PATENT, HISTORIA ORAZ SYSTEM PRZYZNAWANIA.

DEFINICJA PATENTU

W rozumieniu ustawy prawa własności przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000 r.:

Patent jest to prawo do wynalazku, (który jest nowy, posiada poziom wynalazczy i nadaje się do przemysłowego stosowania, bez względu na dziedzinę techniki), prawa ochronnego na wzór użytkowy, jak również prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.

Potocznie patent jest to dokument, który daje prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony czas, w sposób zarobkowy (przemysłowy, handlowy) na terytorium danego państwa lub państw, przyznane przez kompetentny organ państwowy, regionalny lub międzynarodowy.

HISTORIA PATENTU

Patenty i samo patentowanie ma dość długą historię. Pierwszych uregulowań prawnych można szukać już w XV wieku. W 1474 roku ustanowiono tzw. ustawę wenecką. Według niej twórca uzyskiwał 10-cio letnią ochronę na nowy i twórczy pomysł, dotyczący urządzenia, które nie było dotychczas wykonywane.

Nowożytnych źródeł prawa patentowego, prawa własności przemysłowej; szukać należy jednak w późniejszym okresie.

Bardzo bogatą tradycję w kwestii ustawodawstwa, ochrony patentowej mają Stany Zjednoczone. W roku 1790 uchwalono ustawę patentową (Patent Bill). Ustawa z 10.04 1790 r. przyznawała wynalazcy prawo do korzyści majątkowych z wynalazku (right of an inventor to profit from his invention).

W 1791 weszła w życie ustawa francuska.

W Polsce obowiązywały w czasie zaborów unormowania państw zaborczych w tym zakresie. Jednak już w 1918 na mocy dekretu tymczasowego z 13 grudnia 1918 roku powołano Urząd Patentowy Republiki Polskiej.

W chwili obecnej właściwą ustawą jest ustawa prawo własności przemysłowej opublikowana w Dzienniku Ustaw 2001.49.508, ustawa weszła w życie 22.08.2001.

Wraz z rozwojem techniki patenty zyskały ważną rolę prawną i ekonomiczną. W XIX wieku następuje również rozwój nauk przyrodniczych, następnie technicznych, co ma istotny wpływ na wynalazczość. Duże zmiany przyniosło wynalezienie silnika parowego przez Jamesa Watta w 1782 silnika parowego z rozprężaniem pary. Ernst Werner Siemens w 1866 wynalazł prądnicę elektryczną prądu stałego. Jego brat Friedrich w 1856 uzyskał patent na regenerator ciepła, który zyskał zastosowanie w piecach do wyrobu szkła. Swoje rozwiązania patentowali też bracia Wright.

Historia daje też przykłady kiedy przyznawano patenty na rozwiązania co do których istnieje wątpliwość co do ich pierwszeństwa w czasie. Problematyczne jest też to iż w przypadku wynalazków może zajść sytuacja kiedy dwie lub więcej osób dokona odkrycia autonomicznie. Pierwszeństwo niektórych odkryć, wynalazków budzi liczne kontrowersje. Te same pomysły czy idee mogą być odkryte przez różne osoby. Na przykład Gottfried Leibniz niezależnie od Newtona stworzył rachunek różniczkowy (w tym miejscu warto zauważyć iż metod matematycznych nie patentuje się). Rosjanin Aleksander Popow wynalazł radio niemal równolegle z Marconim. Według znalezionych ostatnio dokumentów Aleksander Graham Bell (słynny wynalazca telefonu) został uprzedzony o 13 lat przez Niemca Johana Philippa Reisa. Sytuacja wygląda jeszcze ciekawiej bo przed Reisem był ktoś jeszcze - Włoch Antonio Meucci. [5] Podobnie mówi się też o wynalazku Samuela Finleya Morse'a, wynalazcy telegrafu (wynalezionego w 1837), przed którym podobno dokonało tego kilka osób.

Warto przyjrzeć się aspektom prawnym patentowania. Właściwym aktem na gruncie prawa polskiego jest wspomniana ustawa prawo własności przemysłowej. Przedmiotem ochrony patentowej jest wynalazek. Artykuł 24 p.w.p wskazuje na cechy jakie winien posiadać wynalazek by mógł uzyskać ochronę patentową. Wymienia się:

1) wynalazek ma być nowy

2) ma posiadać poziom wynalazczy

3)nadaje się do przemysłowego stosowania bez względu na dziedzinę techniki.

