe problemy gromadzenia zbiorów (w tym ustawa — Prawo zamówień

publicznych);

10) problematyka specjalizacji i współpracy w zakresie gromadzenia zbiorów;

11) zarządzanie zbiorami w bibliotece naukowej;

12) dokumenty pozostające poza komercyjnym

obiegiem wydawniczo-księgarskim (szara literatura);

13) problematyka opracowania zbiorów z uwzględnieniem zagadnień kooperacji oraz unifikacji

i komputeryzacji prac bibliotecznych;

14) Internet w opracowaniu zbiorów;

15) opracowanie formalne i rzeczowe zbiorów;

16) katalogi centralne.

2. Specjalizacja: Przechowywanie i udostępnianie zbiorów. Czytelnictwo

Zakres tematyczny:

1) udostępnianie zbiorów jako usługa — zależność od typu biblioteki, polityki gromadzenia

oraz opracowania kolekcji, zarządzania zbiorami i marketingu bibliotecznego;

2) usługi w zintegrowanych systemach bibliotecznych;

3) sprawność procesu udostępniania;

4) komputer i Internet w udostępnianiu;

5) projektowanie i ocena systemów bibliotecznych oraz usług;

6) biblioteki wirtualne;Page 5

Dziennik Ustaw Nr 155

— 8002 —

Poz. 1112

7) metodyka pracy z czytelnikiem — użytkownikiem informacji o zbiorach i użytkownikiem

zbiorów;

8) segmentacja zbiorów oraz specjalizacja przedmiotowa bibliotekarzy;

9) organizacja przechowywania zbiorów;

10) profilaktyczne działania ochronne oraz podstawy wiedzy o konserwacji zbiorów;

11) formy udostępniania zbiorów;

12) zapis cyfrowy dokumentów i źródeł;

13) udostępnianie zbiorów elektronicznych;

14) problemy prawne udostępniania zbiorów;

15) badanie potrzeb użytkowników;

16) badanie czytelnictwa.

3. Specjalizacja: Działalność informacyjna biblioteki naukowej

Zakres tematyczny:

1) idea społeczeństwa wiedzy i informacji;

2) biblioteka naukowa jako placówka informacji naukowej;

3) prawne i organizacyjne problemy działalności informacyjnej;

4) użytkownicy informacji — badanie ich potrzeb i kształcenie umiejętności;

5) biblioteki naukowe w krajowych i międzynarodowych systemach informacji;

6) źródła informacji;

7) bibliograficzne i petnotekstowe bazy danych;

8) informacja normalizacyjna i patentowa;

9) technologie informatyczne a rozwój usług informacyjnych;

10) metody i techniki wyszukiwania informacji;

11) organizacja usług informacyjnych w bibliotece naukowej;

12) strony www — funkcje, zasady tworzenia;

13) warsztat informacyjny nowoczesnej biblioteki naukowej;

14) udostępnianie informacji elektronicznej (problemy prawne, organizacyjne, techniczne, finansowe);

15) kryteria oceny informacji internetowej;

16) tworzenie źródeł informacji o bibliotece (tradycyjnych i nowoczesnych).

.Specjalizacja: Zbiory specjalne. Ochrona zbiorów bibliotecznych

Zakres tematyczny:

1) rodzaje zbiorów specjalnych;

2) gromadzenie zbiorów specjalnych;

3) zasady opracowania różnych kategorii zbiorów specjalnych;

4) Narodowy Zasób Biblioteczny — problemy prawne i organizacyjne;

5) zasady przechowywania i udostępniania zbiorów specjalnych;

6) problematyka ochrony i konserwacji zbiorów specjalnych;

7) zapis cyfrowy dokumentów i źródeł;

8) specjalne programy i projekty krajowe i międzynarodowe dotyczące zbiorów specjalnych;

9) kolekcje zbiorów specjalnych w najważniejszych bibliotekach polskich;

10) formy propagowania i informowania o zbiorach specjalnych.

.Specjalizacja: Dydaktyka biblioteczna i działalność promocyjna biblioteki

Zakres tematyczny:

1) metody i formy pracy dydaktycznej;

2) metodyka zajęć dydaktycznych;

3) udział biblioteki naukowej w procesach dydaktyczno-wychowawczych szkoły wyższej;

4) problemy prawne, organizacyjne, finansowe biblioteki w realizowaniu funkcji dydaktycznych;

5) szkolenie i doskonalenie zawodowe bibliotekarzy;

6) zastosowanie nowoczesnych technologii w dydaktyce bibliotecznej;

7) biblioteka w systemie zdalnego nauczania;

8) funkcje kulturotwórcze biblioteki naukowej;

9) zadania biblioteki w medializacji i popularyzacji nauki;

10) marketing biblioteczny;

11) współpraca bibliotek naukowych z otoczeniem;

12) wydawnictwa szkoleniowo-informacyjne i promocyjne.Page 6

Dziennik Ustaw Nr 155

8003 —

Poz. 1112

6. Specjalizacja: Organizacja i zarządzanie bibliotekami naukowymi. Kadra biblioteczna

Zakres tematyczny:

1) typizacja bibliotek;

2) funkcje bibliotek w komunikacji społecznej;

3) sieci biblioteczne (różne rodzaje) i ich współpraca. Konsorcja biblioteczne;

4) system biblioteczno-informacyjny szkoły wyższej;

5) struktury organizacyjne w bibliotekach naukowych;

6) style kierowania i zarządzania;

7) kultura organizacyjna biblioteki;

8) badanie efektywności funkcjonowania biblioteki;

9) analiza strategiczna i plan strategiczny biblioteki;

10) problematyka finansowania działalności bibliotek naukowych. Zewnętrzne źródła finansowania;

11) najważniejsze akty prawne, kształtowanie prawa z zakresu bibliotekoznawstwa;

12) zawód bibliotekarza, jego ewolucja;

13) problematyka etyki zawodowej;

14) szkolnictwo bibliotekarskie;

15) zawodowe organizacje bibliotekarskie;

16) personel biblioteczny — zatrudnianie, ocenianie, awansowanie, motywowanie;

17) profil zawodowy i osobowościowy pracownika biblioteki naukowej;

18) marketing biblioteczny;

19) problematyka naukowego rozwoju kadry bibliotecznej i badań naukowych realizowanych

przez biblioteki naukowe.

