Przegląd metod i technik badawczych

Ankieta:

• Cechy: wysoka standaryzacja (większość pytań zamknięta, prekategoryzowane odpowiedzi); kontakt pośredni; brak możliwości zadawania pytań dodatkowych (z wyj. a. audytoryjnej)

• Konstruowanie kwestionariusza (wprowadzenie, rodzaje pytań, błędy w kwestionariuszu)

• Rodzaje ankiet (audytoryjna, pocztowa, ogólno dostępna)

Wywiady:

• Cel: otrzymanie informacji w drodze wzajemnego komunikowania się;

• Cechy: informacje wywoływane celowo, kontakt bezpośredni, zróżnicowanie między rodzajami wywiadu polega na stopniu standaryzacji

• Pełniejsze informacje: możliwość zadawania dodatkowych pytań

• Kontrolowanie sytuacji, w jakiej prowadzony jest wywiad

Wywiady: wywiad swobodny

• Badacz zna tylko zagadnienie, brak scenariusza, ma listę poszukiwanych informacji

• Trudność: każdy wywiad przebiega inaczej

• Często ma charakter rozpoznawczy, stosowany w pilotażu

Wywiady: wywiad swobodny

Typologia:

1. Wywiad swobodny mało ukierunkowany

2. Swobodny ukierunkowany

3. Swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji

4. Kwestionariuszowy o mniejszym stopniu standaryzacji

5. Kwestionariusz o większym stopniu standaryzacji

Wywiady: wywiad kwestionariuszowy:

• Zaleta: uzyskiwanie wypowiedzi wg jednego wzoru

• Kwestionariusz wywiadu (rodzaje pytań, język, możliwość zadawania dodatkowych pytań)

• CATI – wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny

Wywiady: wywiad narracyjny:

• Cel: skłonienie respondenta do opowiedzenia historii swoich różnych doświadczeń życiowych

• Badacz jest głównie słuchaczem, nie może przerywać opowiadającemu i zadawać pytań

Wywiady: wywiad narracyjny:

• Narracje muszą mieć wyraźnie zaznaczony w historycznym czasie początek, opis rozwoju zdarzeń oraz wyraźny koniec

• Fazy wywiadu narracyjnego: początek wywiadu, stymulowanie narracji, narracja bez ingerencji badacza, zadawanie pytań, koniec wywiadu

Wywiady: wywiad pogłębiony

• Wywiad pogłębiony ma za podstawę ustalony schemat wątków tematycznych, ale same pytania nie są standaryzowane; o kolejności i sposobie formułowania pytań decyduje osoba prowadząca wywiad, która może stawiać także pytania dodatkowe.
  (Mayntz 1985: 132-133).

• pogłębienie należy rozumieć jako:

  1. uzyskiwanie od respondenta swobodnych wypowiedzi – np. poprzez zadawanie serii powiązanych ze sobą logicznie pytań;

  2. nawiązanie bezpośredniego kontaktu z respondentem (kontakt face-to-face), który pozwala na dokonywanie spostrzeżeń dotyczących jego reakcji na pytania;

  3. analizę elementów quazi-werbalnych i/lub poza-werbalnych (nie występujących w technikach pośrednich; ankieta, wywiad kwestionariuszowy).

Wywiad: wywiad pogłębiony – etapy badania z wykorzystaniem IDI

• Opracowanie strategii doboru uczestników IDI (czyje postawy i przekonania są kluczowe dla badań, w jaki sposób dotrzeć do tych osób?)

• Opracowanie scenariusza wywiadu pogłębionego (scenariusz zawiera listę poszukiwanych informacji o które należy spytać w trakcie wywiadu pogłębionego)

• Przeprowadzenie wywiadu (kontakt z potencjalnymi respondentami w celu zebrania informacji)

• Transkrypcja wywiadów

• Analiza uzyskanych danych (Odczytanie sensu i znaczenie danych oraz ich interpretacja)

Wywiady - focus group interview (FGI):

• wywiad zogniskowany na pewnym, konkretnym zjawisku, elemencie rzeczywistości

• Zasady przeprowadzania (charakter niedyrektywny, raczej pytania ogólne, stymulowanie reakcji, umożliwić wypowiedzenie się)

FGI:

• Liczba uczestników (10-12 osób – model amerykański; 6-8 – angielski)

• Osoby dobrane wg klucza (nie znają się)

• Wybór moderatora

• Pomieszczenie

Zastosowanie:

1. mało wiemy na dany temat,

2. budowa hipotez,

3. generowanie nowych pomysłów,

4. próba zdiagnozowania problemów

5. chcemy poznać język badanych

Socjometria:

• Służy do badania struktury stosunków społecznych w grupie

• Typ pytań stawianych w teście socjometrycznym:

