Prace przygotowawcze do malowania

Przygotowanie pomieszczeń

Przed przystąpieniem do robot malarskich z po­mieszczeń powinny być sprzątnięte resztki ma­teriałów, sprzęty itp.

Elementy już wykonane, jak podłogi, balustra­dy, armatura łazienkowa itp,₊ powinny być za­bezpieczone przed zachlapaniem farbami.

Przygotowanie powierzchni nowych tynków

Nowe tynki wymagają okresu dojrzewania (na­wet do 6 tygodni, choć czas ten zalety od ro­dzaju tynku i farby, jaka będzie użyta) \ dopiero potem można przystąpić do następnych czyn­ności.

Powierzchnie nowych tynków należy przetrzeć drewnianym klockiem w celu usunięcia grudek zaprawy i zachlapać ą następnie powierzchnię tynku odkurzyć.

Przed malowaniem dokładnie przegląda się wszystkie ściany {również działowe), zwłaszcza przy ościeżnicach drzwi i okien, w celu odnale­zienia miejsc spękań. Ewentualne szczeliny wy­pełnia się elastyczną masą akrylową. Nic należy stosować do tego celu mas silikonowych, po­nieważ w zasadzie nic dają się one pomalować. Drobne odpryski i pęknięcia tynków należy wy­pełnić gładzią tynkową.

Powszechnie stosowane kiedyś tzw. białkowa­nie, czyli pokrywanie tynków roztworem wap­na, jest poważnym błędem technologicznym. Warstwa wapna nie jest spoista i po malowa­niu farba łatwo ulega ¿łuszczeniu.

Obecnie roz-

wiązaniem zalecanym przez producentów farb jest zagruntowanie tynku specjalną farbą emul­syjną do gruntowania, która dodatkowo wygła­dza lynk i zmniejsza chłonność podłoża, co pozwala w niektórych przypadkach poprzestać na jednej warstwie farby nawierzchniowej. No­wy tynk można również pomalować rozcień­czoną farbą emulsyjną jako warstwą gruntową i po wyschnięciu nanieść ] lub 2 warstwy far­by w^r zależności od jakości powłoki tynkarskiej i farby.

Nowe tynki gipsowe należy najpierw zaimpre­gnować specjalnymi bezbarwnymi preparatami na bazie akrylu, a następnie pomalować jedną warstwą farby emulsyjnej do gruntowania l jed­ną lub dwiema warstwami farby emulsyjnej na­wierzchniowej. Do gruntowania można również użyć rozcieńczonej farby przeznaczonej do ma­lowania ścian, lecz jest to rozwiązanie mniej korzystne pod względem ekonomicznym i este­tycznym.

Tynki gipsowe powinny dojrzewać, ale okres (es może być krótszy niż przy tynkach tradycyj­nych. Warunkiem przystąpienia do gruntowania jest, aby Jciana była sucha i jednolita na całej powierzchni. Podłoże przygotowane do malo­wania powinno ponadto być gładkie, równe, po­zbawione pyłu, kurzu I innych zanieczyszczeń.

Przy malowaniu kolorami słabo kryjącymi jest zalecane położenie pierwszej warstwy białej, wówczas łatwiej jest uzyskać jednolitą bawę.

Ważne jest również, aby podłoże było jedna­kowo gładkje, gdyż w przeciwnym razie kolor może nie być jednorodny.

Przygotowanie powierzchni starych tynków

Jeśli stara powłoka farby jest stosunkowo cienka i dobrze trzyma się tynku, przygotowanie po­wierzchni ogranicza się do oczyszczenia ściany

z kurzu, usunięcia niepotrzebnych gwoździ, ha­ków itp, oraz uzupełnienia ubytków tynku masa szpachlową, a drobnych pęknięć elastyczną ma* są akrylową. Jeśli pomieszczenie było poprzed­nio malowane farbą klejową iub warstwa farby na ścianie jest zbyt gruba, należy ją bezwzględ­nie usunąć.

Powierzchnie przeznaczone do malowania far- bami klejowymi gruntuje się 1-^-2.5-proc. roz­tworem wodnym mydła szarego. Ściany, z któ­rych usunięto tapetę łub farbę, należy wygładzić najpierw szpachlą tynkarską, a potem wymalo­wać tak jak nowy tynk.

Wygładzać ściany masami szpachlowymi gipso- wo-akrylowymi można wyłącznie w pomiesz­czeniach nieulegąjących zawilgoceniu i prze­marzaniu.

Ściany malowane farbą olejną najlepiej jest przetrzeć papierem ściernym i odkurzyć, a na­stępnie nanieść nową warstwę farby. Jeżeli na ścianę pomalowaną farbą olejną ma być nanie­siona farba emulsyjna, farbę olejną należy usu­nąć za pomocą dostępnych na rynku prepara­tów do usuwania farb olejnych, co zapobiegnie zniszczeniu powierzchni tynku.

W pomieszczeniach zawilgoconych, źle izolo­wanych, źle wentylowanych i przemarzających dość często na malowanych ścianach pojawiają się wykwity pleśni (czerniejąca farba) niedają- ce się zamalować. Wkrótce po malowaniu po­jawiają się na nowo i są baidzo szkodliwe dla osób przebywających w tych pomieszczeniach.

Pierwszą czynnością w takim przypadku jest usunięcie źródła wilgoci. Należy sprawdzić stan izolacji przeciwwilgociowych murów, przemar­zające ściany ocieplić, a niekiedy dokonać na­wet zmian w systemie wentylacji obiektu. Na­stępnie trzeba zniszczyć grzyb w miejscu jego występowania.

Jeśli zainfekowane powierzchnie są już su­che, zeskrobuje się wszystkie warstwy fartiy aż do tynku, następnie powierzchnię pokrywa się Środkiem impregnującym przeciwgrzy bieżnym (preparat musi mieć atest do stosowania we­wnątrz pomieszczeń). Stosując impregnat, nale­ży przestrzegać ściśle instrukcji użycia. Następ­nie uzupełnia się brała tynku i tak przygotowaną powierzchnię maluje specjalnymi farbami bio- odpomymi, zawierającymi specjalne, nieszko­dliwe dla ludzi środki niedopuszczające do mz-

woju pleśni i innych mikroorganizmów, Są one nieznacznie droższe od zwykłych farb emulsyj­nych, ale w sposób zdecydowany zmniejszają zagrożenie biologiczne.

Przygotowanie powierzchni drewnianych

Właściwe i staranne przygotowanie podłoża drewnianego do malowania jest warunkiem uzy­skania powłok lakierowych dobrej jakoścL ma wpływ na zmniejszenie zużycia materiałów ma­larskich i pracochłonności prac wykończenio­wych.

Powierzchnia drewna przeznaczona do malowania powinna być równa i gładka* pozba­wiona zanieczyszczeń (kurzu, pyłu, ziemi, kory, zatłuszczeń itp.), plam, starych łuszczących się powłok, pęcherzy żywicy. Wilgotność drewna powinna wynosić maksymalnie 10-^15%.

Farby zastosowane do malowania powierzch­ni drewnianych muszą dawać powłoki trwałe i odporne na ścieranie, działanie substancji che- micznych organicznych i nieorganicznych, kon­takt z wodą i wilgocią, promieniowanie ul­trafioletowe, uszkodzenia mechaniczne itp. Nie wszystkie produkty dostępne na rynku odzna­czają się odpowiednio wysoką jakością, zapew­niającą długotrwałą eksploatację bez widoczne­go pogorszenia estetyki, z jednoczesną możli­wością zmycia zabrudzeń powstałych w trakcie użytkowania, dlatego należy wybierać wyroby znanych producentów.

Pierwszą czynnością przy malowaniu „świe­żego" (niemalowanego wcześniej) drewna jest usunięcie żywicy przez jej zeskrobanie oraz zmycie powierzchni drewna specjalnymi roz­tworami, np. rozpuszczalnikami, a następnie impregnacja, czyli zabezpieczenie środkiem owado- i grzybobójczym.

Najodpowiedniejsze do tego celu są głęboko penetrujące preparaty na bazie benzyny lako­wej lub impregnaty wodorozcieńczalne. Nale­ży wybierać impregnaty posiadające atest do­puszczający do użytkowania wewnątrz budyn­ków i używać je w pomieszczeniach wentylo­wanych, zgodnie z instrukcją podaną przez pro­ducenta. Po całkowitym wyschnięciu impregna­tu powierzchnię drewna przeciera się papierem ściernym o numerze 80-r 100.

Następnie wszelkie ubytki i pory drewna uzu­pełnia się specjalną szpachlówką. którą po wy­schnięciu szlifuje się papierem ściernym. Ko­lejną czynnością jest zagruntowanie malowanH

powierzchni farbą do gruntowania, a po jej wy­schnięciu nałożenie jednej lub dwóch warstw farby kryjącej.

Powierzchnie narażone na bezpośrednie dzia­łanie promieni słonecznych wymagają niekie­dy nawet 3-M-krotnego malowania (zależnie od rodzaju farby). Jeżeli zależy nam na zachowa­niu na malowanej powierzchni rysunku słojów drewna_t można zastosować lakiery’ bezbarwne lub koloryzujące.

Ze względu na zawarte w farbach gruntujących szkodliwe dla zdrowia metale ciężkie i w^r zasa­dzie niewielką skuteczność takiej powłoki moż­na w zamian bezpośrednio dwu- lub trzyfcrot* nie malować nowe elementy farbami akrylowy­mi lub na bazie żywic alkidowych.

Farby akrylowe odpowiedniej jakości nie wy­dzielają uciążliwych zapachów, schną stosunko­wo szybko, są rozcieńczane wodą i łatwo czyści się z nich ręce i narzędzia. Farby rozcieńczane wodą z reguły są mniej trwałe od tradycyjnych. Należy również pamiętać, że odznaczają się one mniejszym stopniem połysku.

Wszystkie preparaty przed rozpoczęciem ma­lowania oraz w jego trakcie trzeba dokładnie mieszać, dzięki czemu uda się zachować taką samą barwę całej malowanej powierzchni. Ko­lejne warstwy należy nanosić po upływie poda­nego przez producenta czasu.

Jeśli powierzchnia drewniana była już malowa­na (maksymalnie 2^-3 razy) przy użyciu farb wysokiej jakości, nie ma złuszczeń i pęknięć, to renowacja jest czynnością stosunkowo pro­stą. Wystarczy przetrzeć starą powłokę papie­rem ściernym, odkurzyć powierzchnię i nanieść jedną lub dwie warstwy nowej farby.

