Mikrobiologia Ćw. 1

Przepisy BHP. Zasady i przesyłania prób do badań bakteriologicznych. Metody sterylizacji.

Zasady pobierania i przesyłania prób:

- w terenie lekarz pobiera próby i kieruje do ZHU lub prywatnych placówek

- drobnoustroje można najłatwiej sobie wyosobnić z materiału chorobowego w początkowym okresie choroby,
przeciwciała dopiero 2-3 tygodnie po zachorowaniu

- materiał, jeśli to możliwe, powinien być pobierany od zwierząt nieleczonych środkami przeciwbakteriologicznymi

- do pobranych prób nie wolno dodawać środków dezynfekcyjnych

- wybór materiału do badań zależy od rodzaju choroby, lokalizacji mian oraz rozmieszczenia zarazka w organizmie,
np. ronienie u krów - błony płodowe, poroniony płód, krew matki

Zakażenia miejscowe - wysięk przyranny, ropa:

- najczęściej pobierany materiał - krew, wydzieliny/wymazy, wydaliny, ropa, płyny ustrojowe (punktaty), strupy,
zeskrobiny naskórka, biopsje (przyżyciowo wycinki narządów wewnętrznych) oraz sekcyjne (wycinki ze wszystkich
zmienionych narządów i tkanek).

- sekcje należy przeprowadzać możliwie najszybciej (inwazja komensalistycznej mikroflory z przewodu
pokarmowego do tkanek)

- w trakcie pobierania prób należy unikać zanieczyszczenia ich postronną florą bakteryjną (sterylne pobranie i
umieszczanie próbki w jałowym naczyniu)

- powstrzymanie procesu gnilnego próbki - niska temperatura i szybki transport próbki do laboratorium (do 48 h)

- zapobieganie wysychaniu próbki - nawilżanie jałowym płynem fizjologicznym

- zabezpieczenie, czytelne oznakowanie z dołączonym pismem przewodnim (dane o właścicielu, liczbie i rodzaju
prób, dacie ich pobrania, opis zwierzęcia - gatunek, płeć, wiek, nr ewidencyjny, stwierdzone objawy chorobowe,
stosowane leczenie, rozpoznanie kliniczne, informacje co do ukierunkowania badania, adres placówki i nazwisko
lekarza wysyłającego próby).

Metody sterylizacji:

1. Sterylizacja (wyjałowienie) - niszczenie wszystkich form drobnoustrojów (również przetrwalniki bakterii) w środowisku

2. Dezynfekcja (odkażanie) - niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych w środowisku (większość form wegetatywnych)

3. Pasteryzacja - klasyczna metoda: ogrzewanie produktu do temperatury powyżej 60°C jednak nie większej niż 100°C (np. typowy proces pasteryzacji mleka polega na ogrzaniu go do temperatury 100°C w ciągu 1 min. lub do 85°C w ciągu 30 min w zamkniętym urządzeniu nazywanym pasteryzatorem)

4. UHT (Ultra High Temperature Processing) - polega na błyskawicznym 1-2 sekundowym podgrzewaniu do temperatury ponad 100°C (135-150°C dla mleka) i równie błyskawicznym ochłodzeniu do temperatury ponad pokojowej. Cały proces trwa 4-5 sekund. Taka sterylizacja zabija florę bakteryjną nie zmieniając walorów smakowych produktu.

Liofilizacja:

Suszenie sublimacyjne stosowane do produktów termolabilnych (nieodpornych na ogrzewanie), np. preparatów farmaceutycznych, cennych składników żywności (owoców, warzyw):

- zamrażanie produktu lub preparatu (np. szczepionki, leki) - mrożenie poniżej -40°C - giną czynniki powodujące
fermentowanie naturalne produktu, bakterie chorobotwórcze, pleśnie.

- wytworzenie próżni (0,001hPa) niezbędnej do zapoczątkowania sublimacji wody

- usunięcie powstającej pary wodnej

Sterylizacja fizyczna:

1. Termiczna

2. Przy użyciu promieniowania

3. Przy użyciu ultradźwięków

Sterylizacja mechaniczna

1. Przez sączki

Sterylizacja chemiczna.

Ad. Sterylizacja termiczna:

- w płomieniu - ezy, skalpele, pęsety, nożyczki

- w suchym gorącym powietrzu - suszarki (szkło laboratoryjne 2h w 160°C lub 1h w 180°C - powyżej następuje
zwęglenie papieru i waty, ciemnienie szkła; luźne ułożenie szkła celem ułatwionego obiegu gorącego powietrza)

- gotowanie - strzykawki, igły, drobny sprzęt, temperatura 100°C niszczy formy wegetatywne drobnoustrojów, nie
zabija przetrwalników

- w parze bieżącej -aparat Kocha - 100°C przez 1h, nie giną przetrwalniki - unieszkodliwiamy je metodą
TYNDALIZACJI - frakcjonowanej sterylizacji - trzykrotne wyjaławianie w odstępie 24h, w przerwach materiał
przechowuje się w temperaturze pokojowej, celem przejścia form przetrwalnikowych w wegetatywne (wrażliwe),
tyndalizacja stosowana jest do wyjaławiania pożywek wrażliwych na wyższe temperatury.

- w parze wodnej nasyconej pod ciśnieniem - autoklawy (para wodna nasycona, pozbawiona domieszek powietrza),
pod ciśnieniem - podgrzewana uzyskuje wyższą temperaturę niż 100°C, tym wyższą im wyższe ciśnienie, giną formy
wegetatywne i przetrwalnikowe bakterii, czas sterylizacji 20-30 min. przy 1-1,5 atm.; wyjaławiamy pożywki, sprzęt
szklany z gumowymi elementami, bielizną, materiał zakaźny.

Ad. Sterylizacja przy użyciu promieniowania:

- promieniowanie UV - źródłem są lampy rtęciowo-kwarcowe, mała przenikliwość, do sterylizacji pracowni
mikrobiologicznych, sal operacyjnych wraz ze sprzętem znajdującym się w nich, sterylizacja zwykle 2-3h.

- promieniowanie Gamma - duża przenikliwość i skuteczność bakteriobójcza, sterylizacja dużych ilości materiałów,
ostateczne; sterylizacji gotowych i opakowanych produktów (strzykawki, igły), produktów wrażliwych na
ogrzewanie naczyń z tworzyw sztucznych.

Ad. Sterylizacja przy użyciu ultradźwięków:

- rozbijają komórki (20-100 kHz) - do mycia delikatnych narzędzi.

Ad. Sterylizacja mechaniczna:

Wyjaławianie za pomocą sączenia przez sączki (filtry bakteryjne działają na zasadzie sita zatrzymującego obiekty większe niż pory sączka; sącząc można stosować ciśnienie ujemne, wytworzone przez pompę próżniową lub dodatnie przez wtłaczanie powietrza; wyjaławianie surowicy, roztwory enzymów, płyny wrażliwe na wyższe temperatury)

- filtry porcelanowe Chamberlanda (glazurowana porcelana) i Barkefelda (z ziemią okrzemkową)

- filtry Seitza (celulozowo-azbestowe)

- filtry Schotta (szklane)

- filtry membranowe (celulozowe)

- filtry gradokolowe (koloidum rozpuszczone w kwasie octowym)

Ad. Sterylizacja chemiczna:

Wyjaławianie specjalnego sprzętu i aparatów, np. sztuczna nerka (skomplikowana budowa i obecność plastikowych i gumowych części).

Jako środka wyjaławiającego stosuje się tlenek etylenu, kwas nadoctowy, formaldehyd i inne.

1

---