Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Wydział Nauk Ekonomicznych

Analiza ruchu turystycznego na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego

Klaudia Gusta
Julia Liszewska
Paweł Kwiatkowski

Metody badań ruchu turystycznego na kierunku Turystyka i Rekreacja
studia magisterskie, rok 2015/16

Warszawa 2016

1. Wprowadzenie

W niniejszej części zaprezentowane zostaływyniki badańmonitoringu ruchu turystycznego na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego. Badanie przeprowadzili studenci pierwszego roku studiów magisterskich na kierunku Turystyka i Rekreacja: Klaudia Gusta, Julia Liszewska, oraz Paweł Kwiatkowski.

Poniższy raporty dotyczy analizy ruchu turystycznego w punkcie Lipków 1, 5 czerwca 2016 roku w godzinach od 9:00 do 17:00. Pogoda w ciągu dnia była dobra, temperatura wysoka, niebo stosunkowo bezchmurne.

Narzędziem badawczym frekwencjijest obserwacja bezpośrednia osób odwiedzających polanę, szlak edukacyjny i szlak rowerowo-pieszyw miejscowości, a także kwestionariusz ankiety przeprowadzony z osobami odwiedzającymi dany teren.

Kwestionariusz ankiety dotyczył całego Kampinoskiego Parku Narodowego i zawierał pytania na temat: częstotliwości odwiedzin parku oraz jakiej jego części, w jakim celu odwiedzający przybywają do parku i czy uprawiają jakąś formę turystyki, sposób oznakowania szlaków turystycznych oraz korzystanie z nich. W kwestionariuszu ankiety jest również miejsce na uwagi, problemy związane z Kampinoskim Parkiem Narodowym z którymi borykają się turyści.

2. Charakterystyka terenu (Kampinoski Park Narodowy)

Kampinoski Park Narodowy leży w województwie mazowieckim tuż przy północno-zachodnich rogatkach Warszawy. Obejmuje rozległe tereny Puszczy Kampinoskiej w pradolinie Wisły w zachodniej części Kotliny Warszawskiej. Jest jednym z dwu parków narodowych w świecie położonych w bezpośrednim sąsiedztwie stolicy państwa. Takie położenie nie jest bez znaczenia dla Warszawy. Przy wiatrach wiejących głównie z zachodu, statystycznie co trzy dni nad miasto nawiewane jest świeże powietrze znad Puszczy Kampinoskiej, jest więc ona "Zielonymi płucami Warszawy".Idea utworzenia Parku powstała w latach dwudziestych XX w. W latach trzydziestych powstają w Puszczy Kampinoskiej pierwsze rezerwaty (Granica, Sieraków, Zamczysko), które obecnie są obszarami ochrony ścisłej w Kampinoskim Parku Narodowym i mają znacznie większą powierzchnię. Obszar: 35 655 ha (z czego ochrona ścisła to 4303 ha, własność państwa 29899 ha, a pozostałe 5756 ha stanowi własność prywatną). Kampinoski Park Narodowy utworzony został uchwałą Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 1959 r. Pierwotnie zajmował prawie 40700 ha¹. Największe zasługi w jego utworzeniu mieli Roman i Jadwiga Kobendzowie, którzy na terenie Puszczy Kampinoskiej w latach 30-tych prowadzili szerokie badania florystyczno-fitosocjologiczne i geomorfologiczno-geologiczne. Aktualna powierzchnia parku wynosi 38544 ha, w tym 68 ha zajmuje Ośrodek Hodowli Żubrów im. prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Smardzewicach k. Tomaszowa Mazowieckiego w województwie łódzkim.

Teren Kampinoskiego Parku Narodowego udostępniany jest w celach naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych w sposób, który nie wpłynie negatywnie na przyrodę parku. Poprzez udostępnianie rozumie się umożliwianie fotografowania lub filmowania w celach zarobkowych oraz korzystania z zasobów, tworów i składników przyrody w wyżej wymienionych celach.

W Kampinoskim Parku Narodowym możliwa jest do uprawiania turystyka piesza, rowerowa, narciarstwo biegowe oraz jazda konna wierzchem. Na szlakach pieszych można poruszać się również rowerem jednak należy pamiętać o tym, że piesi mają pierwszeństwo. Na szlakach turystycznych przygotowano miejsca wypoczynku gdzie można spożyć posiłek, schronić się przed deszczem lub słońcem. Na terenie całego parku znajduje się 12 miejsc gdzie można zorganizować piknik. Polany wyposażone są w ławki, ławy oraz wiaty. Place zabaw znajdują sie na polanie Jakubów i Lipków.