Jeżeli powierzchnia drewniana była malowana większą ilość razy_T konieczne staje się usunięcie dotychczas naniesionych warstw farby. Można tego dokonać za pomocą opa!arki_t urządzenia działającego na zasadzie suszarki do włosów, jednak o znacznie większej mocy i strumieniu powietrza bardzo gorącym. Opal arki nie należy stosować do elementów z płyt wiórowych*

Stare powłoki można też usuwać przy użyciu preparatów chemicznych (pokryta preparatem powłoka olejna pęcznieje i jest łatwa do usu­nięcia np, metalową szpachelką} lub szlifierki mechanicznej (uwaga: przy szlifowaniu starej powłoki mogą uwalniać się szkodliwe związki

chemiczne, w postaci pylu_t należy więc podczas tych prac używać maski przeciwpyłowej). Po dokładnym usunięciu starej farby drewno im­pregnuje się, a następnie postępuje się tak jak z drewnem niemalowanym wcześniej.

Malując powierzchnie drewniane, należy wy­bierać farby i impregnaty polecane do tego ce­lu przez producenta t, jeżeli jest to tylko moż­liwe, korzystać z wyrobów (impregnat, farba gruntująca i nawierzchniowa) jednego produ­centa. Przy wyborze konkretnego produktu na­leży zwrócić uwagę, czy wyrób odpowiada Pol­skiej Normie lub aprobacie Instytutu Techniki Budowlanej oraz czy posiada atest Państwowe­go Zakładu Higieny (PZH) lub znak E, który oznacza produkt ekologicznie bezpieczny. Far­by tak oznaczone mają dobrą jakość i są bez­pieczne dla zdrowia i środowiska.

Przykładowe rozwiązania dotyczące zabezpie­czenia powierzchni drewnianych zestawiono w tabl. ,4.

Tablica 4. Przy kładowe sposoby zabezpieczania powierzcht. dre+zn tanueh

Rodzaj powierzchni	Zalecana liczba warstw	Pre p a rat ' - r. a ^
Powierzchnie na zewnątrz (np. ściany	l-r2 *	impregnat grzybobójczy
zewnętrzne z drewna oraz okna)	]-=-4	preparat grzybobójczo-dekoraeyjiv. tu t prawie kryjący, barwny ^>v~^
Boazeria	2	lakier akrylowy wododyspersyjny lub poUiirt^ci nc uac -akrylowy --
Podłogi .	l-r2	lakier podkładowy nitro, caponowy lub wododyspersyj ny (zgodnie z zaleceniami producenta lakieru nawierzch niowego), '■*" ^JiV ‘
	2-f4	lakier poliuretanowy' rozpuszczalnikowy łub wododvs persyjny

Przygotowanie powierzchni stalowych Podłoża ze stali wymagają bardzo dokładnego oczyszczenia z rdzy* tłuszczy, soli, kurzu itp. Ja­kość podłoża stalowego określa się, biorąc pod uwagę czystość fizyczną uzyskiwaną metodami mechanicznymi (stopień czystości powierzchni) oraz chemiczną uzyskiwaną metodami chemicz­nymi (odtłuszczenie, usunięcie soli_t kurzu).

Rozróżnia się sześć stopni przygotowania po­wierzchni (tabl. .5). Najlepsze efekty uzysku­je się przy zastosowaniu obróbki strumieniowo-

-ściemej.

Tablica ,.S. Zalecane metody przygotowania powierzchni stalowych w celu uzyskania właściwego stopnia czystości

Metoda Stopień czystości powierzchni wg PN-ISO 8501

przygotowania	5a3 Sa 2i £	Sa2	Sal	ST FI
Młotkowanie	O j o	0	°	o* *
Czyszczenie płomieniowe	° I / ^c		c	0 ! *
Skrobanie	3	o	0	o
Szczotkowanie
Szlifowanie	O	O	<5	o«
Obróbka sirumieniowo-ściema	•	ł	*	•

Oznaczenia: * - zalecane; om - zalecane warunkowo; o - niezakcane.

Powłoki naniesione na tak przygoto­wane podłoże są od 25 do 65% trwalsze. Nie­stety ze względów ekologicznych koszty przy­gotowania podłoża tą metodą, zwłaszcza przy renowacji, są bardzo wysokie.

Pozostające po obróbce metalu warstwy ole­ju, wody, rozpuszczonych soli (jony chlorko­we, siarczanowe, węglanowe i inne) należy bez­względnie usunąć, gdyż mogą one być przy­czyną spadku przyczepności powłoki lub ko­rozji podpowłokowej. Powierzchnię odtłuszcza się, zmywając ją roztworami detergentów lub benzyną ekstrakcyjną. Ścierki lub tampony na­leży bardzo często zmieniać aż do momentu, gdy nie zauważa się na nich śladów tłuszczu.

Detergenty usuwa się z powierzchni pracz zmy­wanie słodką wodą. a w dalszej kolejności pod­łoże osusza się.

Na tak przygotowane podłoże nakłada się far­bę pędzlem, wałkiem lub metodą natryskową.

Pierwszą warstwę powinna zawsze stanowić far­ba gruntująca, najczęściej alkilokrzemianowa lub epoksydowa barwiona pyłem cynkowym. Po wyschnięciu warstwy gruntującej (czas schnię­cia jest podany na opakowaniu farby) nakłada się kolejną warstwę tzw. między warstwową.

Stosowane do tego celu specjalne farby mię- dzywarstwowe są produkowane najczęściej na bazie spoiwa epoksydowego lub poliuretanowe­go. Ostatnią warstwę nawierzchniową stanowią najczęściej farby poliuretanowe. W określonych przypadkach można stosować powłoki dwuwar­stwowe składające się z gruntów epoksydo­wych, tworzących grube warstwy podczas jed­nokrotnego nanoszenia, oraz warstwy wierzch­niej z farb poliuretanowych utwardzanych izo­cyjanianami alifatycznymi.

Renowację powłok malarskich na podłożach stalowych można przeprowadzić dwoma sposo­bami. Najlepszą metodą jest całkowite usunię­cie starych powłok malarskich wraz z rdzą oraz odpowiednie schropowacenie podłoża.

Tak przygotowane podłoże, pod warunkiem zastosowania odpowiednich metod oczyszcze­nia, zapewnia właściwą przyczepność nowych farb. Niestety całkowite usunięcie istniejących farb jest bardzo pracochionne, a dość wydaj­na w tym przypadku metoda strumieniowo- -śctema jest bardzo kosztowna. Po usunięciu starych powłok dalej należy postępować jak z powierzchniami malowanymi po raz pierwszy.

Drugi sposób renowacji istniejących powłok po­lega na częściowym usuwaniu tych fragmen­tów zabezpieczenia, które wykazują złą przy­czepność międzywarstwową, złą przyczepność do podłożą lub uległy skorodowaniu. Taka me­toda działania powinna być zawsze poprzedzo­na oceną stanu podłoża (stopnia skorodowania materiału konstrukcyjnego) i stanu starych po­włok (rodzaju i grubości powłok, przyczepno­ści do podłoża i przyczepności międzywarstwo- wej). Do renowacji stosuje się tu zwykle wyro­by grubo powłokowe, chemoutwardzalne, dające powłoki bardzo szczelne i o dużej przyczep­ności do podłoża, np_T grubo powłokowe farby epoksydowe z wypełniaczami płatkowymi.

Przygotowanie powierzchni z blach ocynko­wanych

Blacha ocynkowana stanowi na ogół złe pod­łoże dla większości powłok malarskich, przede wszystkim z uwagi na trudności z uzyskaniem dobrej ich przyczepności do bardzo gładkiej po­wierzchni. Problem ten można jednak rozwią­zać przez odpowiednie przygotowanie podłoża oraz właściwy dobór farb.

Zewnętrzną warstwę typowej powłoki cynko­wej przez około 48 godz. (w zależności od agresywności środowiska) po procesie cynko­wania stanowi czysty cynk. Po upływie 48 godz. rozpoczyna się długotrwały proces korozji po­wierzchni ocynkowanych. Skład produktów ko­rozji jest zależny od stopnia agresywności śro­dowiska i przebiega w dwóch etapach.

W etapie 1 powstaje nietrwała warstwa tzw, bia­łej rdzy składająca się z tlenku i wodorotlenku cynku, a w środowisku przemysłowym również chlorków i siarczanów cynku. Warstwa ta mo­że tworzyć się przez ofres nawet około roku na elementach ocynkowanych, z których wo­da nie może spłynąć lub wyparować przy jed­noczesnym ograniczonym dostępie powietrza. Jest to luźna, sypka_T nie zaw$ze widoczna war­stwa, która nie zapewnia dobrej przyczepności farbie.

W U etapie przy dobrym dostępie powietrza tworzą się węglany cynku. Warstwa ta jest do­brze przyczepna do podłoża i w nieznacznym stopniu szorstka, co poprawia przyczepność far­by Dlatego też przed malowaniem często zale­ca się sezonowanie elementów ocynkowanych w warunkach atmosferycznych. Tworzenie się docelowej warstwy węglanów cynku rozpoczy­na się około 8 miesięcy po procesie cynkowania i trwa około 2 lat

Warstwę „białej rdzy” obecnej na powierzchni w okresie od dwóch dni do około roku po ocyn­kowaniu należy bezwzględnie usunąć przed ma­lowaniem. Powierzchnie ocynkowane pokryte szarą matową warstwą węglanów cynku (od 8 do 24 miesięcy) nie wymagają specjalnego przygotowania przed malowaniem.

Podłoże odtłuszcza się, zmywając je roztworami detergentów lub benzyną ekstrakcyjną. Szma­ty lub tampony należy bardzo często zmieniać aż do czasu, gdy nie pozostaną na nich ślady tłuszczu. Detergenty usuwa się z powierzchni przez zmywanie wodą, a następnie podłoże osu­sza się.

W zależności od stopnia zanieczyszczenia w ce­lu odpowiedniego przygotowania powierzch­ni ocynkowanych przed malowaniem stosu­je się szlifowanie na mokro z zastosowaniem płynu amoniakalnego połączone z płukaniem wodą lub oczyszczanie strumieniowo-ścierne połączone z oczyszczaniem sprężonym po­wietrzem.

Zanieczyszczenia mechaniczne oraz produkty korozji można również usunąć przez szczotko­wanie szczotkami z twardego włosia natural­nego bądź sztucznego lub papierem ściernym. Podłoże przygotowane do malowania powinno być suche i pozbawione wszelkich zanieczysz­czeń. Po oczyszczeniu podłoże należy' natych­miast pomalować*

Ze względu na bardzo szybkie odtwarzanie się warstw tlenku cynku w trakcie oczyszczania wilgotność względna powietrza nie powinna być wyts2a niż 50%, a temperatura nie powinni być niższa niz 2I°C

Na właściwie oczyszczone i osuszone podfoże można nakiadać pędzlem, wałkiem lub meto­dą natryskową odpowiednią farbę opracowaną specjalnie i przeznaczoną do malowania bla­chy ocynkowanej. Farbę nakłada się w 2“3 warstwach, zachowując zalecane przez produ­centa odstępy czasu między wykonaniem kolej­nych warstw, Malowanie należy prowadzić przy temperaturze powietrza poniżej 30° C (zajecane 15-^25°C) i przy wilgotności względnej powie­trza poniżej 80%.

