Pojęcie i cechy administracji publicznej.
Administracja publiczna – „służba społeczeństwu”. Łac administrare – kierować, zarządzać, służyć
Łac. Lublicus – zbiorowy społeczny, służacy ogółowi
Termin administracja definiuje się na wiele sposobów i na wielu płaszczyznach:
- w ujęciu organizacyjnym (podmiotowym)
- w ujęciu materialnym (przedmiotowym)
- w ujęciu formalnym (zarządzanie; proceduralnym)
Według jeden z definicji administracji publicznej jest to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizacyjnych i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty (organy i instytucje) na podstawie ustawy w określonych prawem formach.
Administrację publiczną można traktować jako pewną całość z punktu widzenia organizacyjnego, formalnego i prawnego.
Cechy administracji publicznej:
- działanie w imieniu i na rachunek państwa
- możliwość działania w formie władczej
- działanie w interesie publicznym
- polityczny charakter
- legalizm
- aktywność
- działanie w sposób ciągły i stabilny
- oparcie się o zawodowy personel
- bezosobowość
- Niekomercyjność - nie nastawione na zysk
- kierownictwo i podporządkowanie
Administracja publiczna jest sprawowana przez państwo w najszerszym tego słowa znaczeniu, a więc przez organy państwowe jak i związki publicznoprawne (związki zawodowe) i inne podmioty administracji.
3. Podział oraz cechy prawa administracyjnego.
Prawo administracyjne (podział).
Polega na wyodrębnieniu 3 czynników: ustrojowe
go, materialnego i procesowego.
a) prawo ustrojowe- jest to prawo ustroju adm. publicznej, reguluje normy, zasady i działania adm. publicznej, zawiera przepisy normujące kompetencje adm.
publicznej, proces realizacji celów społecznych w zakładach adm., przepisy dotyczące podziału terytorialnego kraju, przepisy
określające zakres, podstawę i tryb działania organów nadzoru w systemie opartym na modelu decentralistycznego
podporządkowania;
b) prawo materialne- zawiera normy i sposoby rozwiązywania konkretnych spraw, które ustalają wzajemne uprawnienia i
obowiązki, wzajemne relacje pomiędzy organami a innymi podmiotami, np. prawo budowlane, wodne, o wykonywaniu
działalności gospod.;
c) prawo procesowe- proceduralne, zawiera normy dotyczące bezpośredniego toku działania adm.
publicznej, składają się na nie przepisy regulujące różne procedury. K.p.a. reguluje ogólnie postępowanie adm. Normy prawa
procesowego mają charakter wtórny do prawa materialnego. Wyróżniamy podział na prawo powszechnie obowiązujące,
którego adresatem może być każdy podmiot oraz prawo wewnętrzne regulujące stosunki wewnętrzne
Stosunek administracyjno- prawny
- relacja zachodzącą między oznaczonymi podmiotami, które są objęte normami prawa administracyjnego.
Cechy:
- podmiot tego stosunku mieści się w ramach prawa administracyjnego
- przynajmniej jedną ze stron jest organ administracji publicznej
- stosunek charakteryzuje się nierówno rządnością jego uczestników; możność decydowania o treści tego stosunku przez podmiot administrujący
Przedmiot stosunku:
leży w sferze określonych zadań administracji publicznej . Jest on objęty kompetencją jednego z podmiotów administracji.
Podmiotami stosunku są:
- zawsze organ – upoważniony do żądania określonego zachowania się albo świadczenia
- podmiot – osoba fizyczna lub prawna, do którego stosowany jest nakaz lub zakaz albo który żąda określonego zachowania się od organu administracji
Obowiązki i uprawnienia wynikające ze stosunku administracyjno-prawnego mogą polegać na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu. O tym, jakie obowiązki mogą być nałożone i jakie uprawnienia mogą być przyznane przesądzają przepisy prawa materialnego. Nie może być tu dowolności.
4. Źródła prawa administracyjnego.
Termin źródło prawa nie jest jednoznaczny. Nadaje się mu różne znaczenie.