II. Wykaz specjalizacji oraz ich zakres tematyczny d o egzaminu na dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej

1. Specjalizacja: Organizacja systemu informacji naukowej w szkole wyższej

Zakres tematyczny:

1) programowanie działalności informacyjnej;

2) organizacja zbiorów w bibliotece naukowej z punktu widzenia usług informacyjnych;

3) specjalizacja i współpraca bibliotek — jej zakres i formy;

4) konsorcja bibliotek — cele, zasady tworzenia, przykłady;

5) katalogi centralne;

6) zakres i organizacja usług informacyjnych;

7) technologie informatyczne w działalności informacyjnej.

2. Specjalizacja: Wytwarzanie zbiorów informacji. Opracowanie źródeł informacji

Zakres tematyczny:

1) tradycyjne i komputerowe katalogi biblioteczne;

2) katalogi centralne;

3) tradycyjne wydawnictwa informacyjne;

4) bibliograficzne i pełnotekstowe bazy danych;

5) czasopisma i książki elektroniczne;

6) zapis cyfrowy dokumentów i źródeł;

7) rodzaje i formy zasobów informacyjnych;

8) normalizacja w pracy dokumentacyjnej;

9) metodyka opracowań dokumentacyjnych.

3. Specjalizacja: Wyszukiwanie i rozpowszechnianie informacji. Użytkownicy informacji

Zakres tematyczny:

1) języki informacyjno-wyszukiwawcze;

2) wydawnictwa informacyjne;

3) potrzeby informacyjne użytkowników;

4) formy i metody szkolenia użytkowników;

5) organizacja dostępu do zasobów informacyjnych;

6) sieciowe techniki wyszukiwania informacji.

4. Specjalizacja: System informacji archiwalnej i muzealnej

Zakres tematyczny:

1) historia archiwów i muzeów w Polsce oraz archiwów i muzeów polonijnych;

2) tworzenie i organizacja zasobu archiwalnego i zbioru muzealnego;

3) archiwa i muzea w Polsce (typy, struktura, sieć, funkcjonowanie);

4) porządkowanie i opracowanie zasobów archiwalnych i zbiorów muzealnych;

5) udostępnianie zasobów archiwalnych i zbiorów muzealnych;

6) informacyjna działalność archiwów i muzeów;

7) zarządzanie współczesnym systemem informacji archiwalnej i muzealnej;

8) archiwa i muzea w Internecie;

9) międzynarodowa współpraca archiwów i muzeów państwowych.

Biblioteka Centralna Polskiego Związku Niewidomych

im. dr. Włodzimierza Dolańskiego

00-216 Warszawa, ul. Konwiktorska 7

Sekretariat Dyrektora tel/fax: [phone]

e-maill: [e-mail]

Dyrektor mgr Teresa Dederko

e-maill: [e-mail]

Zastępca Dyrektora mgr Mateusz Ciborowski

e-mail [e-mail]

Polski Związek Niewidomych stara się zaspokajać różnorodne potrzeby rehabilitacyjne około 80 tysięcy członków. Jedną z nich jest czytelnictwo. W zdobywaniu wiedzy o świecie, w poznawaniu najnowszej literatury pięknej i fachowej nie mogą i nie chcą pozostawać w tyle za osobami pełnosprawnymi.

Czytelnictwo niewidomych opiera się głównie na dwóch rodzajach przekazu: poprzez dotyk - czytanie pismem Braille´a ,poprzez słuchanie książek nagranych na kasety magnetofonowe oraz w zapisie cyfrowym odtwarzanych przez komputerowy syntezator mowy, nagranych na płyty CD, MP3 . Potrzeby czytelnicze zaspokaja kompleksowo znajdująca się w Warszawie Biblioteka Centralna Polskiego Związku Niewidomych, która powstała w 1952 roku. Od samego początku jej zadaniem jest rozwijanie oświaty i czytelnictwa w środowisku osób niewidomych i słabo widzących, upowszechnianie wiedzy tyflologicznej oraz popularyzacja twórczości kulturalnej tego środowiska.

Biblioteka, zatrudniająca aktualnie 41 osób, posiada Dział Książek Brajlowskich, Dział Książki Mówionej, Dział Zbiorów Cyfrowych, Dział Informacji Tyflologicznej.

Dział Książek Brajlowskich jest najstarszym działem. Składają się na niego: księgozbiór podstawowy, obcojęzyczny, nutowy i zbiór podręczników szkolnych. W czytelni brajlowskiej dla czytelników udostępniono powiększalnik telewizyjny, umożliwiający osobom słabowidzącymi samodzielne korzystanie z księgozbioru Biblioteki oraz komputer z możliwością skanowania oraz dostępem do katalogów i Internetu. Osoby, dla których niedostępne są tradycyjnie wydawane ksiązki, mogą korzystać bez większych problemów z nagrań. Czytelnikami Działu Książki Mówionej są więc nie tylko osoby niewidome i słabo widzące, ale i inne osoby niepełnosprawne, których stan zdrowia nie pozwala na czytanie, a także osoby starsze, które z powodu dolegliwości związanych z wiekiem nie mogą już samodzielnie czytać. Książki mówione niejednokrotnie są arcydziełami sztuki. Czytane są bowiem przez wybitnych i znanych aktorów oraz najwyższej klasy lektorów radiowych i telewizyjnych. Należy przy tym stwierdzić, że książki brajlowskie i mówione są bardzo drogie, co wynika z małych nakładów tych specjalnych wydawnictw. Od roku 2006 Dział zaczął gromadzić książki na płytach CD, MP3 oraz w standardzie Daisy a od roku 2007 książki wypożyczane są również on-line, przez Internet dla czytelników Działów Książki Mówionej oraz Zbiorów Cyfrowych. Książki udostępniane są w standardzie Daisy oraz w formacie odtwarzacza NPN-Czytak.

Z usług Działu Informacji Tyflologicznej korzystają przede wszystkim studenci i pracownicy naukowi wydziałów pedagogicznych i psychologicznych wyższych uczelni z całej Polski oraz wszelkie osoby zainteresowane problematyką środowiska osób z dysfunkcją wzroku. Udostępniamy również naszym czytelnikom różnorodne dzieła filmowe, uzupełnione dodatkową ścieżką dźwiękową z komentarzem dla niewidomych, czyli tzw. tyflo-filmy.

Muzeum Tyflologiczne wchodzące w skład tego Działujest jednym z nielicznych tego typu na świecie. Gromadzi ono przedmioty ( w ich historycznym rozwoju ) używane przez niewidomych i słabo widzących w różnych dziedzinach życia. Muzeum prezentuje również twórczość środowiska: muzyczną - organizując liczne koncerty, plastyczną - urządzając wystawy rzeźby, malarstwa, tkactwa oraz literacką - wieczory poetyckie i literackie. Co wtorek odbywają się tutaj cykliczne spotkania, na których prezentowany jest dorobek artystyczny osób niewidomych i słabo widzących. Tu również prowadzone są lekcje biblioteczne połączone ze zwiedzaniem Biblioteki dla uczniów i studentów.