Wynalazek musi posiadać każdą z trzech wymienionych cech: nowość, poziom wynalazczy i przemysłowe zastosowanie. Muszą one wystąpić łącznie, kumulatywnie. Dodatkowo warto zauważyć iż zgodnie z Art. 29 ust. 1 p.w.p patentu nie udziela się na:

1. wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami; nie uważa się za sprzeczne z porządkiem publicznym korzystanie z wynalazku tylko dlatego, że jest zabroniony przez prawo,

2. odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt; przepis ten nie ma zastosowania do mikrobiologicznych sposobów hodowli ani do wytworów uzyskiwanych takimi sposobami,

3. sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach; przepis ten nie dotyczy produktów, a w szczególności substancji lub mieszanin stosowanych w diagnostyce lub leczeniu." Natomiast zgodnie z Art.| 28 p.w.p za wynalazki nie uważa się:

   1. odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych,

   2. wytworów o charakterze jedynie estetycznym,

   3. planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier,

   4. wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki,

   5. programów do maszyn cyfrowych,

   6. przedstawienia informacji.

Procedura zgłoszenia wynalazków w prawie polskim

Postępowanie przed Urzędem Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej wywołane zgłoszeniem wynalazku prowadzone w celu uzyskania patentu zostało uregulowane przepisami:

1. ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej
   (t. j. Dz. U. z 2003 r. nr 119 poz. 1117 ze zm.) w art. 31-55,

2. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2001 r. w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych (Dz. U. z 2001 r. nr 90, poz. 1000 ze zm.),

3. rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 września 2001 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych (Dz. U. Nr 102, poz. 1119),

4. rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 maja 2008 r. w sprawie dokonywania zgłoszeń wynalazków, produktów leczniczych i produktów ochrony roślin, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz prowadzenia korespondencji w postaci elektronicznej (Dz. U. Nr 89, poz. 540).

Postępowanie w przedmiocie udzielenia patentu toczy się w formie pisemnej i można je podzielić na następujące etapy:

1. procedurę składania dokumentacji zgłoszeniowej,

2. procedurę badawczą.

. Procedura składania dokumentacji zgłoszeniowej

Uzyskanie patentu jest poprzedzone przygotowaniem i złożeniem przez zgłaszającego odpowiednio przygotowanej dokumentacji zgłoszeniowej.

Zgłoszenie wynalazku w celu uzyskania patentu powinno obejmować:

1. podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie patentu,

2. opis wynalazku ujawniający jego istotę, w trzech egzemplarzach,

3. zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe, w trzech egzemplarzach,

4. skrót opisu, w dwóch egzemplarzach,

5. rysunki, jeżeli są one niezbędne do zrozumienia wynalazku, w trzech egzemplarzach.

. Podanie

W podaniu zamieszcza się:

1. nazwisko i imię albo nazwę, adres zamieszkania albo siedzibę zgłaszającego oraz nr identyfikacji podatkowej NIP wraz ze wskazaniem nr PESEL albo nr identyfikacyjnym REGON, o ile podmiot zgłaszający je posiada,

2. nazwisko i imię wraz z adresem pełnomocnika, o ile podmiot zgłaszający działa przez pełnomocnika (dokument pełnomocnictwa podlega opłacie skarbowej w wysokości 17 zł),

3. wniosek o udzielenie patentu wraz z podaniem tytułu wynalazku,

4. oświadczenie o korzystaniu z pierwszeństwa (przez podanie daty i kraju pierwszego zgłoszenia lub wystawienia wynalazku na wystawie np. podczas EXPO 2000),

5. nazwisko, imię oraz adres twórcy wynalazku,

6. jeżeli podmiot zgłaszający nie jest twórcą wynalazku, należy wskazać podstawę prawa do patentu (np. zgłaszającym jest pracodawca, któremu przysługuje prawo do wynalazku dokonanego w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków wynikających ze stosunku pracy),

7. spis załączonych dokumentów,

8. datę i podpis zgłaszającego lub pełnomocnika, w przypadku jego ustanowienia.

Opis wynalazku

Opis wynalazku powinien ujawniać jego istotę i służyć pomocniczo do interpretacji zastrzeżeń patentowych. Wystarczająco precyzyjny i jasno sformułowany opis przyspiesza postępowanie patentowe.

Opis wynalazku składa się z:

1. tytułu wynalazku,

2. określenia dziedziny techniki,

3. określenia stanu techniki znanego zgłaszającemu,

4. określenia istoty wynalazku,

5. wskazania przynajmniej jednego przykładu zastosowania wynalazku.

Ponadto w opisie można wskazać korzystne skutki zastosowania wynalazku jak i szczegółowo opisać działanie wynalazku, jeżeli nie wynika ono jasno z wcześniejszych części opisu patentowego.

