Trzustka gruczoł ukł trawiennego. Funkcje: dział hormonalne i trawiennie, prod bogaty w enzymy sok- rozkł skł pokarmowe. E: amylaza trzustkowa,trypsyna,chymotrypsyna,elastaza, lipaza, nukleaza. część ukł hormonalnego, prod - insulinę i glikogen. Wątroba - wielofunk gruczoł poł wewnotrzewnowo. Żółć do emulgacji tłuszczów. jest poprzecinana siecią naczyń krwionośnych, ciemnoczerwone Funkcje:wytw żółci, wyd bilirubiny i udział w trawieniu tłuszczów, wytw i mag białek osocza krwi (albumin), unieczynnianie niektórych toksyn (alkohol, leki), mag i przemiana tłuszczów, białek, cukrów ,przemiana glukozy w glikogen i glikogenu w glukozę w miarę zapot organizmu, ogrzewanie krwi, wyd zbędnych subst krwi w celu ich usun, utl aminokwasów i synteza mocznik, toksyczny amoniak przek w mocznik (cykl ornitynowy), mag Fe, A, D, E, B12,wyt i mag enzymów Jelito cienkie gł procesy trawienia pokarmu – białek, lipidów, cukrów i kwasów, ma dł 4 – 5 m. Skł się z 3 odc: 12-cy, j.czczego i j.krętego. Bł śluzowa ma dużo fałdów i kosmków- pow jej ogromnie się zwiększa. Funkcje : Trawienie: dział enzymów trzustkowych oraz brzeżka szczoteczkowego , Wchł cukrów, białka endo- i egzogen, gł peptydów i aminokwasów, U niemowląt – wchł białek przez pinocytoze, Lepiej wchł się L- niż D-izomery, Wchł tłuszczów Jelito grube - dzieli się j. ślepe, okrężnicę i odbytnicę, ma char. Bud. ściany są pofałd i pozagłębiane. Bud ściany podobna do bud j cienkiego. nabłonek wchł wodę i wydziela śluz, co prowadzi do form i zagęszczania mas kałowych. REG GŁODU I SYTOŚCI Pob pokarmów lub niejedzenie jest reg przez ośrodek sytości i głodu w podwzgórzu. Bodźcem wł dla obu ośr jest poziom glukozy we krwi. Niski poziom glukozy we krwi obwodowej ,,drażni” ośr głodu. po posiłku poziom cukru wzrośnie, jest on bodźcem dla ośr sytości, który prowadzi do wstrzymania pobierania pokarmu. Nerwowa reg łaknienia – ośr łakn i syt w podwzgórzu reaguje na info: Metabol (poziom glukozy we krwi), Infor z przewodu pokarm (za CCK, która hamuje głód) Hormo reg łaknienia: Leptyna- (hamuje łaknienie), Insulina, hormony tarczycy i nadnerczy PEPTYDY Grelina - skład się z 28 aminokwasów. Prod: błona śluzowa dna żołądka, neurony jądra łukowatego podwzgórza Oreksyny: oreksyny A (OxA) i B (OxB) , neuropeptydy, synteza OxA i OxB odbywa się głw centr ukł nerwowym, w neuronach zlok w obszarze bocznego podwzgórza na skutek głodzenia lub hipoglikemii Leptyna: białko zbud ze 167 aminokw, kod przez (gen otyłości) syntetyzowana i wyd jest gł przez kom białej tk tłuszczowej.pełni rolę regulatora bilansu energ, jest proporc do ilości tka tłuszczowej orgCholecystokinina: ogranicza się jedynie do zmn wielkości przyjmowanego posiłku, jednocześnie pojawia się kompensacyjny wzrost liczby zjadanych posiłków, działa poprzez pobudzanie receptorów CCK-A , jest wydzielana pod wpł dostarczanych z poż subst odżyw przez wyspecjalizowane komórki bł śluzowej j, cienkiego, które skoncentrowane są głównie w 12cy i jczczym, pobudzenie skurczu pęch żółciowego i trzustki,skutki dział są krótkotrwałe Strawność st, w jakim dany skł lub produkt może zostać rozłożony do części skł, nadających się do wchłonięcia do krwi lub limfy Na strawność ma wpływ:Rodzaj i ilość skł odżywczychObecność subst balastowychSposób obróbki techn i przyg do spożyciaStan uzębienia Motoryczna i wydzielnicza sprawność ukł pokarmowegoBiodostępność stopień, w jakim skł odżywczy może zostać uwolniony i wchłonięty z przewodu pokarm oraz wyk przez organizm. Współ strawności to % ST. strawionej i wchłoniętej ilości skł odżywczego do ilości tego skł spożytego z pokarmem, przy czym współ ten może być pozorny lub rzeczFunkcje mikroflory:Degr niestrawionych skł. Kwas mlekowy, etanol, amoniakBiosynteza wit: biotyny, folacyny, ryboflawiny, niacyny, wit K. Ochrona przed bakteriami chorobotwórczymi stymulacja ukł immunologicznego CUKIER POPRAWIA SAMOPOCZUCIE :Glukoza-paliwo dla mózgu.Reaktywna hipoglikemia. Glukoza może być czynnikiem reg poziom serotoniny w mózgu. Spada glukoza, spada serotonina„horm szczęścia”- spada nasz nastrój, głodni, mamy apetyt zwłaszcza na prod zawierające cukier. KINAZA BIAŁKOWEJ AMPK enzym reg stan energ komórki i całego organizmu Odp wczesna: fosforylacja enzymów (kinazy)Odp późna: fosforylacja czynn transkrypcyjnychBIAŁKA W ŻYWIENIU nie ma możliwości grom zapasów białkaNiedobór w diecie - zaburzenia wzrostu, pracy ukł immunologicznego, reg org Nadmiar: zwiększone kat, ryzyko rozwoju osteoporozy, tworz kamieni moczanowych w nerkach, reg ciś osmotyczne płynów wewn- i pozakomórkowych oraz st jonów H. Uczestniczą w krzepnięciu krwi, w transporcie zw metali, hormonów, enzymów oraz innych s-cji, a także w pr. immunologicznych. Zawierające tryptofan i tyrozynę pochłaniają promienie UV. Mogą stanowić materiał energ: utl l g białka OCENA WART BIO BIAŁKA Strawność białek (SB) PER wyd wzrostowa białkaNPU - wyk białka nettoBV - określa tę część azotu (białka), która została zatrzymana w ustrojuSACHARYDY W ŻYWIENIU 50-60 % dzien zap energW tym ok 10 % z cukrów prostych i disacharydów, pozostała część z polisacharydów. Odwrotnie u osób uprawiających sport. Podst źr energii, Nadmiar lub niedobór w diecie ma znaczący