1. Etymologia terminu „filozofia”
Filozofia- z gr. „philo” +” sophia”- umiłowanie mądrości; emocjonalny stosunek do mądrości
2. Platońskie określenie filozofii
„Filozofia to wiedza o tym, co niezmienne i wieczne (prawa i idee) w odróżnieniu od wiedzy o zjawiskach jako o tym co zmienne i czasowe (dane zmysłowe)” V w.
3. Filozofia w podejściu analitycznym (Ayer, Austin)
„Filozofia to analiza logina języka potocznego i języka naukowego, mająca prowadzić do odkrycia pojęć podstawowych i pierwotnych założeń”
4. Epistemologia-teoria poznania; analizuje prawdziwość i prawomocność poznawczego obrazu w relacji podmiot-przedmiot poznania; najważniejsze problemy to analiza pochodzenia poznania , rozważanie możliwości poznawczych człowieka oraz badanie granic czynności poznawczych na ile obraz poznawczy przedmiotu jest zgodny a na ile rozbieżny z rzeczywistym.
5. Ontologia- teoria rzeczywistości; bada problem stałości i zmiany, problem relacji między „zjawiskiem” a „rzeczą samą w sobie”, opisuje znaczenia powszechników typu liczby, terminy ogólne, relacje, zbiory.
6. Atrybut-cecha istotna Akcydens-cecha przypadkowa
Akcydens to taka cecha danej substancji, bez której pozostaje ona nadal tą samą substancją. Np. dla Sokratesa bycie uzdolnionym muzycznie czy łysym można uznać za cechę akcydentalną bycia Sokratesem, natomiast bycie racjonalnym czy bycie (nie bycie) zwierzęciem jest jego cechą istotową (atrybutem), tj. taką, bez której nie byłby już tym samym Sokratesem.
7. Elementy świadomości introspekcyjnej
-samowiedza-są to informacje określające jak człowiek rozumie siebie samego i układające się w cztery czasowo następujące po sobie obrazy własnej osoby: JA fizyczne, JA działaniowe, JA społeczne, JA psychologiczne
-samoocena-określa ona to, jak człowiek wartościuje samego siebie; wyróżnia się trzy obrazy JA z pktu widzenia samooceny: JA idealne, JA rzeczywiste, JA społeczne
8. Id w psychoanalizie Freuda
Id- najstarsza część świadomości, funkcjonująca w sposób najczęściej nieświadomy według zasady zaspokojenia przyjemności i jest to zbiór niekontrolowanych instynktów typu zaspokojenie pragnienia i głodu, pożądania seksualnego , agresji itp.
9. Elementy procesu percepcji
-proces sensoryczny- momentalny i nieświadomy odbiór bodźca przez narząd zmysłu, którego efektem jest wrażenie zmysłowe
-proces spostrzegania- akt interpretacji danych zmysłowych, którego efektem jest wyobrażenie spostrzeganego obiektu
10. Zmysły zewnętrzne
-wzrok-narządem zmysłowym jest siatkówka oka;
-słuch- narząd Cortiego w uchu wewnętrznym;
-smak- brodawki smakowe na języku;
-węch- komórki wrzecionowate wewnątrz nosa;
-dotyk- ciałka Moisnera na skórze i błonach śluzowych oraz zmysł ciepła, zimna i bólu.
11. Wzrokowy bodziec zmysłowy
Wzrokowym bodźcem zmysłowym jest światło, czyli widzialna część widma elektromagnetycznego, w którym długość fal zawiera się w granicach 350-750nm. Zmysłowy odbiór danych jest zdominowany przez bodźce wzrokowe(90%)
12. Mózg jako system redundantny
Mózg jest to system redundantny dla tolerowania błędów w funkcjonowaniu organizmu (redundancja- nadmiar komórek mózgowych angażowanych w kontrolę działania danego narządu tak jak system hamulcowy w samochodzie jest dublowany przez hamulec ręczny).
13. Zmysłowa zasada wybiórczości
Jej podstawą jest zjawisko filtracji tzn., że zmysły w każdej sekundzie przekazują do mózgu ok. 10 mln bitów informacji, z czego tyko część podlega dalszemu przetworzeniu (mózg może rozróżnić 7295 barw ale w procesie rozpoznawania obiektów wykorzystuje jedynie 50 o czym świadczy ilość słów z języka ludzkiego nazywających barwy – hipoteza Detesziego i Lintschold).