Dział Zbiorów Cyfrowych gromadzi książki zapisane w plikach tekstowych. Dana pozycja zapisana jest w edytorze tekstu i może być czytana przez osobę niewidomą przy pomocy programów syntezy mowy, przy pomocy monitora brajlowskiego i w plikach dźwiękowych odtwarzanych przez przystosowane do tego urządzenia. Od 2005 roku wypożycza również książki w formacie Czytaka nagrywane na karty Compact Flash.

Biblioteka obsługuje rocznie ponad 15 tysięcy czytelników w kraju i za granicą. Liczba czytelników stale wzrasta, w tym dzieci i młodzieży uczącej się. Zbiory biblioteczne udostępniane są w czterech formach: wypożyczanie zbiorów osobom przychodzącym do Biblioteki, przesyłanie za pośrednictwem poczty, udostępnianie drogą internetową zbiorów w zapisie cyfrowym, dowóz książek do czytelników (starszych i unieruchomionych chorobą w domu) mieszkających w Warszawie i okolicach. Ze zbiorów Biblioteki korzystają również polscy czytelnicy zamieszkali w różnych krajach europejskich, a także w USA, Australii, Kanadzie, w Izraelu i Japonii.

W Bibliotece są zatrudnione osoby niewidome, w tym również z innymi niepełnosprawnościami oraz osoby słabo widzące i widzące. Jest to wysoko wykwalifikowany zespół gwarantujący fachową i życzliwą obsługę czytelników. Należy podkreślić, że działalność Biblioteki Centralnej Polskiego Związku Niewidomych, niezmiernie ważna dla tysięcy czytelników z dysfunkcją wzroku, jest bardzo wysoko przez nich ceniona.

Biblioteka odgrywa istotną rolę w procesie rehabilitacji osób niewidomych i słabowidzących. Jednym z największych utrudnień człowieka niewidomego jest ogrom barier w zakresie dostępu do informacji. Większość wiadomości ogólnych i informacji o najbliższym otoczeniu człowiek pozyskuje korzystając ze zmysłu wzroku.

Niestety w Polsce żyje około 100 tys. osób z dysfunkcją tego narządu. Aby tak znaczna część obywateli naszego kraju nie pozostawała w izolacji informacyjnej potrzebne są właśnie takie placówki jak Biblioteka Centralna PZN.

Biblioteka Sejmowa (BS) jest biblioteką naukową; realizuje ponadto zadania państwowego archiwum wyodrębnionego oraz muzeum parlamentaryzmu polskiego.

Misją Biblioteki Sejmowej jest z jednej strony wspieranie procesu legislacyjnego poprzez świadczenie usług bibliotecznych i informacyjnych na rzecz Sejmu i jego organów oraz służb badawczych, zaplecza doradczego i pozostałych pracowników, z drugiej - dokumentowanie procesu legislacyjnego poprzez gromadzenie i trwałe przechowywanie wszystkich rodzajów dokumentów powstałych w toku działalności Sejmu, a także związanych z jego działalnością oraz z historią parlamentaryzmu polskiego.

Biblioteka Sejmowa jest komórką organizacyjną Kancelarii Sejmu.Od 1989 r. służy też odrodzonemu Senatowi.

Zbiory i usługi BS są również dostępne użytkownikom zewnętrznym, zwłaszcza pracownikom urzędów i instytucji centralnych, a także pracownikom nauki i innym osobom, zainteresowanym problematyką parlamentarną.

Główna Biblioteka Lekarska w Warszawie powstała 8 czerwca 1945 r. Twórcą jej i pierwszym dyrektorem był prof. Stanisław Konopka (1896-1982). Powołując do życia Bibliotekę, zrealizował swoją przedwojenną koncepcję centralnej biblioteki państwa. Spełniała ona wszelkie funkcje nowoczesnej placówki bibliotecznej gromadzącej z założenia kompletną literaturę polską z zakresu medycyny i nauk pokrewnych jak też ważniejsze pozycje literatury światowej. Udostępniała je, upowszechniała i dokumentowała w formie publikowanej w "Polskiej Bibliografii Lekarskiej" (za lata 1945-1965) oraz w rocznie ukazującym się katalogu centralnym pt. "Spis Czasopism i Wydawnictw Ciągłych Głównej Biblioteki Lekrskiej, Bibliotek Akademii Medycznych i Instytutów Naukowych". Ponadto wydawała "Biuletyn Głównej Biblioteki Lekarskiej" oraz "Przegląd Piśmiennictwa Lekarskiego Polskiego".

W swoim dwudziestopięcioletnim dorobku na stanowisku dyrektora Głównej Biblioteki Lekarskiej St. Konopka stworzył nowoczesne ramy organizacyjne, w których została zintegrowana działalność biblioteczna i informacyjna, pozyskał i rozbudował siedzibę GBL, powołał do życia Oddziały Terenowe GBL, stworzył od podstaw najbogatszy w Polsce i jeden z 10 największych w świecie księgozbiór medyczny, stworzył służbę informacyjną i jej podstawowe narzędzie "Polską Bibliografię Lekarską" oraz "Słownik Haseł z Dziedziny Medycyny i Nauk Pokrewnych", służący do opracowywania przedmiotowego zarówno bibliografii, jak i katalogów bibliotecznych dla całej sieci bibliotek medycznych. Odchodząc na emeryturę prof. Stanisław Konopka pozostawił po sobie dobrze zorganizowaną i wyposażoną bibliotekę o wysokiej randze w kraju i na świecie z wyszkoloną kadrą i bogatymi zbiorami.

Lata działalności drugiego dyrektora prof. Feliksa Widy-Wirskiego to okres wykorzystywania technik informatycznych w działalności biblioteczno-informacyjnej i reprograficznej oraz zastosowania ich w praktyce. Prof. F. Widy-Wirski wyposażył GBL w nowe technologie biblioteczno-informacyjne i jedyną w Polsce łączność on-line z amerykańskim systemem informacyjnym MEDLARS-MEDLINE poprzez Karolinska Institutet w Sztokholmie. Wówczas to Główna Biblioteka Lekarska zaczęła pełnić zadania centrum naukowej informacji medycznej.

Wytyczone przez poprzedników kierunki działalności GBL realizowane były przez jej trzeciego dyrektora prof. Janusza Kapuścika. Profesor Kapuścik doprowadził do nadania Bibliotece imienia jej założyciela - Stanisława Konopki. Rozszerzył sieć oddziałów terenowych z siedmiu do szesnastu. Pozyskał pawilon dawnego Szpitala Ujazdowskiego, który zaadoptował na cele Biblioteki, przywracając stolicy na jej Trakcie Królewskim obiekt zabytkowy. Rozbudował Dział Zbiorów Specjalnych.