wpływ na rozwój chorób dietozależnych (dyslipidemie, miażdzyca, cukrzyca, otyłość, ch nowotworowe przewodu pokarm) Zgodnie z opinią ekspertów WHO min udział cukrów w diecie zapobiegający ketozie – 50 g /os/ dn. TŁUSZCZE W ŻYWIENIUŹr energii (z 1 g ok 9 kcal)zapasowy mat energMat bud błon komórk zwierzęcych Źród wit rozp w tłuszczach, umożliwiają ich wchłanianieWpływ na met org oraz pracę ukł immunologicznegoOdczuwanie smaku, ułatwia połykanieHamują skurcze żołądka, wydzielanie soku żołądkowegoBudulec błon kom i białej masy mózgu Izolacja termicznaTłuszcz Źródło NNKT, hormony tkankoweDecydują o sprawności ukł krążeniaWpł na stan skóry i włosówKwasy tłuszcz nasycone – źródło energiiKWASÓW TŁUSZCZOWYCH ω-3 I ω-6 (NNKT) to kwasy, które nie są syntez w org człowieka i muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Zalicza się ω-3, ω-6, a także ω-9. Kwasy ω-3 i ω-6 należą do gr wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.Wspom pracę serca i dział ukł krążeniaWpł korzystnie na poziom (HDL), obniżając równocześnie poziom (LDH), a także poziom trójglicerydów we krwiStanowią niezbędnik dla prawidłowej pracy mózgu oraz centr ukł nerwowegoWpływają dobroczynnie na skórę, włosy i paznokciePomagają łagodzić stany zapalenie stawów i kręgosłupaPodnoszą odporność org na różnego typu bakterie i wirusy ZW POLIFENOLOWE ŻYWNOŚCI C6-C1 – kw hydroksybenzoesoweC6-C3 – kw hydroksycynamonowe i kumarynyC6-C4 – naftochinonyC6-C1-C6 – ksantonyC6-C2-C6 – stilbenyC6-C3-CC6 – flawonoidy Kw hydroksybenzoesowe i hydroksycynamonowe:Wyst w formie związanej: ligniny i taniny, estry, glikozydy. Zawartość wolnych kw zwiększa się z dojrzewaniem i pHMaliny, porzeczki, jeżyny, truskawki, cebula i rzodkiew. Podczas dojrzewania i przech jabłek zawartość ich spadaZboża: kwas trans-ferulowyRzepak: synapinaKawa zielona: kwas chlorogenowyMają mały wpływ na cechy organoleptyczne, brązowienie enzymatyczne Kumaryny:Gr org zw chem będących pochodnymi kumaryny. Niektóre są zw biolog czynnymi. wyst w przyrodzie jako glikozydy, często jednak pod wpływem enzymów zawartych w suszonych surowcach dochodzi do ich hydrolizy. Największe znaczenie ma ich wyst w owocach cytrusowych. Flawony i flawnole: ok. 200 aglikonów flawonoliJeżyny, żurawiny, czarne jagody, czarny bez, skórki od jabłek, owoce cytrusoweNajbogatszym żródłem flawanoli jest herbata.W czasie fermentacji flawanole utl się do chinonów, które w wyniku kondensacji dają tearubiginy.Tylko 10% flawanoli pozostaje w form niezmienionej Taniny: Polifenole rozp w wodzie, zdolne do wytr białek, kw nukleinowych, alkaloidów i niektórych polisacharydów są odp za charakt cierpkość i goryczkę owoców, herbaty, wina, piwa, ziarna kakaowego, zmiany barwy i tw się osadów w napojach.Tw kompleksy z białkami – interakcja tanin z bogatymi w prolinę białkami śliny i błon śluzowych.Garbniki Blokowanie akt enzymówSubst antyżywieniowe (strączkowe, sorgo), zmniejszają strawność białkaOgr przysw metali Fe PPM /BMR - najniższy poziom przemian energ, war dostarczenie energii niezbędnej do zach podst fcji życiowych w optymalnych war bytowych. Stanowi najwyższy udział w 24h wyd energ człowieka. Wartość PPM zależy od: rozm ciała, wieku, płci oraz stanów fizjol (ciąża, laktacja)W zależod wieku oraz stylu życia podst przemiana materii pochłania od 45% do 70% dziennego zapotrz energ człowieka. OBLICZANIE PPM Wzór Harrisa i Benedicta - wzór umoż obl podst zapotr org ludzkiego na energię, potrzebną do zapewnienia PPM:Dla męż przyjmuje postać: 66,47 + 13,7M + 5,0W - 6,76LDla kobiet: 665,1 + 9,567M + 1,85W - 4,68LRównanie Mifflin-StJeorMęż: 10 x weight (kg) + 6.25 x height (cm) - 5 x age (y) + 5Kobi: 10 x weight (kg) + 6.25 x height (cm) - 5 x age (y) - 161 PPM A WIEKPPM najwyższa w 0-2 rż. Tempo bud tkanek (w 6 mż 2x masy ur)Po 21 rż maleje ok 2% na każde 10 lat,U osób w podeszłym wieku (po 65 rż) maleje bardziej PPM A HORMONYwzrasta w okresie dojrzewania (GH); jest wyższa u kobiet w 2 połowie ciąży i laktacji (hormony steroidowe) jest reg i kontrolowana hormonalnie TERMOGENEZA POPOSIŁKOWAEfekt ciepłotwórczego dział pożywienia. Wzrost natężenia przemian i wydat energ związanych z trawieniem, wchł i transportem skł odż. ZAPOTRZ NA ENERGIĘ W ZALEŻNOŚCI OD WYSIŁKU FIZ PPM x 1,4-1,5 dla małej AF PPM x 1,7 umi AF PPM x 2 duża AF Adaptacja do niedożywienia – obniżenie PPM, niższe ciepłotwórcze dział jedzenia, spadek masy ciała, ubytek tkanki tłuszcz nasila termogenezę drżeniową, zmniejszenie akt fiz, ustala się równowaga na niższym poziomie Głodówka – spadek poziomu glukozy, insuliny, nasilona glukogeneza z białek, ketogeneza, nasilone wydalanie azotu, kwasica metaboliczna Adaptacja do przeżywienia – zwiększa się ciepłotwórcze działanie jedzenia, przyrost masy ciała, pewien wzrost PPM Otyłość – defekt enzymatyczny związany z niskim aktywnością BAT i ogr termogenezą poposiłkową BAT oksydacja nie związana z produkcją ATP, tylko z energią rozpraszaną w postaci ciepła z udziałem termogeniny umożliwiające przewodzenie protonów bez udziału ATP WSKAŹNIKI Wskażnik Queteleta BMI WHR = talia/biodraGynoidalny ( „gruszka”,otyłość pośladkowo-udowa) WHR : M< 1,0; K < 0,8Androidalny (otyłość wisceralna, brzuszna; „jabłko”) WHR : M > 1,0 K > 0,8ZAPOTRZEBOWANIE NA BIAŁKO12-14% całkowitej energii Niemowlęta 0-6 mż- 2,4 g/kg mcNiemowlęta 7-12 mż- 2,1 g/kg mcDzieci 1-3 rż- 1,1-1,2 g/kg mcMłodzież - 1g/kg mcOsoby dorosłe - 0,8 g/kg mcKobiety ciężarne 95 g/dKobiety karmiące 110 g/d WSKAŹNIKI JAKOŚCI BIAŁKA CS - Wsk aminokwasu ogran. Określa stos zawartości egzogennego aminokwasu ograniczającego w testowanym białku (Ap) do zawartości tego samego aminokwasu w białku wzorcowym (AowPER wydajność wzrostowa białkaNPU - wyk białka neZAPOTRZEBOWANIE NA CUKRÓW Min spożycie glukozy 50g na dobę50-100g przyswajalnych cukrow zapobiega katabolizmowi białek50-65% zapotrzebowania ener, nawet do 70% z ogr cukrów wolnychZalecane spożycie włókna pokarm 27-40g/dobę (16-24g/dobę nieskrobiowych wielocukrów bez lignin) INDEKS GLIKEMICZNY Szyb wzrostu glikemii po spożytym posiłku Stos pola pow krzywych cukru danego produktu i czystej glukozyKETOZA stan org, w którym w celu prodi energii następuje spalanie tłuszczów zamiast glukozy w wyniku czego dochodzi do produkcji ketonów wywoł kwasicę metaboli.CHOLESTEROL– gł sterol org zwierzęcego. Wyst we wszystkich komórkach org ssaków. może wyst w postaci wolnej i zestryfikowanej, w połączeniu z nienasyconym lub nasyconym kw tłuszczowym. odgrywa kluczową rolę m. in. Syntezie wit D3 oraz hormonów o bud sterydowej tj kortyzon, progesteron, estrogeny i testosteron. Jego obecność w błonach komórek nerwowych mózgu ma duże znaczenie dla funk synaps. odgrywa on dużą rolę w działaniu systemu immunologicznego. Wątroba prod ok. 1g cholesterolu dziennie w żółci. może działać jako antyoksydant, bierze udzial w formowaniu raftów lipidowych i membrany plazmowej. Red także przepuszczalność błony komórkowej dla kat H i sodu.Aby obniżyć poziom należy ogr spożycie nasyconych kw tłuszczowych oraz cukrów prostych, ogr spożycie alkoholu oraz zwiększyć afWitamina C:Wzmacnia system immunologiczny, Przeciwdziała - tw się nitrozoamin w przewodzie pokarmowym, - powst zakrzepów,Uczestniczy - w biosyntezie kolagenu, hormonów; neurotransmiterów- uszczelnianiu naczyń krwionośnych (gojenie ran, krwawiących dziąseł)Ułatwia wyk Fe z dietyKwas L-askorbinowy rozp w wodzie, posiada wł red i antyoksydacyjne, trwała w śr kwaśnym, Inhibicja enzymatycznego brązowienia Wychwyt wolnych rodników i tlenu, Reg innych antyoksydantów (np. redukcja rodników tokoferoli)Źródło: cytrusy ,kiwi, truskawki, czerwone porzeczki , maliny, kapusta, kalafior, cebula Bardzo wrażliwa na działanie światła, temp i powietrza, Warzywa poddane wys temp (got) tracą wit C, Sałatki przyg na długo przed podaniem utl się i również tracą zasadniczą ilość wit. Szkodzi jej również długie przechowywanie, konserwowanie, ogrzewanie, zamrażanieWit B1 (tiamina):Wspomaga - proces wzrastania,- trawienie cukrow ,Poprawia sprawność umysłową,Wpływa korzystnie na- ukł nerwowy, - mięśniowy, - czynność serca,Zmniejsza objawy choroby lokomocyjnej, Wspomaga leczenie opryszczki i połpaśćcaWchodzi w skład wielu enzymów biorących udział w metabolizmie cukrow, Uczestniczy w procesach - energ (istnieje + korelacja pomiedzy zapotrzeb na tiaminę a podażą energii), - neurofizjol (pełni ważną rolę w czynn ukł nerwowego) WitA:Zwiększa odporność organizmu, szczególnie dróg oddechowych na infekcje,Wł antyoksydacyjne Chroni nabłonek skóry, pomaga w leczeniu zmian skórnych (trądzik, owrzodzenia, przebarwienia, wysychanie skóry, rogowacenie naskórka),Bierze udział w bud ukł kostnego, naskórka, włosów, zębów, dziąseł Wit D: Niezbędna do - prawidł wchł Ca- w gosp Ca-P Niedobór wit D3:- krzywica u dzieci,- rozmiękczanie kości (osteomalacja) u osób dorosłych- osteoporoza u osób starszych Powstaje w skórze człowieka pod wpływem światłarozp w tłuszczach może być syntetyzowana przez ludzki organizm poprzez promienie słoneczne , obecność jej unieszkodliwia skutki osteoporozyw wieku dziecięcym umożliwia prawidłowy rozwój tkanki kostnejniedobór prowadzi do złamań kości Ulega degradacji pod wpływem naświetlania, oksydacyjnej pod dział tlenu, w śr alkalicznym FeSkł podst: hemoglobiny, ferrytyny, mioglobiny ,Zapobiega niedokrwistościZapobiega zmęczeniu Nadaje skórze zdrowy wyglądCa99% wapnia w org – ukł kostny pozostały 1%Utrzymuje pracę serca, łagodzi bezsenność Krzepnięcie krwi, skurcze mięśni, reg przepływ przez błony komórkoweUczestniczy w przekazywaniu impulsów w ukł nerwowym Kat pracę niektórych enzymów ZnStymuluje ukł enzymatyczne org,Niezbędny w procesach anabolicznych do syntezy białka,Bierze udział w tworzeniu insuliny,Zapewnia prawidłową czynność narządów rodnych, szczególnie u mężczyzn- przerost prostatyPrzyspiesza gojenie ranPrzywraca uczucie smakuWspomaga leczenie chorób (schizofrenii), bezpłodnościPomocny w obniżaniu cholesterolu i leczeniu miażdżycy naczyń krwionośnych MgNiezbędny do prawidłowej pracy mięśni i układu nerwowego (szcz stymulując pracę wit: B1, B2 i B6)Wpływa korz na układ sercowo-naczyniowy Zapobiega odkładaniu się Ca w postaci złogów np. w ukł moczowym W połączeniu z Ca działa uspokajająco, pomaga w zwalczaniu depresji SeWspólnie z wit E przeciwdziała starzeniu się tkanek, Łagodzi dolegliwości związane z menopauząJest dobrym antyoksydantem Jest ważny dla