Prawo zdrowia publicznego, medyczne, wykonywanie zawodu pielęgniarki 

Dr G. Gaweł

Prawo zdrowia publicznego 

• Jest jedną z najmłodszych szczegółowych dziedzin prawa

• Rozwój dynamiczny tego prawa zaznaczył się dopiero w II połowie XX wieku, zwłaszcza od 1970 i 1980

• Wśród znawców tej dziedziny prawa toczy się dyskusja, czy prawo zdrowia publicznego jest samodzielną i autonomiczną dziedziną w systemie obowiązującego prawa czy też nie

Unormowania prawne w Kodeksie Hammurabiego z 1840r p.n.e 

• Przepisy w zakresie szpitalnictwa

• Działania aptek

• Wykonywania zawodu lekarza

• Zwalczania chorób

Podobne przepisy obowiązywały w Babilonii, antycznej Grecji i w Rzymie, w Chinach, w Cesarstwie Bizantyjskim, w Kalifatach Arabskich, w średniowiecznej Europie, w okresie Renesansu, aż po czas nowożytne

Normy chroniące zdrowie jednostki i zbiorowości 

• Znajdują się niemal we wszystkich gałęziach i dziedzinach prawa

• Są chronione zarówno przepisami wielu dziedzin prawa publicznego, a mianowicie regulacjami w zakresie prawa karnego, prawa wykroczeń, prawa administracyjnego, prawa finansowego, jak i przepisami wielu dziedzin prawa prywatnego, a w tym prawa cywilnego, prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych (w tym ubezpieczeń zdrowotnych)

Ochronę zdrowia jednostki i całej populacji przede wszystkim zabezpieczają i gwarantują przepisy prawa konstytucyjnego, a zwłaszcza w najważniejszej ustawie z tego zakresu, jakim jest konstytucja

Istota i zakres prawa zdrowia publicznego wg. Moreau i Truchet 

Autorzy wyróżnili trzy grupy problemów i zespołów regulacji prawnych:

• Administracja zdrowiem publicznym i instytucje zdrowia publicznego

• System szpitalny i planowanie szpitalne ( status prawny szpitala, tworzenie i przekształcanie, likwidacja szpitala, finansowanie szpitala, personel szpitala)

• Ochrona zdrowia publicznego ( walka z chorobami zakaźnymi i prewencja chorób, prawa pacjenta, regulacje prawne dotyczące leków i substancji farmaceutycznych, nadzór farmaceutyczny, prawa i obowiązki lekarzy i innego personelu medycznego, wykonywanie zawodów medycznych

Prawo zdrowia publicznego wg Bonnici 

• To zespół przepisów ( reguł) prawnych mających zastosowanie w dziedzinie ochrony zdrowia

Rola i funkcje prawa w dziedzinie zdrowia publicznego 

• Zdrowie publiczne to zdrowie całej społeczności

• Organy i instytucje władzy publicznej ( rządowej i samorządowej), oraz organizacje i instytucje pozarządowe podejmują rozmaite działania w interesie zdrowia publicznego, ukierunkowane na rozwiązywanie problemów zdrowotnych społeczeństwa albo jego określonych środowisk (grup i kategorii społecznych).

• Tego typu działania , ich cel, zakres i charakter, najczęściej wynikają z przyjętych i obowiązujących przepisów prawnych

Funkcje prawa w dziedzinie zdrowia publicznego 

• Pierwsza grupa

Przepisy prawne, zawarte w określonych aktach normatywnych wydawanych przez uprawnione organa władzy i administracji państwowej, mogą zakazywać działań i zachowań szkodliwych dla zdrowia , tak dla jednostki jak i całej zbiorowości, albo nakazywać podejmowanie określonych czynności i działań, np.. Nakazy i zakazy dotyczące produkowania i stosowania substancji niebezpiecznych, środków odurzających i psychotropowych itd

Druga grupa przepisów 

• Które określają uprawnienia jednostek, poszczególnych grup, a nawet całej populacji w dziedzinie ochrony zdrowia i opieki zdrowotnej

• Z tej grupy przepisów wynikają uprawnienia jakie przysługują dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym, pracownikom i wielu innym kategoriom osób

