Temat : Zjawisko globalizacja w ujęciu ekonomicznym

Aleksandra Gąsiorowska

Magdalena Olejniczak

Weronika Wagner

17.11.2010

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Pile

Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa

Rok I studia stacjonarne

Dziennikarstwo i Komunikacja Społeczna

1.Globalizacja - ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się "jednego świata", światowego społeczeństwa; zanikanie kategorii państwa narodowego; kurczenie się przestrzeni społecznej i wzrost tempa interakcji poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych oraz wzrost znaczenia organizacji ponad- i międzynarodowych, w szczególności ponadnarodowych korporacji. Jest ona również postrzegana jako zjawisko powodujące wzrost nowych, nieprzewidywalnych form ryzyka oraz wzrost nierówności społecznych w skali globu czy też w skali poszczególnych społeczeństw. Skutki tych procesów nie są do końca rozpoznane, mogą prowadzić zarówno do większej homogenizacji kultury, jak i do jej kreolizacji i zwiększenia różnorodności kulturowej.

Ponieważ termin ten ma wiele znaczeń, różne też są podejścia do jego historii. W ogólnym ujęciu ekonomii i ekonomii politycznej historia globalizacji to historia narastającej wymiany handlowej pomiędzy państwami, opartej na stabilnych podstawach instytucjonalnych, które pozwalają jednostkom i firmom w różnych krajach wymieniać pomiędzy sobą towary i usługi.

2.Rys historyczny; etapy procesu globalizacji

a) Proces globalizacji rozpoczął się od wielkich odkryć geograficznych, którym towarzyszyła rewolucja w komunikacji społecznej dzięki odkryciu czcionki i później prasy drukarskiej, przez co czas dyfuzji kulturowej mógł ulec skróceniu. ta pierwsza fala globalizacji łączyła się z kolonizacją nowych terenów i często z niszczeniem lokalnych kultur. W XVI w. także Immanuel Wallerstein osadza początek systemu światowego, ponieważ wówczas pojawia się kapitalizm, doprowadzający do tego, że państwo jako instytucja regulująca ekonomię ustępuje rynkowi. Liberalizacja prowadziła do rosnącej specjalizacji poszczególnych państw w produkcji towarów eksportowych oraz do nacisku na zniesienie innych barier handlowych. XIX wiek jest zwany złotym wiekiem liberalizacji lub też "pierwszą epoką globalizacji". Globalizacja rozwijała się wówczas wraz z rozwojem przemysłu, a oparcie znajdowała w Pax Britannica (łac. Pokój Brytyjski - koncepcja światowego i kolonialnego panowania brytyjskiego od XVI do XIX wieku. Idea ta, oparta była na Pax Romana, wywodzącego się ze starożytnego Rzymu. Jej celem było rządzenie światem, a przede wszystkim Imperium Brytyjskim, za pomocą idei oraz koncepcji epoki elżbietańskiej, religii chrześcijańskiej oraz rozwijającej się etyki wolnego handlu).

b) Druga fala globalizacji zaczęła się w XIX wieku, w którym charakterystyczna była rewolucja przemysłowa, umacnianie się części państw europejskich oraz kolonizowanie przez nie kontynentów afrykańskiego i azjatyckiego wraz z obszarem Pacyfiku. Teoretyczne podstawy dał jej David Ricardo (David Ricardo ur. 19 kwietnia 1772 r. w Londynie, zm. 11 września 1823 r. w swym majątku w Gatcombe Park w Gloucestershire - ekonomista angielski zaliczany do grona klasyków ekonomii) w swojej pracy o przewadze porównawczej oraz Jean Baptiste Say (Jean-Baptiste Say ur. 5 stycznia 1767 w Lyonie, zm. 15 listopada 1832 w Paryżu – francuski przedsiębiorca i ekonomista, przedstawiciel francuskiego nurtu ekonomii klasycznej) swoim prawem ogólnej równowagi. Argumentowano, że narody mogą skutecznie ze sobą handlować, a wszelkie chwilowe zakłócenia w popycie lub podaży automatycznie się skorygują bez ingerencji z zewnątrz. Złoty wiek drugiej fali globalizacji rozpoczął się w głównych państwach uprzemysłowionych pomiędzy 1850 a 1880 rokiem, jakkolwiek kiedy dokładnie poszczególne państwa wkroczyły w ten okres rozwoju pozostaje kwestią sporną. Siła robocza i kapitał skoncentrowany byl w państwach najbardziej rozwiniętych. Ten etap zakończył się po II wojnie światowej, gdy rozmontowany został kolonializm, a w jego miejsce pojawiła się epoka zimnej wojny.

