•

Kilka słów na początek

•

Dziedzictwo przyrody

•Dziedzictwo kulturowe

•Humor góralski

GORCZAŃSK

GORCZAŃSK

I

I

PARK NARODOWY

PARK NARODOWY

Autor pracy:

Barbara Woźniak

Nie sposób mówić o GORCACH, o ich pięknie

,

dziedzictwie kulturowym, nie oddając

pierwszeństwa

największemu piewcy tej ziemi –

Władysławowi

Orkanowi. Przed prawie stu laty tak je

opisywał:
„Naprzeciw TATR wspięło się pasmo GORCÓW.Samotnie stoją
nad wzgórzami, a wyżej jeszcze nosi głowę ociec ich rodu,
zasępiony TURBACZ.(-)”
„Drzewiej GORCE daleko czerniały lasem i dlugo hrube
dzrzewa nie widziały siekier. Gazdowały tu niedźwiedzie, wilki
i chowały się stada saren.(-)
A dziś? Wszystko się psuje i rozpada.(-)”
I chyba właśnie dlatego po długich staraniach, aby nie
zaprzepaścić tego co zostało 1.01.1981 roku powstał

GORCZAŃSKI PARK NARODOWY.

A jeśli ktoś zapyta dlaczego właśnie taki jest temat tej

prezentacji, no cóż – odpowiem krótko – ta góralska nuta,
wciąż mi w sercu gra.

Przejścia między slajdami odbywają się na kliknięcie

myszą, tak aby tempo pokazu dostosować do indywidualnych
potrzeb.

Zapraszam

Dziedzictwo

przyrody

Góry w sercu

Beskidów

Piękno krajobrazu

Szata roślinna

Zbiorowiska

nieleśne

Zagrożenia

Świat zwierząt

Przyroda

nieożywiona

W samym środku

Ciągnące się przez prawie

250 km Beskidy Zachodnie są

największym regionem polskich

Karpat.
W ich centrum, naprzeciw Tatr, leżą

Gorce. Pasmo to ma postać wału

górskiego, przeszło
40 km długiego, około 14 km

szerokiego i powierzchni 550 km

2

.

Naturalne granice Gorców stanowią

rzeki karpackie i ich dopływy.

W centralnej części wznosi się

TURBACZ (1310 m n.p.m.)
z nim sąsiadują najwyższe

gorczańskie szczyty: JAWORZYNA,

KICZORA, KUDŁOŃ, a także

oddalony od niego na wschód

GORC.

GORC
E

Łańcuch Tatr, wynurzający się z podhalańskiego

morza mgieł, tajemnicze doliny zbudzone słońcem,

szałasy zagubione na wielobarwnym dywanie

polan,fantastyczne rzeźby z kamieni, głazów i pni

ożywione wodą potoków – to wszystko składa się na

niepowtarzalny krajobraz i tajemniczy urok Gorców,

które przez wielu są uznawane za jedne z

najpiękniejszych krajobrazowo polskich gór.
Wędrując przez Gorce możemy obserwować

zmieniające się panoramy Tatr, Babiej Góry, Pienin,

Spiszu, Beskidu Wyspowego i Sądeckiego.

Szata roślinna

W Gorcach, podobnie jak w innych

obszarach górskich, w miarę wzrostu
wysokości nad poziom morza zmieniają
się warunki klimatyczne i glebowe, a
wraz z nimi skład gatunkowy flory i
fauny. Dominujące zbiorowiska roślinne
tworzą w krajobrazie strefy
wysokościowe, określane mianem pięter
roślinnych.

Gorczańskie lasy i hale leżą w

obrębie trzech pięter:

Pogórze

Regiel dolny

Regiel górny

Piętro pogórza

zajmuje podnóża gór do wysokości 600-650m.

Dominują w nim pola
uprawne, łąki i
pastwiska. Skupia się
tutaj również cała strefa
osadnicza.

Lasy typowe dla pogórza
zachowały się jedynie wzdłuż
cieków wodnych. Są to łęgi z
olszyną górską.