Badanym terenem jest miejscowość Lipków połozona w Kampinoskim Parku Narodowym. Zbadana została częstotliwośc odwiedzania słynnej polany wyposażonej w plac zabaw, wiaty, boiska i miejsca do grillowania, szlaku edukacyjnego wiodącego do Parku a także szlaku rowerowo-pieszego.

Ryc. 2.1 Położenie miejsca badania na mapie gminy

Źródło:www.stare-babice.pl

3. Raport z obserwacji frekwencji

Suma wchodzących do parku w dniu przeprowadzania badań wyniosła 1299 osób.

Znaczącą większość stanowili piesi - 979 osób (75,4% wszystkich odwiedzających). Podział na płeć rozkłada się równomiernie, 469 osób były to kobiety, natomiast 483 - mężczyźni. Zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn większość stanowiły osoby w przedziale wiekowym 25-55 lat (61,8%). 30,6% pieszych były to dzieci poniżej 18 roku życia. Średnio 80% pieszych obierało za cel swoich odwiedzin miejscową polanę wypoczynkową. Rzadko kierowali się na ścieżkę dydaktyczną.

Drugą najliczniejszą grupę stanowili rowerzyści - 341 osób, co stanowi 26,3% wszystkich odwiedzających. Kolarze kierowali się głównie wzdłuż wyznaczonego szlaku rowerowego, wiodącego w głąb Kampinoskiego Parku Narodowego. Jak w przypadku pieszych, udział poszczególnych płci wśród rowerzystów również jest zbliżony (154 kobiety, 187 mężczyzn). 57,8% kolarzy były to osoby w przedziale wiekowym 25-55 lat. Mało liczną grupę stanowiły osoby powyżej 55 roku życia - 11,1%. Duża część rowerzystów podróżowała w grupach rodzinnych, a więc z udziałem dzieci (23,2%) i młodzieży (7,9%).

Wśród odwiedzających znaleźli się również biegacze. Było to jednak tylko 6 osób, 3 kobiety oraz 3 mężczyzn w wieku od 25 do 55 lat. Cztery z sześciu osób pojawiły się oni między godziną 11:00 a 12:00.

Osoby udające się do lasu, stosowały się do przepisów dotyczących obowiązku trzymania psów na smyczy. Tylko jeden z ośmiu zaobserwowanych w ciągu dnia psów, był bez smyczy. Osoby z psami wybierały na spacer godziny poranne między 9:00 a 12:00.

Ze względu na obecność polanki wypoczynkowej na skraju lasu oraz dużego parkingu, wielu odwiedzających przybywało na miejsce samochodami. W ciągu dnia na parking wjechało 218 samochodów, z czego część musiała zostać zaparkowana poza terenem parkingu z powodu braku miejsc.

Ryc. 3.1 Liczba samochodów wjeżdżających na parking polany wypoczynkowej

Ruch na parkingu stopniowo rósł od godziny 9:00 do 12:00, następnie zaobserwowano duży spadek. Może mieć to związek z faktem, iż wiele osób obrało sobie za cel odwiedzić park o konkretnej godzinie (w tym wypadku między 11:00 a 12:00) i spędzić na miejscu więcej czasu. Dzień był także wyjątkowo upalny, więc wiele osób postanowiło wybrać się do parku w godzinach, gdy temperatura zaczyna stopniowo spadać. Duży skok między godziną 11:00 a 12:00 może mieć również związek z odbywającymi się w okolicy nabożeństwami. Po zakończonej mszy, część uczestników postanowiła spędzić czas na polanie wypoczynkowej. Po godzinie 16:00 znaczna część osób wysiadających z samochodów były to osoby dorosłe i młodzież, natomiast wcześniej - rodziny z dziećmi.

