GORCZAŃSK
GORCZAŃSK
I
I
PARK NARODOWY
PARK NARODOWY
Autor pracy:
Nie sposób mówić o GORCACH, o ich pięknie
,
dziedzictwie kulturowym, nie oddając
pierwszeństwa
największemu piewcy tej ziemi –
Władysławowi
Orkanowi. Przed prawie stu laty tak je
opisywał:
„Naprzeciw TATR wspięło się pasmo GORCÓW.Samotnie stoją
nad wzgórzami, a wyżej jeszcze nosi głowę ociec ich rodu,
zasępiony TURBACZ.(-)”
„Drzewiej GORCE daleko czerniały lasem i dlugo hrube
dzrzewa nie widziały siekier. Gazdowały tu niedźwiedzie, wilki
i chowały się stada saren.(-)
A dziś? Wszystko się psuje i rozpada.(-)”
I chyba właśnie dlatego po długich staraniach, aby nie
zaprzepaścić tego co zostało 1.01.1981 roku powstał
GORCZAŃSKI PARK NARODOWY.
A jeśli ktoś zapyta dlaczego właśnie taki jest temat tej
prezentacji, no cóż – odpowiem krótko – ta góralska nuta,
wciąż mi w sercu gra.
Przejścia między slajdami odbywają się na kliknięcie
myszą, tak aby tempo pokazu dostosować do indywidualnych
potrzeb.
Zapraszam
Dziedzictwo
przyrody
Góry w sercu
Beskidów
Piękno krajobrazu
Szata roślinna
Zbiorowiska
nieleśne
Zagrożenia
Świat zwierząt
Przyroda
nieożywiona
W samym środku
Ciągnące się przez prawie
250 km Beskidy Zachodnie są
największym regionem polskich
Karpat.
W ich centrum, naprzeciw Tatr, leżą
Gorce. Pasmo to ma postać wału
górskiego, przeszło
40 km długiego, około 14 km
szerokiego i powierzchni 550 km
2
.
Naturalne granice Gorców stanowią
rzeki karpackie i ich dopływy.
W centralnej części wznosi się
TURBACZ (1310 m n.p.m.)
z nim sąsiadują najwyższe
gorczańskie szczyty: JAWORZYNA,
KICZORA, KUDŁOŃ, a także
oddalony od niego na wschód
GORC.
GORC
E
Łańcuch Tatr, wynurzający się z podhalańskiego
morza mgieł, tajemnicze doliny zbudzone słońcem,
szałasy zagubione na wielobarwnym dywanie
polan,fantastyczne rzeźby z kamieni, głazów i pni
ożywione wodą potoków – to wszystko składa się na
niepowtarzalny krajobraz i tajemniczy urok Gorców,
które przez wielu są uznawane za jedne z
najpiękniejszych krajobrazowo polskich gór.
Wędrując przez Gorce możemy obserwować
zmieniające się panoramy Tatr, Babiej Góry, Pienin,
Spiszu, Beskidu Wyspowego i Sądeckiego.
Szata roślinna
W Gorcach, podobnie jak w innych
obszarach górskich, w miarę wzrostu
wysokości nad poziom morza zmieniają
się warunki klimatyczne i glebowe, a
wraz z nimi skład gatunkowy flory i
fauny. Dominujące zbiorowiska roślinne
tworzą w krajobrazie strefy
wysokościowe, określane mianem pięter
roślinnych.
Gorczańskie lasy i hale leżą w
obrębie trzech pięter:
Pogórze
Regiel dolny
Regiel górny
Piętro pogórza
zajmuje podnóża gór do wysokości 600-650m.
Dominują w nim pola
uprawne, łąki i
pastwiska. Skupia się
tutaj również cała strefa
osadnicza.
Lasy typowe dla pogórza
zachowały się jedynie wzdłuż
cieków wodnych. Są to łęgi z
olszyną górską.