Biblioteka Narodowa (Polska)

[edytuj]Biblioteka Narodowa

Dyrektor dr Tomasz Makowski

Adres al. Niepodległości 213

02-086 Warszawa

Telefon [phone]

email : [e-mail]

Biblioteka Narodowa w Warszawie - centralna biblioteka polska podległa Ministerstwu Kultury.

Gromadzi książki, periodyki, publikacje elektroniczne i audiowizualne wydawane na terenie RP oraz polonika zagraniczne. Jest najważniejszą biblioteką naukową o profilu humanistycznym, głównym archiwum piśmiennictwa narodowego i krajowym ośrodkiem informacji bibliograficznej o książce, placówką naukową, a także ważnym ośrodkiem metodycznym dla innych bibliotek w Polsce.

Ma prawo do otrzymywania egzemplarza obowiązkowego.

Status biblioteki narodowej, jako jedyna w kraju prócz biblioteki warszawskiej, posiada również Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.Spis treści [ukryj]

1 Piony organizacyjne i siedziby

2 Historia

3 Zbiory

4 Zobacz też

5 Linki zewnętrzne

Piony organizacyjne i siedziby [edytuj]

Budynek Działu Zbiorów Specjalnych przy pl. Krasińskich 3/5

Mieści trzy piony organizacyjne:

Książnica - właściwa biblioteka

Instytut Bibliograficzny Biblioteki Narodowej

Instytut Książki i Czytelnictwa

Główna siedziba Biblioteki Narodowej znajduje się w Warszawie w al. Niepodległości 213 (Ochota), a Dział Zbiorów Specjalnych przy pl. Krasińskich 3/5 (Nowe Miasto).

Historia [edytuj]

Historia BN sięga XVIII wieku (Biblioteka Rzeczypospolitej).

We współczesnej formie powołana rozporządzeniem Prezydenta RP z mocą ustawy z dnia 24 lutego 1928. Została otwarta w 1930.

Pierwszym dyrektorem był Stefan Demby (od 1918). Od 1934 nowym dyrektorem był Stefan Vrtel-Wierczyński.

Pod zbiory biblioteki przeznaczone zostały budynki m.in. szkoły handlowej - część pomieszczeń - w 1930 r. W 1935 r. przeznaczono na zbiory specjalne m. in. Pałac Potockich na Krakowskim Przedmieściu.

Przed II wojną światową zbiory biblioteki liczyły:

6500 tys. książek i czasopism z XIX i XX w.

3 tys. starodruków

2200 inkunabułów

52 tys. rękopisów

mapy, ikony i nuty

W 1940 r. Niemcy w miejscu Biblioteki Narodowej stworzyli Bibliotekę Miejską w Warszawie i podzielili:

oddział książki dla Niemców (w gmachu Uniwersytetu Warszawskiego)

oddział zamknięty - książki, z których nie można było korzystać - główna siedziba Biblioteki Narodowej w szkole handlowej

wszystkie zbiory specjalne z różnych instytucji warszawskich - Pałac Krasińskich

\W 1944 r. zbiory specjalne zostały podpalone jako represje po powstaniu warszawskim. Większość zniszczona.

Zbiory [edytuj]

Obecnie zbiory Biblioteki Narodowej należą do najliczniejszych w kraju. Wśród ponad 7 900 000 jednostek, przechowywanych w końcu roku 2004 w magazynach bibliotecznych, było ponad 160 000 woluminów druków wydanych przed 1801 rokiem, ponad 26 000 jednostek rękopiśmiennych (w tym 6887 rękopisy muzyczne), ponad 114 000 druków muzycznych, a także 400 000 rycin.

W Bibliotece ponadto znajdują się fotografie i inne dokumenty ikonograficzne, ponad 101 000 atlasów i map, ponad 2 000 000 jednostek dokumentów życia społecznego oraz ponad 2 000 000 książek i blisko 800 000 woluminów czasopism XIX-XXI-wiecznych.

Wprowadzenie do seminarium bibliotekarskiego nt.

Biblioteki w edukacji regionalnej dziś i w przyszłości wygłoszone w Książnicy Płockiej 6 maja 2005 r.

Na naszej dwudniowej konferencji zatytułowanej Biblioteki w edukacji regionalnej – dziś i w przyszłości chcielibyśmy zaznajomić Państwa, w uporządkowanej formie, z naszymi – również retrospektywnymi - działaniami w zakresie informacji regionalnej. Tę dziedzinę bibliotecznych czynności Książnicy Płockiej pragniemy uzmysłowić bądź tylko przypomnieć tym zwłaszcza, którzy być może nie dostrzegają tego rodzaju służby bibliotecznej.

Świat współczesny, w którym przyszło nam żyć, przeżywający bezprecedensowe przemiany, w tym liczne konflikty etniczne i ekonomiczne, globalizację ogarniającą wszelkie dziedziny życia, od społecznych po ekonomiczne, przywiązuje dziś swą szczególną uwagę do pojęcia regionalizmu i związanej z nim potrzeby, a wręcz konieczności, edukacji regionalnej. Coraz częściej bowiem w postępującym naporze uniwersalizmu człowiek poszukuje swojej tożsamości i identyfikuje się z grupą, w której przyszło mu żyć lub powraca do korzeni, gdy okoliczności go od nich oderwały. Powyższe zjawiska sprawiają, że obserwujemy wzmagające się ożywienie zainteresowań problematyką regionalną, czyli – używając bardzo modnego dziś określenia - „małą ojczyzną”. Wychodząc naprzeciw wspomnianym zjawiskom i potrzebom, biblioteki, w szczególności w ostatnich latach, stają wobec nowych wyzwań – dostosowania i przygotowania swojej działalności do dokonujących się w świadomości ludzi przemian; tak, by sprostać wszelkim zadaniom w zakresie edukacji regionalnej. „Biblioteka bowiem – cytuję – jako centrum informacji regionalnej, to nie przejściowa moda. To obowiązek względem społeczności lokalnej i terytorium, na którym biblioteka działa.”1

Książnica Płocka, mam tu także na myśli jej poprzedniczki, którymi były: Powiatowa Biblioteka Publiczna do czerwca 1975 r., Miejska Biblioteka Publiczna do stycznia 1976 r. i Wojewódzka Biblioteka Publiczna do grudnia 1998 r., była miejscem gromadzenia i opracowania zbiorów, ze szczególnym uwzględnieniem materiałów dotyczących własnego regionu. Obowiązek ten wynikał z podstawowego aktu prawnego dla bibliotek, jakim były kolejno:

Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi z 1946 r., którego art. 9 pkt 4 głosił: „Biblioteki Publiczne miast wojewódzkich pełnią ponadto rolę bibliotek regionalnych, gromadząc piśmiennictwo i inne dokumenty odnoszące się do danego obszaru”, ale można było, jak mówił dekret dalej, obowiązek ten przenieść na biblioteki niższego szczebla organizacyjnego, co zresztą realizowano;

Ustawa o bibliotekach z 9 kwietnia 1968 r. Jej art. 27 nakładał na biblioteki publiczne zadanie gromadzenia materiałów bibliotecznych dotyczących własnego regionu;

i kolejny akt prawny - Ustawa o bibliotekach z 27 czerwca 1997 r., której art. 20 wyznaczał podstawowe kierunki działania w zakresie gromadzenia, opracowania i udostępniania materiałów o własnym regionie oraz pełnienie funkcji ośrodka informacji o regionie.

Na przestrzeni minionych lat nasza biblioteka była więc także miejscem publikowania wydawnictw o wydarzeniach z zakresu historii i kultury Płocka i ziemi płockiej, słowników biograficznych, plansz (o historii i zabytkach gmin w powiecie płockim – przed 1975 r., widokówek – miasta, województwa płockiego), katalogów wystaw i innych materiałów informacyjnych o charakterze regionalnym, takich jak informatory, ulotki, tzw. gadżety lub dżs-y.

Przytoczone zadania realizowaliśmy w miarę doskonalenia struktury organizacyjnej biblioteki i były nam one zawsze bliskie. Regionalia, a więc zbiory o Płocku i ziemi płockiej, były przedmiotem naszej wielkiej troski. Spora ich ilość pochodziła ze wspomnianej Powiatowej Biblioteki Publicznej w Płocku, której to zbiory są trzonem zasobu książkowego dzisiejszej Książnicy Płockiej. Regionalia obecne były też w inwentarzu dawnej Miejskiej Biblioteki Publicznej i jej filii włączonych w strukturę Wojewódzkiej Biblioteki jako Filia biblioteczna nr 5 oraz Filia nr 1 w Radziwiu i Filia nr 2. Ta ostatnia, usytuowana do dziś w zabytkowej Rogatce Warszawskiej, obchodzi właśnie teraz, w początkach maja, swoje 40-lecie.

W ciągu minionych lat regionalny zasób książkowy uzupełnialiśmy o nowe tytuły. Nabywaliśmy też wydawnictwa za pośrednictwem antykwariatów lub od osób prywatnych. Dzisiejszy zasób materiałów regionalnych to:

prawie 5000 woluminów książek zgromadzonych w gmachu głównym i w filiach bibliotecznych na terenie Płocka;

232 tytuły czasopism bieżących i 5576 roczników;

10970 jednostek dokumentów życia społecznego oraz 127 jedn. materiałów multimedialnych.

Nie jest to oczywiście zbiór nazbyt imponujący. Nasza biblioteka gromadzi bowiem materiały opublikowane po II wojnie światowej, a ogranicza się głównie do książek wydanych w kraju i to nie wszystkich. Wadliwie funkcjonująca ustawa o regionalnym egzemplarzu obowiązkowym nie gwarantuje pełnego zbioru książek wydawanych w ośrodkach poza Mazowszem. Z rzadka pozyskujemy też egzemplarze wydawane zagranicą, a dotyczące regionu płockiego.

Zgodnie z § 4.3 Statutu Książnicy Płockiej biblioteka nasza nie tylko gromadzi, opracowuje i udostępnia materiały, w tym także regionalne. Aktywnie uczestniczymy też w popularyzowaniu tematyki regionalnej, a formami naszego działania są m. in. lekcje biblioteczne, z których korzystają uczniowie szkół gimnazjalnych i licealnych Płocka i powiatu oraz rozmaite publikacje, w tym przede wszystkim:

opracowania z zakresu historii i kultury naszego regionu, jak: Życie kulturalno-literackie Płocka (1994) i Płocka Melpomena (1998) B. Konarskiej-Pabiniak, Religijna kultura muzyczna Mazowsza Płockiego (2001) ks. A. Lelenia, Z dziejów oręża płockiego(1990,1992) T. Chrostowskiego;

biografie słynnych płocczan zawarte w wydawnictwach Ludzie i książki J.B. Nycka, Płocczanie znani i nieznani Papierowskiego i Stefańskiego, Szara legenda (2000) – L. Szatkowskiej;

opracowania historyczno-literackie, np. Ksiądz Jan w Płocku (2000) W. Smaszcza;

materiały z sesji naukowych Wierszem kocham, wierszem cierpię (1998), Z Sienkiewiczem po Mazowszu (1990), Lekka muza Broniewskiego ( …);

tomiki poezji, aczkolwiek rzadko, ale jednak obecne w naszych planach wydawniczych, autorstwa takich rodzimych twórców jak Barbara Ciszyńska, Wanda Gołębiewska, Bożena Czowgan oraz tomik poezji patrona naszej Książnicy - Wł. Broniewskiego pt. Kochałbym Cię (1997) w wyborze i ze wstępem W. Smaszcza;

katalogi wystaw z popularnego od 2001 r. cyklu Pamięć musi trwać, przybliżającego odbiorcy płockie rodziny i wydarzenia historyczne;

biuletyn informacyjno-metodyczny Bibliotekarz Płocki (1995-), który redaguje i opracowuje zespól pracowników Książnicy; autorami bywają też bibliotekarze z placówek samorządowych. Często na jego łamach, prócz spraw zawodowych czy statystyki bibliotecznej, gości tematyka regionalna. Stanowią ją historia bibliotek - Płocka, Wyszogrodu, Gąbina, Duninowa, Rogozina w gm. Radzanowo, zestawienia bibliograficzne „Prasa o bibliotekach”.

Tematykę regionalną popularyzujemy też poprzez wystawy ze wspomnianego wyżej cyklu Pamięć musi trwać, a również poprzez nowy cykl wystawienniczy o dziejach osiedli płockich. W 2004 roku zainaugurowaliśmy go ekspozycją Z dziejów Radziwia, a 10 czerwca tego roku otworzymy wystawę o niezwykle ciekawej historii Ciechomic, gdzie w XVI wieku funkcjonowała fabryka czekolady. Tematyka lokalna obecna jest też na wystawach w Bibliotece dla dzieci, a przykładem chociażby ekspozycja zatytułowana Moja pierwsza komunia.

