„Antygona” - Sofokles
Sofokles żył w latach 496 – 406 p.n.e. Napisał ponad 120 dramatów. Antygona została po raz pierwszy wystawiona około 442 roku p.n.e.
Do naszych czasów dochowało się tylko siedem sztuk Sofoklesa , m.in.: „Antygona”, „Król Edyp” i „Elektra”. Tragedie Sofoklesa stanowią klasyczny wzór sztuki dramatycznej, wywarły wielki wpływ na późniejszą literaturę, wielokrotnie były naśladowane.
Akcja toczy się w legendarnej przeszłości, w Tebach przed pałacem królewskim. Tragedia rozpoczyna się przed świtem. Nawiązuje do mitu o Labdakidach, zatem i lokuje się w czasie mitycznym, mitycznej przestrzeni. Nie należy jej odnosić do żadnych konkretnych warunków, określonego czasu i środowiska.
Labdakos był synem Polidora i Nykteis. Zapoczątkował ród Labdakidów, jego synem był Lajos. Jako król prowadził wojnę z Atenami.
Lajosowi wyrocznia delficka przepowiedziała, że zabije go własny syn, który poślubi swą matkę. Gdy zatem Lajosowi i Jokaście narodził się syn, ojciec kazał go porzucić w górskim pustkowiu. Jednak sługi ulitowali się nad malcem. Przekazali go Polibos i Merope i nadali mu imię Edyp.
Edyp, chcąc się rozwiać wątpliwości co do jego pochodzenia, udał się do wyroczni, która mu powiedziała że zabije ojca i poślubi matkę. Postanowił nie wracać do swego rodzinnego kraju, więc wędrował po Grecji. W górach spotkał Lajosa, pokłócił się z nim i zabił. Wypełniła się pierwsza część wyroczni.
Następnie Edyp uwolnił Teby od Sfinksa, za co otrzymał nagrodę w postaci ręki królowej Jokasty, czyli poślubił swoją matkę. Rządził szczęśliwie, miał czworo dzieci: Eteoklesa, Polinejkesa, Antygonę i Ismenę. Jednak podczas zarazy wyrocznia powiedziała mu, że to kara za przebywanie w mieście zabójcy Lajosa. Edyp domyślił się strasznej prawdy. Gdy wyszła ona na jaw, Jokasta popełniła samobójstwo a Edyp wydłubał sobie oczy po czym prowadzony przez Antygonę na tułaczkę zmarł w Kolonos.
Bracia walczyli o władzę. Antygona wróciła do Teb. Wygnany Polnejkes poślubił córkę króla Argos, namówił władcę do wyruszenia przeciw Tebom. Szturm odparto, ale w boju polegli obaj synowie Edypa. Władcą Teb został Kreon.
Chór pełni w tragedii głównie funkcję kompozycyjną. Liryczne pieśni są przerywnikami pomiędzy epejsodionami i uprawdopodobniają bieg czasu. Stanowią też komentarz do wydarzeń, ocenę sytuacji i bohaterów.
Tragedia odnosi się do uniwersalnych, ogólnoludzkich i ponadczasowych problemach. Mówi o miłości, uczuciu i obowiązku, rozpaczy po stracie najbliższych, szacunku dla zmarłych. Również o państwie, walce o władzę, zderzeniu interesów jednostki z dobrem państwa, zagadnieniu zdrady.
Motyw Antygony możemy wykorzystać w tematach:
Świadomy wybór śmierci
Prawa ziemskie i prawa boskie
Konflikt rodzinny
Odważne postępowanie
Życie bohaterów skazane na fatum
Rodzaj literacki: dramat
Gatunek literacki: tragedia
„Antygona” jest tragedią stanowiącą znakomity przykład budowy tego antycznego gatunku. Utwór jest dziełem zwartym, krótkim, ograniczonym do tego, co rzeczywiście było ważne.
Antyczne dramaty wywodzą się z uroczystości, obrzędów religijnych i procesji towarzyszących świętom ku czci Dionizosa, boga narodzin i śmierci, urodzajów i beztroski. Pierwszego aktora wprowadzono w VI wieku p.n.e., Ajschylos wprowadził trzeciego. Sofokles był wielkim reformatorem ówczesnego teatru. Wprowadził trzeciego aktora, powiększył chór z 12 do 15 osób oraz posługiwał się malowanymi dekoracjami scenicznymi.
Podstawową kategorią estetyczną jest w tym dramacie tragizm, uwikłanie bohaterów w niemożliwie do rozwiązania konflikty, które zawsze kończą się nieszczęściem, nieuchronną katastrofą. Tragizm pojawia się w różnych kontekstach, ma różne znaczenia i pełni różne funkcję.
Tragedia grecka ma określoną budowę. Jej części to:
-Prolog - wprowadzenie do akcji
-Parodos – pieśń wejściowa chóru
-Epejsodia – sceny z udziałem aktorów
-Stasima – pieśni chóru
-Eksodos – końcowa pieśń chóru
| Samolot myśliwski La-5 - 1962 |
|---|
Parowóz Pt-47 - 1959 |
|---|