Ryc. 3.2 Liczba pieszych wchodzących na teren Kampinoskiego Parku Narodowego

W natężeniu ruchu wśród pieszych zauważa się wzmożoną aktywność w południe, między godziną 14:00 a 15:00 oraz po godzinie 16:00. Spadki i wzrosty, jak w przypadku liczby samochodów, mogą mieć związek z nabożeństwami w pobliskim kościele. Niska aktywność w godzinach porannych ma związek z faktem, iż niedziela jest to dzień wolny od pracy, a potencjalni odwiedzający mają możliwość dłuższego wypoczynku. Niemniej jednak, już w południe, przybywa ich największa liczba w ciągu całego dnia, jest to bowiem pora gdy rodziny z dziećmi najchętniej wybierają się na piknik oraz, jak już wcześniej wspomniano, najchętniej wybierane godziny na udział w nabożeństwach.

Ryc. 3.3 Liczba rowerzystów wjeżdżających na teren Kampinoskiego Parku Narodowego

Aktywność rowerzystów rosła w ciągu całego dnia, osiągając szczyt między godziną 14:00 a 15:00. Są to godziny, w których temperatura zaczyna powoli spadać. Wyjątkowo wysoka temperatura i brak zachmurzenia są warunkami często niesprzyjającymi rowerzystom. Między godziną 15:00 a 16:00 obserwuje się znaczny spadek aktywności, a po godzinie 16:00 kolejny wzrost. Niewykluczone, że ma to związek z faktem, iż wiele osób udaje się wtedy na posiłek.

W załączniku znajduje się szczegółowe zestawienie liczbowe odwiedzających Kampinoski Park Narodowy na badanym stanowisku.

Dużym zainteresowaniem cieszyła się informacja zamieszczona na tablicy tuż przy wejściu na szlak edukacyjny. Turyści piesi jak i rowerzyści chętnie zatrzymywali się przy tablicy. Naszym zdaniem informacja na niej zawarta jest w sposób przejrzysty, zawierająca ważne informacje, ciekawostki, mapkę oraz zakazy obowiązujące w Kampinoskim Parku Narodowym.

Ryc. 3.4 Tablica informacyjna przed wejściem na ścieżkę dydaktyczną
Źródło własne

Zaś mniejszym zainteresowaniem cieszyły się tablice informacyjne przy wejściu na polanę. Brak przejrzystości, mała czcionka, brak ilustracji a także mała widoczność tablic informacyjnych jest prawdopodobnie powodem braku zainteresowania przez turystów. W czasie naszego monitoringu nie zauważyliśmy aby ktokolwiek się przy niej zatrzymał.

Ryc.3.5 i 3.6 Tablice informacyjne o Kampinoskim Parku Narodowym
Źródło własne

4. Analizy wywiadów kwestionariuszowych

Wśród ankietowanych przeważała płeć męska, która stanowiła 60%, pozostałe 40% stanowiły kobiety. W kwestii wieku, 50% respondentów mieściła się w przedziale 18-24 lat, a drugie 50 % 25-54 lat. Nikt z badanych, nie przybył do Parku z psem.

Na pytanie, jak często bywa Pan/Pani w Parku, zdecydowana większość (tj. 60%) odpowiadała, że kilka razy w roku, 1/5 ankietowanych natomiast była tego dnia w parku po raz pierwszy. Zarówno osób odwiedzających Park regularnie co tydzień jak i kilka razy w miesiącu było tyle samo, tj. 10%.

Ryc. 4.1 Częstotliwość odwiedzin w Kampinoskim Parku Narodowym

W kwestii długości pobytu w Parku, 60 % respondentów odpowiedziało, na kilka godzin. Na 2-3 godzinny pobyt natomiast zdecydowało się 20% ankietowanych. Ta sama liczba badanych przybyła do Parku na cały dzień.

Ryc. 4.2 Długość pobytu w Kampinoskim Parku Narodowym

W pytaniu dotyczącym najczęstszego obszaru odwiedzin, największa grupa respondentów, tj. 40% wybrała okolice Kampinosu i Granicy, 30% natomiast odpowiedziało, że za każdym razem przyjeżdża do innej części Parku. 20% ankietowanych odpowiedziało, że za każdym razem, przemieszczają się po całym Parku, natomiast 10% badanych najczęściej przebywa w okolicach Łomianek i Izabelina.

Ryc. 4.3 Obszar Kampinoskiego Parku Narodowego, który odwiedzający najczęściej wybierają

Ryc. 4.4 Struktura wykorzystania szlaków turystycznych

W kwestii korzystania z infrastruktury Parku, 60% odpowiedziało, że korzysta z map znajdujących się na terenie Parku, 40 % natomiast nie.

