Temat: „To jest człowiek-mechanizm” – charakterystyka Filipa Fogga.
Cel główny: Umiejętność charakteryzowania bohaterów oraz ich obiektywnej oceny.
Cele lekcji:
Uczeń:
potrafi wymienić bohaterów utworu „W osiemdziesiąt dni dookoła świata”;
zna znaczenie terminów: bohater pierwszoplanowy, drugoplanowy i epizodyczny;
znajduje w tekście informacje dotyczące wyglądu i cech charakteru postaci;
uzasadnia swój wybór;
samodzielnie opisuje bohatera.
Metody: słowna, kosza i walizki.
Formy pracy: zbiorowa, grupowa, samodzielna.
Czas realizacji: 1 jednostka lekcyjna
Podstawa programowa
Cele edukacyjne:
Rozbudzanie motywacji czytania i rozwijanie umiejętności odbioru dzieł literackich i innych tekstów kultury, także audiowizualnych, a przez nie przybliżanie rozumienia człowieka i świata; wprowadzanie w tradycję kultury narodowej i europejskiej.
Treści nauczania:
a) Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych.
b) Terminy: bohater, wątek, akcja, autor, narrator, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rym, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja
c) Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm.
Osiągnięcia
1. Mówienie
a) z precyzją znaczeniową, ze świadomością emocjonalnego nacechowania wypowiedzi oraz próbami ich oceny (zwłaszcza etycznej),
b) płynne, z poprawną i wyraźną artykulacją oraz dykcją, akcentowaniem, intonacją, pauzowaniem
i tempem (w tym wygłaszanie tekstów z pamięci).
2. Słuchanie
a) uważne i ze zrozumieniem,
b) rozmaitych wypowiedzi, w różnych celach i sytuacjach.
3.Czytanie
a) ciche ze zrozumieniem,
b) różnych rodzajów tekstów z uwzględnianiem celu (np. informacja, przeżycie, perswazja itp.).
4. Pisanie
a) w różnych prostych formach,
b) z troską o kompozycję (plan, tytuł, akapit), sprawność stylistyczną oraz poprawność gramatyczną, interpunkcyjną i ortograficzną, a także estetykę tekstu.
Środki i materiały dydaktyczne:
Verne J. W osiemdziesiąt dni dookoła świata. Kraków, 2003.
Schemat walizki i kosza;
Wzór charakterystyki.
Bibliografia metodyczna:
Okoń W. Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa 1995.
Uryga Z. Lekcja literatury w szkole podstawowej „Nowa Polszczyzna” 1995. nr 2.
Nagajowa M. Nauka o języku dla nauki języka. Kielce 1994.
Bibliografia merytoryczna:
Werne J. W osiemdziesiąt dni dookoła świata. Kraków 2003.
Iwanowicz M.Charakterystyka [w:]Sztuka pisania wypracowań.. Łódź 2004.
Tok lekcji:
Faza przygotowawcza
Czynności organizacyjno – porządkowe.
Uczniowie wspólnie wymieniają bohaterów utworu.
Filip Fogg,
Jan Passepartout (Obieżyświat),
Detektyw Fix,
Auda,
Cromarty,
Proctor.
Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela wyjaśniająterminy:
Bohater pierwszoplanowy – główny, najważniejszy bohater utworu, znajduje się na pierwszym planie.
Bohater drugoplanowy – odgrywa mniej ważną rolę, znajduje się na drugim planie.
Bohater epizodyczny –występuje rzadko, pojawia się konkretnej sceny, często jednorazowo.
Przypomnienie widomości o wątku pierwszoplanowym, drugoplanowym itd. oraz wykazanie związku między wątkiem, a bohaterem.
Faza realizacyjna
Podział klasy na kilkuosobowe grupy. Zapisanie cech charakteru wybranych wcześniej bohaterów ukierunkowane poleceniem:
Zapiszcie cechy pozytywne w schemacie walizki, a cechy negatywne w schemacie kosza. Pamiętajcie, by każda cecha była poparta przykładem z książki i Waszą wiedzą.
Przedstawienie zapisanych cech na forum klasy.
Filip Fogg + punktualny, zrównoważony, ułożony, opanowany, słowny, pewny siebie, odpowiedzialny
- małomówny, zamknięty w sobie, skryty, nie potrafi nikogo obdarzyć uczuciem,pedantyczny
Służący Obieżyświat + odważny, ciekawy świata, skory do poświęceń, oddany, wierny
- lekkomyślny, nierozważny, nieostrożny
Detektyw Fix + uparty, skrupulatny, wytrwały, sprytny
- nieszczery, podejrzliwy, złośliwy
Auda + mądra, skromna, wrażliwa, delikatna, uczuciowa, spokojna
Zapisanie tematu lekcji.
Uczniowie wspólnie tworzą charakterystykę Filipa Fogga w oparciu o znajomość lektury:
Informacje ogólne
Pochodził z Anglii, mieszkał w Londynie,
Typowy angielski dżentelmen,
Nie ma żony ani dzieci, później bierze ślub z Audą,
Miał ogromną wiedzę geograficzną, dobrze strzelał.
Wygląd zewnętrzny
40lat,
Urodziwy, przystojny,
Podobny do Byrona,
Nosił wąsy, miał blond włosy i bladą cerę,
Wysoki o zaznaczającej się tuszy,
Nosił fraki, surduty i kamizelki.
Uzasadnienie wymienionych w poprzednim zadaniu cech charakteru:
Poukładany, pedantyczny – wszystkie ubrania miał poskładane idealnie,
Opanowany – zachowywał spokój nawet w bardzo trudnych sytuacjach, nie ulegał emocjom,
Punktualny – nie tolerował spóźnień, cały dzień miał dokładnie zaplanowany,
Małomówny, skryty – rzadko mówił o sobie,
Pewny siebie – założył się, że opłynie świat w 80dni.
Faza podsumowująca
Wspólne przypomnienie wiadomości o budowie charakterystyki, jej najważniejszych elementach i formie.
Zadanie domowe:
Napisz krótką charakterystykę Filipa Fogga, wykorzystując zdobyte na lekcji informacje, wiadomości z książki oraz własną wiedzę. Posłuż się schematem:
Charakterystyka to dłuższa forma wypowiedzi, w której dokonujemy przedstawienia postaci. Powinna ona zawierać:
1. WSTĘP - krótkie przedstawienie postaci:
tutaj podajemy najważniejsze informacje dotyczące charakteryzowanego bohatera, takie jak np.:
imię i nazwisko,
skąd znamy postać?
ile ma lat?
czym się zajmuje?
gdzie mieszka?
jaka jest jego sytuacja rodzinna?
2. ROZWINIĘCIE
wygląd zewnętrzny:
tutaj opisujemy, jak postać wygląda (wzrost, włosy, ubiór itp.)
usposobienie:
tutaj piszemy o tym, jak postać zachowuje się względem innych ludzi.
umysłowość:
tutaj piszemy o zdolnościach, umiejętnościach i zainteresowaniach postaci.
charakter:
tutaj piszemy o wewnętrznych cechach bohatera.
3. ZAKOŃCZENIE - ocena postaci:
tutaj piszemy, co myślimy o danym bohaterze. Czy wywołał w nas sympatię? A może przeciwnie - nie budzi sympatii? Czy uważamy go za osobę godną naśladowania? Czy chcielibyśmy, żeby bohater został naszym przyjacielem?