14. Przykład wzrokowego złudzenia zmysłowego
Złudzenie Mullera-Lyera- dwie linie jednakowej długości widziane jako części układów figuralnych są odbierane jako różnej długości (złudzenie dotykowe Arystotelesa to spostrzeganie dotykowe dwóch przedmiotów w sytuacji gdy dotykany jest jeden ale skrzyżowanymi palcami).

15. Procedura abstrahowania
Polega na zauważeniu cech wspólnych różnych przedmiotów i oderwaniu tych cech od ich jednostkowych nosicieli.
16. Zjawisko labilności myślenia
W czasie wykonywania operacji uważnego śledzenia informacji pojawiają się silne informacje uboczne których osoba nie jest w stanie stłumić – np. na pytanie „Co mają wspólnego rower i motocykl ?” odpowiada ,,bo mają koła takie jak mój wózek z dzieciństwa , wtedy byłem/am szczęśliwy/a, bo był z nami tata’’
17. Algorytm
Ściśle określony sposób gwarantujący rozwiązanie jakiegoś problemu, np.: ustalone sposoby rozwiązywania zadań matematycznych
18. Od czego zależy skuteczność heurystyk?
Heurystyki to nieformalne i intuicyjne sposoby rozwiązywania problemu, których powodzenie zależy od zbiegu okoliczności.
19. Na czym polega heurystyka złudzenia gracza?
jest to myślenie oparte na zasadzie ,,czas na zmianę’’, mimo że prawdopodobieństwo zmiany jest takie samo jak prawdopodobieństwo jej braku(np. gracz w ruletkę, obstawiający 7, mimo że 6 razy z rzędu przegrał za 7 razem obstawia również 7 zgodnie zasadą czas na zmianę)
20. Język jako system wielopoziomowy
Język jest systemem wielopoziomowym składniowo (głoska, słowo, zdanie, tekst) oraz znaczeniowo (treść dosłowna i podtekst – np. wypowiedzenie ,,Notuję wykład’’ dosłownie ujawnia czynność notowania w podtekście zaś stwierdza, że ktoś jest obecny na wykładzie)
21. Język przedmiotowy i metajęzyk
Język przedmiotowy-to język będący przedmiotem rozważań
Metajęzyk- to dowolny język służący do opisu innego języka
22. Elementy metafory
Składa się z :
-Podstawy (kamienne)
-nośnika (serce)
-podłoża podobieństw (chłód)
-napięcia metafory jako różnic między przedmiotami ( obiekt fizyczny i organiczny)
23. Akt mowy
Są to wypowiedzi celowe typu stwierdzenia (że coś jest prawdą lub nie), dyrektywy (próby skłonienia odbiorcy do zrobienia czegoś), zobowiązania (obietnice) oraz ekspresje
24. Klasyczne definicja prawdy
Treść zdania jest prawdziwa, jeżeli jest zgodna z fragmentem rzeczywistości(koresponduje) do której się odnosi i który tej treści odpowiada(twórcą tej definicji był Arystoteles – Veritas est adequatio rei et intelectus = Prawda jest adekwatnością rzeczywistości z myślą)
25. Koherencyjna definicja prawdy
Za prawdziwą uznaje się taką treść zdania, która jest zgodna, z treścią zdań poprzedzających i następujących po tej treści w ramach jednego systemu zdań, jako wypowiedzi na jeden temat(ta definicja jest podstawą uznawania za prawdziwe twierdzeń matematycznych, których treść musi być zgodna z twierdzeniami już wcześniej uznanymi za prawdziwe, co wykazuje się dowodem matematycznym)
26. Rozumowanie dedukcyjne
Wnioskowanie, którego pewnie zdania prawdziwe zwane przesłankami na podstawie logicznych prawd wynikania uprawniają do stwierdzenia prawdziwości innego zdania zwanego konkluzją wnioskowania (np. z prawdziwych zdań ,,każdy w trójkącie prostokątnym, suma kwadratów przyprostokątnych, równa się kwadratowi przeciwprostokątnej. Suma kwadratów liczb 3 i 4 równa się kwadratowi liczby 5.’’ Wynika zdanie ,,jeśli przyprostokątne mają 3 i 4 to przeciwprostokątna ma 5’’) metoda rozumowania polegająca na wyprowadzaniu logicznych wniosków z założeń uznanych za prawdziwe
27. Przesłanki rozumowania sylogistycznego:
-przesłanka większa, będąca definicją lub uogólnieniem indukcyjnym opartym na obserwacjach; (np. ptak to zwierze mające skrzydła i pióra)
-przesłanka mniejsza- zastosowanie przesłanki większej do poszczególnego przypadku (np. kruk jest ptakiem)
