Ogólne pomocnicze pojęcia dydaktyczne

Wiadomości- to treści naszych myśli. Wyróżniamy wiadomości potoczne i ogólne. Potoczne odnoszą się do zdarzeń, faktów, przedmiotów wziętych z naszego codziennego życia. Stykamy się z nimi w różnych okolicznościach, często operujemy nimi, udzielamy je sobie wzajemnie czy też zdobywamy je z własnych doświadczeń praktycznych jak i zawodowych. Mogą one budzić w nas różne uczucia, reakcje emocjonalne, często stają się motywami naszych decyzji lub wpływają na nasze postępowanie. Są one dość rzadko przedmiotem nauczania, mają funkcję uboczną, służą jako materiał np. dla ilustracji jakiś ogólnych praw i zasad. Charakterystyczne jest to, że łącznik między wiadomościami jest bardzo luźny, ma charakter skojarzeniowy i brak między nimi jedności logicznej i wewnętrznego powiązania.

Wiadomości ogólne – to treści nie o jednostkowych zdarzeniach, zjawiskach, przedmiotach występujących w codziennym życiu. Są to treści ogólne, a ich ogólność może mieć różny stopień – wysoki stopień mają wiadomości naukowe, gdyż jak wiemy każda nauka dąży do ogólnych faktów. To co łączy wiadomości ogólne z potocznymi to to, że one również mają pozostawać w luźnych zestawieniach i bez logicznych związków, tyle że zespół wiadomości naukowych może być przedmiotem nauczania.

Wiedza – jej składowymi częściami są ogólne wiadomości naukowe – powiązane z sobą w jeden, systematyczny układ i występują logiczne związki nadające układowi charakter jednolitej całości. Dzieje się tak dzięki stosunkom podrzędności i nadrzędności, usystematyzowaniu pojęć. Taki systematyczny układ jest materiałem nauczania, a jego wyrazem jest podręcznik.

Wiedza + wiadomości stanowią teorię.

Wiedza i wiadomości dają obraz i odzwierciedlenie rzeczywistości, ale nią samą nie są.

Wiedza praktyczna to wiedza, której ogólne prawa, pojęcia stosujemy w szczegółowych przypadkach zachodzących w rzeczywistości, a wiedza teoretyczna pozostaje tylko w sferze myślowej i nie jest realizowana w rzeczywistości.

Umiejętności i sprawności – pojęcia te nie posiadają dokładnie określonego znaczenia. Autor przedstawia trzy znaczenia umiejętności :

• Zdolność zastosowania teoretycznej wiedzy do praktycznych celów (ułożenie samego planu, a nie wykonanie)

• Wykonywanie czynności, które mają urzeczywistnić treści teoretycznego myślenia

• Rezultat, do którego dochodzimy przez ćwiczenie i wprawianie się w czynnościach umysłowych, praktycznych i ruchowych

Wyróżniamy umiejętność teoretyczną – użycie teoretycznej wiedzy dla teoretycznych celów i praktyczną – wykonanie praktycznych i ruchowych czynności zgodnie z wiedzą teoretyczną.

Przykłady:

• Umiejętność teoretyczna – wiedza, która dotyczy praw działań rachunkowych, może być zastosowana w czynnościach umysłowych rachowania

• Umiejętność praktyczna – mechanik, który zna się na budowie i funkcjonowaniu maszyny, potrafi ją użytkować.

Wprawa – to zdolność wykonywania czynności umysłowych lub ruchowych, są one wykonywane szybko, zręcznie, bezbłędnie przy najmniejszym wysiłku.

Sprawność – różni się tym od wprawy, że tu wykonywane są czynności tylko ruchowe i bez względu czy są one kierowane pracą myślową.

Właściwości wiedzy :

Wiedza czynna złączona z umiejętnościami teoretycznymi, praktycznymi oraz odpowiednimi sprawnościami, staje się motywem naszego postępowania. Czyni, że człowiek potrafi zespolić świat teorii i świat rzeczywistości. Czyli tereny naszego działania. Nasza wiedza może być czynna jednorazowo i w wyjątkowych okolicznościach. Poza tymi sytuacjami nawet w analogicznych warunkach możemy zachowywać się całkiem inaczej. Jednak jeśli wiedza czynna przeniknie człowieka i jego życie umysłowe i stanie się ważnym czynnikiem kierującym jego postępowaniem we wszystkich okolicznościach to staje się zasymilowaną. Wtedy nie można się już jej pozbyć, bo ona kieruje życiem.

Bardzo ważne w wykształceniu jest nadanie wiedzy, charakteru wiedzy czynnej i zasymilowanej. Samo zdobywanie wiedzy nie wystarcza, niestety często dzieje się, że nauczyciele wymagają od uczniów „wykucia” jakiś praw czy pojęć, po czym uczeń gdy to zaliczy wyrzuca tą wiedzę gdyż uznaje ją za zbędną zdarza się, że uczniowie inaczej zachowują się w klasie, a inaczej poza ponieważ wiedza czynna niestała się jeszcze dla niego drogowskazem czyli jego „drugą naturą” dlatego konieczne jest zasymilowanie tej wiedzy by była czynna trwale. Jednak trzeba pamiętać, że wiedza nie może być całkowicie zasymilowana gdyż nie sprzyja to dynamizmowi. Wiedza zasymilowana zawsze skłania się ku konserwatyzmowi.