Regiel dolny
rozciąga się do wysokości ok. 1150m, zajmuje
blisko 60% powierzchni Gorców.
Zdecydowanie przeważają
tutaj lasy mieszane z
bukiem, jodłą i świerkiem.
Męskie i żeńskie
kwiaty buka.
Regiel górny
Na najwyższych szczytach
rozwijają się bory
świerkowe.
W piętrze tym znajduje się
większość najbardziej
rozległych gorczańskich
polan, gdzie obok łąk z psią
trawką (zwaną potocznie w
Gorcach „psiarą”) spotyka
się traworośla z ciemiężycą
zieloną, a także ubogie
gatunkowo borówczyska,
mające tu główne centrum
występowania.
Zbiorowiska
nieleśne
Na polanach głównym
zbiorowiskiem jest
kwiecista łąka
reglowa.Wiosną zakwita
tu szafran spiski, a
latem rdest wężownik.
Niezwykle
malowniczą grupę
zbiorowisk zielnych
tworzą ziołorośla z
omiegiem górskim.
Symbol górskich
polan i hal
dziewięćsił
bezłodygowy.
Pełnik
europejski-
gatunek
chroniony i
rzadki w parku.
Przyroda nieożywiona
Do osobliwości rzeźby gorczańskiej zaliczane są
wychodnie skalne, szczególnie liczne na
północnych stokach Turbacza i Kudłonia.
„Kudłoński Baca” baszta
skalna o wysokości 16 m –
najwyższa wychodnia w
Gorcach.
U podnóży skał
zalegają rozwaliska
skalne z licznymi
jaskiniami –
największa z nich
to „Zbójecka
Jama”.
Świat zwierząt
Gorczańska fauna ma charakter typowo beskidzki.
Najliczniejszą gatunkowo grupę stanowią bezkręgowce (725
gatunków, podgatunków lub odmian).Do najciekawszych
należą oawdy:
, jętki, widelnice, chruściki i
.
Wśród kręgowców zachowała się większość gatunków typowych
dla pierwotnej puszczy karpackiej.
Z płazów na uwagę zasługują
: górska i karpacka,
i najliczniej występująca żaba trawna.
Gady reprezentuje w Gorcach 5 gatunków, z których
najczęstszym są: jaszczurka żyworodna, żmija zygzakowata i
zaskroniec zwyczajny.
Na terenie parku stwierdzono około 130 gatunków ptaków.
W Gorcach żyje blisko 50 gatunków ssaków. Należą do nich duże
drapieżniki, liczna jest populacja jelenia i sarny. Bogata i
niezwykle cenna jest fauna drobnych ssaków.
W Parku licznie reprezentowane są chrząszcze, wśród
których najbogatsza gatunkowo jest rodzina
ryjkowcowatych. Do niej należy rozpucz
lepiężnikowiec, największy z polskich ryjkowców.
Jednym z
najpospolitszych
chrząszczy kózkowatych
jest rębacz pstry...
...zaś
najpiękniejszym,dość
rzadkim gatunkiem
związanym z lasami
iglastymi jest biegacz
złocistozielony.
Gorczańskie polany
zachwycają...
...bogactwem motyli.
Obecnie na terenie
Parku stwierdzono ok..
50 gatunków motyli
dziennych.
Rzadko oglądane w
świetle dnia motyle
nocne – ćmy,
zdumiewają
bogactwem form i
barw.
Pawica
grabówka
Paź
królowej
Rusałka pawik
Traszki...
... między sobą różnią się ubarwieniem
grzbietu. Są to garunki związane ze
środowiskiem lądowym, niemniej do
rozwoju wymagają wody z płytkich rowów,
zagłębień czy kałuż przydrożnych.
Traszka górska
Traszka karpacka
Salamandra plamista
Symbol Gorczańskiego Parku
Narodowego –
największa z pośród płazów
ogoniastych.
