Mięśnie gładkie
Tkanka mięśniowa: jest czynnym elementem narządów ruchu: czynność jej polega na kurczeniu się i rozkurczaniu. Tkanka ta występuje w 3 postaciach: tkanki mięśniowej gładkiej, tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej typu szkieletowego tkanki poprzecznie prążkowanej sercowej. Tkanka mięśniowa gładka i sercowa działają niezależnie od świadomych bodźców nerwowych, a szkieletowa podlega naszej woli.
Tkanka mięśniowa gładka
Wytwarza się u zarodka z elementów mezenchymy: w ustroju jest tkanką bardzo rozpowszechnioną, występuje w ścianach naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego i wielu innych narządach wewnętrznych, również w skórze. Komórka mięśniowa gładka ma najczęściej kształt wrzecionowaty, rzadko gwiazdowaty. Długość elementów wrzecionowatych waha się od kilkunastu do paruset mikrometrów, grubość najszerszej, środkowej części wynosi do kilku mikrometrów. W środkowej części komórki jest położone owalne lub pałeczkowato wydłużone jądro. W cytoplazmie ( w komórkach mięśniowych nazywa się ona sarkoplazmą) są mitochondria, aparat Golgiego i charakterystyczne dla tych komórek cienkie, biegnące podłużnie włókienka kurczliwe. Są one zbudowane z substancji białkowej łamiącej światło podwójnie, zorganizowane w dostrzegalne w mikroskopie elektronowym włókienka elementarne - miofilamenty, których wiązki w obwodowej części komórki tworzą grubsze włókienka miofibryle.
Mięśnie gładkie
Zdolność kurczenia się tych mięsni zależy także od miofilamentu aktyny i miozyny. Mają one jednak inne ułożenie w komórce mięśnia gładkiego niż szkieletowego. Pęczki miofilamentów mogą przebiegać w komórkach mięśni gładkich zarówno poprzecznie, mogą się krzyżować i tworzyć sieci podobne do krat. W komórkach mięśni gładkich występują pęczki utworzone przez fi lamenty aktyny. Mają one grubość 5-7 nm. Wykazano, że w tej sieci fi lamentów aktywnych występują także fi lamenty miozyny. Podczas kurczenia komórki mięśni gładkich całą sieć mikrofilamentów może się kurczyć jednocześnie. Poza fi lamentami aktyny i miozyny występują w komórkach mięśni gładkich fi lamenty pośrednie o grubości 10 nm. Przebiegają one w poprzek cytoplazmy i krzyżują się ze sobą. Fi lamenty te przyczepiają się do błony komórkowej. W miejscach przyczepu oraz w miejscach krzyżowania tych filamentów występują zgrubienia służące prawdopodobnie do ufiksowania filamentów pośrednich.
W tkance mięśniowej gładkiej jej wrzecionowate komórki układają się obok siebie, w ten sposób, że między szersze środkowe części jednych wklinowują się cienkie końcowe części komórek sąsiednich. Tworzą one wiązki lub warstwy, a materiałem wiążącym komórki te w tkankę są siateczki cienkich włókienek kratkowych, oplatające komórki i tworzące na nich pochewki. W głąb większych skupień tej tkanki wnikają pasma i przegrody z tkanki łącznej luźnej z licznymi włóknami sprężystymi, naczynka krwionośne i nerwy, których najcieńsze gałązki kończą siew w komórkach mięśniowych.
Anatomia tom I Bochenek