funkcj ukł odpornościowego oraz tarczycyWraz z innymi przeciwutl chroni serce przed dział wolnych rodników. Pomaga w walce z depresją, przemęczeniem i nadmierną nerwowością Cr:Trój: jest obecny w centrach akt wielu enzymów, ułatwia przenikanie glukozy z krwi do komórek, zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę, zmniejsza ryzyko zawału serca i rozwoju miażdżycy, obniża stężenie całk cholesterolu, Sześc: posiada zdolność penetracji błon kom i przedostawania się do wnętrza komórki gdzie ulega red , uwalniając przy tym elektrony, które uszkadzają błonę kom. Homeostaza glukozy:Stan sytości trwa do 4h po posiłku. wzrost poziomu glukozy, który pobudza wydzielanie insuliny z komórek B wysp trzustkowych, nast. wzmożona synteza glikogenu i białek, co zapobiega hiperglikemii. Stan między posiłkami trwa pomiędzy 4 a 12h po spożyciu posiłku, następuje: rozpad glikogenu zmag w wątrobie. Stan głodzenia Dzieli się na 2 etapy: Etap wstępny-po zuzyciu glikogenu między 12 a 16h po posiłku w wątrobie konieczne jest zapewnienie innych subst. Glukagon i kortyzol rozkładaja białka w mięśniach. Wyprod glukoza służy do zaopatrzenia mózgu. Etap późny- pojawia się po okresie głodzenia dł niż 16h. nastepuje zwolniony rozpad białek mięśni, gdyż w wyniku adaptacji mózg zużywa więcej ciał ketonowych niż glukozy. Cukrzyca wyw jest niedoborem lub spadkiem efekt dział insuliny. Prowadzi do wzrostu glukozy w osoczu-hiperglikemii. TYP I insulino zależna, spadek wydzielania insuliny przez trzustkę. Wyst najczęściej w okresie dzieciństwa lub dojrzewania 1:3000. Chorzy muszą w okresie choroby, albo przez całe życie otrzymywaćinsuliny. Początek choroby jest nagły. TYP II insulinoniezależna, spadek reakcji tkanek na dział insuliny, początkowo poziom we krwi jest wysoki, w miarę postępu choroby jej wydzielanie się obniża. Pojawia się najczęściej po 35r, dotyczy 80-90% chorych na cukrzycę. Red masy ciała i intensywne ćw fiz mogą przywrócić wrażliwość receptora insuliny. Met skutki cukrzycy : Podwyż poziom glukozy we krwi – hiperglikemiaRozpad węgl, białek, lipidów w celu zaopatrzenia tkanek obwodowych w glukozę i energięKwasica ketonowa Hipertriglicerydemia OdwodnienieW wątrobie powst lipoproteiny VLDL Powikłania cukrzycy: chor serca, obwodowych naczyń krwionośnych, udar. Nadwaga-zwięk masy ciała o 10% w odniesieniu do należnej masy ciała. Otyłość- 1 z gł przyczyn rozwoju cuk typu II. Pojawia się gdy podaż energii jest większa niż wydatek energ. Jest stanem nieprawidłowym o wieloczynnikowym podłożu. Oznacza masę ciała większą o 20% lub więcej od należnej masy ciała. ! otyłość olbrzymią uznaje się zwiększenie masy ciała o 30% lub więcej w odniesieniu do należnej masy ciała. Powikłania otyłości- zmiany miażdżycowe, niedokrwienna serca, nadciś, przewlekła choroba nerek, cukrzyca typu II, niektóre nowotwory. Przyczyny genetyczna, społ-ekonom, hormonalna, niski wydatek energ w dojrzewaniu Czynniki wpł na pobór energii: Nawyki żywienioweMetody obróbki żywności Problemy emocj Reklamy żywnościWiek i płećPredyspozycje genetyczneSkład ciała i gosp hormonalnaAf i umysłowa Wydatk energ org: Spoczynkowa przemiana materii 60-75%Efekt termiczny 10%AF 15-30%Reakcja org na zwiększoną podaż energii: Efekty krótkotrwałe np. termo geneza może zużyć do 10% zwiększonego spożycia energii oraz wzrost tempa metabolizmu- kolejne 10% zwiększonego spożycia energiiEfekt długotrwały np. dalsze zwiększone spożycie energii prowadzi do jej gromadzenia w postaci przyrostu masy ciała. Przyczyny powst nadwyżki energ:Mała AF-siedzący tryb życiaWysoka gęstość energ diety- styl diety zachodniej Niereg spożycie posiłkówNieświadome spożycie kalorii np. słodzone napoje, sucharki, pieczywo chrupkieSposób przyrządzania potraw –smażenieZaburzenia odżywieniaZespół gwałt objadaniaZespół jedzenia nocnegoSkł nadmiernej masy ciała:Tkanka tłuszczowa 75% wartość energ9000 kcal/kgTkanka beztłuszczowa 25% wartość energ 1000 kcal/ kg Woda 18,8%Białko 6,2%Przyczyny niedoż: Niewystarczające przyjmowanie pokarmów lub skł odżywczych Jadłowstręt Zaburzenia smaku Nudności i wymioty Trudności z połykanie i trawieniem Czynniki społ, ekon i psych Stany pooperacyjne, starzenie się org Zaburzenia trawienia i/lub wchł Zwiększone zapotrzebowanie na skł odżywcze w wyniku utraty i/lub katabolizmu Stany chorobowe: nowotwory, choroby płuc, serca, przewodu pokarm, wątroby, nerek, neurologiczne, zaburzenia odporności- hipermetabolizm Rodzaje niedoż: Białkowo-kaloryczne (nbk)Przewlekłe typu marasmus- ubytek masy ciała w wyniku niedostatecznej podaży białka, energii i innych skł odżywczych.Typu kwashiorkor- obniżenie poziomu albumin najczęściej spowodowany ostrą chorobą, urazem, operacjom zwłaszcza powikłanym zakażeniem oraz u chorych z otyłością nie otrzymujących odpowiedniej podaży białka i energii Typu mieszanego- zmniejszenie masy ciała i stęż albumin najczęściej w następstwie: ostrego rzutu choroby ostrego zapalenia trzustki, innych chorób przebiegających z zapaleniem otrzewnej.Anoreksja psychiczna związaną ze wzrostem ryzyka zachorowalności i śmiertelności, charak ją odmawianie przyjmowania pokarmów, Leczenie polega na restytucji ciała, prawidłowa dieta jest kluczowa dla