Przygotowanie powierzchni betonowych

Alternatywnym sposobem wykańczania po­wierzchni betonowych jest ich malowanie. No­woczesna chemia budowlana zapewnia produk­ty pozwalające uzyskać jednolity kolor oraz spoistą, odporną na ścieranie i wilgoć po­wierzchnię, Jednocześnie koszt takiego wykoń­czenia powierzchni betonowych jest nieporów­nywalnie mniejszy od kosztów^r ułożenia płytek

o odpowiedniej odporności na ścieranie, a pod­łogę betonową można odświeżać co kilka lat malując ją na dowolny kolor

Gwarancją otrzymania powłoki o właściwych parametrach jest odpowiednie przygotowanie podłoża oraz nanoszenie specjalnie do tego ce­lu przeznaczonych farb zgodnie z zaleceniami producenta.

Posadzki kruszące się, pękające, wykonane wa­dliwie lub z nieodpowiednich materiałów nie nadają się do malowania. Wszelkie pęknięcia i wykruszenia należy odkurzyć, ubytki uzupeł­nić oraz usunąć plamy z olejów.

Z powierzchni przeznaczonych do malowania najlepiej jest usunąć uprzednio nałożone war­stwy farby. Jeżeli jest to niemożliwe na całej powierzchni podłogi, to przynajmniej w miej* scach złuszczeń istniejącej powłoki. Do usunię­cia starych farb stosuje się specjalne zmywacze chemiczne.

Posadzki polerowane lub szlifowane oraz wyko­nane z lastryko powinny być przed malowaniem dodatkowo wytrawione rozcieńczonym kwasem solnym lub specjalnym preparatem zalecanym przez producenta farby.

Na tak przygotowane podłoże nanosi się far­bę. Tuż przed malowaniem posadzkę jeszcze raz dokładnie trzeba odpylić, zamiatając ją do­kładnie lub odkurzając. Zalecanym rozwiąza­niem jest naniesienie jako pierwszej warstwy farby gruntującej, a następnie jednej lub dwóch warstw farby nawierzchniowej.

Ponieważ malowanie posadzki jest czynnością stosunkowo prostą i przebiega bardzo szyb­ko (powierzchnia odparowującej farby jest bar­dzo duża), aby zmniejszyć ilość oparów roz­puszczalników. należy zapewnić dobru wentyla­cję pomieszczenia. W mniejszym stopniu uwa­ga ta dotyczy farb wodorozcieńczalnych, choć do czasu całkowitego wyschnięcia one również mogą być szkodliwe dla zdrowia.

W handlu jest oferowanych wiele wyrobów do malowania powierzchni betonowych. Dlatego wybierając farby do posadzek betonowych, na­leży brać pod uwagę ich przeznaczenie. Inne farby stosuje się np, w pomieszczeniach prze* myślowych i sklepach (bandzo odporne na ście­ranie i działanie środków chemicznych), a inne w piwnicach czy garażach.

Niektórzy producenci oferują również zesta­wy podłogowe składające się z farb: gruntują­cej, nawierzchniowej i koloryzującej. Wykona* ne przy ich użyciu warstwy są najbardziej trwa­le i charakteryzują się bardzo dobrymi właści­wościami .

Do zalet posadzek malowanych farbami prze­znaczonymi specjalnie do tego celu zalicza się: odporność na wilgoć, ścieranie, działanie czyn­ników atmosferycznych (również niskich tempe­ratur), niektórych kwasów i zasad, niepalność, właściwości antyelektrostatyczne.

Techniki nanoszenia powłok malarskich

Malowanie pędzlem

Jest to najstarsza technika nakładania farb i la­kierowy Wyroby przeznaczone do malowania pędzlem powinny charakteryzować się długim czasem schnięcia oraz nie powinny zawierać rozpuszczalników agresywnych. Dobre do na­noszenia tą techniką są farby alkidowe, olej­ne, uretanowe, ale również epoksydowe i poli­uretanowe.

Duży wpływ na estetykę wykonywanej powło­ki ma właściwe przygotowanie nowego pędzla, tzn. usunięcie z niego kumi i luźnych włosów. W tym celu pędzel należy dokładnie wymyć w wodzie z mydłem, bardzo starannie wypłukać i wysuszyć, a następnie kilkakrotnie zanurzyć w^r farbie (lub lakierze) i ocierając o brzeg inne­go naczynia (aby nie wprowadzić zanieczysz­czeń do farby), usunąć nadmiar farby. Po kil­kakrotnym powtórzeniu tych czynności można rozpocząć malowanie.

Duże znaczcnic ma również wybór odpowied­niego pędzla. Do gruntowania podłoża oraz malowania farbami slkidowynu, epoksydowy* mi, olejnymi i uretanowymi najlepsze są pędz­le o twardym, krótkim włosiu. Do nanoszenia farb winylowych i chlorokauczukowych można stosować pędzle płaskie. Farby nawierzchnio^

we, emalie i lakiery należy nanosić pędzlami płaskimi o miękkim włosiu.

Malowanie pędzlem nie jest trudne, ale wyma­ga pewnej wprawy. Polega na nanoszeniu far­by równoległymi pasami minimalnie zachodzą­cymi na siebie. Farby i emalie nawierzchnio­we nakłada się w dwóch kierunkach prostopa­dłych do siebie (krzyżowo), nieznacznie doci­skając pędzel do malowanej powierzchni. Farby gruntowe, olejne i alkidowe nakłada się również w dwóch kierunkach cienkimi warstwami, silnie wcierając w podłoże*

Aby uniknąć powstawania zacieków, podczas malowania powierzchni pionowych należy na ograniczonej powierzchni najpierw nałożyć far­bę w kierunku pionowym pasami lekko zacho- dzącymi na siebie, mocno dociskając pędzel do powierzchni, a następnie w kierunku pozio­mym. Kolejną warstwę nakłada się od góry do dołu, lekko dociskając pędzel i odrywając go powoli od malowanej powierzchni. Aby podczas malowania pędzlem zminimalizować powstawa­nie siadów przejść pędzla, można stosować wy­równywanie powierzchni płaskim pędzlem.

Szybko schnące i zawierające agresywne roz­puszczalniki wyroby winylowe, chlorokauczu- kowe oraz poliuretanowe wymagają innej tech­niki nakładania. Na pędzel należy nabierać większą ilość farby (lub lakiem) i nakładać ją równomiernie na podłoże, bez wcierania, stara­jąc się nie wracać na pomalowane miejsca, gdyż można doprowadzić do rozpuszczenia nałożo­nej już poprzednio warstwy. W trakcie malo­wania farbami szybko schnącymi pędzel należy⁷ co pewien czas (podany przez producenta wy­robu) dokładnie umyć w odpowiednim rozpusz­czalniku (zalecanym przez producenta wyrobu), wysuszyć i umyć ponownie wodą z mydłem.

Malowanie pędzlem ma wiele zalet. Do najważ­niejszych z nich należą:

• prosty i tani sprzęt,

• łatwość malowania w różnych warunkach (np, bez energii elektrycznej),

• ułatwione dotarcie do trudno dostępnych miejsc,

• przydatność do prac renowacyjnych,

• dobre zwilżenie podłoża z uwagi na możli­wość dokładnego wtarcia materiału malarskie­go w pory oraz wszelkiego rodzaju nierówności podłoża,

• możliwość malowania w niesprzyjających warunkach atmosferycznych oraz na podłożu niedokładnie oczyszczonym np, z kurzu.

Wady malowania pędzlem to m.in.;

• mała wydajność (ok. 10-^12 m²/h).

• konieczność stosowania drabin lub ruszto­wań przy pracy na nieznacznych juz wysoko­ściach,

• trudności z nanoszeniem powłok szybko schnących.

Poszczególne fazv nanoszenia farb pędzlem po­kazano aa rys, L

Rys. 1- Kierunki ruchu pędzla podczas nanoszenia warstwy: a) gruntującej, bj wierzchniej

Malowanie wałkiem

Metoda ta jest prosta* a przy tym bardzo wydaj­na. Doskonale nanosi się wałkiem farby aikido- we, olejne, metanowe i poliuretanowe. Ważny jest wybór właściwego rodzaju walka, Do po­wierzchni chropowatych zaleca się wafla o dłu­gim włosiu, których użycie zapewni pomalowa­nie zagłębień podłoża. Farby rozpuszczalnikowe nanosi się wałkiem futerkowym, farby wodody- spersyjne wałkiem z gąbki.

Przy malowaniu wałkiem jest niezbędna tacka do wałka podzielona zwykle na dwie części; wanienkę, do której wlewa się farbę, oraz że­browaną pochyłą płaszczyznę, na której moż­na odcisnąć nadmiar farby (niektóre tacki za­miast płaszczyzny żebrowanej mają specjalną siatkę).

Technika nanoszenia farby jest bardzo prosta. Wałek zanurza się w farbie, a następnie przeta­cza się go po powierzchni żebrowanej lub siat­ce w celu równomiernego nasączenia go far­bą oraz odciśnięcia jej nadmiaru. Tak przygo­towany wałek prowadzi się po malowanej po­wierzchni równoległymi pasami, które powinny minimalnie na siebie zachodzić. Po pomalowa­niu powierzchni w jednym kierunku powtarza się tę czynność w kierunku prostopadłym do pasów pierwszej warstwy.

Wałkiem dość trudno rozprowadza się wyroby schnące fizycznie i zawierające agresywne roz­puszczalniki (winylowe, akrylowe i chlorokau- czukowe). Na wałek należy nabierać większa ilość farby i nakładać ją równomiernie na pod­łoże, bez wcierania, starając się nie wracać na pomalowane miejsca, gdyż może to doprowa­dzić do rozpuszczenia nałożonej już poprzednio warstwy. W trakcie malowania farbami szyb­ko schnącymi wałek co pewien czas (określo­ny przez producenta wyrobu) należy dokładnie umyć w rozpuszczalniku (zalecanym przez pro­ducenta wyrobu), wysuszyć i umyć ponownie wodą z mydłem.

Do zalet malowania wątkiem można zaliczyć:

• prosty i tani sprzęt,

• łatwość malowania w różnych wam Łkach (np. bez energii elektrycznej),

• efektywne wykorzystanie materiału malar­skiego,

• dużo większą wydajność niż przy makiuaniu pędzlem,

• możliwość malowania wysokich pomiesz­czeń bez konieczności stawiania rusztowania.

Nie jest zalecane gruntowanie podłoża przy użyciu wałka. Trudności pojawiają się także przy rozprowadzaniu wałkiem malarskich wy­robów szybko schnących.