c) Trzeci etap globalizacji rozpoczął się po II wojnie światowej, początkowo pod auspicjami GATT (Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu; ang. General Agreement on Tariffs and Trade, GATT podpisane w Genewie dnia 30 października 1947 porozumienie dotyczące polityki handlowej, co doprowadziło do serii porozumień w celu usunięcia ograniczeń wolnego handlu. Podstawowym zadaniem GATT była liberalizacja handlu międzynarodowego (kontrola, usuwanie przeszkód stojących na drodze rozwoju współpracy, koncyliacja). Swoje funkcje GATT spełniał przede wszystkim poprzez organizowanie tzw. rund negocjacyjnych). Runda "urugwajska" doprowadziła do stworzenia Światowej Organizacji Handlu, której celem jest pośrednictwo w sporach handlowych pomiędzy państwami. Inne dwustronne porozumienia handlowe, włączając w to traktat z Maastricht oraz Północnoamerykańskie Porozumienie Wolnego Handlu, zostały zawarte w celu redukcji ceł i barier handlowych. W tym okresie ruchliwość siły roboczej została ograniczona przy zwiększeniu ruchliwości kapitału. Zniesienie barier dla przepływu kapitału i siły roboczej nastąpiło po upadku ZSRR oraz bloku wschodniego. W latach 90. XX wieku nastąpiło przyspieszenie procesów globalizacji, czemu sprzyjało także rozwijanie się sieci Internet oraz pojawienie się gospodarki opartej na wiedzy. Kolejnymi czynnikami powodującymi intensyfikację globalizację było rozwinięcie się organizacji międzynarodowych, mających wpływ na funkcjonowanie państw (ONZ, Unia Europejska) oraz rozwój organizacji pozarządowych (Amnesty International- międzynarodowa organizacja pozarządowa, której celem jest zapobieganie naruszeniom fundamentalnych praw człowieka poprzez wszelkie pokojowe akcje obywatelskie – od organizowania pisania listów do rządów krajów łamiących te prawa, poprzez publiczne rozgłaszanie informacji o takich naruszeniach, po realną pomoc finansową i prawną poszkodowanym osobom., WWF - powstał w 1961 roku jako organizacja ekologiczna o charakterze międzynarodowym. Misją WWF jest powstrzymanie degradacji środowiska naturalnego naszej planety i stworzenie przyszłości, w której ludzie będą żyli w harmonii z przyrodą). W 1960 roku Marshall McLuhan wprowadził do teorii kultury oraz mediów pojęcie globalnej wioski, aby zilustrować "kurczenie się" świata w wyniku wprowadzania nowych technologii komunikacyjnych. Obecnie można wyróżnić trzy główne obszary globalizacji: gospodarczy, kulturowy i polityczny.

• Globalizacja gospodarki to tworzenie gospodarki światowej, czyli możliwości swobodnego przepływu produktów oraz czynników pomiędzy wszystkimi krajami świata. Proces globalizacji gospodarki przejawia się w postaci struktur integracji gospodarczej, rozwoju międzynarodowych przedsiębiorstw i instytucji, oraz w tworzeniu i umacnianiu organizacji tworzących ład gospodarczy w skali światowej.

Podstawowymi cechami procesu globalizacji w sferze ekonomicznej są:

• Integrowanie

• Międzynarodowa współzależność

• Związek z postępem naukowym, technicznym i organizacyjnym

• Szybki przepływ informacji i towarów

3. Koncepcje globalizacji

a) Klasyczne ujęcia globalizacji - w ujęciu klasycznym do problemu globalizacji podchodzono krytycznie, głównie wychodząc z założeń marksistowskich:

* W koncepcji imperializmu, rozwiniętej przez Włodzimierza Lenina, działania o charakterze ekspansji miały na celu zdobywanie taniej siły roboczej, surowców i rynków zbytu, przez co walka klas ma wymiar globalny, powodując rosnące nierówności między krajami bogatymi i biednymi.

* W teorii zależności sformułowanej przez Paula Prebischa zakładano podział świata na bogate centrum i biedne peryferie, przy czym odnoszono ją głównie do sytuacji zależności Ameryki Łacińskiej od USA i międzynarodowych korporacji, co w wariancie "pesymistycznym" koncepcji prowadzi do utrwalenia zależności poprzez udziały w zyskach lokalnych elit, a w wariancie optymistycznym, znanym jako teoria zależnego rozwoju prowadzi do akumulacji kapitału i rozwoju przedsiębiorczości w krajach zależnych oraz do wykształcania się klasy średniej.

* W teorii systemów-światów w wyniku przyspieszenia rozwoju systemu kapitalistycznego dochodzi do hierarchizacji społeczeństwa globalnego i wytworzenia centrum, półperyferii (semi-peryferii) i obszarów peryferyjnych oraz asymetrii rozwoju. Dystans między bogatymi a biednymi się powiększał, a tylko nieliczne z biedniejszych społeczeństw zyskały na handlu międzynarodowym, co wzmogło krytykę Światowej Organizacji Handlu, jako promotora globalizacji gospodarki i doprowadziło do pojawienia się ruchu antyglobalistycznego.

b) Typologia Rolanda Robertsona - ponieważ procesy globalizacyjne wpłynęły na świadomość społeczną, wytwarzać zaczęły się pewne wizje globalizacji, które zwrotnie na procesy globalizacyjne oddziałują. Roland Robertson przedstawił 4 typy wizji globalizacji:

* Globalny Gemeinschaft I – jest to wizja niezależnych od siebie wspólnot, unikalnych lub hierarchicznie sobie podległych, co przejawia się w postaci antyglobalizmu lub ruchów fundamentalistycznych.