procesu zdrowienia. Cechy : głęboki strach przed byciem otyłą, mimo utraty masy ciała, zaburzenia postrzegania własnego ciała, utrata min 25% począt masy ciała, brak miesiączki, dziwaczne zach żywieniowe, niska samoocena, stosowanie intensywnych ćw fizBulimia objadanie, po którym następuje prowokowanie wymiotów, oraz naużywaniu środków przeczyszczających Poczucie braku kontroli nad jedzeniem Powoduje zaburzenia równowagi elektrolit oraz choroby uzębienia ZaparciaMogą prowadzić do śmierci z powodu niedrożności jelitaDieta powinna zawierać zwiększone ilości błonnika i płynówMet leczenia żywieniowego: Żywienie dojelitowe- żywienie przez przewód pokarmowy z wyk diet przem prowadzi się doustnie lub za pomocą zgłębnika : przez nos, do żołądka, dwunastnicy, do pierwszej pętli jelita czczego, przez zatoki odżywcze. Żywienie pozajelitowe- polega na podaży wszystkich skład odżywczych drogą dożylnią, np. przez żyłę cent lub żyły obwodowe, gdy chory nie może odżywiać się drogą przewodu pokar. Metody zawierają: aminokwasy, glukozę, emulsje tłuszczowe, elektrolity, pierwiastki śladowe, wodę. Niedożywienie a inne funkcje org: Fcje umysłowe. Wzrasta wskaźnik niepokoju i depresji. Na pogorszenie czynności mózgu wpływają niedobory Wit. B1, B12,Ca, Mg, P.Czynność mięśni. zmniejsza się w wyniku niedożywienia, a stopn powraca do rozmiarów prawidł po powrocie do prawidł żywienia. Mikroflora ukł pokarm: Większość drobnoustrojów dostających się przez nos i usta nie pokonuje bariery kwaśnego śr. Żołądka. Tylko nieliczne mogą osiedlać się i rozwijać w jelitach. Żołądek(patogeny)- wydzielają enzym ureazę, uwalniający amoniak z białek pokarmowych, neutralizujący HCl.Przyczyniają się do powst wrzodów żołądka i 12cy. Przewód pokarmowyjelito noworodka jest jałoweW 2-dniach zostaje zasiedlany przez bakterieW dalszym etapie wzrostu kształtuje się skł mikrobiotyWyłącznie karmienie mlekiem matki sprzyja dominacji Bifidobacterium, natomiast żywienie preparatami mleko zastępczymi przyśpiesza namnożenie EnterobacteriumPo 2-latach mikroflora przewodu pokarm jest zbliżona do mikroflory człowieka dorosłegoU ludzi starszych z powodu mniejszego wydzielania kwasu żołądkowego dochodzi w obrębie żołądka i j cienkiegoFunkcje mikroflory : Rozkład niestrawionych skł pożywienia (rozkład błonnika z wytworzeniem gazów np. H2, CH4, CO2,związków o nieprzyjemnym zapachu, Część powstających związków jest wchłaniana i wykorzystywana jako źródło energii). Synteza witamin Ochrona przed patogenami Stymulowanie układu immunologicznego Choroby jednogenowe: Galaktozemia: 1:40 000 Zakłócony metabolizm cukrow wskutek niedoboru aktywności GALT odpowiadającej za przemiany galaktozy, obecnej głównie w mleku i przetworach mlecznych Grom galaktozy we krwi prowadzi do powiększenia wątroby, zaćmy i zahamowania rozwoju umysłowego u dzieciObjawy cofają się po wyeliminowaniu prod mlecznych z dietyFruktozemia : 1: 25 000 Zakłócony metabolizm węgl wskutek niedoboru akt odp za przemiany fruktozy, obecnej głównie w owocach, miodzie , sokach, produktach słodzonych sacharoząGrom fruktozy we krwi prowadzi do wymiotów, biegunki, zahamowania rozwoju psychoruchowego i fiz oraz uszkodzenia nerek i wątrobyCzęsto u osób cierpiących obserwuję się niechęć do słodkich pokarmów Objawy cofają się po wyeliminowaniu produktów zawierających fruktozę z dietyChoroba syropu klonowego 1: 180 000 wrodzoną wadą metabolizmu aminokwasów w wyniku zmniejszonej akt kompleksu enzymatycznegoNazwa od zapachu moczu, który przypomina syrop klonowyPrzy braku leczenia nastepują zmiany neurologiczneCel obniżenie stęż leucyny, izoleucyny i waliny w osoczuMukowiscydoza: 1: 2 500 Zakłócenie funk przewodu pokar przez niewydolność wewnwydzielniczą trzustki: gęsty śluz utrudnia trawienie i stanowi przeszkodzę w wchł jelitowym, zwłaszcza tłuszczów. Śluz w płucach utrudnia oddychanie i prowadzi do zakażeńW leczenie duże znaczenie ma dieta. Powinna być wysoka i bogato białkowa. Zwiększenie wynika z upośledzonego trawienia i wchł, strat z kałem, zwiększonego wysiłku przy funk życiowych. Choroby wielogenowe: Cukrzyca insulino zależna: Autoagresja prowadzi do niszczenia wysp Langerhansa w trzustce, wskutek czego trzustka nie wydziela insuliny reg przemiany glukozy w glikogen.Choroba niedokrwienna serca:Uszk receptora LDL oraz niedobór akt acetylotransferazy lecytyna-cholesterol. Wywołuje nadmierne okładanie się cholesterolu w krwioobiegu nawet przy umiar spożyciu tłuszczu Osteoporoza:Głębokie odwapnienie kości drastycznie zmniejszające ich wytrzym mech. 1 z przyczyn upośledzenie genów kodujących receptory wit D i estrogenu.Rola skł, wit i minerałów w stabilności genomu:Nieodp zbilansowana dieta może być przyczyna mutacji i aberracji chrom Skł diety poprzez wpływ na przemiany met, akt lub dezakt kancerogenów, procesy syntezy i naprawy DNA uważane są za kluczowe czynniki śr decydujące o stabilności genomuKwas foliowy jest niezbędny do syntezy dTMP w wyniku metylacji dUMPWit B6 i B12 mają podobne dział do kwasu foliowegoEfektem zaburzeń są wady cewy nerwowej płodu Wit E jest kluczowym antyoksydantem przeciwdział uszkodzeniom DNAWit C utrzymuje prawidłową strukturę DNA u palaczy tytoniu Karotenoidy wys