Wstęp do prawoznawstwa
Praworządność to przestrzeganie prawa. Art. 7 Konstytucji ''organy władzy publicznej działają na podstawie prawa i w granicach prawa ''.
To, co nie jest organowi prawnie dozwolone jest zabronione.
Gwarancje formalne to:
Trybunał Konstytucyjny
Rzecznik Praw Obywatelskich
Sądy
Naczelny Sąd Administracyjny
W myśli politycznej liberalizmu gwarancje materialne to nienaruszalność praw obywatelskich oraz własność prywatna. Mechanizmy decyzyjne i kontrolne, wysoki poziom prawnej i politycznej kultury.
1.Gwarancje ustrojowe, trójpodział władz, prymat instytucji wybieranych przez obywateli, swoboda działania opozycji, status obywatela
2.Gwarancje legislacyjne, tworzenie prawa, pozycja konstytucji, zasada prymatu ustawy, sadownictwo konstytucyjne
3.Gwarancje proceduralne związane ze stanowieniem i stosowaniem prawa, wieloinstancyjność, gwarancje procesowe możliwość rzeczywistej obrony oskarżonego, istnienie rzecznika praw obywatelskich.
1.Legalizm- polega na gotowości do posłuchu wobec prawa z tego powodu, ze jego normy są należycie umotywowane, dawanie posłuchu wszelkim normom prawnym danego systemu, niezależnie od treści tych norm, ale ze względu na fakt, ze są to normy
2.Konformizm- polega na gotowości do posłuchu wobec norm prawnych, w takim zakresie, w jakim normy są uznawane i postrzegane przez dane środowisko społeczne np. grupa przestępcza. Dążenie do przestrzegania prawa ze względu na to, że przestrzegają go inni, którzy stanowią wzór dla konformisty.
3.Oportunizm- polega na gotowości do posłuchu wobec norm prawnych w takim zakresie, w jakim jest to dla danego podmiotu w danej sytuacji opłacalne, skłonność do podporządkowania się obowiązującym normom ze względu na grożące sankcje lub ze względu na uzyskanie nagrody.
Demokratyczne państwo prawne art.2 Konstytucji RP
Trójpodział władz, niezawisłe sądownictwo, Trybunał Konstytucyjny, zagwarantowanie każdemu prawa do sądu, sprawiedliwość proceduralna, istnienie wolności praw człowieka przestrzeganie w procesie stanowienia i stosowania zasad prawa, respektowanie zasad pewności i jawności prawa
1.Osoba sędziego - bezstronność
2.Norma prawa materialnego
3.Procedury wydania wyroku
4.Wieloinstancyjność
Sprawiedliwość to cnota doskonałości etycznej
''ŻYĆ UCZCIWIE NIKOGO NIE KRZYWDZIĆ, KAŻDEMU DAWAĆ TO, CO JEGO ''
Sprawiedliwość wyrównawcza- odpłacać za dobro i za zło.
Sprawiedliwość rozdzielcza- dzielenie ciężarów lub nagród między zobowiązanych lub zasłużonych.
1.Każdemu według jego dzieł (system pracy akordowej)
2.Każdemu według zasług (brana jest pod uwagę wartość moralna i poświęcenie autora, poświęcenie przez żołnierza zdrowia lub życia)
3.Każdemu według jego potrzeb (idea miłosierdzia, minimum socjalne)
4.Każdemu według jego pozycji (formuła arystokratycznej sprawiedliwości)
5.Każdemu to samo ( skrajny egalitaryzm, równe żołądki)
6.Każdemu według tego, co przyznaje mu prawo.
Formalna koncepcja sprawiedliwości - równe traktowanie podmiotów znajdujących się w jednakowej sytuacji
Idea sprawiedliwości w procesie stanowienia i stosowania prawa
1. Zgodność z literą prawa
2.Zgodność z duchem prawa
Sprawiedliwość moralna
Państwo prawa
Przestrzeganie prawa
Art. 83 Konstytucji
'' każdy ma obowiązek przestrzegania prawa ''
Świadomość prawna
Prewencja generalna i indywidualna
Świadomość prawna jest częścią świadomości społecznej. Przez świadomość prawna danego społeczeństwa rozumie się całokształt występujących w nim poglądów, wyobrażeń, przekonań, idei o obowiązującym prawie danego państwa i prawie innych państwa, a także o prawie międzynarodowym. Pojęcie to również obejmuje oceny dotyczące obowiązującego prawa oraz zachowań ludzi z punktu widzenia zgodności lub niezgodność z wymogami prawa, legalności lub nielegalności. To również całokształt postulatów, co do tego, jakie prawa powinny być, aby było w przekonaniu oceniającego przez oskarżonego...
Wykład 10
Stosunki prawne
(Rodzaj stosunków społecznych)
Jest regulowany normą prawną, w którym można wyodrębnić podmioty, przedmiot i treść tego stosunku.