Regiel dolny

rozciąga się do wysokości ok. 1150m, zajmuje

blisko 60% powierzchni Gorców.

Zdecydowanie przeważają

tutaj lasy mieszane z

bukiem, jodłą i świerkiem.

Męskie i żeńskie

kwiaty buka.

Regiel górny

Na najwyższych szczytach
rozwijają się bory
świerkowe.

W piętrze tym znajduje się
większość najbardziej
rozległych gorczańskich
polan, gdzie obok łąk z psią
trawką (zwaną potocznie w
Gorcach „psiarą”) spotyka
się traworośla z ciemiężycą
zieloną, a także ubogie
gatunkowo borówczyska,
mające tu główne centrum
występowania.

Zbiorowiska

nieleśne

Na polanach głównym
zbiorowiskiem jest
kwiecista łąka
reglowa.Wiosną zakwita
tu szafran spiski, a
latem rdest wężownik.

Niezwykle
malowniczą grupę
zbiorowisk zielnych
tworzą ziołorośla z
omiegiem górskim.

Symbol górskich
polan i hal
dziewięćsił
bezłodygowy.

Pełnik

europejski-

gatunek

chroniony i

rzadki w parku.

Przyroda nieożywiona

Do osobliwości rzeźby gorczańskiej zaliczane są
wychodnie skalne, szczególnie liczne na
północnych stokach Turbacza i Kudłonia.

„Kudłoński Baca” baszta
skalna o wysokości 16 m –
najwyższa wychodnia w
Gorcach.

U podnóży skał
zalegają rozwaliska
skalne z licznymi
jaskiniami –
największa z nich
to „Zbójecka
Jama”.

Świat zwierząt

Gorczańska fauna ma charakter typowo beskidzki.

Najliczniejszą gatunkowo grupę stanowią bezkręgowce (725

gatunków, podgatunków lub odmian).Do najciekawszych

należą oawdy: chrząszcze, jętki, widelnice, chruściki i motyle.

Wśród kręgowców zachowała się większość gatunków typowych

dla pierwotnej puszczy karpackiej.

Z płazów na uwagę zasługują traszki: górska i karpacka,

salamandra plamista i najliczniej występująca żaba trawna.

Gady reprezentuje w Gorcach 5 gatunków, z których

najczęstszym są:

jaszczurka żyworodna

, żmija zygzakowata i

zaskroniec zwyczajny.

Na terenie parku stwierdzono około 130 gatunków

ptaków.

W Gorcach żyje blisko 50 gatunków ssaków. Należą do nich duże

drapieżniki, liczna jest populacja jelenia i sarny. Bogata i

niezwykle cenna jest fauna drobnych ssaków.

W Parku licznie reprezentowane są chrząszcze, wśród
których najbogatsza gatunkowo jest rodzina
ryjkowcowatych. Do niej należy rozpucz
lepiężnikowiec, największy z polskich ryjkowców.

Jednym z
najpospolitszych
chrząszczy kózkowatych
jest rębacz pstry...

...zaś
najpiękniejszym,dość
rzadkim gatunkiem
związanym z lasami
iglastymi jest biegacz
złocistozielony.

Gorczańskie polany

zachwycają...

...bogactwem motyli.
Obecnie na terenie
Parku stwierdzono ok..
50 gatunków motyli
dziennych.

Rzadko oglądane w

świetle dnia motyle

nocne – ćmy,

zdumiewają

bogactwem form i

barw.

Pawica

grabówka

Paź

królowej

Rusałka pawik

Traszki...

... między sobą różnią się ubarwieniem

grzbietu. Są to garunki związane ze

środowiskiem lądowym, niemniej do

rozwoju wymagają wody z płytkich rowów,

zagłębień czy kałuż przydrożnych.

Traszka górska

Traszka karpacka

Salamandra plamista

Symbol Gorczańskiego Parku
Narodowego –

największa z pośród płazów

ogoniastych.