1. ogólne pytania o sympatię i antypatię

2. pytania dotyczące stosunku szczególnego rodzaju

3. pytania wyboru pozytywnego

4. pytania o wybór wielokrotny

5. próba przewidywania wyborów i odrzuceń

Socjometria:

• Podstawowe pojęcia: wybór, odrzucenie,

• Sposób opracowania wyników:

1. Analiza macierzy

2. Socjogram

Socjometria:

• Badanie typowych układów:

1. Para

2. Trójkąt

3. Łańcuch

4. Gwiazda

5. Sieć

6. Klika

7. Szara eminencja

8. Idol

9. Samotnik

10. Zapoznany

11. odrzucony

Obserwacja:

1. jawna/ukryta

2. uczestnicząca/nieuczestnicząca

3. nowoczesne metody obserwacyjne tzw. eyetracking

Obserwacja:

• Przeprowadzanie obserwacji (notatki/arkusz obserwacyjny)

• Rodzaje obserwacji np.:

1. Zwiad

2. Obserwacja równoległa

3. Lustracja

4. Introspekcja

5. Monitoring

Eksperyment:

• to powtarzalny zabieg polegający na planowanej przez badacza zmianie czynników w badanej sytuacji przy równoczesnej kontroli innych czynników, by odpowiedzieć na pytania o skutki tej zmiany.

• Nadaje się do badania związków przyczynowych między zmiennymi

• Ograniczenia eksperymentu:

1. Ramy moralne/ kodeks etyczny

2. Trudność wyizolowania innych czynników oddziaływania na rzeczywistość

Eksperyment: laboratoryjny

• pełna kontrola czynników zewnętrznych i wewnętrznych,

• wyraźne dowody na rzecz związków przyczynowo – skutkowych

• Źródła stronniczości: wskazówki sugerujące, stronniczość eksperymentatora

Eksperyment: terenowy

• odbywa się w środowisku naturalnym

• brak pełnej kontroli czynników

• samowybieranie się osób badanych

• zaleta: możliwość badania złożonych interakcji, procesów, zmian w naturalnym otoczeniu

Eksperyment: wybrane schematy

1. Klasyczny: 2 grupy: eksperymentalna i kontrolna (jednorodne)

2. Z dwukrotnym pomiarem w jednej grupie: tylko jedna grupa eksperymentalna, pretest i posttest

3. Bez pretestu i grupy kontrolnej (czasem w warunkach naturalnych, gdy pojawia się jakiś niespodziewany bodziec np. rozruchy polityczne)

4. Salomona – 4 grupy jednorodne, eliminacja czynników zakłócających,

Studium przypadku (Case study):

• łączy metody ilościowe i jakościowe

• rodzaje:

1. Istotne studium przypadku

2. Instrumentalne studium przypadku

Wielokrotne studium przypadku

• Rodzaje:

1. Empiryczne studium przypadku

2. Wyjaśniające studium przypadku

3. Deskryptywno – teoretyczne studium przypadku

Studium przypadku:

• Najważniejsze źródła danych:

1. Istniejące dokumenty

2. Dane archiwalne

3. Wywiady

4. Bezpośrednia obserwacja

5. Obserwacja uczestnicząca

6. Artefakty fizyczne

Metody projekcyjne:

• Technika bezpośrednia, „projekcyjny” oznacza pośredniość pytań lub bodźców

• Respondent ocenia: postawy, motywy, zachowania innych ludzi

• Projekcja – przeniesienie własnych cech na oceniane osoby lub rzeczy

• Metody skojarzeń słownych

• Metody uzupełnień

• Metoda konstrukcji (test rysunkowy, test obrazkowy, test Rorschacha)

Metody wyobrażeń (np. metoda osoby trzeciej

Analiza treści:

• Na ogół koncentracja na danych zastanych

• Badacz określa dobór próby

• Analiza jakościowa – budowa kategorii

• To także ilościowa analiza jakościowego materiału

Analiza treści – zastosowanie:

• opis cech przekazu

• Kto, co mówi, dlaczego i do kogo – analiza nadawcy komunikatu, przyczynach sformułowania komunikatu

• Wyprowadzania wniosków na temat skutków, jakie dany przekaz wywiera na odbiorcę

Metody wizualne:

• Wykorzystywanie zdjęć, filmów jako danych lub jako sposobu ich zbierania

• 4 sposoby korzystania z danych wizualnych:

1. badacze sami robią zdjęcia/filmy

2. wykorzystanie materiałów wytworzonych przez badanych

3. wykorzystanie materiałów z Internetu

4. wykorzystanie seriali telewizyjnych

Metody wizualne:

• Wykorzystuje się je w:

1. Studiach przypadku

2. Badaniach porównawczych