Szczegółowo o naszych działaniach w zakresie szeroko pojętej popularyzacji regionu, a więc o zbiorach, metodach pracy warsztatowej, kartotekach pomocniczych, działalności edukacyjnej wystawienniczej i wydawniczej referować będą koleżanki z działu informacji bibliograficznej i regionalnej - Wiesława Mazurska i Elżbieta Dobroń oraz Maria Zalewska-Mikulska z działu oświatowo-edukacyjnego. Zaprezentujemy też Państwu nasze biblioteki na krótkim filmie informacyjnym, który przygotowali nasi pracownicy z działu komputeryzacji i informacji bibliograficznej.

Niezwykle cenię sobie fakt, że podczas tego seminarium będziemy mieli okazję zapoznania się ze stosunkiem do spraw regionalnych praktykowanym w bibliotekach Litwy, a szczególnie w Bibliotece Miejskiej w Możejkach, dowiemy się co nas różni, a co w tej kwestii łączy. Może też wypracujemy wspólne wnioski, jak w zjednoczonej Europie powinny funkcjonować biblioteki, aby nie zatracić potrzeb rodzimych użytkowników, swojej odrębności i jak my, bibliotekarze, mamy sprostać oczekiwaniom informacyjnym naszych coraz bardziej wymagających czytelników.

Żałuję bardzo, że nie doszło do przyjazdu na nasze seminarium bibliotekarzy z partnerskiego miasta w Niemczech, z Darmstadt. Dobrze bowiem byłoby poznać potrzeby tamtejszych użytkowników w zakresie informacji regionalnej i sposób ich realizacji przez bibliotekarzy. Po części zaspokoi w tej sprawie naszą ciekawość koleżanka Wiesława Mazurska, która przygotowała na potrzeby tego spotkania tłumaczenie Informatora Biblioteki w Darmstadt.

Cieszę się, że poznacie Państwo kilka samorządowych bibliotek z powiatu płockiego. Reprezentują atrakcyjne – turystycznie, historycznie i kulturowo - gminy, dobrze będzie więc się dowiedzieć, jak te walory popularyzują, przybliżają i utrwalają wśród mieszkańców swoich gmin.

Wierzę głęboko, że zaprezentowane referaty koleżanek przyjmą Państwo życzliwie, bo to, co w nich zawarły służyć będzie wzbogaceniu wiedzy o naszej placówce, zainspiruje - mam nadzieję - do podejmowania działań propagujących ten ważki aspekt w edukacji bibliotecznej, edukacji prowadzonej na rzecz przyszłych pokoleń. Naszym bowiem, bibliotekarzy, celem powinno być nade wszystko wychowanie regionalne dzieci i młodzieży, nauczenie dzisiejszych młodych ludzi patriotyzmu lokalnego, wskazanie im nieodzownej we współczesnym świecie potrzeby kultywowania wspólnoty naszych „małych ojczyzn” – regionów. Droga do realizacji tych celów, do budowania lepszej przyszłości prowadzi jedynie przez rzetelne poznanie własnej przeszłości. A wszystko to za pośrednictwem zbiorów zawartych w naszych bibliotekach.

Bożenna Strzelecka

Biblioteki samorzadowe a biblioteki wojewodzkie

Na poczatek refleksja ogolna. Utworzenie samorzadu terytorialnego, powolanie gmin i przyznanie im szerokich uprawnien mialo -- jak pokazuje kilkuletnia praktyka -- brzemienne konsekwencje dla funkcjonowania bibliotekarstwa publicznego. W znacznym stopniu sytuacja ta odnosi sie dzis do bibliotek szkolnych. Po przejeciu szkol przez samorzady, co mialo miejsce glownie od 1 stycznia 1996 r., biblioteki szkolne rowniez znalazly sie w podobnej sytuacji. Mozna wiec powiedziec, ze w roku 1996dla ogromnej wiekszosci bibliotek --dokladnie dla 8.937 bibliotek publicznych (dane z konca 1995 r.) i prawie wszystkich bibliotek (ponad 20 tys.) dzialajacych w szkolach panstwowych, samorzady (poczynajac od 1996 r.) staly sie organami zalozycielskimi. Wyrosly na glownego organizatora i sponsora bibliotekarstwa. Oznacza to, ze od samorzadow zalezy obecnie -- bezposrednio przede wszystkim -- byt materialny, sytuacja finansowa bibliotek, uposazenie bibliotekarzy, organizacja bibliotek publicznychi szkolnych, a posrednio cala sfera bibliotecznych efektow -- stan czytelnictwa powszechnego, dostep do slowa drukowanego, zaspokojenie potrzeb w sferze potrzeb czytelniczych. Innymi slowy sprawy bibliotekarstwa powszechego znalazly sie w rekach 2,5tys. podmiotow, ktore samodzielnie okreslaja swoj stosunek do podleglych im instytucji bibliotecznych. W gestii panstwa -- wojewodow i resortow -- pozostaly co prawda wielkie biblioteki akademickie, publiczne, naukowe, specjalne, ale statystycznie biorac jest to niewielka, choc o poteznym potencjale, liczba bibliotek, zlokalizowanych przede wszystkim w najwiekszych osrodkach miejskich, w duzych centrach kulturalnych i naukowych. Taka -- jak wyzej -- geografia biblioteczna istan organizacyjno-prawny maja swe wielorakie -- pozytywne i negatywne -- konsekwencje dla funkcjonowania calej sieci bibliotecznej, miedzybibliotecznych wiezi, codzienniej wspolpracy bibliotek, aw rezultacie sprawnej, nowoczesnej obslugi zmieniajacych sie potrzeb czytelniczych odbiorcow, ludzi korzystajacych za posrednictwem biblioteki z ksiazki, czasopisma, bibliotecznych zbiorow.

Cele biblioteki szkolnej:

Biblioteka szkolna jest integralną częścią procesu dydaktycznego.

Podstawę pracy biblioteki szkolnej stanowią :

wspomaganie i podnoszenie rangi celów edukacyjnych wyznaczonych przez programy nauczania i program pracy szkoły,

wyrabianie i pogłębianie u dzieci nawyku czytania i uczenia się, korzyści i zadowolenia płynących z tych czynności, a także przyzwyczajanie do korzystania z bibliotek przez całe życie,

umożliwianie tworzenia i przetwarzania informacji w celu pogłębiania wiedzy, zrozumienia świata, kształcenia wyobraźni i dla przyjemności,

pomaganie wszystkim uczniom w nauce i wyrabianiu umiejętności przetwarzania i przyswajania informacji, w zależności od jej formy, środka przekazu, kanału komunikacyjnego,

udostępnianie lokalnych, regionalnych, narodowych oraz międzynarodowych źródeł informacji, stwarzanie możliwości wymiany poglądów, opinii, pomysłów i doświadczeń,

organizowanie działań rozwijających świadomość oraz wrażliwość kulturową i społeczną,

współpraca z uczniami, nauczycielami, administracją szkolną i rodzicami,

]szerzenie idei, mówiącej, że wolność intelektualna i wolny dostęp do informacji są zasadniczą wartością, warunkiem efektywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa obywatela w życiu społecznym,

propagowanie czytelnictwa w szkole i poza nią, reklama usług i inicjatyw biblioteki.