• Przepisy tej grupy mogą gwarantować uprawnienia ludziom chorym na określone schorzenia ( np.. Choroby psychiczne, nowotwory, choroby zakaźne- np.. Korzystanie z bezpłatnych lub zniżkowych leków

Trzecia grupa 

• Odnosi się do wytwarzania zasobów opieki zdrowotnej, rozumianych jako finansowanie inwestycji w dziedzinie ochrony zdrowia, zasady i formy kształcenia personelu medycznego, wykonywanie zawodów medycznych, produkcja i obrót lekami, standardy w zakresie wyposażenia w aparaturę medyczną i sprzęt, finansowanie badań naukowych w dziedzinie medycyny itd

Czwarta grupa przepisów prawnych 

• Określa wymagania w zakresie jakości opieki zdrowotnej- standardy dotyczące zakładów opieki zdrowotnej ( wymagania co do pomieszczeń, wyposażenia w urządzenia, normy zatrudnienia, kwalifikacje personelu)

Piąta grupa 

• Dotyczy zasad finansowania i pokrywania kosztów opieki zdrowotnej

• Reguluje ona wysokość nakładów i wydatków na ochronę zdrowia w dochodzie narodowym i w budżecie państwa

• Przepisy tej grupy mogą przewidywać różnego rodzaju krajowe lub lokalne podatki na zdrowie, wprowadzać ulgi podatkowe dla zakładów opieki zdrowotnej, działających nie dla osiągania zysku, albo ulgi podatkowe dla osób fizycznych z tytułu wydatków na ochronę zdrowia

Rola regulacji prawnych w zdrowiu publicznym 

• Prawo jest ważnym instrumentem ukierunkowującym zmiany w kierunku poprawy zdrowia publicznego i organizacji opieki zdrowotnej

• Regulacje prawne są adekwatne do osiągnięć nauki i techniki oraz postępu społecznego( wprowadzenie szczepień ochronnych, rozwój transplantologii

Wymiary regulacji prawnych w dziedzinie zdrowia publicznego- kryterium zasięg obowiązywania 

• Międzynarodowy

Zasięg:

• Uniwersalny

• Regionalny

• Subregionalny

Regulacje prawne w dziedzinie zdrowia publicznego wydawane np.. przez ONZ, WHO, ILO, UNESCO, FAO, IAEA

Zakres tematyczny prawa zdrowia publicznego w świetle polskich regulacji prawnych  

• Prawo o zawodach medycznych: przepisy prawne ustalające zasady wykonywania poszczególnych zawodów medycznych ( lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, zawodu diagnostyka laboratoryjnego, zawodów pomocniczych- techników medycznych różnych specjalności, np.. Technik dentystyczny, dietetyczka itd.), regulacje prawne w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego, a także przepisy dotyczące organizacji, kompetencji i funkcjonowania samorządów tych zawodów

Prawo o zakładach opieki zdrowotnej 

• przepisy regulujące tworzenie, organizację, przekształcanie, likwidację zakładów opieki zdrowotnej, ich status prawny, zarządzanie nimi, wymagania wobec zakładów i ich pracowników, nadzór i kontrola nad zoz, zasady finansowania ich działalności (inwestycji i bieżącej działalności) i szereg dalszych kwestii z tym związanych.

Prawo farmaceutyczne 

• Przepisy prawne regulujące produkcję, obrót produktami leczniczymi, ich reklama, funkcjonowanie hurtowni farmaceutycznych i aptek, inspekcję farmaceutyczną, wytwarzanie i obrót wyrobami medycznymi, rejestr incydentów medycznych, wytwarzanie, stosowanie i nadzór nad produktami biobójczymi

Prawo o zdrowotności publicznej 

• Przepisy prawne regulujące postępowanie i działania w zakresie zdrowia publicznego (zwalczanie chorób zakaźnych, ochrona zdrowia psychicznego, walka z narkomania, z alkoholizmem, z nikotynizmem, ochrona warunków zdrowotnych i jakości żywienia i żywienia, ochrona przed substancjami niebezpiecznymi, kosmetyki, ochrona zdrowia w miejscu pracy i inne)