- źródłem prawa może być sam akt prawny, w którym są zawarte konkretne normy prawne
- w każdym państwie istniej więcej niż jeden rodzaj źródeł prawa,. Dlatego też wyłania się problem hierarchii źródeł
Podział źródeł prawa administracyjnego:
Źródła prawa stanowione przez centralne organy państwa
Sejm i Senat
Władza wykonawcza: Predyzdent RP, Rada Ministrów, ministrowie i inne organy administracji centralnej
Źródła prawa stanowione przez organy terenowe: organy jednostek samorządu terytorialnego
W art. 87 Konstytucja przyjęła zamknięty system źródła prawa o powszechnie obowiązującym charakterze:
-Konstytucja
- Ustawa
- Ratyfikowana Umowa Miedzynarodowa
-Rozporządzenia
- Akty prawa miejscowego
(str 77)
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 (Dz.U. Nr 78, poz.483)
- najwyższy akt prawny,
- określa ustrój RP,
- art. 7 „organy administracji działają w granicach prawa”
- przesądza o istnieniu samorządu terytorialnego,
- charakteryzuje się szczególną formą, treścią i mocą prawną,
-określa kształt, hierarchię systemu źródeł prawa, decyduje kto jest prawotwórcą, jakie są jego formy działania,
- art. 8.2 zasada bezpośredniego stosowania Konstytucji
2. Ustawa
- jedynym prawodawcą może być parlament
- art. 120. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość.
- Inicjatywa Ustawodawcza: posłom ,senatowi, Prezydent Rp, Rada Ministrów, co najmniej 100.000 obywateli
- zasada nieograniczonego zakresu przedmiotowego: w związku z tym, że ustawa jest aktem normatywnym usatowawca może regulować ustawą wszelkie kwestie byleby tylko zachował normatywny charakter aktu zgodność z innymi aktami
- zasada wyłącznośći ustawy: w pewnych dziedzinach musi być tak szczegółowa i drobiazgowa by przewidzieć każdą sytuację. Ustawa to wyłączne źródło prawa. Najważniejsze sprawy powinne być rozstrzygane wyłącznie w drodze ustawowej.
- zasada prymatu ustawy: ustawa tworzy normy prawne samoistne, nie wymagające dla ich obwiązywania innej podstawy prawnej. Ustawa nie może być zmieniona aktem niższej rangi lecz tylko kolejną ustawą. (88)
3. Umowa międzynarodowa:
- po ogłoszeniu w dzienniku usatw stanowi część prawa krajowego,
- ratyfikacja umów międzynarodowych należy do prezydent RP,
- umowy nie podlegające ratyfikacji wymagają zatwierdzenia przez radę ministrów,
4. Rozporządzenia:
- postawowa forma aktu wykonawczego to rozporządzenie
- akt prawa powszechnie obowiązującego, wydane na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie.
- normy rozporządzenia muszą być zgodne z hierarchią aktów prawnych,
Upoważnienie ustawowe:
Wyraża się w 3 aspektach: - podmiotowym (wyraźne wskazanie organu który może lub ma obowiązek wydać rozporządzenie)
- przedmiotowym – wyraźne wskazanie zakresu spraw danego podmiotu do uregulowania
- treści - szczegółowe wytyczne dotyczące treści danego rozporządzenia
Rozporządzenia z mocą ustawy: - WYJĄTEK:
- tylko w czasie stanu wojennego,
- tylko gdy sejm nie może zebrać się na posiedzenie.
- wnioskuje o to Rada Ministrów
- nie zostało nigdy ustanowione
5.Aky prawa miejscowego:
- obowiązują wyłącznie na obszarze działan organów, które je ustanowiły
- możliwe jest różne uregulowanie tych samych kwestii w róznych obszarach kraju
- organami mogą być: organy sam ter, lub organy administracji rządowej
- 1. Akty prawa miejscowego charakterze stricte wykonawczym 2.przpisy porządkowe 3.przepisy ustrojowo-organizacyjne
Ogłoszenia aktów normatywnych:
- warunek wejścia w życie wynionionych aktów jest ich ogłoszenie,
- dotyczy: ustaw, rozporządzeń, aktów prawa miejscowego oraz umów międzynarodowych
Ogłaszania i publikatory – zeszyt
7. Uznanie administracyjne
Związanie administracji ustawami przesądza o tym, że administracja to wykonywanie ustaw.
Uznanie administracyjne istnieje wówczas, gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi rozwiązaniami. Uznanie występuje wtedy, gdy norma prawna nie determinuje w sposób oczywisty i jednoznaczny skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi. Inaczej mówiąc, ustawa pozwala na wybór następstwa prawnego, przy czym można dokonać wyboru między dwiema lub więcej możliwościami.
Uznanie może polegać na tym, że administracja musi zdecydować czy dany środek może w ogóle zastosować albo też jaki ze środków wybrać.
Uznanie zapewnia ustawodawca, ponieważ skutek musi wynikać z normy prawnej.
Należy dodać, że decyzje oparte na uznaniu administracyjnym podlegają kontroli sądu administracyjnego.
Pojęcia nieokreślone: „interes społeczny”, „dobro publiczne”