Malowanie metodą przecierania

Ostatnio ściany i sufity są chętnie malowane tzw, metodą przecierania polegającą Da pokry­ciu powierzchni farbą o jaśniejszym odcieniu, a następnie nałożeniu w specjalny sposób far­by o odcieniu ciemniejszym (lub odwrotnie). Dzięki zastosowaniu tej techniki uzyskuje się np. wrażenie miękkości, ciepła lub efekty chłod­nego kamienia, płynących chmur czy ozdobnej faktury tynku. Metodą przecierania maluje się suche, gładkie 1 zagruntowane tynki.

Niżej omówiono dwa sposoby malowania me­todą przecierania.

Ścieranie gąbką lub szmatą* Pędzlem lub wałkiem należy nałożyć 1 -4-2 warstwy far­by podkładowej i pozostawić do wyschnięcia {zgodnie z zaleceniami producenta). Najlep­sze do tego celu są farby akrylowo-poliure- tanowe.

Zależnie od oczekiwanego efektu pierwsza war­stwa powinna być jaśniejsza (lub ciemniejsza) od drugiej. Po wyschnięciu podkładu należy na­łożyć pędzlem lub wątkiem na powierzchnię około 1“2 nr wybraną farbę (polecane Latek­sowe) lub specjalny lakier transparentny. Zmo­czoną w wodzie i dobrze wyciśniętą gąbka lub szmatą, muśnięciami lub lekkimi przetarciami, usuwa się nałożoną praed chwilą farbę miej­scowo aż do podkładu. Co pewien czas gąb­kę lub szmatę należy płukać w wodzie. Bardzo ważne jesu aby pozostawiać mokre brzegi* co umożliwi nałożenie farby na następny fragment ściany.

Na wyschniętą powlokę można nanieść bez­barwny lub zabarwiony lakier aJtrylowo-poliu- retanowy wododyspersyjny o połysku satyno­wym Jub wysokim, szczególnie w przypadku, gdy uprzednio był nałożony lakier transparent­ny lub emalia z pigmentami perłowymi.

Przecieranie gąbką lub szmatą. Pierwszą czynnością jest położenie podkładu według za­sad jak przy metodzie ścierania. Następnie zmo­czoną w wodzie i dokładnie wyciśniętą gąb­kę lub szmatę zanurza się w farbie lub lakie­rze transparentnym i nanosi preparat miejscowo na podkład. Technika nakładania jest dowolna, np, uderzanie, ścieranie, przecieranie itd. Jeże­li szmata spłaszczy się, można ją dodatkowo złożyć, aby uzyskać ciekawszy rysunek na pod­łożu, Co pewien czas gąbkę lub szmatę należy przepłukać w czystej wodzie.

Po nałożeniu i dokładnym wyschnięciu farb można nawierzchniowo pomalować powłokę la­kierem bezbarwnym (lub z barwnikami) akrylo- | ^w<> poliuretanowym wododyspersyjnym o poły­sku satynowym lub wysokim. Lakierowanie na­wierzchniowe powinno być wykonane szczegól­nie w przypadku, gdy uprzednio byi nakiadanv

lakier transparentny lub emalia z pigmentami perłowymi.

Technika przecierani a można nakładać więk­szą liczbę kolorów, należy tylko pamiętać, aby kolejny kolor nanosić dopiero po wyschnię­ciu poprzedniego. Natomiast warstwę lakieru akry Iowo-poliuretanowego wododyspersyjneso

można nanieść po wysuszeniu wszystkich wcze­śniej wykonanych warstw.

I

W zależności od siły nacisku otrzymuje się róż-_ ne efekty, dlatego malowanie metodą przeciera­nia powinni wykonywać wykwalifikowani pra­cownicy.

Mechaniczne wykonywanie powłok malar­skich

Do mechanicznego malowania na budowie słu­żą aparaty natryskowe. W zależności od sposo­bu rozpylenia farby można wyróżnić urządzenia do natrysku: mechanicznego, pneumatycznego

1. hydrodynamicznego.

W aparatach do natrysku mechanicznego far­ba jest doprowadzana pod ciśnieniem (zwykle O_ł15-hO_t5 MP^ do dyszy aparatu i rozpylona przez nagłe rozprężenie się po wyjściu z dyszy. Do tej grupy zalicza się aparaty z napędem: mechanicznym, bezsprężarkowe i sprężarkowe, elektromagnetycznym i ręcznym.

Aparaty te są obecnie rzadko stosowane w bu­downictwie.

W aparatach do natrysku pneumatycznego

farba jest podawana strumieniem sprężonego powietrza i rozpylana w momencie rozpręże­nia się powietrza po jego wyjściu z dyszy aparatu.

Typowy zestaw do nanoszenia powłok tą meto­dą składa się z pistoletu natryskowego, zbiorni­ka ciśnieniowego na farbę oraz sprężarki z kom­pletem przewodów doprowadzających sprężone powietrze (rys, . 2).

Rys. i Profesjonalny zestaw do malowania Pneu-

matic (Campbell Hausfeld)

Do drobnych prac malarskich można używać pistoletów ze zbiornikiem na farbę, do których należy jedynie doprowadzić sprężone powie- trze. Końcówka urządzenia natryskowego lub pistoletu powinna być prowadzona w odpowied­niej odległości od malowanej powierzchni. Od­ległość tę ustala się na podstawie próby wy­konanej przed malowaniem. Bardzo ważne jest również, aby była ona zawsze jednakowa. Far­bę nanosi się pasami nieznacznie nakładającymi się na siebie.

Jeżeli jest konieczne wykonanie drugiej war­stwy, powinna ona być nakładana również pa­sami zachodzącymi na siebie, ale w kierunku prostopadłym do pasów pierwszej warstw')'.

Aparaty do natrysku hydrodynamicznego

stały się popularne dzięki możliwości nakła­dania przy ich użyciu farb ciężkich o dosko­nałych właściwościach ¡antykorozyjnych. Meto da ta w ostatnich latach zyskała na popular­ności, czemu sprzyjają coraz ostrzejsze prze­pisy dotyczące ochrony środowiska i wiążą­ce się z tym ograniczenia w zakresie zastoso­wania rozpuszczalników w procesie malowania mokrego.

Natrysk hydrodynamiczny polega na podawa- ^ niu farby pod wysokim ciśnieniem 8-^25 MPł 1 Po przekroczeniu prędkości krytycznej następu­je zaburzenie stabilności wypływającego z dy­szy strumienia farby i na skutek oddziaływania sil napięcia powierzchniowego rozpada się on na wiele kropli. Prędkość wypływu farby z pi­stoletu wynosi 100—200 m/s.

Stosuje się trzy metody natrysku dynamiczne­go. Omówiono je niżej.

Metodą airtess (rozpylania bezpo wietrznego) nakłada się fart>y o dużej lepkości i zawarto­ści części staiych (rys* . .3). Nanoszenie farby jest procesem dość skomplikowanym, co wiąże się z odpowiednim przeszkoleniem pracowni­ków Bardzo ważne jest odpowiednie dobranie lepkości cieczy oraz jej ciśnienia, których to pa­rametrów nie można dowolnie zmieniać. Zwięk­szenie ciśnienia powoduje większe straty farby, a dodanie rozpuszczalnika (w celu zmniejsze­nia lepkości) skutkuje wzrostem emisji szkodli­wych oparów do atmosfery. Metoda airiess jest bardzo wydajna (2GO-MOG nr/hX ale jej wadą są trudności w malowaniu wgłębień, załomów itp, oraz małych powierzchni.

Rys. 3. Profesjonalne aparaty do malowania me* todą aiiiess serii AL 4200 (Cainpbeł] Hausfeld)

Metoda aircombi (aircoat) różni się od meto­dy airless dodanym płaszczem powie tr*a otu­lającym strumień farby. Dzięki temu strumień ulega zmiękczeniu, co umożliwia malowanie miejsc uznanych za trudno dostępne, czyli wgłę­bień, załomów itp, W metodzie tej_T po zmianie pistolem, można wykorzystać agregaty stosowa­ne w metodzie airless.

Metoda hot spray polega na podgrzaniu far­by tuż przed jej naniesieniem na malowaną po­wierzchnię, Podgrzanie farby zmniejsza jej lep­kość, dzięki czemu łatwiej jest ją podawać oraz jest możliwe położenie grubszej warstwy w jed­nym cyklu be2 użycia szkodliw ych dla środowi­ska rozpuszczalników.

Technologia ta wymaga zastosowania agrega­tu do malowania hydrodynamicznego wraz ze specjalnym podgrzewaczem. Farba jest zasysa­na przez pompę nurnikową i podawana do pod­grzewacza, a następnie do pistoletu. Nawet pod­czas przerw w malowaniu farba jest w ciągłym obiegu dzięki zastosow^faniu układu recyrkula­cji. W niektórych urządzeniach tego typu istnie­je także możliwość podgrzania powietrza nie­zbędnego w metodzie aircombi, co zabezpie­cza natryskiwaną farbę przed wychłodzeniem przez płaszcz powietrza. Do zalet tej metody należą;

• możliwość uzyskania grubszej i bardziej szczelnej powłoki w porównaniu z natryskiem na zimno,

• zmniejszenie zużycia rozpuszczalników,

• krótszy czas wysychania farby,

• lepsza estetyka malowanych powierzchni. Agregaty do natrysku hydrodynamicznego po­kazano na rys. .4 i 24.5.

Rys. 4. Aparat Buldog (Graco) do natrysku hy­drodynamicznego

Rys, .5« Aparai President (Graco) do natrysku hy­drodynamicznego ze wspomaganiem powietrznym

7, Wyroby do zastosowań specjalnych

Ochrona przed graffiti

W ostatnich latach rozpowszechniło się maso­wo zjawisko malowania farbami w sprayu po­wierzchni budynków i innych obiektów, tzw. graffiti, Usunięcie graffiti wiąże się często z ko­niecznością użycia kosztownych metod czysz­czenia mechanicznego lub chemicznego, a na­wet wymianą tynku, okładziny lub przemalo­waniem całej elewacji.

Graffiti jest szczegól­nie groźne dla chłonnych i porowatych mate­riałów mineralnych (cegła, kamień, tynk), gdyż farba wnika w głąb materiału i jest praktycz­nie niemożliwa do usunięcia bez pozostawie­nia widocznych śladów, W przypadku materia­łów nieodpornych na rozpuszczalniki (powłoki malarskie, tworzywa sztuczne) użycie nieodpo­wiedniego środka do czyszczenia może trwale

uszkodzić podioże. i

Problem zabezpieczeń elewacji przed graffiti winien być rozwiązany na etapie projektowa­nia i realizacji obiektu orze z wła£riwv HnKńr

łoki itp.

Zabezpieczenie obiektu przed graffiti polega na pokryciu podłoża odpowiednią powloką lub im­pregnatem. które chronią materiai przed wnika­niem farby w głąb. Preparaty te zastępują do­tychczas stosowane środki hydrofobowe zabez­pieczające przed wodą opadową, chronią rów­nież przed promieniowaniem UV_t kurzem itp.