Przykład przepisów międzynarodowych o zasięgu regionalnym 
 

• W Europie

a) Regulacje w zakresie zdrowia publicznego przyjęte przez Radę Europy i Wspólnoty Europejskiej, a w ostatnim dziesięcioleciu przez Unię Europejską 

Prawo zdrowia publicznego a prawo medyczne 

• Prawo medyczne ma znacznie dłuższa tradycję historyczna niż prawo zdrowia publicznego

• Każda z tych dwóch dziedzin i zakres ich tematyki należy do innych gałęzi prawa

• Prawo zdrowia publicznego jest niewątpliwie częścią prawa administracyjnego, a to zaś jest jedną z gałęzi prawa publicznego

• Prawo medyczne posiada swój zakres tematyczny np..- kwestie odpowiedzialności cywilnej lekarza, istota zabiegu leczniczego, zgoda na leczenie czy pielęgnowanie, problem tajemnicy lekarskiej, eksperymenty medyczne, sztuczne zapładnianie, eutanazja, inżynieria genetyczna ( zmiana płci)

• Niektóre kwestie z zakresu prawa medycznego zazębiają się z prawem zdrowia publicznego, np. odpowiedzialność cywilna zoz albo lekarza

Prawo medyczne 

• Prawo medyczne - jest to zespół norm prawnych regulujących prawa pacjenta i obowiązki lekarza (w tym lekarza dentysty), zakładów opieki zdrowotnej, Narodowego Funduszu Zdrowia, a także innych podmiotów świadczących usługi medyczne oraz związana z tym odpowiedzialność cywilna, karna, jak i ewentualnie zawodowa w razie naruszenia tych praw.

Związek prawa do ochrony zdrowia z prawami socjalnymi 
 

• Państwo jest zobowiązane do działań zmierzających do zagwarantowania podmiotowego prawa obywatelskiego do ochrony zdrowia z jednej strony, oraz z drugiej strony do działań ukierunkowanych na zdrowie publiczne

Prawo o zawodach medycznych:  
 
 

• przepisy prawne ustalające zasady wykonywania poszczególnych zawodów medycznych ( lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, zawodu diagnostyka laboratoryjnego, zawodów pomocniczych- techników medycznych różnych specjalności, np. technik dentystyczny, dietetyczka itd.),

• regulacje prawne w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego, a także

• przepisy dotyczące organizacji, kompetencji i funkcjonowania samorządów tych zawodów

Akty prawne dotyczące wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej 

• Ustawa z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej ( tekst jednolity Dz.U.z 2001 r. nr 57, poz 602, z póź. Zm.)

• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 roku o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz.U.nr 41, poz. 178, z póź.zm)

Pielęgniarka i położna jest zobowiązana przestrzegać zasad wykonywania zawodu wynikających z powyższych aktów prawnych oraz zasad etyki zawodowej zawartych w Kodeksie Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej RP przyjętym na IV Krajowym Zjeździe Pielęgniarek i Położnych

Dyrektyw Rady EWG- pielęgniarki 

• Dyrektywa rady z dnia 27 czerwca 1977 ( 77/452/EWG) dotycząca wzajemnego uznawania dyplomów i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną, łącznie ze środkami mającymi na celu ustalenie skutecznego wykonywania prawa przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług

• Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1977 ( 77/453/EWG)- dotycząca koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych w zakresie działalności pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną

• Dyrektywa Rady z dnia 10 października 1989 ( 89/595/EWG)- zmieniająca obydwie powyższe dyrektywy 77/452/EWG i 77/453/EWG

• Dyrektywa Rady z dnia 30 października 1989 ( 89/594/EWG) zmieniająca dyrektywy 75/362/EWG; 77/452/EWG; 78/1026/EWG; 80/154/EWG; odnoszące się do wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji lekarzy, pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną, lekarzy dentystów, lekarzy weterynarii oraz położnych, jak również dyrektywy 75/363/EWG; 78/1027/EWG; 80/155/EWF dotyczące koordynacji przepisów wykonawczych, ustawowych i administracyjnych odnoszących się do działalności lekarzy, lekarzy weterynarii i położnych