Salamandra jest częsta w lasach regla
dolnego,gdzie za kryjówki służą jej kępy
mchu, nory ziemne i szczeliny skalne.

Żaba trawna...

...jest jednym z 7 gatunków płazów
najliczniej występujących w Parku.W
pierwszych dniach wiosny masowo
zasiedla zastoiska wody i składa skrzek.

Jaszczurka żyworodna...

...jest najpospolitszym z gadów
występujących na terenie Parku.Zajmuje
wilgotne lasy regla dolnego, a najliczniej
obrzeża polan, zwłaszcza leżące na nich
sterty kamieni,gdzie często wygrzewa się na
słońcu.

Najpospolitszego

z krajowych węży

zaskrońca...

... łatwo rozpoznać po
charakterystycznych
żółtych plamach u
nasady głowy. Zajmuje
miejsca wilgotne w
sąsiedztwie wody, ale
lubi też wygrzewać się
na słońcu.

Wszystkie krajowe gady i płazy

podlegają ochronie gatunkowej.

Wśród ptaków

dominują...

...gatunki o szerokim
zasięgu geograficznym,
zamieszkujące różne
środowiska

m.in.zięba.

Gatunek górski reprezentuje pluszcz,
nieodłączny mieszkaniec potoków.

Coraz
częstszym
gościem w
Gorcach jest
bocian czarny.

Gorczańskie
ostępy
zamieszkuje
też puszczyk
uralski.

Z borami
świerkowymi
związany jest
zaś dzięcioł
trojpalczasty.

Duże drapieżniki...

...chętnie bytują na terenie Parku ze względu na
rozległe tereny leśne.

Niedźwiedź
brunatny coraz
częściej zagląda w
Gorce. W 1992/93 r.
zimował na terenie
Gorczańskiego
Parku.

Stali bywalcy
ostępów
leśnych;
wilk...

...są naturalnymi
selekcjonerami ograniczając
liczebność zwierząt
kopytnych.

...i ryś ...

Spokojne i pełne...

...pożywienia lasy są
ostoją dla licznych
saren. Najłatwiej
zaobserwować je
wczesnym rankiem lub
późnym wieczorem,
kiedy żerują. Z
nastaniem zimy
przemieszczają się do
małych kompleksów
leśnych w strefie
pogórza.

Sarna zwyczajna

Gryzonie...

..są najliczniejszymi pod względem ilościowym i
gatunkowym ssakami występującymi w Parku.

Wiewiórka występuje w Gorcach w dwóch rodzajach
ubarwienia; rudym głównie w lasach pogórza i regla
dolnego i czarno-brunatnym, dominującym w borach
świerkowych .

Popielica wyglądem przypomina
wiewiórkę z popielatym gęstym
futerkiem na grzbiecie i białym na
stronie brzusznej.

Rozległe gorczańskie

lasy...

...od początków osadnictwa dostarczały drewna jako budulca na
budynki mieszkalne, szałasy, kościoły i kapliczki.

Kaplica Matki Bożej
Królowej Gorców
dedykowana Ojcu
Świętemu z okazji
pielgrzymki na Podhale w
1979 roku.

Popadające w ruinę
szałasy pasterskie na
polanach to
świadectwo
odchodzącego w
przeszłość sposobu
życia.

Kapliczka przy szlaku.

Świerki...

...pozbawione
ochronnego
sąsiedztwa
współbraci, stały się
łatwy łypem kornika
drukarza.

Żerowisko
kornika
drukarza w
korze świerka.

Humor góralski

Gazdowska rozmowa:

-Stasek, cy twój
konicek kurzy fajke?

-Nie.

-No to ci się sopa poli.

Jasiek opuszcza salę

sądową.

-Kielo ci dali?-pyta

kolega.

-Trzy niedziele.

-E, to malućko.

-Ale palmowe.

Policjant do górala w

mieście:

-Jesteście pijani.

-To moja rzec.

-Muszę was aresztować!

-O to już wasa rzec.