spożycie przyczynia się do zmniejszonego wyst nowotworów i chorób ukł krążenia (z umiarem )Wskoceny wart odżywczej żywności:Uwzgl zawartość skł odżywczych, nie odżywczych oraz szkodliwych. Charakt zbilansowanie, strawność, biodostępność i wzajemne oddziaływania tych skład.Wsk jakości żywieniaWartości skł zbliżone do 1 określają produkty dobrze zbilansowane pod względem zawartości w produkcie danego skł w odniesieniu do energii. Wartość wyżej niż 1 oznacza nadmiar skł w stosunku do energii i na odwrót dla wartości poniżej 1Skł proporcji skł zalecanych do ogr $\mathbf{R}\mathbf{\text{RR}}\mathbf{= \ }\frac{\sum_{}^{}{\mathbf{\%\ }\mathbf{\text{zapot}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{sk}}\mathbf{l}\mathbf{\ }\mathbf{\text{zalecane}}\mathbf{\ /}\mathbf{6}}}{\sum_{}^{}{\mathbf{\%\ }\mathbf{\text{zalecania}}\mathbf{\ (}\mathbf{\text{zapot}}\mathbf{)}}\mathbf{\text{na}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{sk}}\mathbf{l}\mathbf{\ }\mathbf{\text{ogr}}\mathbf{\ /}\mathbf{5}}$Wart do 1 - produkty o wyrównanej zawartości skł zalecanych i ogr. A wyżej 1 oznacza przewagę zawartości skł zalecanych i na odwrót, poniżej 1 – ogr. Wsk proporcji energii do skł odżyw$\mathbf{C}\mathbf{\text{FN}}\mathbf{= \ }\frac{\mathbf{\text{ED}}\mathbf{\ (}\mathbf{\text{ilo}}\mathbf{sc}\mathbf{\ }\mathbf{\text{kalorii}}\mathbf{\ }\mathbf{w}\mathbf{\ }\mathbf{1}\mathbf{g}\mathbf{\ }\mathbf{\text{produktu}}\mathbf{)}}{\sum_{}^{}{\mathbf{\%}\frac{\mathbf{\text{DV}}}{\mathbf{13}}\mathbf{\ (}\mathbf{s}\mathbf{r}\mathbf{\ }\mathbf{\text{stpokrycia}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{zapot}}\mathbf{\ }\mathbf{\text{sk}}\mathbf{l}\mathbf{\ }\mathbf{\text{od}}\mathbf{z}\mathbf{w}\mathbf{\ }\mathbf{100}\mathbf{g}\mathbf{\ }\mathbf{\text{pr}}\mathbf{)}}}$Wsk proporcji skł odżywczych do energii$\mathbf{N}\mathbf{\text{NR}}\frac{\sum_{}^{}{\mathbf{\%\ }\mathbf{\text{RDA}}\mathbf{\ }\mathbf{2000}\mathbf{\text{kcal}}}}{\mathbf{14}}$suma % pokrycia dziennego zapot przez każdy z 14 skł odżywczych znajdujący się w ilości produktu spoż pokrywającego potrzeby energ 2000 kcal.Korzystne i niekorzystne skł odżywcze: Wsk Diety Śród MDS Grecki GMDS Wsk Zdrowotności Diety HDI Wsk Zdrowego JedzeniaHEI Wsk Jakości Diety DQI Zmodyf Jakości DietyDQIR Indeks glikem (GI) – wzrost stęż glukozy we krwi po spożyciu prod zawiero 50 g cukrów w porównaniu di glukozy (GI = 100)Ład glikem (GL) – iloczyn GI i zawartości cukrów przyswajalnych podzielony przez 100.Wsk sytości (SI ) – uwzgl nie tylko ilość i rodzaj zawartych cukrów, ale także metabolizm. Spożycie żywności – ilość zwyczajowo spożywanej żywności. Może dotyczyć 1os lub zbiorowości w różnym okresie czasu, np. na dzień, na rok.Badania spoż żywności:Tech oblicz:Bilans żywności Rachun Inwentarzowa Tecn rejestracyjne:Wagowo – rejestr Wagowa – jak wagonowo Zapis w miarach domowych Tech wywiadowcze: Ankietowa Wywiad 24- lub 48h Historia żywienia Częstość spożycia żywności Sposób żywienia – dostarcza info na temat jakie ilości i czego, jak często spożywa dana osoba lub zbiorowość w ujęciu dziennym, tyg lub miesięc. Bad sposobu żywienia – dostarczają info także o rozkł posiłków w ciągu dnia, war konsumpcji, przech i przyg żywności.Sposób żywienia – met jakościowe.Met ankietowa dotyczy sposobu żywienia grup, stosowana do badań populacyjnychMoże być prowadzona w formie wywiadu 24- lub 48hUkład pytań nie powinien sugerować odp Ankieter powinien zdobywać zaufanie respondentaMet pkt służy do sprawdzania prawidłowości jadłospisów tyg, dekadowych, itp., najczęściej w placówkach żywieniowychPo przydzieleniu odp liczby pkt jadłospisowi porównuje się je za skalą ocen i oceniania prawidłowość jadłospisuSposób żywienia – met ilościowe. info ilości podst produktów żywnościowych spoż przez badana gr lub osobę oraz o wydatkach na żywnośćMet inwentarzowa służy do oceny sposobu żywienia w rodzinie i polega na określeniu masy każdego produktu spoż przez 1 osobę w ciągu Met wagowa polega na ważeniu w okresie 7 dni (części jadalnych prod zużytych do przyg potraw; końcowej masy potraw; każdej potrawy spożytej przez członka rodziny; resztek talerzowych)Met ankietowo – wagowa ocenia sposób żywienia indywid i polega na zapisywaniu przez 14 dni spożywanej żywności wyrażonej w miarach domowychW tej metodzie, a także w pozostałych należy uwzgl posiłki spożywane poza domemMet chem – analit – ocena indywid sposobu żywienia polegająca na analizie chem duplikatów spożywanych posiłków z uwzględnieniem resztek talerzowych, jest stos kosztowna i pracochłonna, ale bardziej dokładna od pozostałych metodM szacunkowa stosowana gł w zakładach żywienia zbiorowego w systemie zamkniętym porównująca zużycie gr produktów z normami żywieniowymi w okresie do miesiącaSposób żywienia – met jakościowo – ilościowehistorii żywienia polega na wywiadzie z okresu 3-4 tyi na podst kwestionariusza, ilości podawane są w miarach domowych, a do weryfikacji wielkości porcji pomocne są albumy z różnymi wielkościami porcjibieżącego notowania polegająca na zapisywaniu w okresie 14 dni wszystkich produktów żywno i potraw spożytych przez 1 osobę w miarach domowych Stan odżywania – zespół parametrów orgczłowieka, które