Aby wypełniać te funkcje biblioteka szkolna stale rozwija kierunki działania i poszerza zakres usług, rozwija warsztat informacyjny i zatrudnia odpowiednio przygotowany personel.

MIEJSCE BIBLIOTEKI W STATUCIE SZKOŁY:

Rozdział II. §.4 Statutu Szkoły:

Pkt.4 Zespół szkół posiada wspólną bibliotekę dla wszystkich typów szkół wchodzących w jej skład.

Rozdział VI. §.26

1. Biblioteka szkolna jest interdyscyplinarną pracownią służącą realizacji zadań dydaktyczno-wychowawczych szkoły oraz wspierającą doskonalenie zawodowe nauczycieli.

2. Uczestniczy w przygotowaniu uczniów do samokształcenia i edukacji ustawicznej, w tym do korzystania z innych typów bibliotek i ośrodków informacji. Pełni rolę ośrodka informacji w szkole dla uczniów, nauczycieli i rodziców.

3. Z biblioteki mogą korzystać: uczniowie, nauczyciele i inni pracownicy szkoły, rodzice a także inne osoby na zasadach określonych w regulaminie biblioteki.

4. Pomieszczenia biblioteki szkolnej umożliwiają:

4.1. gromadzenie i opracowanie zbiorów,

4.2. korzystanie ze zbiorów w czytelni i wypożyczenie ich poza bibliotekę,

4.3. prowadzenie przysposobienia czytelniczo-informacyjnego uczniów w grupach,

4.4. korzystanie z komputerów podłączonych do Internetu.

5. Godziny pracy biblioteki ustalone przez Dyrektora Szkoły umożliwiają dostęp do jej zbiorów podczas zajęć lekcyjnych i po ich zakończeniu.

6. Wydatki biblioteki szkolnej są finansowane przez budżet szkoły oraz uzupełniane dotacjami Rady Rodziców i innych ofiarodawców.

7. Biblioteka szkolna gromadzi książki, czasopisma i inne materiały niezbędne do realizacji planu dydaktyczno - wychowawczego szkoły. Zbiory biblioteki obejmują dwie grupy materiałów:

7.1. dokumenty piśmiennicze:

7.1.1. wydawnictwa informacyjne,

7.1.2. programy szkolne dla nauczycieli,

7.1.3. lektury podstawowe i uzupełniające do języka polskiego i innych przedmiotów nauczania,

7.1.4. literaturę techniczną oraz inną popularno-naukową w ilości zaspokajającej potrzeby uczniów i nauczycieli,

7.1.5. wybrane pozycje z literatury pięknej,

7.1.6. wydawnictwa albumowe z dziedziny sztuki i krajoznawstwa do księgozbioru podręcznego,

7.1.7. czasopisma specjalistyczne, w tym przedmiotowo-metodyczne, wybrane czasopisma naukowe, popularno-naukowe, gazety,

7.1.8. inne wydawnictwa potrzebne do realizacji poszczególnych przedmiotów nauczania.

7.2. dokumenty niepiśmiennicze:

\ 7.2.1. dyskietki komputerowe,

7.2.2. kasety,

7.2.3. płyty CD, CD-R, DVD.

8. Strukturę szczegółową zbiorów determinują: profil szkoły, zainteresowania użytkowników, możliwość dostępu użytkowników do innych bibliotek, zasobność zbiorów tych bibliotek i inne czynniki środowiskowe.

9. Nauczyciele-bibliotekarze wykonują zadania nauczycieli określone w załączniku nr 9 (zakres zadań nauczycieli) i 8 (zadania wychowawcy), a ponadto wykonują zadania:

9.1. W zakresie udostępniania książek i innych informacji uprawnionym osobom.

\ 9.2. Tworzą warunki do poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania przez uczniów i nauczycieli informacji z różnych źródeł.

9.3. Stwarzają warunki do kształtowania efektywnego posługiwania się uczniów technologią informacyjną.

9.4. Organizują różnorodne działania rozwijające wrażliwość kulturową i społeczną.

Rozdział VI. §.29

Do realizacji celów statutowych szkoła posiada odpowiednie pomieszczenia, ...:

listopad 2000 r.

Standardy jakości pracy biblioteki szkolnej

w Zespole Szkół w Czaczu.

Strategiczne zadania wszystkich typów bibliotek są podobne: gromadzenie, opracowanie, przechowywanie i udostępnianie materiałów bibliotecznych oraz szeroka informacja o zbiorach. Każdy typ biblioteki charakteryzują odrębne zadania szczegółowe. W przypadku biblioteki szkolnej są to :

Ø wspomaganie realizacji programów nauczania i wychowania,

Ø wspomaganie edukacji kulturalnej i informacyjnej uczniów,

Ø udzielanie pomocy w nabywaniu przez uczniów umiejętności poszukiwania, porządkowania i wykorzystania informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią informacyjną

Ø pomoc w kształceniu ustawicznym nauczycieli

Ø pełnienie roli pracowni ogólnoprzedmiotowej, w której uczniowie zdobywają umiejętności samodzielnego zgłębiania wiedzy, rozwijania zainteresowań i uzdolnień,

Ø odpowiedzialność za jakość.

Nowoczesna biblioteka szkolna powinna stać się pełnowartościowym centrum informacyjnym. Reforma oświaty, w tym obecność systemów zapewnienia jakości w edukacji ( ISO ), sprawiają, że od biblioteki szkolnej oczekuje się przejmowania odpowiedzialności za jakość swojej pracy oraz nabywania umiejętności kreatywnego reagowania na zachodzące w jej otoczeniu zmiany. Podstawą jakościowego działania są użytkownicy i stopień spełnienia ich oczekiwań, co stawia nowe wyzwania w funkcjonowaniu biblioteki szkolnej. Biblioteka stanowi integralną część szkoły, powinna więc włączyć się w budowanie i mierzenie jakości pracy szkoły.