2.1.3. Zastrzeżenia patentowe

Zastrzeżenia patentowe to najważniejszy element dokumentacji zgłoszeniowej. Treść zastrzeżeń patentowych wyznacza bowiem granice przyznanej patentem ochrony na wynalazek. Precyzyjnie i jasno określone zastrzeżenia patentowe umożliwiają, w przypadku uzyskania patentu, określenie granic ochrony danego rozwiązania na gruncie prawa własności przemysłowej. Zastrzeżenia patentowe powinny wskazywać na cechy charakterystyczne wynalazku.

Ważne: Nawet najbardziej spektakularny wynalazek, jeżeli jego istota została określona błędnie przy pomocy zastrzeżeń patentowych, nie uzyska ochrony patentowej lub uzyska ją w węższym zakresie, niż chciałby tego zgłaszający.

Zastrzeżenia patentowe dzielą się na zastrzeżenia niezależne, które określają podstawowe i nieodłączne cechy charakterystyczne wynalazku, oraz zastrzeżenia zależne, które stanowią przedstawienie wariantów wynalazku lub uzupełnienie cech charakterystycznych wynalazku określonych w zastrzeżeniach niezależnych lub innych zastrzeżeniach zależnych.

Zarówno zastrzeżenia niezależne, jak i zastrzeżenia zależne muszą być sformułowane w jednym zdaniu, w którym wyróżnia się część nieznamienną oraz część znamienną. Część nieznamienna rozpoczyna się od tytułu określającego przedmiot wynalazku zastrzeganego danym zastrzeżeniem oraz powinna podawać zespół cech technicznych niezbędnych do określenia przedmiotu wynalazku. Część znamienna, po słowach „znamienny tym” powinna wskazywać na te cechy techniczne, jakie wynalazek dodaje do znanego stanu techniki. Połączenie części nieznamiennej i znamiennej wyznacza zakres ochrony zgłoszonego wynalazku.

2.1.4. Skrót opisu

Skrót opisu służy jedynie streszczeniu pełnego opisu zgłaszanego wynalazku oraz jego umieszczeniu w „Biuletynie Urzędu Patentowego RP”. Skrócony opis zgłaszanego wynalazku powinien się ograniczać do przytoczenia tylko najważniejszych cech rozwiązania. Publikacja skrótu opisu następuje niezwłocznie po upływie 18 miesięcy od daty zgłoszenia.

. Rysunek

Wykorzystanie rysunku do opisu zgłaszanego wynalazku umożliwia lepsze zrozumienie jego istoty czy sposobu działania. Wykonane rysunki powinny być czytelne, nakreślone czarnym kolorem, arkusze ponumerowane bez żadnych dodatkowych opisów na rysunkach. Dopuszczalne jest natomiast umieszczanie na rysunku pojedynczych wyrazów, np. „woda”, „para” – gdy są one niezbędne do prawidłowego zrozumienia rysunku.

2.2. Procedura badawcza

2.2.1. Badanie stanu techniki

Złożenie w Urzędzie Patentowym dokumentacji patentowej wraz z wnioskiem o udzielenie patentu rozpoczyna postępowanie w przedmiocie przyznania patentu.

Patent zostanie przyznany wynalazkowi, który posiada zdolność patentową. Urząd Patentowy jest zatem zobligowany do przeprowadzenia badania i stwierdzenia, czy dany wynalazek, zgodnie z opisem, zastrzeżeniami i rysunkiem, składającymi się na dokumentację zgłoszeniową, może być wynalazkiem chronionym na gruncie prawa własności przemysłowej. Wynik badania jest zatem ściśle powiązany z treścią dokumentacji zgłoszeniowej oraz jego kompletnością.

Wstępne badanie zdolności patentowej wynalazku jest dokonywane na podstawie załączonego do dokumentacji zgłoszeniowej opisu danego rozwiązania o charakterze technicznym. Jeżeli z opisu wynika, że dotyczy on wynalazku, a analiza zastrzeżeń patentowych umożliwi dokonanie dalszej oceny spełnienia warunków zdolności patentowej, Urząd Patentowy RP sporządzi sprawozdanie o stanie techniki.

Ważne: Zanim sprawozdanie o stanie techniki zostanie wykonane, Urząd Patentowy RP dokonuje zaszeregowania przedstawionego wynalazku do określonej klasy Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej. Czynność ta umożliwia ograniczenie zakresu stanu techniki, który będzie badany dla potrzeb ustalenia nowości i poziomu wynalazczego zgłoszonego wynalazku.