zależą od spożywania i wchłaniania żywności, a zatem od sposobu i jakości żywienia oraz fizjologicznej lub patologicznej odp org na określony sposób żywienia.Met badań stanu odżywiania: Wywiad badania lekarskie wywiad obejmuje ocenę historii żywienia, info o sytuacji społ krótką historię wyst chorób, do badań zalicza się ocenę podst rozm ciała (wys, masa, BMI, obwód tali, bioder, WHR), ocenę skł ciała Bad biometryczneBad biochemiczne – umożl obiektywną ocenę stanu odżywienia, ozn stężenia skł odż w surowicy krwi odzwierciedla krótkotrwale zmiany w stanie odżywienia, analiza zawartości skł odżywczych w erytrocytach lub tkankach lepiej charakt chroniczne niedobory Statystyka demograficzno – zdrowotnaSubst odżywcze dla skóry: W naskórku główna wytwarzaną subst jest kreatynaPomiędzy rogowaciejącym naskórkiem, a skórą właściwą znajduje się błona zbud z białek i kompleksów białkowo- węglWśród białek wyróżniono między innymi kolagen, należący do skleroprotein, zawierający znaczne ilości glicyny i prolinyWit B₁ jest niezbędna w zapobieganiu łojotoku, trądziku, świądu, pokrzywki, półpaśca Niedobór wit B₂ powoduje zmniejszenie elastyczności skóry, starczy wyglądNiedobór witaminy H powoduje stany zapalne skóryWit A sprawa, że skóra jest delikatna, gładka i nawilżonaWit C zapobiega trądzikowi, ułatwia gojenie się ran i stłuczeńWapń ma wł wygładzania skóry i nadaje jej miękkość, niedobór wywołuje skłonność do stanów zapalnych skóry i alergiiMiedź i żelazo poprawiają koloryt skóryDefekty skórne powiązane ze sp żywienia: Uszkodzenia skóry tj. pow zranienia, zadrapania, głębsze rany, miejsca po owrzodzeniach i liszajach goją się szybciej i pozostawiają mniejsze przebarwienia i blizny przy wł odżywieniu orgRozstępy Cellulitis Trądzik pospolity – nadmierne wydzielanie łoju i jednoczesne zatkanie ujść gruczołów łojowychTrądzik różowaty – wyst u kobiet w okresie menopauzy, na twarzy i szyi pojawia się siateczka rozszerzonych naczyń krwionośnych, powodująca różowe zabarwienie skóry, pojawiają się także krosty, grudki i martwica skóryStarzenie się skóry ZmarszczkiOdżywienie włosów Odżywienie paznokci Niedobór skład pokarmowych Niedobór Zn na świecie najczęściej wyst u dzieci poniżej 5 lat, niedobór jest przyczyną malarii, infekcji dróg oddechowych, chorób biegunkowychNiedobór wit A, najczęściej wyst u dzieci w wieku poniżej 5 lat i kobiet, jest przyczyna malarii, odry, chorób biegunkowych, umieralności poporodowej kobiet, chorób infekcyjnychNiedobory żelaza najczęściej występują u dzieci poniżej 5 roku życia i kobiet, powodują anemię, umieralność przedporodową i poporodową u kobiet, umiarkowane opóźnienia rozwoju psychicznego, malarięNiedowaga na świecie, wyst u dzieci w wieku poniżej 5 lat, jest przyczyną niedożywienia białkowo – energ, malarii, chorób biegunkowych, infekcji dolnych dróg oddechowych, odry, niskiej masy urodzNiskie spożycie warzyw i owoców na świecie powoduje udar mózgu, choroby niedokrwienne serca, nowotwory żołądka, ukł oddechowego, przełyku, jelita grubego.Mała AF – za próg małej AF przyjmuje się umiarkowana AF. jest przyczyna choroby niedokrwiennej serca, nowotworów jelita grubego, cukrzycy typu II, udaru mózgu, nowotworów sutka.Nadwaga i otyłość – nadwaga wyst u 14% ludności, a otyłość u 41 %, nadwaga najczęściej wyst u mężczyzn, a otyłość u kobiet. Są przyczynami cukrzycy typu II, nowotworów macicy, nadciś, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca, zmian zwyrodnieniowych stawów, nowotworów jelita grubego, nowotworów sutków. Nadwaga stanowi czynnik ryzyka wielu chorób, natomiast otyłość jest chorobą. Spożycie Na – w krajach, gdzie spożycie chlorku sodu jest wysokie nadciś tętnicze wyst znacznie częściej w porównaniu do krajów, gdzie spożycie jest średnie. Wys spożycie NaCl zwiększa prawdopod udaru mózgu, raka żołądka, osteoporozy.Hipercholesterolemia - podwyższone powyżej normy stężenie cholesterolu w osoczu krwi. Jest przyczyną udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca.Spożycie alkoholu na świecie – za bezpieczne spożycie uznaje się 150 ml/tyg. Nadmierna konsumpcja alkoholu lub długotrwała może prowadzić do marskości wątroby, nowotworów przełyku, wątroby, zabójstw, wypadków komun, zatruć, epilepsji, utonięć, udaru mózgu. BODŻCE WYBÓR ŻYWNOŚCIWewn Odczuwanie głodu, łaknieniaWłasne normy konsumpcyjne przyjęte w wyniku wychowaniaZewn – oddz marketingu żywnoś Opakowanie Cena DostępnośćSposób komunikowania o cenach produktu zachowań ŻYWIENIOWYCHFaza decyzji o zmianiePrzekazywanie rzetelnej wiedzyWiedza żywieniowa dostosowana do poziomu odbiorców, do kontekstu społ i matZalecenia żywieniowe nie mogą być formułowane ogólnie, np. zdrowo się odżywiajWzbudzanie osobistej motywacjiZagrożenie prezentowane na poziomie osobistym Wskazanie uwarunkowań dziedzicznych stanowiących realne zagrożenieW przypadku zagrożenia zdrowia odwoływanie się do strachuZachowania powiązane z systemem wartości i pozyt ocenianieZachętą może być wpływ na przyszły rozwój płodu w przypadku młodej kobietyRezultat swobodnego wyboru, zamiast zabraniać sobie jedzenia lepiej powiedzieć mogę jeść wszystko, ale nie wszystko przynosi korzyśćRealistyczne cele i wzorce zachowań, unikać