Salamandra jest częsta w lasach regla
dolnego,gdzie za kryjówki służą jej kępy
mchu, nory ziemne i szczeliny skalne.
Żaba trawna...
...jest jednym z 7 gatunków płazów
najliczniej występujących w Parku.W
pierwszych dniach wiosny masowo
zasiedla zastoiska wody i składa skrzek.
Jaszczurka żyworodna...
...jest najpospolitszym z gadów
występujących na terenie Parku.Zajmuje
wilgotne lasy regla dolnego, a najliczniej
obrzeża polan, zwłaszcza leżące na nich
sterty kamieni,gdzie często wygrzewa się na
słońcu.
Najpospolitszego
z krajowych węży
zaskrońca...
... łatwo rozpoznać po
charakterystycznych
żółtych plamach u
nasady głowy. Zajmuje
miejsca wilgotne w
sąsiedztwie wody, ale
lubi też wygrzewać się
na słońcu.
Wszystkie krajowe gady i płazy
podlegają ochronie gatunkowej.
Wśród ptaków
dominują...
...gatunki o szerokim
zasięgu geograficznym,
zamieszkujące różne
środowiska
m.in.zięba.
Gatunek górski reprezentuje pluszcz,
nieodłączny mieszkaniec potoków.
Coraz
częstszym
gościem w
Gorcach jest
bocian czarny.
Gorczańskie
ostępy
zamieszkuje
też puszczyk
uralski.
Z borami
świerkowymi
związany jest
zaś dzięcioł
trojpalczasty.
Duże drapieżniki...
...chętnie bytują na terenie Parku ze względu na
rozległe tereny leśne.
Niedźwiedź
brunatny coraz
częściej zagląda w
Gorce. W 1992/93 r.
zimował na terenie
Gorczańskiego
Parku.
Stali bywalcy
ostępów
leśnych;
wilk...
...są naturalnymi
selekcjonerami ograniczając
liczebność zwierząt
kopytnych.
...i ryś ...
Spokojne i pełne...
...pożywienia lasy są
ostoją dla licznych
saren. Najłatwiej
zaobserwować je
wczesnym rankiem lub
późnym wieczorem,
kiedy żerują. Z
nastaniem zimy
przemieszczają się do
małych kompleksów
leśnych w strefie
pogórza.
Sarna zwyczajna
Gryzonie...
..są najliczniejszymi pod względem ilościowym i
gatunkowym ssakami występującymi w Parku.
Wiewiórka występuje w Gorcach w dwóch rodzajach
ubarwienia; rudym głównie w lasach pogórza i regla
dolnego i czarno-brunatnym, dominującym w borach
świerkowych .
Popielica wyglądem przypomina
wiewiórkę z popielatym gęstym
futerkiem na grzbiecie i białym na
stronie brzusznej.
Rozległe gorczańskie
lasy...
...od początków osadnictwa dostarczały drewna jako budulca na
budynki mieszkalne, szałasy, kościoły i kapliczki.
Kaplica Matki Bożej
Królowej Gorców
dedykowana Ojcu
Świętemu z okazji
pielgrzymki na Podhale w
1979 roku.
Popadające w ruinę
szałasy pasterskie na
polanach to
świadectwo
odchodzącego w
przeszłość sposobu
życia.
Kapliczka przy szlaku.
Świerki...
...pozbawione
ochronnego
sąsiedztwa
współbraci, stały się
łatwy łypem kornika
drukarza.
Żerowisko
kornika
drukarza w
korze świerka.
Humor góralski
Gazdowska rozmowa:
-Stasek, cy twój
konicek kurzy fajke?
-Nie.
-No to ci się sopa poli.
Jasiek opuszcza salę
sądową.
-Kielo ci dali?-pyta
kolega.
-Trzy niedziele.
-E, to malućko.
-Ale palmowe.
Policjant do górala w
mieście:
-Jesteście pijani.
-To moja rzec.
-Muszę was aresztować!
-O to już wasa rzec.