MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH GOSPODARZ DOMU

Kto to jest gospodarz domu?

Jest to pracownik, którego zadaniem jest zapewnienie porządku i czystości w budynkach mieszkalnych oraz na terenie danej nieruchomości, zakładu pracy

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

Gospodarz domu używa środki czyszczące, farby, rozpuszczalniki oraz inne substancje chemiczne, które mogą powodować negatywne skutki zdrowotne. Niektóre z nich stwarzają zagrożenie pożarowe. Podczas czyszczenia pracownicy domu narażeni są na kontakt z różnego rodzaju odpadami, zanieczyszczeniami, co stwarza możliwość urazów (np. tłuczone szkło, odpady medyczne) lub innych negatywnych skutków zdrowotnych (np. przez kontakt ze skórą). Pracownicy często przenoszą ciężkie i nieporęczne przedmioty, wykonują pracę w wymuszonej pozycji, wykonują czynności powtarzalne. To może prowadzić do urazów oraz bólów pleców, ramion i rąk. Pracownicy wykonujący część pracy na zewnątrz pomieszczeń są narażeni na urazy w wyniku poślizgnięcia, potknięcia czy upadku. Zmienne warunki atmosferyczne stwarzają możliwość udaru słonecznego, odmrożeń, ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego. Praca w ogrodach wiąże się z częstym kontaktem z owadami np. pszczołami, szerszeniami, co stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia pracownika Narażeni są często na pracę przy maszynach przemysłowych będących w ruchu, emitujących hałas, stanowiących zagrożenie dla pracownika Pracownicy wykonują prace na wysokości, co stwarza zagrożenie upadkiem na skutek stosowania nieodpowiedniego sprzętu,  braku szkoleń

Czynniki środowiska pracy związane z wykonywanym zawodem oraz ich możliwe skutki dla zdrowia

Czynniki mogące powodować wypadki	Śliskie nawierzchnie zwłaszcza oblodzone - możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia, potknięcia oraz upadku podczas odgarniania śniegu lub posypywania  lodu piaskiem lub solą
	Prąd elektryczny - możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego (np. kosiarki), próby napraw bez odpowiednich uprawnień
	Praca na wysokości, na drabinach pomostach roboczych, żadziej na rusztowaniach.  Prace naprawcze czy malarskie prowadzone na wysokości (drabiny, podesty) - możliwość urazów na skutek upadku z wysokości
	Ostre krawędzie puszek, tłuczonego szkła, igły i inne odpady w koszach na śmieci - możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia
Czynniki fizyczne	Zmienne warunki atmosferyczne podczas prac wykonywanych na wolnej przestrzeni - możliwość udaru słonecznego, odmrożeń, ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego
	Nadmierny hałas i wibracje miejscowe (podczas obsługi kosiarek, ubijaków, itp.) - możliwość uszkodzenia słuchu i zespołu wibracyjnego
Czynniki chemiczne i pyły	Substancje toksyczne zawarte w środkach do czyszczenia, płukania i odkażania oraz farbach i rozpuszczalnikach - możliwość podrażnienia dróg oddechowych, oczu oraz uczuleń
	Pyły, sadze, i areozole powstające podczas sprzątania i prac naprawczych – możliwość podrażnienia dróg oddechowych, oczu oraz skórnych reakcji uczuleniowych
Czynniki biologiczne	Mikroorganizmy chorobotwórcze (grzyby, bakterie, wirusy i inne) stanowiące zanieczyszczenie systemów klimatyzacyjnych – możliwość chorób zakaźnych
	Owady i roztocza (np. kleszcze, pszczoły, osy, szerszenie) - możliwość urazów w wyniku ugryzień i ukąszeń podczas konserwacji terenów na zewnątrz budynków
	Odchody gryzoni, ptaków wraz ze znajdującymi się w nich mikroorganizmami - możliwość chorób pasożytniczych
	Odpady medyczne – stanowiące zagrożenie przy braku odpowiednich środków ochrony zbiorowej i indywidulanej
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Nadmierny wysiłek fizyczny (podczas okresowego odgarniania śniegu, ręcznego transportu ciężarów np. koszy, worków) - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego

Działania profilaktyczne

	Należy stosować środki ochrony oczu, podczas koszenia rawy lub wykonywania innych czynności podczas których istnieje możliwość zaprószenia oczu
	Należy stosować rękawice chroniące przed ugryzieniem lub  kontaktem z odchodami zwierzęcymi.
	Należy sprawdzić drabinę przed wejściem na nią. Nigdy nie należy wchodzić na niestabilnie ustawioną drabinę lub drabinę o śliskich szczeblach. Nie wolno używać drabiny rozstawnej jako przystawnej, zaleca się wykonywanie prac na wysokości z asekuracją
	Należy stosować rękawice chroniące przed skaleczeniem podczas pracy z ostrymi narzędziami, usuwania odpadów z koszy (tłuczone szkło, igły, puszki, itp.).
	Należy stosować środki ochrony układu oddechowego (maski ochronne) w celu uniknięcia wdychania pyłów lub aerozoli.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie i przenoszenie.
	Należy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych przed pracą oraz zlecać uprawnionemu pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń np. uprawnienia elektryczne typu e.
	Podczas pracy na terenach zielonych należy zachować szczególną ostrożność, w przypadku podejrzenia lub wiedzy o istnieniu w okolicy pracy o gniazdach owadów należy powiadomić odpowiednie służby zajmujące się ich likwidacją
	Pracownicy wykonujący pracę na zwenątrz pomieszczeń, powinni mieć dostęp do pomieszczeń w celu schowania się przed słońcem lub w okresie zimowym ogrzania się. pracownik powinien mieć dostęp do napojów zimnych i ciepłych oraz ewentualnie w okresie zimowym do posiłków regenaracyjnych
	Pracownik przed rozpoczęciem pracy powień zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń mechanicznych, a podczas pracy postępować zgodnie z zaleceniami producenta

Informacje szczegółowe

Synonimy	Stróż, dozorca domu, gospodarz budynku, konserwator zieleni, konserewator budynku
Definicja i/lub opis zawodu	Gospodarz domu utrzymuje porządek i czystość w budynkach mieszkalnych. Do  jego obowiązków należy: zamiatanie (podłóg, posadzek), mycie (schodów, okien, lamperii, balustrad), czyszczenie, wycieranie, ścieranie (napisów ze ścian) i inne tego typu czynności wykonywane za pomocą prostych, ręcznych narzędzi (szczotka, miotła, zmiotka). Gospodarz budynków dba głównie  o porządek niezabudowanej części nieruchomości. Usuwa śmieci, odpady i inne zanieczyszczenia oraz śnieg i lód z przejść, bram, podwórek, chodnika oraz połowy szerokości jezdni, przy której znajduje się budynek. Usuwa ze ścian budynków wszelkie ogłoszenia, afisze, reklamy umieszczone tam bez zgody zarządcy. Zajmuje się pielęgnacją trawników, klombów, krzewów – pielenie, grabienie i podlewanie roślin oraz koszenie trawników za pomocą  kosiarki ręcznie sterowanej. Sprawuje bezpośrednią kontrolę nad stanem technicznym nieruchomości. Zawiadamia rządcę o wszelkich dostrzeżonych uszkodzeniach i wadliwym działaniu instalacji oraz urządzeń technicznych w budynku (brak światła na klatkach schodowych, korytarzach piwnicznych, zepsuta winda, domofon, niesprawne działanie drzwi i bram, wybite szyby w oknach itp. Wykonuje drobne naprawy.
Zawody pokrewne	Dozorca, zamiatacz, administrator, ładowacz nieczystości, portier, ogrodnik terenów zieleni, sprzątacz, specjalista w zakresie napraw, malarz, ogrodnik.
Wykonywane czynności	Dostarczanie przesyłek z administracji, grabienie liści,  konserwowanie, koszenie trawy, malowanie, mycie, polerowanie, woskowanie podłóg, mycie okien, balustrad i lamperii, naprawianie, odgarnianie (śniegu), odkurzanie dywanów, opróżnianie (śmietniczek, koszy na śmieci i odpadów), pranie (dywanów), przesuwanie (mebli), przycinanie (żywopłotów itp.), zamiatanie, zmienianie żarówek (niezbędne uprawnienia elektryczne).
Podstawowy stosowany sprzęt	Szczotki, wałki, miotły, mopy, mechaniczny sprzęt do czyszczenia wewnątrz pomieszczeń  (odkurzacze, maszyny polerujące i woskujące podłogi itp.), sprzęt mechaniczny do pracy na zewnątrz (kosiarki do trawy.), aplikator chemikaliów (spryskiwacz), narzędzia ręczne (młotki, śrubokręty, piły, sekator itp.), łopata do zgarniania śniegu, łopata do kopania, sekator.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Wszelkiego rodzaju budynki mieszkalne, handlowe i gospodarcze.

Piśmiennictwo

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie MPiP S z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) Rozporządzenie RM z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z póź.zm) ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537); Informator - "Środki ochrony indywidualnej". INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.