W walce z graffiti stosuje się:

• systemy trwale (środki powłokotwórcze),

• systemy nietrwale,

• środki do usuwania graffiti.

W ramach systemów trwałych są stosowane środki powłokotwórcze produkowane na bazie żywic dwuskładnikowych (bardzo często poli­uretanowych). Z reguły są to kompletne zesta­wy składające się z preparatu gruntującego oraz powłoki zamykającej (barwnej lub bezbarwnej, matowej lub z połyskiem).

Preparaty te charakteryzują się dobrymi właści­wościami oddzielającymi natryskiwany lakier od podłoża. Niestety większość z nich odznacza się ograniczoną przepuszczalnością pary wod­nej, dlatego też poleca się je na podłoża zwarte

o małej porowatości, np. beton. Należy jednak zawsze sprawdzać, na jakie podłoże można na­nosić dany preparat, jak przygotować podłoże oraz jaki jest zalecany sposób nakładania. In­formacje te są z reguły podane na opakowaniu produktu.

Z powierzchni zabezpieczonych preparatami te­go typu graffiti można bardzo łatw^To usunąć, używając specjalnych emulsji wodnych do usu­wania powłok malarskich. Zaletą tych środków jest, że usuwają rysunki, nie pozostawiając żad­nych śladów, a oczyszczona powłoka dalej speł­nia swoja funkcję,

W ramach systemów nietrwałych są stosowa­ne preparaty produkowane na bazie związków krzemoorganicznych, wodnych emulsji parafiny, wosku, poliakrylatów itp. Środki te różnią się tym od preparatów powłokowych, że wytwo­rzona warstwa oddzielająca ulega zniszczeniu w trakcie zmywania graffiti, dlatego też muszą być nanoszone po każdym zmyciu. Nanosi się je na podłoża mineralne z cegły* klinkieru, be­tonu, kamienia oraz na tynki.

Preparaty te z reguły nie zmieniają właściwo­ści podłoża (są paroprzepuszczalne), poprawia­jąc jedynie właściwości hydrofobowe zabezpie­czanych powierzchni. Sposób nanoszenia, ro­dzaj i zasady przygotowania podłoża ora* spo­sób zmycia powinny być zgodne z zaleceniami producenta.

Preparaty przeznaczone do usuwania graffiti na* kłada sie na powierzchnię pędzlem lub wał­kiem. Po upływie zaleconego czasu działania spłukuje się je gorącą wodą pod ciśnieniem. Proces ten jest pracochłonny i kosztow ny, a po­za tym nie gwarantuje 1 OO-procentowej sku­teczności. Metodą tą można czyścić zarówno powierzchnie gładkie, jak i porowate, a także pokryte nieorganicznymi farbami i lakierami. Sposób nanoszenia, rodzaj podłoża oraz spo­sób zmycia powinny być zgodne z zaleceniami producenta.

Używając niewła_<ciwych preparatów, można zniszczyć czyszczoną powierzchnię i utrudnić ewentualne przyszłe działania konserwacyjne.

Malowanie powierzchni metalowych farbami proszkowymi

Farby proszkowe można stosować wyłącznie na podłoża metalowe. Nakładanie tych farb polega na napyleniu proszku na powierzchnię. Dzię­ki siłom przyciągania elektrostatycznego mię’ dzy elektrycznie naładowanymi cząstkami farby

a uziemionym podłożem malowanym proszek bardzo dokładnie przylega do powierzchni _T Na­stępnie rak pomalowany przedmiot wprowadza się do pieca* gdzie w 140^-220*0 następuje sto­pienie proszku oraz uaktywnienie się utwardza- cza_

Otrzymana w ten sposób powłoka odznacza się dobrymi właściwościami mechanicznymi, bar­dzo dużą odpornością na korozję oraz dzia­łanie czynników atmosferycznych i chemika­liów.

Proces pokrywania powierzchni polega na:

• przygotowaniu powierzchni obejmującym odtłuszczenie» usunięcie produktów korozji i związków chemicznych oraz nałożenie i su­szenie powiok konwersyjnych_T

• nakładaniu powłok metodą natryskową (elek­trostatyczną, elektro kin etyczna, indukcyjną) lub w złożu fluidalnym,

• utwardzeniu powłok w piecach elektrycz­nych w 140-^220^aC.

Zastosowanie tej metody wymaga odpowied­nich urządzeń, a zatem nanoszenie farb prosz­kowych w warunkach budowy jest bardzo utrudnione.

Do najczęściej stosowanych farb proszkowych należą:

• epoksydowe - tworzą powłoki elastyczne do­brze przyczepne do podłoża* odporne na dzia­łanie większości kwasów; zasad, alkoholi i nie- których rozpuszczalników; ze względu na małą odporność na działanie promieni UV zalecane do wymalowań wewnętrznych,

• epoksydowo-poliestrowe (hybrydowe) - naj­częściej spotykane składają się w 70% z żywicy epoksydowej i w 30^ z żywicy poliestrowej; w porównaniu z farbami epoksydowymi mają lepszą odporność na promienie UV, porówny­walną odporność na uderzenia i mniejszą od­porność na działanie związków chemicznych,

• poliestrowe - twoizą powłoki charakteryzu­jące się dużą odpornością na działanie czynni­ków atmosferycznych, w tym promieni UV.

• poliuretanowe - powłoki z nich wykonane charakteryzują się dobrym wyglądem i poły­skiem, ale ich ogólne właściwości są gorsze od własności farb poliestrowych,

—- akry lowe - ?.e względu na trudności w prze­chowywaniu oraz duże wady powłok są bardzo rzadko stosowane.

Główne zalety farb proszkowych to:

• dobre właściwości mechaniczne.

• duża odporność powłok na działanie czyn­ników atmosferycznych, korozję i chemikalia,

• brak emisji szkodliwych dla zdrowia oparów rozpuszczalników,

• duża wydaj dość,

• możliwość'nakładani a grubych powłok w ra­mach jednej operacji,

• niski stopień zagrożenia pożarowego.

Do głównych wad farb proszkowych można za­liczyć:

• brak możliwości malowania elementów wiel­kogabarytowych i elementów nieodpornych na temperaturę utwardzania,

• konieczność stosowania specjalistycznego sprzętu,

• trudności ze zmianą koloru na Unii produk­cyjnej.

Spośród wyrobów stosowanych w budownic­twie farbami proszkowymi są pokrywane mię­dzy innymi: okucia budowlane, poręcze, rynny, stolarka aluminiowa oraz urządzenia pracujące w podwyższonej temperaturze, jak kaloryfery, grzejniki, elementy instalacji c.o* piece central­nego ogrzewania itp.

Ogni ochronne farby pęczniejące

Zadaniem pęczniejących powłok ogni ochron­nych jest wytworzenie warstwy izolującej stal od ognia oraz zachowanie przyczepności po­włoki, nawet po pożarze. Ochronne działanie farb tego typu polega aa zmianie ich właści­wości (stają się plastyczne) oraz wydzielaniu niepalnych ga2Ów (np. dwutlenku węgla, amo­niakuj, które zamykane przez powłokę powo­dują jej spienianie.

Powłoka zaczyna zwiększać swoją objętość na skutek wysokiej temperatu­ry, która zwykle towarzyszy pożarom. W więk­szości przypadków objętość zmienia się oko­ło 50y 100 razy w stosunku do objętości pier­wotnej, ale niekiedy może ona wzrosnąć nawet 200-krotnie. W tym stanie następuje zestalenie i powstaje gruba warstwa izolacyjna, która sku­tecznie chroni podłoże stalowe przed oftnieni-

Składniki, które umożliwiają powstawanie spie­nionej warstwy węglowej, to:

—- alkohole wielowodorotlenowe. najczęściej pentaerytryt, tworzące warstwę zwęgloną.

• środki odwadniające (katalizatory ) — najczę­ściej jest stosowany polifosforan amonu,

'Y

• środki poro twórcze (spieniające) - rozkła-. dają się pod wpływem wysokiej temperatury, uwalniając niepalne gazy powodujące spęcznie­nie powłoki; zazwyczaj są to środki zawierające : melaninę lub dicyjanoaminę.

Powłoki pęczniejące nie są też pozbawione wad. Tak więc:

• są wrażliwe na w^rodę_t

-— w środowisku naturalnym wykazują ograni­czone właściwości ochronne, J,

• w środowiskach wilgotnym i mokrym tra­cą stopniowo właściwości pęczniejące; ich trwa­łość wynosi od kilkunastu miesięcy - przy po­włokach wykonanych na zewnątrz pomieszczeń, do około kilku lat - w środowisku suchym i na­rażonym na okresowe działanie wilgoci.

8, Zasady bhp przy robolach malarskich

• Podczas wykonywań ja robót malarskich na wysokości należy zwrócić szczególną uwagę na stabilne ustawienie rusztowań, pomostów, drabin itp., zgodnie z obowiązującymi prze¹ pisami. * ^

• Przy mai o waru u dachów i innych elementów na wysokości, gdy nie można użyć rusztowań i drabin, robotnicy powinni być asekurowani pa­sami bezpieczeństwa.

• Maszyny i urządzenia zasilane energią elek­tryczną powinny być używane zgodnie z ich przeznaczeniem i instrukcją obsługi. Aby za¹ pewnie właściwy stan techniczny i uniknąć na­głych awarii zagrażających bezpieczeństwu pra­cowników, urządzenia te powinny być poddawa­ne stałym i terminowym przeglądom technicz­nym, zgodnie z zaleceniami producenta^ Uży­wanie uszkodzonych maszyn i przewodów elek­trycznych jest zabronione,

• Niedopuszczalne jest wykonywanie metodą natryskową oraz szlifowanie powłok z mate­riałów zawierających w swoim składzie chrom i ołów bez stosowania ochronnych maseczek na nos i usta, które zapobiegają wdychaniu szko­dliwych pyłów i substancji lotnych.

pjlUW I OUUJUUA.JJ 1UUIYCII.

• Malowanie metodą natryskową powinni wy­konywać specjalnie przeszkoleni w tym zakre­sie pracownicy.

• W trakcie pracy z materiałami zawierającymi ługi lub wykazującymi właściwości alkaliczne należy stosować okulary ochronne na oczy, rę­kawice i odzie z rąk i tw arzy

• Podczas wykonysrafP^^fflH^czeniach za­mkniętych prac z zastosowaniem preparatów za­wierających lotne rozpuszczalniki lub rozcień­czalniki organiczne należy dobrze wentylować te pomieszczenia; czas pracy w takich warun­kach nie powinien przekraczać 4 godzin.

• W trakcie pracy z preparatami zawierającymi lotne rozpuszczalniki lub rozcieńczalniki orga­niczne oraz w miejscach, gdzie są one przecho­wywane, należy bezwzględnie przestrzegać za­kazu palenia tytoniu oraz stosowania urządzeń mogących powodować iskrzenie.