Zadaniem mierzenia jakości pracy biblioteki szkolnej jest rozpoznawanie, czy biblioteka spełnia to, co spełniać powinna w świetle wymagań wynikających z jej zadań określonych w prawie oświatowym, jak również czy to, do czego zmierza i co realizuje, jest odpowiednie do potrzeb, możliwości i oczekiwań użytkownika. Ważne jest również rozpoznawanie przyczyn istniejącego stanu i poszukiwanie rozwiązań w celu doskonalenia pracy biblioteki.

Wewnętrzne mierzenie jakości pracy biblioteki w Zespole Szkół w Czaczu pokazuje specyfikę pracy tej biblioteki. Dokonywane jest według opracowanych wewnętrznych standardów i wskaźników. Dostarcza rzetelnej informacji o pracy placówki. Jej zadaniem jest utrzymanie mocnych stron biblioteki i zmniejszenie zakresu słabych stron.

Działalność biblioteki podzielono na 3 kluczowe obszary funkcjonowania:

Ø zasady organizacji i funkcjonowania placówki,

Ø upowszechnianie swojej oferty i współpraca ze środowiskiem szkolnym i pozaszkolnym,

Ø wspieranie wszechstronnego rozwoju intelektualnego i kulturalnego ucznia.

W obrębie poszczególnych obszarów sformułowano:

Ø standardy osiągnięć (wymagania niezbędne do pełnej realizacji zadań w danym obszarze),

Ø standardy wymagań ( określają poszczególne rozwiązania organizacyjne oraz umiejętności uczniów, a mają na celu określenie poziomu realizacji danego standardu osiągnięć).

W październiku 2000 przeprowadzono diagnozę stanu faktycznego biblioteki szkolnej .

W listopadzie 2000 opracowane zostały standardy mierzenia jakości pracy biblioteki szkolnej.

Te dwa dokumenty będą stanowiły podstawę do opracowania projektu rozwoju biblioteki szkolnej i przekształcenia jej w szkolne centrum informacyjne.

Mierzenie jakości pracy biblioteki przeprowadzone zostanie zakończone diagnozą stanu faktycznego w postaci raportu.

STANDARDY JAKOŚCI PRACY BIBLIOTEKI SZKOLNEJ

Standardy osiągnięć:

Standardy wymagań (wskaźniki):

Obszar I:

Zasady organizacji i funkcjonowania tworzą z biblioteki szkolnej pracownię interdyscyplinarną

1. Zasoby biblioteki pozwalają na realizację jej zadań statutowych

Ø Biblioteka gromadzi zbiory zgodnie z profilem zespołu, zapewniające zaspokojenie potrzeb czytelniczych użytkowników.

Ø Lokal biblioteki i jego wyposażenie umożliwiają funkcjonowanie biblioteki zgodnie ze statutem i projektem jej rozwoju.

2. Biblioteka spełnia rolę szkolnego centrum informacyjnego.

Ø Biblioteka gromadzi różnorodne źródła informacji, w tym dokumenty audiowizualne oraz dokumenty wypracowane w szkole.

Ø Biblioteka jest źródłem informacji o najbliższym regionie.

Ø Biblioteka ma wyspecjalizowany system komputerowy i udostępnianie zbiorów jest skomputeryzowane.

Ø Biblioteka ma dostęp do Internetu.

Ø Zapewniony jest dostęp i możliwość pełnego korzystania przez uczniów, nauczycieli i rodziców z posiadanej bazy informacyjnej

3. Biblioteka stale podnosi jakość swojej pracy

Ø Biblioteka prowadzi i mierzy jakość swojej pracy

Ø Biblioteka planuje zadania mające na celu podniesienie jakości swojej pracy.

Ø Biblioteka realizuje projekt własnego rozwoju.

Ø Nauczyciel bibliotekarz stale podnosi swoje kwalifikacje zgodnie z potrzebami biblioteki i szkoły

Obszar II:

Biblioteka upowszechnia swoją ofertę i współpracuje ze środowiskiem szkolnym i pozaszkolnym.

1. Biblioteka prowadzi świadomą i celową promocję swojej działalności w środowisku szkolnym i lokalnym

Ø Biblioteka publikuje i rozpowszechnia swoje materiały (w formie informatora, gazetek, informacji na stronie internetowej szkoły, własnej strony internetowej, kroniki)

Ø Biblioteka propaguje swoje formy pracy w środowisku szkolnym i lokalnym (współpraca z mediami)

Ø Biblioteka organizuje lub uczestniczy w organizowaniu imprez szkolnych

Ø Biblioteka prowadzi świadomą i celową promocję swoich zbiorów

2. Biblioteka współpracuje ze środowiskiem szkolnym i poza-szkolnym.

Ø Biblioteka wspomaga nauczycieli w przeprowadzaniu lekcji przedmiotowych, konkursów, imprez szkolnych.

Ø Biblioteka współpracuje z wychowawcami w ocenie czytelnictwa, aktywności czytelniczej i diagnozowaniu potrzeb czytelniczych uczniów.

Ø Biblioteka współpracuje z rodzicami i umożliwia im korzystanie ze zbiorów.

Ø Biblioteka współpracuje z pedagogiem i wspiera realizację szkolnego programu wychowawczego.

Ø Biblioteka współdziała z siecią bibliotek w swoim regionie.

Obszar III:

Biblioteka wspiera wszechstronny rozwój intelektualny i kulturalny każdego ucznia.

1. Biblioteka kształci użytkownika informacji.

Ø Uczniowie samodzielnie korzystają ze źródeł informacji, w tym z elektronicznych baz danych i innych źródeł multimedialnych.

Ø Uczniowie wykorzystują aparat naukowy książki.

Ø Uczniowie poprawnie dokumentują zebrane informacje.

2. Biblioteka stwarza warunki do samokształcenia ucznia.

Ø Biblioteka posiada warunki do samokształcenia

Ø Uczniowie dokonują świadomego wyboru źródeł informacji.

Ø Uczniowie potrafią wykorzystać zebrane informacje w procesie samokształcenia.

3. W bibliotece zapewnione są warunki rozwoju uzdolnień i zainteresowań każdego ucznia.

Ø Biblioteka rozpoznaje i uwzględnia potrzeby czytelnicze uczniów.

Ø Biblioteka pracuje z uczniem zdolnym oraz o dodatkowych potrzebach edukacyjnych.

Ø Biblioteka organizuje wystawki i gazetki tematyczne, okolicznościowe.

Ø W bibliotece organizowane są konkursy i inne imprezy czytelnicze.

Ø Nauczyciel bibliotekarz prowadzi koło zainteresowań.

Ø W bibliotece są gromadzone i opracowywane utwory literackie uczniów.