Połowa z badanych, korzysta z pieszych szlaków, taka sama liczba badanych jednak, odpowiedziała, że nie korzysta. 10% respondentów przyznało się do korzystania z szlaków rowerowych.

Ryc. 4.5 Rodzaj uprawianej aktywności

Ponad połowa badanych, przybyła do Parku z zamiarem zorganizowania pikniku, połowa natomiast postanowiła spędzić czas na spacerze po Parku, a 40% na zabawie z dzieckiem. 20% ankietowanych, zaznaczyło takie aktywności jak: jazda rowerem, opalanie, spacer z psem, czy obserwacja roślin. 10% natomiast, przybyło do Parku, żeby pobiegać lub porzucać frisbee.

Zdecydowana większość, bo 80%, przyjechała do Parku własnym autem. Zaledwie 10% badanych pokonało tę drogę komunikacją miejską lub rowerem.

Duża większość respondentów (80%) pochodziła z Warszawy, a zaledwie 20 % z pobliskiej miejscowości.

Ryc. 4.6 Środek transportu wybrany przez odwiedzających w celu przybycia na teren parku

Pytając o powód odwiedzin, większość ankietowanych (70%) zaznaczyła bliski kontakt z naturą, a dla 60% natomiast, powodem był fakt, że Park znajduje się blisko jego miejsca zamieszkania. Dla 40%, ważne były piękne krajobrazy, a dla 30% względy rodzinne oraz dobre warunki do uprawiania sportu. Przez wzgląd na sentyment do miejsca, przyjechała tu 1/5 ankietowanych.

Ryc. 4.7 Cel wizyty odwiedzających Kampinoski Park Narodowy

W kwestii zadowolenia, nie zanotowaliśmy, żadnych negatywnych opinii, ogół badanych był w pełni zadowolony z pobytu.

Jednakże, 30% badanych, miało uwagi co do zbyt małej miejsc wypoczynkowych tj. wiat i ław, a 1/5 narzekała na brudne toalety. 10% wniosło uwagi odnoście obecności innych ludzi, zbyt małej ilości śmietników oraz zbyt dużej ilości zakazów.

Ryc. 4.8 Uwagi i zażalenia respondentów

5. Podsumowanie

Podsumowując, frekwencja w miejscu przeprowadzenia badań była bardzo wysoka w stosunku do pozostałych punktów. Na teren parku weszło ponad 1000 osób, a parkingi były przepełnione. Wynika z tego iż jest to miejsce bardzo atrakcyjne zarówno dla indywidualnych turystów jak i rodzin z dziećmi. Chętnie także korzysta się ze szlaków rowerowych.

Miejsce w którym badanie było przeprowadzane jest położone na skraju Parku Narodowego oraz ma doskonałe połączenia komunikacyjne, co także może wpływać na wysoką frekwencję. Wynik badań był zgodny z oczekiwaniami. Przy doskonałej pogodzie, oznakowaniu, dostosowanej infrastrukturze i dostępności komunikacyjnej, może ona osiągnąć jeszcze wyższe wyniki. Warto jednak zadbać o elementy, na które respondenci zwracają uwagę, a które można poprawić. Niewątpliwie jednak miejsce to będzie stale odwiedzane przez turystów.

Załącznik 1. Liczba odwiedzających Kampinoski Park Narodowy 5 czerwca 2016 roku w godzinach od 9:00 do 17:00

Godziny	Piesi (kobiety)	Piesi (mężczyźni)	Rowerzyści (kobiety)	Rowerzyści (mężczyźni)	Biegacze (K)	Biegacze (M)	Psy	Samochody
	<18	18-25	25-55	>55	<18	18-25	25-55	>55
9:00-10:00	9	1	21	2	10	1	22	4
10:00-11:00	14		25	3	14		27	2
11:00-12:00	31		68	1	39	1	67	1
12:00-13:00	16	3	30		21		30	2
13:00-14:00	23		48	1	23		46	1
14:00-15:00	22	3	62	5	28	3	55	4
15:00-16:00	10	3	18	1	9	2	16	1
16:00-17:00	15		34		16	2	36
SUMA	140	10	306	13	160	9	299	15
SUMA kategorii	469	483	154	187	6	9	218
SUMA ODWIEDZAJĄCYCH	1299	plus 218 samochodów

---

1. http://www.kampinoska.waw.pl/kampinoskiparknarodowy/index.html↩