• Przed użyciem farby należy zawsze zapoznać się z informacjami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy podanymi przez producenta na opakowaniu lub w instrukcji stosowania.

Tapelowanie

1. Wiadomości ogólne

Tapetowanie polega na naklejaniu pasów tapety na odpowiednio przygotowane podłoże. Najprostszy sposób wykorzystania tapety to wyłożenie nią wszystkich ścian w pomiesz­czeniu.

Obecnie popularne staje się użycie jednego ro­dzaju tapety na ścianach i wykończenie jej de­koracyjnym pasem, tzw. bordiurą, Równie po­pularne jest rozwiązanie polegające na podzie­leniu ściany na części górną i dolną, ułoże­niu tapet w dwóch różnych kolorach lub wzo­rach i zamaskowaniu miejsca połączenia bor- diurą.

Tapetę można ułożyć również na jednej ścia­nie lub tylko na tym jej fragmencie, który na­leży zaakcentować (np. we wnęce lub uskoku w ścianie).

Producenci oferują już gotowe zestawy tapet, bordiur, a nawet tkanin w tych samych kolorach i wzorach. Możliwości wykończenia wnętrz ta­petami wydają się więc dziś ograniczone jedy­nie fantazją projektanta i zasobnością portfe­la inwestora. Większość tapet jest sprzedawa­na w rolkach szerokości od 0,53 m i długości najczęściej 10,05 m.

Spośród cech, które powodują, że tapety są chętnie stosowane, należy wymienić:

• możliwość ukrycia nierówności ścian - efekt taki pozwalają uzyskać tapety o głęboko tłoczo­nych powierzchniach i o dużych wzorach;

• łatwość utrzymania ścian w czystości, zwłaszcza przy tapetach zmywalnych;

• możliwość wyciszenia wnętrza: takie właści­wości mają tapety korkowe, teksty lne oraz gru­be tapety tłoczone;

• możliwość ocieplenia ściany; ściana wyło­żona tapeta sprawia przy dotyku wrażenie, że jest cieplejsza niż np. ściana malowana.

Na wzór ołdeiny składają się trzy elementy: fak­tura, grafika i kolorystyka.

Najważniejsze parametry techniczne tapet to:

• gramatura, grubość, budowa,

• wymiary pasa okleiny,

• klasyfikacja ogniowa,

• stopień zmywalności,

• odporność na utratę barwy.

Kupując tapety, warto zwrócić uwagę na stoso­wane w Europie oznaczenia i informacje znaj­dujące się na opakowaniu (niektóre wyroby są stosownie oznakowane również na odwrot­nej stronie), a dotyczące m.in.: sposobu kleje­nia tapety, rodzaju kleju, pasowania wzoru itp. (tabl. ' 6).

Rys. 6. Symbole stosowane do oznaczeń tapet

Opis symbolu

c .p » » » 1 • *~r	podczas przy klejania tapety klej należy nanieść na tapetę
IB-	podczas przy klejania tapety klej należy nanieść na podłoże
	odwrotna strona tapety jest powleczo­na klejem, przed przyklejeniem *apetę należy zanurzyć na chwilę w wodzie
Pasowanie wzoru
-Ho	podczas klejenia można nie zwracać uwagi na wzór

Technika klejenia

te same wzory są umieszczone na tej samej wysokości

wzór na następnym pasie o połowę przestawiony; niekiedy z dodatkiem oznaczenia liczbowego np. 50/25 (cm)

co drugi pas tapety należy przyklejać odwrotnie

Odporność na zmywanie

tapeta wodoodporna, świeże plamy z kkju mogą być osuszone wilgotną gąbki

tapeta odporna na zmywanie, lekkie za­brudzenia mogą być usunięte wilgotną gąbką

tapeta wysoce odporna na zmywanie; zabrudzenia oprócz olejów, thiszczów itp. można usunąć namydloną gąbką

tapeta odporna na szorowanie; zabru- \ dzenia, które są rozpuszczalne w wo­dzie, mogą zostać wyczyszczone łagod­nym środkiem szorującym za pomocą gąbki lub miękkiej szczoteczki

Odporność na działanie promieni słonecznych

dobra odporność na działanie promieni : słonecznych

bardzo dobra odporność na dzia­łanie promieni słonecznych, tapetę można stosować w miejscach silnie nasłonecznionych

Technika osuwania tapety

r	k^r	tapetę daje się całkowicie usunąć na sucho
i	k*	górną warstwę tapet}' daje się usunąć na sucho; dolna warstwa pozostaje na ścianie i może być wykorzystana np, jako podkład pod nową tapetę
ik	tapeta usuwana na mokro: trzeba ją do­kładnie nasaczvć środkiem do usuwa- IŁ- ■' nia tapet i zdjąć za pomocą szpachli
Inne oznaczenia
1*	wysokiej jakości upeta wytłaczana z dwóch sklejonych warstw papieru, wytłoczenia zostają zachowane po na­łożeniu tapety na ścianę

2. Rodząje La pet

Tapety papierowe są stosowane od wielu laL Mogą być wykonane z jednej, dwóch lub trzech warstw papieru. Tapety jednowarstwowe dru­kowane lub tłoczone (o płytkim tłoczeniu) są cienkie* a ich układanie wymaga doświadcze­nia i wprawy. Wobec niewielkiej grubości ta­kich tapet trudno jest ukryć pod nimi nie­równości podłoża, dlaiego też ściany, na któ­rych są układane, powinny być niemal idealnie gładkie.

Trwałość wykonanego z tapet jednowarstwo­wych pokrycia jest porównywalna do trwałości powłoki malarskiej. Dwu- i trzywarstwowe ta­pety są grubsze, a tym samym bardziej wytrzy­małe i dają możliwość ukrywania drobnych nie­równości ścian. Tapety te występują jako dru­kowane lub tłoczone. Ich faktura jest widoczna nawet po kilkakrotnym malowaniu farbami.

Podstawowe wady tapet papierowych to: ma­ła odporność na wilgoć, trudności w utrzy­maniu ich w czystości. Zalety: są wykona­ne z naturalnych materiałów, nie przyciągają kurzu.

W miejscach narażonych na zabrudzenia moż­na stosować tapety papierowe zmywalne, które . mają cienką plastikową powłokę ochronną, Nie­które rodzaje tapet papierowych nadają się do malowania, mogą również służyć jako warstwą podkładowa pod delikatniejsze tapety. Można je stosować na ściany i sufity w pokojach dzien­nych i sypialniach*

Tapety akrylowe składają się z dwóch warstw, spodniej papierowej i wierzchniej z pianki akry­lowej, Niestety są bardzo delikatne, łatwo moż­na je uszkodzić i nie należy ich zmywać.

Tapety winylowe okładają się z dwóch warstw, spodniej papierowej i wierzchniej z winylu spie­nionego lub płaskiego Winyl znakomicie za­bezpiecza ściany przed uszkodzeniami mecha­nicznymi, jest tworzywem zmywalnym_t co po­zwala na utrzymanie całego wnętrza w czystości przez okres znacznie dłuższy niż w przypadku farby. Tapety winylowe są obliczone na ok. 3^5 lat eksploatacji.

Tapety z winylu płaskiego są dość cienkie i błyszczące, dlatego ściany, na których ma­ją być ułożone, powinny być idealnie gładkie. Tapety te są odporne na zarysowania, dlate­go można je zmywać, a nawet szorować. Ta- pety z winylu spienionego są znacznie grubsze i droższe, ale i delikatniejsze. Doskonale ma­skują niewielkie nierówności podłoża. Ponie­waż spieniony winyl tworzy nierówności i ście­ra się, nie można go szorować ani zarysować.

W celu łatwiejszego układania dość często war­stwa spodnia jest pokryta klejem.

Tapety winylowe można stosować w łazienkach, kuchniach, przedpokojach, holach, budynkach użyteczności publicznej itp. Niektóre rodzaje tapet winylowych można malować farbami.

Tapety z włókna szklanego są trwałym wykoń­czeniem ścian, które dość trudno usunąć (odry­wa się je razem z tynkiem). Tapety takie można stosować zarówno na ściany, jak też na sufi^ ty_T ich faktura przypomina tkaninę. Są bardzo trwale, w normalnych warunkach wytrzymują ponad 50 lat, Są odporne na zadrapania* uszko- dzenia mechaniczne oraz uderzenia. Cechują się odpornością na środki chemiczne, środki dezynfekcyjne, ługi_t kwasy, parę i oczywiście wodę.

^ zależności od zastosowanej powłoki ze­wnętrznej (farby) uzyskuje się ognioodporną lub ogniotrwałą przegrodę. Struktura tapety szklanej zabezpiecza ściany przed pękaniem, pracując częściowo jak „siatka zbrojeniowa”. Również drobne pęknięcia i nierówności ściany są niewidoczne pod powłoką tapet szklanych.

Tapety te są wykonane z naturalnych surowców; piasku kwarcowego, dolomitu, węglanu sodo­wego. Powierzchnia tapety daje przyjemne wra­żenie ciepła, a jej struktura umożliwia swobod­ną dyfuzję pary wodnej i zapewnia korzystne warunki klimatyczne w pomieszczeniu.

Tapety z włókna szklanego są przeznaczone do pokrywania farbami i w zasadzie nie stosuje się ich bez malowania. Szczególnie są zalecane farby emulsyjne z dodatkiem lateksu (głęboko wnikają w tapetę, uodporniając ją na ścieranie i wodę), ale stosuje się też farby akrylowe, sili­konowe lub winylow^re.

Tapety z włókna szklanego mogą być stosowane w budownictwie mieszkaniowym, biurach, skle­pach, a dzięki swym specjalnym właściwościom również w szpitalach, szkołach, obiektach uży­teczności publicznej i restauracjach. Duża trwa­łość oraz odporność tapet na uszkodzenia me­chaniczne i ogień umożliwia również ich sto­sowanie w takich obiektach jak poczty, hote­le, pasaże handlowe czy laboratoria. Wykonana z nich okładzina jest dość droga, ale trwała. Są oferowane w rolkach szer. 1,0 m i długości na­wet do 50 m.

Tapety z korka. Są to tapety dwuwarstwowe. Warstwę spodnią stanowi papier, a wierzchnią cienkie płaty koHta. Są to okładziny dość gru­be, dlatego mogą maskować niewielkie nierów­ności ścian. Są dostępne w kilkunastu odmia­nach, różniących się fakturą i kolorem. Po po­malowaniu lakierem do drewna są odporne na wodę. Doskonale tłumią hałas, ocieplają ścia­ny, nie przyciągają kurzu. Mogą być stosowane w przedpokojach, holach, sypialniach i gabine­tach.