28. Jak dochodzi się do wniosku ogólnego w indukcji enumeracyjnej niezupełnej?
Do wniosku ogólnego dochodzi się w wyniku obserwacji niektórych przypadków pod ten wniosek podpadających np. jeżeli tylko 40% studentów notuje to wniosek ogólny ,,studenci notują’’ jest jedynie prawdziwy z jakimś prawdopodobieństwem
29. Jakiego typu zdaniem jest hipoteza?
Założenie, przypuszczenie, domniemanie, podstawa, przesłanka) - prowizoryczna odpowiedź na jakieś pytanie lub (węziej) na pytanie "dlaczego?"; zdanie, którego prawdziwość nie została jeszcze rozstrzygnięta, przyjmowane prowizorycznie ze względów poznawczych lub praktycznych. W dyscyplinach formalnych: zbiór aksjomatów oraz ich logicznych konsekwencji.
30. Rozumowanie analogiczne- polega na tym, że mając w jednym przypadku pewien układ elementów, w innym zaś fragment takiego układu, na podstawie podobieństwa stwierdzamy jak dany fragment uzupełnia się do całości układu (np. paleontolog na podstawie szczątków kopalnych zwierzęcia prehistorycznego potrafi przez analogię do budowy zwierząt obecnie żyjących zrekonstruować budowę zwierzęcia prehistorycznego)
31. Jakiego typu zdaniem jest norma (podaj przykład)?
jest to zdanie imperatywne czyli nakaz lub zakaz okreslonego postępowania (podstawowe płaszczyzny funkcjonowania normy to obyczaj, prawo i moralnosc )
32. Błąd nadgeneralizowania
Polega albo na przesadnym uogólnianiu(traktowaniu jednostkowych przypadków jako przykładów powszechnej regularności) albo na użyciu uogólnienia poza właściwym dla niego obszarem zastosowań(np. ,,studenci WZ PB na pewno wykopią rów, bo są pilni’’ – uogólnienie ,,pilność intelektualna’’ jest przeniesione na dziedzinę pracy fizycznej)
33. Petitio principia
Błąd błędnego koła- występuje on wówczas gdy to samo twierdzenie pojawia się we wnioskowaniu jako przesłanka i jako wniosek, jest to typ wnioskowania, w którym to że coś jest zielone uzasadnia się tym że jest zielone(np. ,,opodatkowanie dochodów służy wspólnemu dobru, bo na dłuższą metę opodatkowanie dochodów najlepiej zabezpiecza interesy obywateli’’ – wyrażenie o wspólnym dobru i zabezpieczeniu interesów obywateli to ta sama treść tylko inaczej formułowana)
34. „ a priori”- wiedza niezależna od danych zmysłowych i dotycząca prawd absolutnych jakimi SA prawa matematyki.
„a posteriori”- wiedza zależna od danych zmysłowych, jest zespołem uogólnień przyrodniczych sprawdzalnych obserwacyjnie.

35. Różnica między wiedzą subiektywną a obiektywną
Wiedza obiektywna jest weryfikowana powszechnie i niezawodna, natomiast wiedza subiektywna jest wiedzą jednostkową i zawodną.

36. Elementy składowe pytania
-partykuła pytajna (czy? Jak? Kiedy?)- jej rodzaj określa na czym ma polegać odpowiedź
-założenie pytania- wyrażenie równokształtne logicznie ze zdaniem w związku z tym mogą być oceniane jako prawdziwe lub fałszywe
-intonacja pytajna- jest to pisany symbol znaku zapytania, w języku mówionym wypowiadany właściwą intonacją, który stwarza presję podjęcia automatycznej odpowiedzi na dane pytania.
37. Założenie pytania- są to wyrażenie równokształtne logicznie ze zdaniem w związku z tym mogą być oceniane jako prawdziwe lub fałszywe:
-jeżeli założenie pytania jest zdaniem prawdziwym to pytanie oparte na nim jest dobrze postawione i na takie pytanie odbiorca musi odpowiedzieć ,
- jeżeli założenie pytania jest fałszywe pytanie jest źle postawione, takie pytanie odbiorca nie musi odpowiadać
38. Różnice między pytaniem zamkniętym i otwartym:
Pytanie zamknięte zazwyczaj zaczyna się od „czy” i jest stawiane w celu uzyskania potwierdzenie lub zaprzeczenia jakiejś informacji, natomiast pytanie otwarte zazwyczaj rozpoczyna się od „dlaczego” i jest stawiane po to, aby odbiorca bez wpływu nadawcy decydował o kierunku ewentualnej odpowiedzi.
