Kampinoski Park Narodowy
Położenie
Kampinoski Park Narodowy to jeden z największych polskich parków narodowych. Aktualna powierzchnia parku wynosi 38544 ha, z czego 4303 ha objęto ochroną ścisłą. Utworzono go w celu ochrony walorów przyrodniczych, historycznych i kulturowych Puszczy Kampinoskiej, której obszar ma bardzo wyraźne naturalne granice. Od północy i północnego wschodu wyznacza je dolina Wisły, od zachodu - rzeka Bzura, natomiast od południa puszcza styka się z rolniczymi terenami Równiny Łowicko-Błońskiej. Na wschodzie w obręb lasów wdzierają się willowe przedmieścia Warszawy. Gęsta sieć szlaków turystycznych, liczne leśne parkingi i inne udogodnienia sprawiają, że w każdą słoneczną sobotę i niedzielę las zaludnia się turystami. Na obszarze Parku wytyczono 350 km szlaków turystycznych. Urządzono 15 parkingów, 6 pól wypoczynkowych i wiele terenów biwakowych.
Historia
Puszcza Kampinoska, nazywana pierwotnie „Kampinoską”, była początkowo własnością książąt mazowieckich, a później wchodziła w skład dóbr królewskich. Obfitujące w zwierzynę lasy dostarczały na królewski stół tury, żubry i niedźwiedzie. Proces wyniszczania puszczy rozpoczął się bardzo dawno, przede wszystkim w wyniku rozwoju osadnictwa i tzw. wolnych wyrębów. Intensywne pozyskiwanie drewna oraz uruchomienie w XVIII w. huty szkła spowodowały zmniejszenie obszarów leśnych. Puszcza skurczyła się jeszcze bardziej w XIX w., kiedy na jej terenach osiedlili się uwłaszczeni chłopi. Wzmożona eksploatacja doprowadziła do zmian w składzie drzewostanów; zmniejszył się udział dębu i innych gatunków liściastych, gdyż na wylesionych powierzchniach sadzono głównie sosnę. Duże straty w drzewostanach puszczy spowodowała I wojna światowa - wycięto ponad 2300 ha najlepszych drzewostanów. II wojna światowa zubożyła puszczę o dalsze 2350 ha lasu. Dewastacja trwała również w pierwszych latach po wyzwoleniu, głównie wskutek pozyskiwania drewna dla odbudowy zniszczonych wsi i osad. Park Narodowy utworzony został w roku 1959.
Pejzaż
Park reprezentuje przyrodę regionu Nizin Środkowopolskich. Obejmuje fragment pradoliny Wisły w Kotlinie Warszawskiej na Nizinie Mazowieckiej. Taras kampinoski zbudowany jest z piasków i żwirów rzecznych, na których procesy eoliczne wytworzyły charakterystyczne, doskonale wykształcone i piękne krajobrazowo wydmy. Osiągają one 30 m wysokości i prezentują różne formy morfologiczne: łuki, parabole, wały, grzędy i zespoły wydmowe, przypominające niekiedy mini łańcuchy górskie. 12,5 tysięcy lat temu wydmy zostały utrwalone roślinnością i stanowią na obszarze prawie 20 tysięcy ha - obiekt przyrodniczy w skali europejskiej. Pasy bagienne zajmują tereny dawnych nurtów Prawisły. W wywianych z piasku miejscach wytworzyły się pokłady torfu. Kontrast krajobrazów wydm i bagien jest najbardziej charakterystycznym elementem pejzażu Kampinoskiego Parku Narodowego.
Fauna
Faunę Parku szacuje się na 16 500 gatunków, z czego na dzień dzisiejszy udokumentowano ok. 1000. W tym m.in. kilkadziesiąt gatunków ślimaków, pierścienic i skorupiaków, 390 gatunków pajęczaków, ok. 2000 gatunki owadów, 13 gatunków płazów, 8 gatunków gadów i prawie 200 gatunków ptaków m. in. myszołów, puszczyk, bocian, czapla siwa, żuraw i rudzik. Park zamieszkuje także 50 gatunków ssaków, a wśród nich takie jak bóbr, ryś, wydra, kuna leśna, lis, jeż wschodni, jenot, sarna, jeleń, dzik i nietoperz.
Flora
70% powierzchni parku stanowią lasy. Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, zajmująca 76% powierzchni, a dominującym siedliskiem - bór świeży. Park charakteryzuje się dużą mozaikowatością siedlisk i różnorodnością zbiorowisk roślinnych - od olsu po świetlistą dąbrowę, od torfowisk i turzycowisk po ciepłolubne murawy napiaskowe. Wyróżniono tu 50 zespołów roślinnych, w tym 12 leśnych. Florę Parku tworzy około 1100 gatunków roślin naczyniowych oraz liczne gatunki glonów, 200 gatunków mchów, porostów i wątrobowców. Z roślin na uwagę zasługuje występowanie: brzozy czarnej, chamedafne północnej, gnidosza królewskiego, wiśni kwaśnej, wężymordu stepowego itd.