• Dyrektywa Rady z dnia 4 grudnia 1990r. (90/658/EWG) zmieniająca , z uwagi na zjednoczenie Niemiec niektóre dyrektywy odnoszące się do wzajemnego uznawania kwalifikacji

• Dyrektywa 2001/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 maja 2001 r. zmieniająca dyrektywy Rady 89/48/EWG i 92/51/EWG w sprawie ogólnego systemu uznawania kwalifikacji zawodowych oraz dyrektyw Rady 77/452/EWG; 77/453/EWG; 78/686/EWG; 78/687/EWG; 78/1026/EWG; 78/1027/EWG; 80/154/EWG; 80/155/EWG; 85/384/EWG; 85/432/EWG; 85/433/EWG; i 92/16/EWG dotyczące zawodów pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, położnej, architekta, farmaceuty, lekarza.

• Wyciąg z Traktatu Akcesyjnego podpisanego w dniu 16 kwietnia 2003 roku

Pielęgniarki

Artykuł 4b Dyrektywy Rady 77/452.EWG z dnia 27 czerwca 1997 roku dotyczącej wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną, łącznie ze środkami mającymi na celu ułatwienie skutecznego wykonywania prawa przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług- dodany pkt.2 lit.b Traktatu Akcesyjnego

Artykuł 4b- w odniesieniu do polskich kwalifikacji pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną, będą stosowane przepisy dotyczące praw nabytych.

W przypadku obywateli Państw Członkowskich, których dyplom, świadectwa i inne dokumenty potwierdzające kwalifikacje pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną zostały wydane lub których kształcenie zaczęło się w Polsce przed dniem przystąpienia i które nie spełniają minimalnych wymogów szkolenia określonych w artykule 1 Dyrektywy Rady 77/453/EWG, Państwa członkowskie uznają następujące dyplomy, świadectwa i inne dokumenty potwierdzające kwalifikacje w zakresie pielęgniarskiej opieki ogólnej jako wystarczające dowody, jeśli będzie do nich załączone zaświadczenie stwierdzające, że ci obywatele Państw Członkowskich rzeczywiście i zgodnie z prawem prowadzili działalność pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę w Polsce w niżej wymienionych okresach:

• Dyplom licencjata pielęgniarstwa- co najmniej trzy kolejne lata w ciągu 5 lat przed dniem wydania zaświadczenia

• Dyplom pielęgniarstwa ( dyplom pielęgniarki lub pielęgniarki dyplomowanej) z wykształceniem pomaturalnym uzyskanym w zawodowej szkole medycznej- co najmniej 5 kolejnych lat w ciągu 7 lat przed wydaniem zaświadczenia

Wymieniona działalność musiała obejmować pełną odpowiedzialność za planowanie, organizację i opiekę pielęgniarską nad pacjentem 

• Zgodnie z postanowieniem Traktatu Akcesyjnego polskich pielęgniarek i położnych, które ukończyły studia magisterskie UM w Łodzi oraz CM UJ w Krakowie będą z dniem 1 maja 2004 roku uznawane automatycznie w państwach członkowskich UE

• Polska w 2004 roku 5 lutego przekazała Komisji Europejskiej podczas konsultacji technicznych pełną listę instytucji, które są uprawnione w Polsce do wydawania dyplomów ukończenia studiów wyższych na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo odpowiednio z tytułem : magister pielęgniarstwa oraz magister położnictwa”

• Ze względu na różnice istniejące w nazewnictwie polskich instytucji szkolnictwa wyższego prowadzących kształcenie w zawodzie pielęgniarki i położnej strona polska zaproponowała jedną nazwę dla wszystkich wskazanych instytucji wyższych- „ higher educational institution recognised by competent authority”

• Postanowienia te zostały notyfikowane wszystkim państwom członkowskim UE a następnie transponowane do odpowiednich dyrektyw.