39. Definiens
Człon określający i wyjaśniający definiowany termin(słowo) w oparciu o zastosowany rodzaj definicji(np. ,,elipsą o równych osiach’’ w definicji powyżej)
40. Definicja klasyczna
Polega na określaniu czegoś poprzez wskazanie rodzaju i różnicy gatunkowej czyli wskazanie dla definiowanego terminu zakresowo szerszego i cechy, która wyodrębnia definiowany termin od innych w ramach wskazanego zakresu(np. ,,kwadrat to prostokąt równoboczny’’ – określenie kwadratu polega na wskazaniu terminu zakresowo szerszego, prostokąta, którego rodzajem jest kwadrat oraz cechy odróżniającej kwadrat od innych rodzajów prostokąta
41. Obserwacja ukryta jako metoda badawcza w nauce
Osoby badane, nie wiedzą o tym że są obiektem obserwacji dzięki czemu ich zachowanie jest traktowane jako bardziej naturalne
42. Stanowisko racjonalizmu w sprawie źródeł wiedzy ludzkiej
Według racjonalizmu głównym i jedynym źródłem wiedzy o pewności bezwzględnej jest rozum czyli zbiór prawd podstawowych jako rozumowań dedukcyjnych i oczywistych twierdzeń wyjaśnionych (tzw. aksjomaty)
43. Stanowisko relatywizmu odnośnie wiarygodności w nauce
Relatywizm – pogląd o tym, że wiedza nie jest taka sama dla wszystkich, wiedza jest względna, bo jest określona zawsze w stosunku do czegoś.
44. Paradygmat w nauce
Jest zbiorem pojęć i teorii tworzących podstawy danej nauki. Typowe cechy dobrego paradygmatu wskazują na jego spójność pojęciową i logiczną, na prostotę oraz tłumaczyć rzeczywistość w sposób najlepszy z możliwych. Okresowo paradygmaty podlegają zmianom co się określa mianem rewolucji naukowych (np. heliocentryzm zastąpił geocentryzm budowy układu słonecznego)
45. Stanowisko redukcjonizmu naukowego
Jest to pogląd, że możliwe i właściwe jest wyjaśnienie i opis własności złożonego układu przez opis i wyjaśnienie zachowania jego części. Granicą redukcjonizmu jest przekonanie, że istnieją obiekty złożone, w których sama złożoność generuje nowe cechy niedostępne na poziomie badania elementów tych obiektów
46. Schemat argumentu ontologicznego Anzelma z Canterbury
argument lub dowód na istnienie Boga autorstwa Anzelma z Canterbury, sprowadza się on do pokazania, że w samym pojęciu Boga zawiera się konieczność jego istnienia
47. Stanowisko agnostycyzmu
To stanowisko teoriopoznawcze głoszące niepoznawalność czegokolwiek albo określonego przedmiotu
48. Jakiego typu rzeczywistość opisuje stanowisko idealizmu obiektywnego
stanowisko filozoficzne związane ze stosunkiem bytu do ludzkiej świadomości; pogląd głoszący istnienie obiektywnej rzeczywistości (duchowej i materialnej), niezależnej od naszych przeżyć, na którą nie mamy wpływu, stworzonej np. przez → Boga, → ideę czy → ducha; za twórcę tego poglądu uznaje się → Platona, który uważał, że idee nie są bytami pomyślanymi przez kogoś, ale istnieją niezależnie od naszej świadomości

49. Stanowisko realizmu pojęciowego w sporze o uniwersalia
Uniwersalia są czymś rzeczywistym i istnieją w swoich przypadkach szczególnych jako ich cechy istotne (przedmiot ogólny „rzecz posiada blat, posiada nogi itp.” Istnieje realnie w posaci cech istotnych w każdym fizycznie istniejącym stole)
50. Pogląd D. Hume`a na temat związku przyczynowo-skutkowego
Jego zdaniem przyczyna jest jedynie faktem językowym nie zaś realnym związkiem
51. Stanowisko fatalizmu
Głosi, że cokolwiek zdarzy się w przyszłości w niczym nie zależy od obecnych decyzji i działań ludzkich, jest to wiara, że wszystko z góry jest przesądzone przez los, że istnieją zdarzenia na które człowiek nie ma wpływu bez względu na to jak się zachowa (wedle determinizmu to jak postąpił człowiek ma wpływ na kształtowanie jego przyszłości)
52. Paradoks Zenona z Elei „Achilles i żółw”
Achilles nigdy nie zdoła prześcignąć żółwia, kiedy bowiem osiągnie miejsce z którego wyruszył żółw, ten ostatni przesunie się już nieco dalej, a kiedy sam Achilles przebiegnie ową nową odległość, żółw znowu znajdzie się już nieco dalej i będzie tak wciąż Az do nieskończoności, choć bowiem Achilles stale będzie się do żółwia zbliżał, zawsze będzie go mieć przed sobą.