Np. darowizna(ten, kto przyjmuje i kto daje), stosunki miedzy żywymi oraz na wypadek śmierci, dozwolone prawnie i niedozwolone, stosunki, w których wiemy, że bierzemy udział i nie wiemy
Powstanie i zmiana i ustanie stosunku prawnego związana jest z zaistnieniem faktu prawnego
Fakty prawne dzielimy na zdarzenia, zachowania
Zdarzenia - np.. śmierć człowieka, katastrofy, wszystkie te wydarzenia, które nie wiążą się z wola człowieka
Zachowania- oparte na realizacji woli człowieka
Dzielimy je na
1.Czynnosci konwencjonalne
A) czynności prawne(wymagają oświadczenia woli, zmierzają do wywołania skutków prawnych przez osoby fizyczne lub prawne)
B) akty tworzenia prawa
C) akty stosowania prawa
2.Czyny
A) zgodne z prawem
B) niezgodne z prawem(czyny niedozwolone związane z prawem cywilnym i administracyjnym, karą jest sankcja: nieważności lub egzekucyjna)
C) zabronione(mają znamiona określone w przepisach karnych, jako wykroczenie lub przestępstwo, sankcje: kary i środki karne)
Oświadczenie woli- przekazanie adresatowi w sposób jasny swoich intencji, zamiarów
Może być bardzo sformalizowane np. sprzedaż domu- wymagają aktu
Może być realizowane nawet bez ustnego wyrażenia woli - np. w sklepie, gdy chcemy coś kupić, wynika z samego zachowania gestów
Podmioty(strony) stosunków prawnych;
Osoba fizyczna- każdy człowiek od chwili urodzenia aż do śmierci.
Cechy:
Zdolność prawna- zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków
Zdolność do czynności prawnych -
3.Kazdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawna
nas citurus(dziecko poczęte, lecz jeszcze nienarodzone, ma również prawo do dziedziczenia, pod warunkiem, że urodzi się żywe)
4.W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono żywe
5. Pełnoletnim jest kto ukończył lat 18
a) przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność, nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa
6.Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności
Charakterystyka osoby fizycznej z artykułu 8- 28
Zdolność do czynności prawnych
A) pełna( osoby pełnoletnie oraz osoby, które nie zostały ubezwłasnowolnione częściowo lub całkowicie)
B) ograniczona(Osoby niepełnoletnie od 13- 18 roku życia, pełnoletnie ubezwłasnowolnione częściowo)
C) brak zdolności do czynności prawnych(ubezwłasnowolnione całkowicie, osoby poniżej 13 roku życia)
Kuratela - możliwość do działania w imieniu osoby małoletniej poniżej 13 roku życia, która nie ma zdolności prawnej
Osoba, która ukończyła lat 13 może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli w skutek choroby psychicznie, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych
Osoba prawna- twór organizacyjny, powstały na tle przepisu, jakaś ustawa ustala nam normę prawna(majątek, osoba fizyczna)
A) Zrzeszenia- czynnik osobowy, np. partie polityczne, związki zawodowe
B) Zakłady- posiada jakiś majątek, np. spółki, przedsiębiorstwa
Powstawanie osób prawnych
A) tryb rejestrowy(najczęściej, uzyskanie wpisu do krajowego rejestru sądowego, wiąże się ze spełnieniem warunków formalnych)
b) ustawowy( łączy się wydaniem ustawy, np . uczelnie, policja)
C) notyfikacyjny(związany z faktem powiadomienia(notyfikacji) odpowiednich władz państwowych o fakcie ustanowienia danej osoby prawnej)
Osobowość prawna -zdolność prawna i zdolność do czynności prawnej, która odnosi się do osób prawnych, np. państwa
Skarb państwa- osoba prawna państwo, występuje w stosunkach międzynarodowych
Przedmiot stosunku prawnego
A) określone zachowanie człowieka
B) przedmiot materialny(samochód, dom)
C) prawo podmiotowe(prawo autorskie, wierzytelność)
Treść stosunku prawnego- uprawnienia i obowiązki podmiotów.
Rodzaje stosunków prawnych
1.Zależa od metody regulacji
A) cywilna - prawne(równorzędność podmiotów, dobrowolności zakończenia stosunków prawnych lub pozostawania w nich; sankcja egzekucyjna lub nieważności)
B) administracyjno- prawne(nierównorzędność podmiotów, występują; podmiot administrujący i administrowany, rozwiązanie dobrowolne lub może wynikać z nakazu, zakazu, sankcja egzekucyjna, nieważności)
C) karno-prawne(nierównorzędność podmiotów,)
Instytucja prawna- zespół powiązanych ze sobą norm prawnych regulujący jakiś ważny stosunek prawny, np. małżeństwo, oskarżony
Odpowiedzialność prawna- zdolność do ponoszenia konsekwencji własnych zachowań.
Zdolność do ponoszenia odpowiedzialności karnej powyżej 17 roku życia lub 15 roku życia(w pewnych sytuacjach) w odpowiednich warunkach, popełnienie zawinione czynu określonego jako przestępstwo lub zawinienie
A) wina umyślna
-zamiar bezpośredni(przewidywanie skutków działania, dąży do osiągniecia tych skutkiem, np. strzelanie do kogoś by zabić)
-ewentualny(dopuszcza możliwość ze ktoś może zginać podczas jego działania, zabicie nie jest głównym celem przy kradzieży, godzi się ze skutkiem zabicia człowieka by skutecznie wykonać cel
b) nieumyślna
Lekkomyślność (przewiduje skutki działania, ale sadzi ze nic się nie stanie)
Nieuważność
Odpowiedzialność cywilna - na zasadzie ryzyka(odpowiadamy za działanie własne oraz cudze, oraz za zwierzęta (na zasadzie słuszności)
Typy odpowiedzialności cywilnej
1.Deliktowa
2.Kontaktowa
3.Przyjeta w drodze umowy
Za szkodę powstałą w wyniku jakiegoś zdarzenia
Indeks
Nadkom. Dr. Aleksandra Nowak
Wstęp do prawoznawstwa
Ilość godzin wykładów i cew
I data zaliczenia