System kształcenia pielęgniarek i położnych w RP 

• Pielęgniarka i położna uzyskuje kwalifikacje zawodowe po ukończeniu odpowiednio szkoły pielęgniarskiej, szkoły położnych

• W rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej, ( tekst jednolity Dz.U.nr57,poz.602 z póź. zm), prowadząc kształcenie w zawodzie pielęgniarki, w zawodzie położnej są szkoły wyższe kształcące w formie studiów magisterskich jednolitych lub uzupełniających, których absolwenci uzyskują tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa, magistra położnictwa, lub w formie studiów wyższych zawodowych, których absolwenci uzyskał tytuł zawodowy licencjata pielęgniarstwa, licencjata położnictwa

Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej  

• Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej , podobnie jak w przypadku innych wolnych zawodów stwierdza samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych, w granicach samodzielności przyznanej mu przepisami prawa

• Do właściwości samorządu należy rozstrzyganie, czy kandydat zmierzający wykonywać zawód pielęgniarki i położnej, spełnia określone ustawą warunki potrzebne do wykonywania tych zawodów

• Na tej podstawie właściwy organ samorządu, jakim jest okręgowa rada pielęgniarek i położnych- decyduje o przyznaniu lub też o odmowie stwierdzenia prawa wykonywania zawodu

• Korporacja nie podejmuje tych czynności z urzędu tylko na wniosek osoby zainteresowanej

• Osoba ubiegająca się o prawo wykonywania zawodu powinna zgłosić się do okręgowej izby pielęgniarek i położnych, na której terenie zamierza wykonywać zawód

• Jeżeli zawód będzie wykonywany na terenie dwu lub więcej izb, pielęgniarka lub położna może wybrać okręgową izbę, do której chce przynależeć- art. 7 ust.3 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 o samorządzie pielęgniarek i położnych ( Dz.U.nr 41,poz.178 z póź.zm)

• W przypadku zmiany miejsca wykonywania zawodu na miejsce na terenie działania innej okręgowej iżby pielęgniarka lub położna obowiązana jest niezwłocznie wnioskować o wykreślenie z rejestru, w którym figurowała, po czym złożyć wniosek o wpis do rejestru na obszarze izby, w której podjęła pracę

• Stwierdzenie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej łączy się z wpisem do rejestru członków samorządu pielęgniarek i położnych

• Jest to obowiązkowa przynależność do samorządu

• Wymogiem dla wszystkich którzy ubiegają się o prawo wykonywania zawodu, niezależnie od posiadanego obywatelstwa jest warunek posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych

• W świetle polskich przepisów pełną zdolność do czynności prawnych posiada osoba która ukończyła 18 rok życia ( art. 11 kodeksu cywilnego) oraz, która nie jest całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolniona ( art. 12-13 k.c.)

Posiadanie pełni praw publicznych oznacza korzystanie  

• Z czynnego i biernego prawa wyborczego do organów władzy publicznej, organów samorządu zawodowego lub gospodarczego

• Z prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych oraz samorządu zawodowego

• Z prawa do posiadania stopnia wojskowego

• Z prawa do uzyskania orderów, odznaczeń i tytułów honorowych

Wygaśnięcie prawa wykonywania zawodu 

• Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub prawo wykonywania zawodu położnej wygasa w razie utraty obywatelstwa polskiego, utraty prawa stałego pobytu, utraty pełnej zdolności do czynności prawnych lub jeżeli upłynął termin na jaki wydano prawo

• Wygaśniecie prawa wykonywania zawodu skutkuje wykreśleniem z rejestru pielęgniarek lub rejestru położnych

Zrzeczenie się prawa wykonywania zawodu 

• Pielęgniarka lub położna może zrzec się prawa wykonywania zawodu lub też zawiesić wykonywanie zawodu na czas określony

• O podjętym zamiarze powinna na piśmie powiadomić okręgową radę

Utrata zaświadczenia o prawie wykonywania zawodu 

• W przypadku utraty zaświadczenia o prawie wykonywania zawodu, pielęgniarka i położna powinna niezwłocznie zawiadomić okręgową radę, która wydała to zaświadczenie

• W związku z tym, że są to druki ścisłego zarachowania, unieważnia się druk prawa wykonywania zawodu podając jego numer

• O fakcie unieważnienia , jak i o wydaniu duplikatu prawa wykonywania zawodu zawiadamia się wszystkie oipip

Uzyskanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki/ położnej przez obywateli państw członkowskich UE 