Tapety na flizę li nie Tę grupę tapet tworzą ta­pety papierowe lub winylowe podklejone war­stwą flizeliny. Cechą charakterystyczną tych ta­pet jest, że przy układaniu klej nanosi się na ścianę, a nie tapetę, co znacznie ułatwia pracę i skraca czas wykonywania robót Doskonale maskują nierówności i spękania ścian, są ide­alne do układania na podłożu z płyt gipsowo- -kartonowych.

Podczas remontu tapeta dobrze schodzi ze ścia­ny, a po jej zdjęciu na ścianie pozostaje war­stwa flizeliny, która może być podkładem pod następną tapetę.

Tapety na flizelinie są „ciepłe”, dobrze tłumią hałas, umożliwiają wielokrotne malowanie, są przyjazne dla środowiska naturalnego, nie za­wierają włókien ani innych substancji mogą­cych wywoływać alergie. Można je stosować na ściany i sufity w obiektach użyteczności pu­blicznej oraz w budownictwie mieszkaniowym, praktycznie w każdym pomieszczeniu.

Tapety tekstylne są dwuwarstwowe. Warstwę podkładową stanowi papier, coraz częściej łą­czony z flizeliną, a warstwę wierzchnią tkanina z włókien naturalnych (np. lnu, jedwabiu, weł­ny) lub syntetycznych. Tapety te nakłada się na odpowiednio przygotowane podłoże, są delikat­ne i czyści się je środkami do czyszczenia tka­nin. Mogą być stosowane w sypialniach i poko­jach dziennych.

Rauhfazer to odmiana tapet papierowych. Skła­dają się z kilku warstw papieru, w którym na stałe umieszczono włókna drzewne, tworzące strukturę. Wszystkie rodzaje tapet rauhfazer są produkowane według tej samej technologii - różnią się jedynie wielkością włókien drzew­nych (uzyskuje się powierzchnie od niemal ide­alnie gładkich po całkowicie pokryte wiórka­mi). Są stosunkowo niedrogie, lecz wymagają pomalowania zaraz po położeniu. Dobrze kry­ją niewielkie nierówności podłoża i są bardzo trwałe.

Tapety dobrze ułożone można z powodzeniem wielokrotnie malować, przemalowywać na do­wolny kolor. Można je stosować w suchych po­mieszczeniach, zarówno w dużych obiektach, jak i w budownictwie jednorodzinnym.

Tapety natryskowe są oosiępne w postaci syp- kiej mieszanki ze składników naturalnych (włó­kien jedwabiu, celulozy, bawełny, włókien mi­neralnych, barwinków oraz kleju roślinnego) w paczkach lub jako płynne preparaty z żywic syntetycznych. Dzięki swej chropowatej faktu­rze dobrze maskują nierówności ścian. Tapety ze składników naturalnych tworzą elastyczną, trwałą okładzinę, która jest nie tylko efektow­na, ale stanowi dodatkową izolację akustyczną i termiczną. Do ich czyszczenia stosuje się pre­paraty w aerozolu lub odkurza się je.

Do układania tapet natryskowych jest koniecz­ny odpowiedni sprzęt. Metodą \ą można pokryć ściany i sufity, a także kaloryfery, rury stalowe i plastikowe czy powierzchnie drewniane. Tape­tę da się także nakładać packą.

Tapety natryskowe łatwo się naprawia, zabru­dzony lub uszkodzony fragment, po mocnym nawilżeniu, zeskrobuje się ze ściany i nakłada świeżą tapetę.

Tapety takie można stosować we wszystkich niemal pomieszczeniach, gdyż nie wrydzielają ^% żadnych nieprzyjemnych zapachów i nie są ła­two palne. Nie pochłaniają też kurzu, ponieważ zawierają naturalne, nieelektryzujące się skład­niki. Tapety natryskowe nie nadają się jednak do pomieszczeń wilgotnych, takich jak kuchnie

1. łazienki.

Tapety specjalne stosuje się w celu uzyska­nia niepowtarzalnych efektów w dekorowanym wnętrzu, np. w restauracjach, pubach itp

Można tutaj wyróżnić między innymi:

• tapety wykonane z materiałów naturalnych takich jak bambus, trzcina, egzotyczne trawy itp.

• tapety welurowe impregnowane substancją odporną na zaplamienie,

• okładziny z grubej prasowanej flizeliny z do­datkiem opiłków aluminium.

3. Narzędzia i sprzęt do tapetowania

Przed przystąpieniem do pracy trzeba przygo­tować miejsce cięcia tapet - blat lub długi stół. Pozi* tym niezbędne będą:

• długi nóż lub nożyce oraz liniał tapeciarski do cięcia tapet,

• nożyczki lub nożyk introligatorski (z odła- mywanymi ostrzami) do odcinania małych ele­mentów lub nacinania otworów,

• pędzel ławkowiec lub wałek malarski z fu­terkiem do nanoszenia kleju,

• drabina, przenośny stojak itp.

• wiadro ocynkowane łub plastikowe, miesza­dło wiertarkowe - do rozrabiania kleju,

• szpachla - do czyszczenia ścian i usuwania starych tapet,

• szczotka tapeciarska, gąbka, miękka tkani­na, wałek gumowy do dociskania krawędzi (nie należy go używać przy tapetach tłoczonych) - do dociskania przyklejonych brytów,

• wałek kolczasty, którym dziurawi się starą tapetę przed nasączeniem jej płynem do usu­wania tapet,

• papier ścierny itp.

.4. Przygotowanie podłoża

Ściana pod każdą tapetę powinna być czysta, bez kurzu, tłustych plam, pleśni, sucha, gładka i niealkaliczną,

Wilgotność podłoża betonowego nie powin­na być wyższa niz 496, a podłoża gipsowego niż 3%. Przy tapetach grubszych, szczególnie winylowych, dopuszczalna wilgotność podłoża betonowego nie może przekraczać 3%, a gipso­wego 2%.

Wszelkie spękania i nierówności podłoża, na którym mają być ułożone tapety, należy napra­wić metodą szpachlowania, stosując w tym celu dostępne na rynku materiały.

Stare warstwy farb klejowych lub wapiennych usuwa się szpachelką. Szczególnie niebezpiecz­ne są farby klejowe kolorowe. Barwnik zawarty w farbie jest rozpuszczany przez wilgoć i klej tapety, a następnie przechodzi przez papier, far­bując tapetę.

Srare warstwy farby emulsyjnej, dobrze przy* legające i nieuszkodzone, mogą pozostać. Na­leży je jednak dokładnie umyć wodą z deter­gentem. Ściany malowane farbą olejną najlepiej jest zeszlifować i odkurzyć Jub usunąć powłokę za pomocą dostępnych na rynku preparatów do usuwania farb olejnych.

Warstwy starych tapet także najlepiej jest usu­nąć. W tym celu można się posiużyć gotowy* mi płynami lub koncentratami przeznaczonymi do usuwania ze ściany starych tapet. Preparaty

te są najczęściej mieszanką anionowych i nie- anionowych związków powierzchniowo czyn­nych z dodatkiem hydiofilowych środków pe­netrujących rozpuszczalnych w wodzie. Charak­teryzują się dobrym przenikaniem przez struk­turę tapety, dzięki czemu wyjątkowo skutecz­nie rozpuszczają warstwę klejową, co zapobie­ga uszkadzaniu podłoża podczas usuwania sta­rych warstw tapet i farb klejowych. Zużycie tych środków jest zależne od grubości zdejmowanej tapety,

Przy układaniu tapet na płytach gipsowo-

• kartonowych styki płyt powinny być wykoń­czone na gładko.

Podłoże po oczyszczeniu i wyrównaniu, a przed ułożeniem tapety należy zagruntować rozcień­czonym klejem lub gotowym preparatem grun­tującym (z wyjątkiem ścian malowanych far­bami emulsyjnymi). Producenci proponują tu­taj różne wyroby, najczęściej gotowe do uży­cia lub w postaci proszków do rozpuszczenia w wodzie.

Przygotowując preparat gruntujący, należy przestrzegać wytycznych podanych przez pro­ducenta. Dostępne na rynku środki gruntują­ce są przeważnie wytwarzane na bazie natu­ralnych polimerów z dodatkiem środków kon­serwujących, grzybobójczych i zwiększających przyczepność powłok klejonych.

Można je stosować do gruntowania ścian o róż­nym stopniu absorpcji, a ich działanie polega na wytworzeniu gładkiej jednorodnej powierzchni o dużej przyczepności oraz na redukcji porowa­tości ściany, co zapobiega nadmiernej absorpcji kleju.

Do gruntowania podłoża dość często używa się roztworu kleju przewidzianego do przyklejenia tapet. Roztwór taki przygotowuje stę najczęściej w proporcjach 1:204-1:80, zależnie od nasiąkli- wości podłoża. Takiego rozwiązania jednak nie poleca się, gdyż oferowane w handlu specjal­ne środki gruntujące są, ze względu na swoje właściwości, zdecydowanie lepsze.

i. Kleje do tapet

Kleje do tapet produkuje się w postaci prosz­ku _t który następnie rozrabia sie z bardzo zim- ną wodą (proporcje podaje producent), lub też jako gotowe do użycia preparaty. Obecnie na rynku są dostępne różnego rodzaju kleje — uni­wersalne, przeznaczone do konkretnego rodzaju tapety, do przyklejania pasków ozdobnych, tzw, bondiur, wodoodporne itp.

Kleje uniwersalne można stosować do wszyst­kich rodzajów tapet: papierowych, lekkich wi­nylowych i zmywalnych, winylowych pianko­wych, tłoczonych i ciężkich tłoczonych itd W zależności od rodzaju klejonej tapety produ­cent podaje proporcje woda-klej, których nale­ży bezwzględnie przestrzegać.

Kleje do konkretnego rodzaju tapety, np. Lek- kich i średnich tapet papierowych lub do ta­pet z włókna szklanego, tekstylnych i struktu­ralnych, charakteryzują się odpowiednio zmo­dyfikowanym składem, który nadaje im cechy najodpowiedniejsze do przyklejania danego ro­dzaju tapety.

Wodoodporny klej do tapet po wyschnięciu jest odporny na działanie wody. dlatego dobrze nadaje się do klejenia np. tapet przeznaczonych do malowania oraz do tapet i bordiur w kuch- ni ach czy łazienkach.

Kleje do przyklejania pasków ozdobnych do

wszystkich rodzajów wyrobów (nawet winyl do winylu) są też przeznaczone do podklejania uszkodzonych lub naderwanych fragmentów ta­pet. Są sprzedawane w postaci mlecznobiałej pasty w niedużych opakowaniach ze specjal­ną szczotką do rozprowadzania kleju na pasku tapety.

Kleje do podklejania krawędzi tapet są sprze­dawane w postaci gotowej do użycia, nie zawie­rają rozpuszczalników.

Większość dostępnych klejów jest produkowa- na w postaci mieszaniny na bazie naturalnych polimerów, polimerów i poliwinylowej emulsji akrylowej, modyfikowanych pochodnych mety­locelulozy z żywicą syntetyczną, z dodatkiem substancji grzyba- i bakteriobójczych oraz środ­ków konserwujących.