prób jednoczesnych zmian zbyt wielu zachowań, zamiast stwierdzenia: zmniejszyć masę ciała, postanowić unikać podjadania między posiłkamiPostrzeganie przez pryzmat strat i pozytywnych emocji,Komunik perswazyjne Wspomagające dział gr odniesienia ułatwia zaangażowanie się w prozdrowotne działania, np. poprzez akcje szkolne typu ,,codziennie jabłko do drugiego dania”Faza wprowadzanie zmian w zachowaniuUmiejętność rozw sprzeczności Bazowanie na świadomości nieuchronności ponoszenia kosztów, np. nie możemy schudnąć nie doświadczając dyskomfortuKontrola otoczeniaDobieranie odpowiednich sytuacji w celu wywołania pożądanego zachowania lub uniknięcia niepożądanegoChcąc uniknąć spożywania słodyczy nie należy gromadzić ich w domu, omijać cukiernie, ograniczać spotkania w porze podwieczorkuTech samokontroliProwadzenie dziennika zachowań żywieniowychSama identyfikacja nieprawidłowego zachowania może przynieść pozyt rezultaty i ograniczenie jego postępowaniaSamonagradzanieWyznaczanie sobie nagrody za docelowe zachowanieNagrodą może być cokolwiek, co sprawia przyjemność, pod war, że nie jest to zachowanie, które chcemy wyeliminowaćWkalkulowanie porażkiNależy przygotować się na wypadek porażkiJedno potknięcie nie musi być całk załamaniem, nie przekreśla całk możliwości kontrolowania zachowaniaFaza utrwalania zachowańWsparcie społeczneOgr spożycia tłuszczów zwierzęcych czy soli może być znacznie skuteczniejsze, gdy w takie zachowanie zaangażowana jest cała rodzina i stwarza ona odpowiednie warunki do wdrażania zachowańROŚLINY PRZYPRZWOWE Bazylia pospolita:Zawiera olejki eteryczne garbniki, karotenoidy, flawonoidy, saponiny, sterole, minerały Poprawia trawienie, zapobiega wzdęciom, pobudza wydzielanie soków trawiennychBorówka brusznica:Zawiera kwas benzoesowy, A i C, antocyjany, pektyny, garbnikiMa właściwości moczopędne Rozmaryn lekarski:Zawiera olejki eteryczne, garbniki, flawonoidy, kwas rozmarynowy i kawowy, triterpeny, fitosteroleWykazuje działanie moczopędne, żółciopędne, stosowany w chorobach jelit, żołądka i dróg żółciowychPoziomka pospolita:Zawiera karotenoidy, antocyjany, kwas salicylowy, minerały (fosfor, żelazo, wapń, kobalt),B₁, B₂, B₆, C, K, PPWykazuje działanie odżywcze i wzmacniające ze względu na dużą ilość soli mineralnychPapryka ostra:Zawiera kapsaicynę, kapsydycynę, karotenoidy, flawony, witaminy A, B1, B2, C, E, K, PP, minerały saponinyPobudza wydzielanie śliny i soku żołądkowego, wzmaga perystaltykę jelit i pracę żołądkaSCJE WITPODOBNE P – rutyna i hesperydyna Ułatwiają wchłanianie i dział wit C Poprawiają stan tkanki łącznejWzmacniają stan naczyń krwionośnychWzmagają odporność na infekcje Q – ubichinon, koenzym QBierze udział w regulacji procesów oksydored w komórkachHamuje procesy miażdżycoweCholinaJest niezbędna do prawidłowego przebiegu przemian tłuszczów i transportu cholesterolu oraz do prawidł przekazywania impulsów nerwowychBierze udział w procesach krwiotwórczych, stymuluje odporność i wzrost organizmuJest substratem do wytwarzania neuroprzekaźnika, acetylocholiny B13 – kwas orotowyBierze udział w syntezie białek, ma wpływ na procesy krwiotwórcze i przemiany cholesteroluNSubst niezbędna do prawidłowej przemiany tłuszczów i węgl, zwiększa odporność organizmu i nasila procesy detoksykacyjne, poprawia funkcj wątroby, obniża poziom cholesterolu B15 – kwas pan gamowy Subst niezbędna do prawidłowej przemiany tłuszczów i węgl, reguluje udział substancji mineralnych w pracy mięśnia sercowego, poprawia dotlenienie tkanek, reguluje funkcje nadnerczy U – S-metylometioninaChroni błonę śluzową żołądka i jelit przed dział histaminy i zmniejsza możliwość występ owrzodzenia, niedobór tej wit jest jedną z przyczyn występ owrzodzeń błony śluzowejMa wpływ na wydzielanie soku żołądkowego i żółci H1 – kwas p-aminobenzoesowy Bierze udział w syntezie kwasu foliowego, a w konsekwencji w syntezie aminokwasów i kwasów nukleinowychMa korzystny wpływ na odporność i pracę centralnego ukł nerwowegoJest niezbędna do prawidł funkcj tarczycy, trzustki i nadnerczyBt – karnitynaBierze udział w przemianach kwasów tłuszczowych i nasila procesy przemiany materii, reguluje poziom cholesterolu HDLTransportuje kwasy tłuszczowe do mitochondriów w celu ich spalania i pozyskiwania energii, bez tej sub krążą i gromadzą się we krwi Pełni ważną rolę w hamowaniu stłuszczenia wątroby w przypadku reg spożywana alkoholuJest także pomocna w detoksykacji org Metabolizm alko etylowego Najważniejszym i najbardziej narażonym na toksyczne działanie produktów rozkładu alkoholu jest wątroba. Metabolizm alko etylowego: Bardzo toksyczny, jest przyczyną zatruć i chorób związanych z nadużywaniem alkoholu Szkodliwy tylko w bardzo wysokim stężeniu. Nieszkodliwe Spalanie alko etylowego:Wytw energii – 1g alko dostarcza 0,71 kcal, alko może pokryć 70% podst przemiany materii, nie jest to jednak pokarm – nie gromadzi się i nie jest wyk do odbudowy zużytych skłTypy spoż alkoholu :O niskim st szkodliwości Ryzykowne Szkodliwe Uzależnienie Odmienny metabolizm alkoholu u kobietIstnieją podst różnice w szybk absorpcji alkoholu w zależności od płci. Na spowolnienie wpływa przyjmowanie doustnych śr antykoncepcyjnych, Cykl menstruacyjny