• Zgodnie z art. 11a-11b ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej do warunków tych należy:

• Posiadanie jednego z tytułów zawodowych ( wykaz tytułów zawodowych w ustawie)

• Posiadanie dyplomu, świadectwa lub innego dokumentu stwierdzającego posiadanie formalnych kwalifikacji do wykonywania zawodu pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną lub czynności położnej, wydanego przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego UE

• Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych

• Posiadanie stanu zdrowia pozwalającego na wykonywanie zawodu, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego UE

• Przedstawienie zaświadczenia wydanego przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego UE, że pielęgniarka , położna nie została pozbawiona prawa wykonywania zawodu lub prawo to nie zostało zawieszone i nie toczy się przecie niej postępowanie w sprawie pozbawienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu

• Złożenie oświadczenia o władaniu językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania zawodu pielęgniarki, zawodu położnej

Wniosek o przyznanie prawa wykonywania zawodu oraz wpis do rejestru należy złożyć do oipip, na obszarze której zainteresowana osoba zamierza wykonywać zawód

Procedura prowadzenia przez oipip dotycząca stwierdzania prawa wykonywania w odniesieniu do pielęgniarek i położnych będących obywatelami państw członkowskich UE powinna być dokonana w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez pielęgniarkę, położną wraz z pełną dokumentacją ( art. 12 ust.2a ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej

• W przypadku niezdolności pielęgniarki/ położnej do wykonywania zawodu spowodowanego stanem zdrowia (np. zaburzenia psychiczne, narkomania, alkoholizm) oipip wszczyna postępowanie przewidziane w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej oraz rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad i trybu orzekania o niezdolności wykonywania zawodu lub zawieszania prawa wykonywania zawodu

• Pielęgniarka, położna, która nie wykonywała zawodu po upływie pięciu lat od ukończenia szkoły lub nie wykonywała zawodu dłużej niż pięć lat musi przejść przeszkolenie, którego program i sposób przeszkolenia określa oipip. Przepisy prawne nie regulują kwestii, przez jaki okres czasu należy wykonywać zawód, aby nie wystąpiła przerwa powodująca konieczność przeszkolenia, np.. W sytuacji kiedy dana osoba nie wykonuje zawodu od trzech lat

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODOWA, SŁUŻBOWA, CYWILNA, KARNA PIELĘGNIARKI: 

• Pielęgniarki ponoszą odpowiedzialność za cały zakres działalności zawodowej, w tym także za sferę relacji pielęgniarka – pacjent – członkowie zespołu terapeutycznego.

• Pielęgniarki podlegają regułom prawnym i moralnym funkcjonującym w społeczeństwie na zasadzie powszechności, a za swoją działalność ponoszą odpowiedzialność: 
  - prawną 
  - karną 
  - cywilną 
  - materialną 
  - służbową 
  - zawodową  
  - etyczną/moralną 

• Odpowiedzialność pielęgniarki i położnej określają: 
  - przepisy regulujące wykonywanie zawodu pielęgniarki i zawodu położnej 
  - Kodeks Pracy 
  - Kodeks Karny 
  - Kodeks Cywilny 
  - Regulaminy zakładowe 
  - Zakresy obowiązków, uprawnień, odpowiedzialności na stanowisku pracy 
  - Kodeks Etyki Zawodowej Polskiej Pielęgniarki i Położnej. 
   

Ponoszenie odpowiedzialności zawodowej  

• Odpowiedzialność zawodową ponoszą pielęgniarki i położne przed organami samorządu pielęgniarek i położnych (rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej i sądem pielęgniarek i położnych) za:

• Zawinione naruszenie zasad wykonywania zawodu

• Naruszenie przepisów regulujących wykonywanie zawodu pielęgniarki i położnej

• Postępowanie sprzeczne z zasadami etyki zawodowej

Odpowiedzialność kontraktowa 

• W odniesieniu do pielęgniarek lub położnych z odpowiedzialnością kontraktową możemy mieć do czynienia w sytuacji, gdy podmiot prowadzący indywidualną praktykę lub grupową praktykę w zakresie świadczeń pielęgniarskich, zawrze z pacjentem umowę o świadczenie usług przewidzianych ustawą