Przygotowanie kleju nie jest czynnością trudną. Kleje w postaci past lub roztworów są w za­sadzie gotowe do użycia po otwarciu opakowa­nia. Kleje sprzedawane w postaci sypkiej przy­gotowuje się, wsypując je do odmierzonej, wg instrukcji producenta, ilości zimnej wody_t in­tensywnie mieszając. Po upływie kilku minut mieszanie należy powtórzyć. Pozostawić klej na około 15-^30 min (w zależności od rodzaju), po czym ponownie zamieszać.

Tak przygotowany roztwór - jednorodny i wol­ny od grudek — nadaje się do użycia. Mieszanie różnych rodzajów kleju jest niedopuszczalne.

Trwałość roztworów wodnych wynosi najczę­ściej 3-^5 dni. Po upływie tego czasu nie na­leży ich używać. Z jednego opakowania suche­go kleju otrzymuje się roztwór wystarczający na przyklejenie od kilkunastu do kilkudziesię­ciu metrów kwadratowych tapety lub zagrunto­wanie od kilkudziesięciu do ponad 100 metrów kwadratowych ściany.

Kleje należy przewozić i przechowywać w szczelnie zamkniętych opakowaniach, w su­chych warunkach oraz chronić przed wilgo­cią, Okres przydatności do użycia kleju wynosi I2-E-36 miesięcy od daty produkcji umieszczo­nej na opakowaniu. Po przekroczeniu tego ter­minu klej nie nadaje się do użytku.

Większość producentów tapet podaje nazwę kleju zalecanego do przyklejania ich wyrobów oraz sposób jego nanoszenia — na ścianę czy na powierzchnię tapety.

Obecnie coraz częściej spotyka się tapety z na­łożoną na nie warstwą kleju, który przed przy­stąpieniem do pracy wystarczy jedynie zwilżyć wodą.

Klej może zawierać środek grzybobójczy lub konserwujący, dlatego w czasie tapetowania na­leży pamiętać o wentylowaniu pomieszczenia, w którym prowadzi się prace.

6. Przygotowanie i przyklejanie tapet

Przed zakupem tapety trzeba dokładnie okre­ślić potrzebną liczbę rolek, W tym celu należy obliczyć powierzchnię, która będzie tapetowa­na, a następnie podzielić ją przez powierzchnię tapety w jednej rolce oraz przewidzieć pewien zapas (np. 1 lub 2 rolki). Jeżeli układa się ta­petę z dużym przesuniętym łączeniem wzoru, zapas powinien być większy. Tapety najczęściej są sprzedawane w rolkach szerokości 0,53 m i długości 10,05 m.

Przed rozpakowaniem należy sprawdzić, czy wszystkie rolki są oznaczone tym samym nu­merem wzoru i pochodzą z tej samej partii pro­dukcyjnej. Tapety o tym samym numerze wzo­ru, lecz o innym numerze partii mogą różnić się między sobą odcieniem.

Przed tapetowaniem należy przewinąć rolki w świetle dziennym i sprawdzić, czy mają ten

sam odcień oraz czy są wolne od wad fabrycz-^? nych.

Tapety tnie się na bryty (odcinki) na blacie lub dużym stole, używając liniału tapecianskie- go oraz noża do cięcia tapet. Przed przystąpie­niem do cięcia tapety należy zmierzyć wyso­kość pomieszczenia w kilku miejscach w celu ustalenia odpowiedniej długości odcinków'. Bry­ty powinny być dłuższe o 50~- 100 mm od wy­sokości tapetowanej ściany, z uwzględnieniem układu wzoru (przesunięcie wzoru)* Zapas ten jest konieczny do wyrównania różnic w wyso­kości pomieszczenia oraz musi wystarczyć na przycięcie brytu przy listwie podłogowej.

Na spodzie każdego brytu oznacza się strzaflcą kierunek wzoru tapety z odwijanej rolki, co mo­że zapobiec przyklejeniu tapety wzorem w nie­właściwym kierunku

Na przygotowane odcinki tapety (przycięte i uiożone wzorem do dołu) należy nałożyć pędzlem lub wałkiem klej,, rozprowadzając go równomiernie i dokładnie na całej powierzch­ni, dopasowując jego ilość do chłonności tape­ty i zwracaj ąe^jednocześnie uwagę na staranne nałożenie kleju na brzegach brytu.

Posmarowany bryt tapety składa się stroną z kłejem do środka (ostrożnie, aby jej nie za­giąć) i pozostawia na kilka minut. Czynność tę wykonuje się po to. aby zapobiec podno­szeniu się krawędzi i ich wysychaniu podczas zmiękczania tapety, trwającego ok. 10-M5 min (rys. .6). Następnie rozwija się złożoną tape­tę. Tapety cienkie można naklejać od razu po posmarowaniu klejem.

Rys. .6. Sposób składania brytu tapety w celu jej zmiękczenia (1 -=-4 kolejne fazy składania)

W przypadku tapety z klejem przycięty odcinek zwija się w luźny rulon wzorem do środka i za­nurza w naczyniu z letnią wodą na czas podany w instrukcji klejenia (zazwyczaj ok. 30^-60 s), poruszając rulonem tak, aby nie pozostały we­wnątrz bąble powietrza. Fo namoczeniu nakleja się bryt tapety bezpośrednio na ścianę (nie na­kłada się już dodatkowej warstwy kleju).

Na estetykę wykonania robót tapecierskich du­ży wpływ ma prawidłowe przyklejenie brytów z zachowaniem pionu i poziomu. W ty m ce­lu przed przyklejeniem tapety należy wyzna­czyć na ścianie linie poziomą wyznaczającą gór­ną krawędź tapetowanej powierzchni oraz li­nie pionową określającą położenie przynajmniej pierwszego brytu.

Bryty tapet przykleja się, zaczynając od góry ta­petowanej powierzchni, a następnie, stopniowo je rozkładając, przesuwa się ku dołowi. Przyklejanie tapet z reguły rozpoczyna się od wy klejenia wnęk oraz ościeży w ten sposób, aby przyklejone bryty zachodziły na sąsied­nią płaszczyznę ściany na szerokości około 20-r30 mm.

Cień

Rys. 24,7. Układanie tapety na zakład; a) prawidłowe względem oświetlenia, b) nieprawidłowe - powstaje cień

Naroża pomieszczeń powinny być wyldejone podobnie jak ościeża i wnęki, tzn. tak, aby bryty tapety zachodziły na sąsiednią ścianę na szero­kość około 20-i-3Q mm. Nic wolno Łączyć ta* pet w narożu. Tapetowanie kończy się w naj­mniej widocznych miejscach pomieszczenia, co pozwala na ewentualne ukrycie drobnych nie­dokładności wykonania.

W praktyce proces tapetowania przebiega nastę­pująco:

• docięty bryt tapety z naniesioną warstwą kleju od wija się do połowy i przykłada do

ściany;

• kontroluje się zgodność położenia brytu z wyznaczonymi na powierzchni ściany linia­mi poziomą i pionową oraz przeprowadza się korektę prawidłowości położenia;

• po korekcie położenia dociska się po­wierzchnie tapety do ściany; do tapet akrylo­wych, pokrytych brokatem, winylowych, typu rauhfazer należy użyć wałka tapeciarskiego: de­likatne tapety głęboko tłoczone dociska się za pomocą szczotki lub szmatki (wałek może spo­wodować uszkodzenie wzoru); podczas doci­skania należy pamiętać, że ruchy wałka (szczot­ki lub szmatki) powinny być wykonywane po­ziomo od środka na zewnątrz i od środka w górę lub w dół; czynność tę wykonuje się do momen­tu usunięcia wszystkich pęcherzyków powietrza zamkniętych między ścianą a tapetą; szczegól­ną uwagę należy zwrócić na dociśnięcie brze­gów brytu, gdyż niewłaściwie dociśnięte będą się odklejać;

• nadmiar kleju, który spłynie spod tapety, usuwa się czystą, wilgotną gąbką;

• odwija się dolną część brytu tapety i przy­kleja się go w sposób podany wyżej;

• nadmiar tapety na dole obcina się tuż przy podłodze, co pozwoli ukryć dolną krawędź ta­petowanej powierzchni i ewentualne prześwity podłoża za listwą przypodłogową.

Jeżeli tapeta jest przyklejana w pomieszczeniu

0. znacznej wysokości, a prace są prowadzo­ne z pomostu lub rusztowania, najpierw przy­kleja się górne części poszczególnych brytów na większym fragmencie ściany (np. z jednego przystawienia pomostu), a następnie odwija się

1. przykleja kolejno dolne części brytów.

Tapety z klejem układa się w zasadzie w ten sam sposób i z zachowaniem tych samych za­sad. Różnice występują jedynie na etapie przy­gotowania tapet-

Tapetowanego pomieszczenia nie należy in­tensywnie wietrzyć ani nadmiernie ogrzewać. Czynniki te mogą doprowadzić do zbyt szyb­kiego wysychania, a w konsekwencji do skur­czu tapety, jej pękania lub odklejania się brytów od podłoża.

Minimalna temperatura wnętrza podczas ukła­dania tapet powinna wynosić 5 C.

' .1, Odbiór robót tapeciarskich

• Powierzchnie pokryte tapetami powinny cha­rakteryzować się dużą estetyką wykonania. Wy­stępowanie pęcherzy, zmarszczyli i plam kleju jest niedopuszczalne.

• W całym pomieszczeniu tapeta powinna mieć ten sam odcień kolorystyczny (tapety nawet le­go samego producenta, a pochodzące z różnych partii, mogą się minimalnie różnić) -

• W niektórych przypadkach, w celu uzyska­nia jednolitego wzoru, sąsiadujące ze sobą bry­ty powinny być ułożone z odpowiednim prze­sunięciem,

• Linie łączenia poszczególnych brytów ze sobą powinny być pionowe, a krawędź górna powin­na tworzyć linię poziomą.

• Bryty powinny mieć odpowiednią długość i szerokość, tak aby przy styku tapet z ościeżni­cami, listwami podłogowymi itp. nie było widać podłoża.

• Jeżeli projekt aranżacji wnętrza nie przewidu­je inaczej (np. dolna część ścian jest wykłada­na tapetą o Innym wzorze lub kolorze niż część górna), nie dopuszcza się łączenia poszczegól­nych brytów tapety na wysokości ściany.

• Łączenie brytów tapety w narożu jest niedo­puszczalne.

• Wycięcia tapet w miejscach osadzenia osprzę­tu Cnp elektrycznego) nie powinny być widocz­ne po zamontowaniu tego osprzętu.

• Bryty tapety powinny być przyklejone do podioża na całej powierzchni, ze szczególnym uwzględnieniem krawędzi brytów.