Instrukcja do ćwiczeń
Temat - Towaroznawcza analiza ziarna - ćwiczenia laboratoryjne
Ćwiczenie 1 - Organoleptyczna analiza ziarna wg PN-EN…
1. Określenie zapachu. Z próbki badanego zboża nabrać oburącz ziarno, ogrzać je przez kilkakrotne chuchnięcie i natychmiast wąchać. Przed oznaczeniem zapachu następnych prób starannie umyć ręce, ponieważ dłonie łatwo mogą przyjąć zapach poprzednio analizowanego ziarna. W przypadku, gdy zapach badanego ziarna jest mało intensywny, należy zalać ziarno ciepłą wodą o temp. 60 - 70ºC, zlewkę szczelnie przykryć i pozostawić na ok. 2 -3 min. Po tym czasie szybko zlać wodę z nad ziarna i natychmiast wąchać ziarno. Proszę dopisać zapachy świadczące o zepsuciu lub nieprawidłowym przechowywaniu
3. Określenie wyglądu zewnętrznego. Badane ziarno dokładnie wymieszać, następnie część wysypać na biały papier i dokładnie obejrzeć. Określić barwę, połysk i stopień wykształcenia ziaren, sprawdzić czy ziarno nie jest porażone przez szkodniki.
4. Określenie ilości zanieczyszczeń. Na wadze technicznej odważyć 100g badanego ziarna. Ziarno wysypać na papier i z naważki oddzielić zanieczyszczenia organiczne nieszkodliwe dla zdrowia (słoma, nasiona innych zbóż, nasiona chwastów), organiczne szkodliwe dla zdrowia (sporysz, kąkol, kał gryzoni), nieorganiczne (kamienie, metale), ziarna silnie uszkodzone mechanicznie, ziarna uszkodzone przez szkodniki, ziarna spalone oraz ziarna ciemniejsze. Każdą wydzieloną grupę zanieczyszczeń zważyć i określić procentową zawartość ich ilości.
5. Określenie barwy. Z otrzymanego do analizy zboża odliczyć 100 ziarn, a następnie z wydzielonej próbki oddzielić ziarna o odmiennej barwie. Obliczyć ilość ziarn o innym zabarwieniu, a wynik wyrazić w procentach.
Ćwiczenie 2 - Oznaczenie ciężaru gatunkowego wg PN-EN….
Pomiar wykonano na wadze hektolitrowej. Do oznaczania ciężaru gatunkowego ziarna wystarczy wykonać dwa pomiary, jeżeli różnica w ważeniach nie przekracza 2,0g. Otrzymany średni wynik przelicza się na masę hektolitra. Zależnie od gatunku wyróżnia się następujące stopnie gęstości:
pszenica nie mniej niż 72 kg/hl
żyto nie mniej niż 68 kg/hl
jęczmień do przetwórstwa nie mniej niż 64 kg/hl
owies do przetwórstwa nie mniej niż 49 kg/hl
Ćwiczenie 3 - Oznaczenie masy 1000 ziaren
Z otrzymanej do analizy próbki pobrać część odpowiadającą w przybliżeniu masie ok. 500 badanych ziaren (dla pszenicy 15 - 25 g). Próbkę zważyć z dokładnością do 0,01g, a następnie wydzielić z niej wszystkie ziarna całe, a pozostałość ponownie zważyć. Z różnicy ciężarów obliczyć masę ziaren całych. Ziarna liczyć ręcznie, a masę 1000 ziaren w stanie naturalnym obliczyć ze wzoru:
X1= m * 1000 / n
gdzie: m - masa ziaren całych w g
n - liczba ziaren całych w masie m.
Za wynik przyjęć średnią arytmetyczną dwóch równoległych oznaczeń nieróżniących się między sobą więcej niż o 6% średniego wyniku dla gatunków o masie 1000 ziaren powyżej 25g, a o 10% dla pozostałych. W przypadku większych różnic należy wykonać dwa dodatkowe oznaczenia i za wynik ostateczny przyjąć średnią z czterech pomiarów.
Ćwiczenie 4 - Oznaczenie celności i wyrównania
Odważyć 100g badanego ziarna i wsypać je na górne sito Steineckera - Vogla. Włączyć aparat i odsiewać próbkę przez 3 min. Po odsianiu zważyć ziarno zebrane na poszczególnych sitach z dokładnością do 0,01g. Obliczyć celność i wyrównanie ziarna. Przy ocenie pszenicy i żyta używa się sit o otworach 2,8; 2,5 i 2,0 mm. Ilość ziarna na I i II sicie wyrażona w % stanowi celność ziarna. Wyrównanie jest to natomiast % ziaren z I i II lub z II i III sita, zależnie od tego, gdzie jest większa ilość ziarna.
Ćwiczenie 5 - Oznaczenie szklistości i mączystości pszenicy i jęczmienia
Oznaczenie wykonuje się za pomocą farinotomu. Do otworków nałożyć 50 ziaren, przykryć je wiekiem, a następnie energicznie przeciąć nożem. Za szkliste przyjmuje się te ziarna, których przekrój co najmniej w 3/4 powierzchni jest szary z połyskiem. Przez pomnożenie wyniku przez 2 uzyskuje się % ziaren szklistych i mączystych. Oznaczenie przeprowadza się co najmniej 3 razy. Pszenica jest szklista, gdy zawiera co najmniej 60% ziaren szklistych.
Ćwiczenie 6 - Oznaczenie ciężaru właściwego ziarna
Metoda objętościowa. Odważyć na wadze technicznej 50g badanego ziarna i przesypać je do biurety na 100 cm3, napełnionej 50 cm3 wody. Odczytać poziom wody w biurecie po wsypaniu ziarna; z różnicy poziomów obliczyć jego objętość. Ciężar właściwy ziarna obliczyć ze wzoru:
X= m / V
gdzie m - masa ziarna w g, V - objętość ziarna w cm3
Oznaczenie wykonujemy dla pszenicy, żyta i pszenżyta.
4.2.4. Oznaczanie wilgotności miękiszu metodą suszarkową (wg AOAC Official Method 925.10, 2006)
Z przeznaczonej do badań próbki, rozdrobnione ziarno zbóż przenoszono do naczyńka wagowego wytarowanego z dokładnością do 0,01g. Naczyńko z zawartością wstawiano do suszarki uprzednio nagrzanej do temperatury 130 °C +/- 2 °C. Po upływie 1 godziny suszenia naczyńko wyjmowano, wstawiano do eksykatora i po ochłodzeniu ważono z dokładnością do 0,01g.
3