Sprawozdanie o stanie techniki zawiera wykaz publikacji z określonej dziedziny techniki, do której zaszeregowany został dany wynalazek. Celem sporządzonego wykazu publikacji jest określenie zakresu dokonywanego poszukiwania a także umożliwienie zgłaszającemu dokonania oceny szans na uzyskanie patentu. Po ogłoszeniu sprawozdania
o stanie techniki zgłaszający ma bowiem możliwość zrezygnowania ze starań o uzyskanie prawa wyłącznego z patentu i nieponoszenia związanych z tym kosztów.

Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą zgłoszenia wynalazku zostało udostępnione do wiadomości powszechnej poprzez:

1. pisemny lub ustny opis (np. w formie publikacji książkowej),

2. stosowanie (np. używanie wynalazku w kampanii reklamowej),

3. wystawienie,

4. publikację informacji zawartych w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego pierwszeństwa, nieudostępnione do wiadomości powszechnej, pod warunkiem ich zgłoszenia w sposób określony prawem,

5. ujawnienie w inny sposób.

Ważne: Stan techniki nie obejmuje zatem rozwiązań technicznych, które z jakichś powodów nie zostały udostępnione do wiadomości powszechnej. Możliwa jest zatem sytuacja, w której zgłoszony wynalazek nie jest nowy (ponieważ ktoś go już wcześniej „odkrył”), ale uzyska ochronę patentową z uwagi na niezgłoszone wcześniej inne rozwiązanie identyczne.
Taka sytuacja miała miejsc np. przy wynalezieniu telegrafu.

Po zakończeniu poszukiwań w stanie techniki Urząd Patentowy RP sporządza sprawozdanie,
na podstawie którego zostanie zbadana nowość i poziom wynalazczy zgłoszonego wynalazku. Sprawozdanie będzie obejmowało wykaz publikacji z danej dziedziny techniki.

Ważne: Sprawozdanie nie będzie się ograniczało wyłącznie do publikacji w języku polskim,
ale również do innych języków, np. angielskim czy niemieckim. Urząd Patentowy RP bada bowiem stan techniki światowej, a nie jedynie ograniczonej do terytorium Polski.

2.2.2. Przed badaniem merytorycznym

Zanim Urząd Patentowy RP rozpocznie szczegółowe badanie zgłoszonego wynalazku, w celu ustalenie posiadania przez niego zdolności patentowej, podejmowane są jeszcze następujące czynności:

1. ponowne sprawdzenie wymogów formalnych,

2. sprawdzenie zastrzeżeń patentowych,

3. analiza treści zgłoszenia,

4. ocena jednolitości zgłoszonego wynalazku,

5. sprawdzenie uprzedniego pierwszeństwa,

6. ostateczna klasyfikacja.

Badanie merytoryczne

Po dokonaniu wcześniej wymienionych czynności Urząd Patentowy dokonuje badania zdolności patentowej wynalazku na tle ustalonego na dzień badania stanu techniki.

W pierwszej kolejności badana jest nowość wynalazku, czyli jego pionierski charakter na tle wynalazków i rozwiązań dotychczasowych. Patent może zostać udzielony również
na wynalazek, który nie jest nowy, ale w zgłoszeniu został określony nowy, nieodkryty jeszcze, sposób jego zastosowania.

W drugiej kolejności badany jest poziom wynalazczy. Jeżeli wynalazek, chociażby nowy,
jest zbyt banalny, tzn. wynika oczywiście z aktualnego stanu techniki, ochrona patentowa nie zostanie udzielona.

Wynalazek powinien jeszcze spełnić wymóg przemysłowej stosowalności. Wynalazek jest uważany za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa.

2.2.3.1. Decyzja o udzieleniu patentu

Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu patentu, jeżeli nie stwierdzi braku ustawowych warunków jego uzyskania. Decyzja jest wydawana w trybie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Jeżeli decyzja jest odmowna, powinna także zawierać uzasadnienie. Treść uzasadnienia umożliwia bowiem dokonanie oceny toku podejmowania decyzji przez Urząd Patentowy i wnoszenia ewentualnego wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Ważne: Przyznanie patentu na wynalazek dotyczący sposobu wytwarzania obejmuje ochroną także wytwory uzyskane bezpośrednio tym sposobem.

2.2.3.2. Czas trwania patentu

Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym.

http://www.uprp.pl/czym-jest-patent-na-wynalazek-i-prawo-ochronne-na-wzor-uzytkowy/Lead05,150,1696,4,index,pl,text/

http://www.haksior.com/patent-czyli-co-aspekty-historyczne-ekonomiczne-prawne-221.html