53. Przedstaw stanowisko okazjonalizmu Melebranch’e jako pozycję rozwiązania problemu psychofizycznego -Stanowisko okazjonalizmu Malebranche`a jako propozycja rozwiązania problemu psychofizycznego
z okazji zmian, dokonujących się w materii, Bóg sprawia zmiany w duszy i odwrotnie, z okazji zmian w duszy Bóg sprawia odpowiednie zmiany w materii
54. Co bada semantyka, syntaktyka i pragmatyka
semantyka dział zajmujący się funkcjami semantycznymi, tj. relacjami między znakami (w tym zwłaszcza wyrażeniami) a rzeczywistością, do której znaki te się odnoszą.
syntaktyka bada relacje, które zachodzą między wyrażeniami (znakami językowymi) wewnątrz języka i które mają charakter formalny. Podstawowe relacje syntaktyczne to np. implikacja (wynikanie) czy reprezentowanie stałych przez zmienne.
pragmatyka bada sposoby posługiwania się mową przez ludzi (w szczególności rozumienie i interpretowanie wypowiedzi w zależności od kontekstu), a także mechanizmy niejawnego przekazywania i uzyskiwania informacji przez wypowiedź oraz mechanizmy jej rozumienia.
55. Desygnacyjna teoria znaczenia
Każdy konkretny obiekt pasujący do nazwy, lub ściślej – każda rzecz oznaczana przez dany wyraz, pojęcie lub znak. Na przykład desygnatem słowa "pies" jest obiekt, o którym można zgodnie z prawdą powiedzieć, że jest psem. Desygnatem nazwy N języka J, przy określonym jej znaczeniu, jest każdy przedmiot P, o którym, zgodnie z prawdą, nazwę N można orzec. Zbiór wszystkich desygnatów danej nazwy stanowi jej denotację.
56. Stanowisko relatywizmu językowego (hipoteza Sapira-Whorfa)
teoria lingwistyczna głosząca, że używany język wpływa w mniejszym lub większym stopniu na sposób myślenia. Nazwa wywodzi się od dwóch językoznawców – Edwarda Sapira i Benjamina Lee Whorfa, zajmujących się głównie językami rdzennych mieszkańców Ameryki. Dowodem pośrednim na rzecz znacznego udziału języka w myśleniu oraz procesach społecznych są zmiany językowe i znaczeniowe w praktycznie wszystkich grupach związanych wspólną ideologią. Ma to w zamierzeniu wywierać wpływ na sposób myślenia członków grupy
57. Stanowisko hedonizmu
Hedonizm (z greckiego "rozkosz"), doktryna etyczna, wg której rozkosz jest najwyższym dobrem, celem życia i naczelnym motorem ludzkiego postępowania. Również postawa będąca konsekwencją tej doktryny, preferująca styl życia polegający na dążeniu przede wszystkim do przyjemności
58. Podaj jedno ze sformułowań imperatywu kategorycznego Kanta
"wszystkie maksymy na podstawie własnego prawodawstwa mają się zgodnie zjednoczyć w możliwe państwo celów jako państwo przyrody"
59. Wyjaśnij etyczną regułę złotego środka
Zasada złotego środka polega na zachowaniu umiaru, wewnętrznej równowagi duchowej, spokoju bez względu na sytuację życiową, w której się znajdujemy
60. Podaj główną tezę teorii umowy społecznej
Ludzie walczą ze sobą o wpływy. Głównym miernikiem wartości w społeczeństwie stał się pieniądz. we współczesnym społeczeństwie ludzie nie są wolni, bowiem panuje w nim podział na rządzących i rządzonych