• Zakres odpowiedzialności kontraktowej jest uregulowany w art. 472 k.c. z którego to przepisu wynika, że dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności

• Pielęgniarka lub położna która wykonuje indywidualną praktykę, zawiera umowę z pacjentem i za wyrządzone mu szkody ponosi odpowiedzialność kontraktową (art. 471 k.c.) chyba, że dokonuje tych świadczeń na podstawie umowy z NFZ lub innym podmiotem ( np. zakładem pracy nie będącym zoz). Wówczas pacjenci mają uprawnienia do świadczeń z innych tytułów, a odpowiedzialność pielęgniarki jest wtedy delikatowa ( art. 415 k.c.)

• W celu udzielania świadczeń zdrowotnych pielęgniarki i położne mogą prowadzić grupową praktykę w formie spółki cywilnej lub partnerskiej

• Jeżeli pielęgniarka lub położne wykonują swój zawód w spółce cywilnej, to za wyrządzone pacjentom szkody odpowiadają solidarnie wszyscy wspólnicy spółki cywilnej ( art. 864 k.c.)

• Pielęgniarka lub położna która działa jako partner w spółce partnerskiej, nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki, powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce. Odpowiada jedynie za własne zobowiązania

Błędy pielęgniarki, położnej, które skutkują jako przestępstwo  

• Umyślne spowodowanie śmierci

• Czyny polegające na spowodowaniu ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci pozbawienia człowieka słuchu, wzroku, zdolności płodzenia, ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, która realnie zagraża życiu, znacznej lub całkowitej niezdolności do pracy w zawodzie, lub trwałego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała (art. 165 k.k.)

• Narażenie człowieka na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, uregulowane w art. 160 k.k. ( kara grzywny lub pozbawienia wolności do roku)

• Nie udzielenie pomocy człowiekowi znajdującemu się w sytuacji utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w sytuacji gdy tej pomocy można udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby ( kara pozbawienia wolności do 3 lat art. 162 k.k.

• Czyn , który polega na wykonaniu zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta, któremu grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo ( kara pozbawienia wolności do 2 lat art. 192k.k

Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenie OC 

Zakres usług obowiązkowego i dobrowolnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pielęgniarek i położnych

• Zawód pielęgniarki i położnej to duża odpowiedzialność za zdrowie i życie pacjentów oraz wpisane w nią ryzyko popełnienia błędu. Drobne niedopatrzenie może skutkować koniecznością wypłaty olbrzymiego odszkodowania.

• W chwili obecnej funkcjonują trzy rodzaje ubezpieczeń dla pielęgniarek i położnych, które są zawierane w zależności od podmiotu zlecającego wykonanie świadczenia:

a) Obowiązkowe ubezpieczenie OC podmiotu przyjmującego zamówienie na świadczenia zdrowotne.

b) Obowiązkowe ubezpieczenie OC świadczeniodawcy udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej.

c) Ubezpieczenie dobrowolne OC z tytułu zawodowego udzielania świadczeń zdrowotnych przez pielęgniarki i położne. 

Ubezpieczenie obowiązkowe

• Umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej powinny zawrzeć pielęgniarki i położne, które przyjmują zamówienia na świadczenia w ramach kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia oraz Samodzielnymi Publicznymi Zakładami Opieki Zdrowotnej. Polisa obowiązkowego OC chroni wyłącznie świadczenia w ramach tych kontraktów. Cała pozostała działalność jest chroniona polisą dobrowolną.

Ubezpieczenie dobrowolne

• Zdarza się często, że pielęgniarki i położne, które podpisały umowy kontraktowe z publicznymi szpitalami, pracują dodatkowo w innych placówkach lub prowadzą własną praktykę pielęgniarską. Wówczas, żeby zapewnić sobie pełną ochronę ubezpieczeniową, powinny posiadać zarówno ubezpieczenie dobrowolne, jak i obowiązkowe

• Pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu sprawuje samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych, którego zadania, organizację określa ustawa o samorządzie zawodowym pielęgniarek i położnych z 1991 roku z póź. zm.

Dziękuję za uwagę