Inne
Z Parkiem związanych jest wiele zabytków kultury. W rejestrze zabytków architektury znajduje się 38 obiektów, m. in. dom w Żelazowej Woli, gdzie urodził się Fryderyk Chopin, czy XII - wieczny kościół w Czerwińsku. Park posiada niewielkie, ale ciekawe muzeum przyrodnicze w Ośrodku Dydaktycznym im. Jadwigi i Romana Kobendzów w Granicy k. Kampinosu.
Wielkopolski Park Narodowy
Położenie
Wielkopolski Park Narodowy jest położony na Nizinie Wielkopolskiej, koło Poznania. Zajmuje faliste i pagórkowate tereny na Pojezierzu Poznańskim, na lewym brzegu Warty. Jego powierzchnia to 5194 ha (w tym pod ochroną ścisłą 221 ha). Wielkopolski Park Narodowy jest odwiedzany przez ponad milion turystów rocznie. Przez Park biegnie pięć znakowanych szlaków turystycznych o łącznej długości 85 km. Szlakami tymi wyznaczono 7 tras wycieczkowych pozwalających na poznawanie nie tylko wartości przyrodniczych, ale także kulturowych tego terenu. Wielkopolski Park Narodowy utworzony został na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 kwietnia 1957 roku.
Geomorfologia
Ukształtowanie terenów Parku jest ściśle związane z działalnością lodowca, głównie w okresie zlodowacenia bałtyckiego. Największą powierzchnię zajmuje wysoczyzna morenowa zbudowana z glin, piasków i żwirów zwałowych, a jej najwyższe wzniesienie - Osowa Góra wynosi 132 m n.p.m. Obszar wysoczyzny rozcinają rynny, w których znajdują się liczne jeziora, m. in. Łódzko-Dymaczewskie, Witobelskie, Lipno.Za najpiękniejsze uchodzi ozdobione dwoma wyspami Jezioro Góreckie. W części wschodniej od wysoczyzny odcina się Przełomowa Dolina Warty. Do innych form terenowych należą owalne pagórki - kemy oraz przypominające nasypy kolejowe - ozy. Pamiątkę minionej epoki stanowią także głazy narzutowe. Największy z nich tzw. Głaz Leśników, został objęty ochroną jako pomnik przyrody.
Fauna
Dominują tu gatunki środkowoeuropejskie i eurosyberyjskie. Najbogatsza jest fauna bezkręgowców, wśród których najliczniej reprezentowane są owady - ponad 3 tys. gatunków. Lasy obfitują w chrząszcze. Są tu chronione jelonki rogacze. Bogaty jest także świat pajęczaków i mięczaków. Równie bogaty i różnorodny jest świat kręgowców, do których należą ryby, płazy, gady, ptaki oraz ssaki. W Warcie swoje tarliska mają m. in. szczupaki, a w jeziorach występują licznie okonie, leszcze, liny, szczupaki oraz węgorze. Występuje tutaj 5 gatunków gadów, w tym miedzianka gniewosz, czy zaskroniec. Ptaki w Parku reprezentowane są przez ok. 220 gatunków lęgowych i przelotnych. Z rzadko spotykanych wymienić należy kraskę, zimorodka i dzięcioła czarnego. Na jeziorach często widujemy kaczkę krzyżówkę i cyrankę. Na obszarze Parku występuje ponad 40 gatunków ssaków, m. in. kuna leśna, borsuk, lis, jelenie, sarny, dziki, a także nietoperze i gryzonie.
Flora
Główny element flory stanowią gatunki eurosyberyjskie, m. in. sosna zwyczajna (jej udział w lasach Parku wynosi 70%), a także liczne rośliny runa leśnego, jak np. czworolist pospolity oraz gatunki środkowoeuropejskie, np. dąb szypułkowy i grab pospolity. Z roślin północnych wymienić można zimoziół północny - relikt epoki lodowcowej. Do roślin związanych z klimatem łagodnym należy również rzadkie drzewo jarząb brekinia. Poszczególne gatunki roślin w zależności od wymagań ekologicznych tworzą naturalne zbiorowiska. Ubogie gleby bielicowe porastają bory sosnowe i sosnowo - dębowe bory mieszane. Na bogatszych glebach brunatnych rosną m. in. kwaśne dąbrowy i grądy. Interesująca jest roślinność jezior. W Parku spotykamy również łąki. Do najpiękniejszych należą barwne łąki trzęślicowe.