* Globalny Gemeinschaft II – wizja jednej globalnej wioski, widoczna w ruchach ekumenicznych, pacyfistycznych czy ekologicznych.

* Globalny Gesellschaft I – wizja suwerennych, hierarchicznie podporządkowanych lub równoprawnych państw, otwartych wzajemnie na siebie.

* Globalny Gesellschaft II – wizja unifikacji państw i powstanie rządu światowego.

c) Sceptycy i hiperglobaliści - w ujęciu sceptyków gospodarka międzynarodowa nie jest do takiego stopnia zintegrowana, by można ją określać mianem gospodarki globalnej. Następuje jej regionalizacja, a rządy narodowe odgrywają kluczowe role w regulacji gospodarki. Hiperglobaliści podkreślają z kolei, że państwa tracą kontrolę nad własnymi gospodarkami, w konsekwencji obywatele tracą zaufanie wobec rządów, które podlegają coraz bardziej międzynarodowym organizacjom. Odmiennym stanowiskiem jest założenie, że państwa ulegają restrukturyzacji i są zmuszone do czynnej postawy wobec ciągle zmieniającej się rzeczywistości.

d) Homogenizacja i heterogenizacja - przez część autorów, zajmujących się procesami globalizacji, ujmowane są one jako dążące do integracji ekonomicznej i homogenizacji kulturowej, głównie pod wpływem dominacji społeczeństw zachodnich, przy założeniu negującym wpływ indywidualnych podmiotów i struktur lokalnych na te procesy. Przeciwstawne podejście zakłada, że następuje hybrydyzacja, możliwa dzięki autonomii kultury wobec ekonomii i polityki. Natomiast koncepcją godzącą te dwa przeciwstawne stanowiska jest ujęcie Robertsona, znane jako glokalizacja, co oznacza tworzenie się lokalności w odniesieniu do globalnej kultury.

Globalizacja rynków finansowych

Globalizacja tego typu rynków, stanowi znaczący wpływ na rozwój gospodarczy świata. Powiązanie rynków pieniężnych, kredytowych oraz walutowych różnych krajów stosując odpowiednie procesy organizacyjne, ma na celu stworzenie jednego wielkiego międzynarodowego rynku finansowego. Rynek ten, może działać jedynie poprzez znaczącą liberalizacje przepływów kapitałowych w głównych ośrodkach największych potentatów światowych. Należą do nich USA, Wielka Brytania oraz Japonia. Właśnie te państwa zdominowały światowy system finansowy, natomiast stolice tych państw stanowią swoistego rodzaju bieguny finansowe, które nadają większości operacjom finansowym szczególny rozmach oraz dzięki nim znaczenie ich narodowych banków znacznie wzrasta.

Rynki światowe do których zalicza się: rynek walutowy, kredytowy, eurorynek pieniężny i kapitałowy, poprzez transakcje jakie dokonują się na tego typu rynkach napędzają one gospodarkę światową. Działanie tych rynków na arenie międzynarodowej powoduje rozwój procesów zachodzących w gospodarce: zacieśnianie się stosunków gospodarczych pomiędzy współpracującymi państwami, przekształcanie oszczędności w szeroko idące inwestycje, oraz co najważniejsze wspieranie i rozwój międzynarodowego handlu.

Jednak nie tylko same korzyści wynikają z tego typu działalności, ale występują również pewne niebezpieczeństwa. Należą do nich przede wszystkim deliberacje walutowe. Działają na rynkach spekulanci, którzy zajmują się gromadzeniem funduszy które przewyższają niekiedy wielkość rezerw w bankach światowych. W roku 1957 wymiana walut opierała się tylko i wyłącznie w celu uzyskania potrzebnych funduszy na rozwój gospodarczy przedsiębiorstwa. Do tego rodzaju działań zaliczano ok. 80% ogółu transakcji, które dokonywały się na rynkach walutowych, natomiast spekulacje walutowe i czerpane z tego korzyści osiągały 20%. Obecnie sytuacja diametralnie się zmieniła, jak wynika z badań profesora finansów międzynarodowych Bernarda Lietaera w dzisiejszych czasach to zaledwie 2,5% wymiany walut jest dokonywane w sposób realnie związany z gospodarką, a pozostała część obrotu inwestycyjnego, czyli aż 97,5% to spekulacje walutowe.

Organizacja inwestycji zagranicznych

U schyłku lat sześćdziesiątych przychylne procesy, które działały wtedy w gospodarce przyczyniły się do znakomitego rozwoju przedsiębiorstw działających na rynkach międzynarodowych. To one dzięki bezpośredniemu przepływowi nowego kapitału wpłynęły w znaczący sposób na rozwój procesów globalizacyjnych, a także rynków światowych. W 1986 roku Runda Urugwajska, działająca w ramach GATT, spowodowała dotychczasową zmianę formy organizacyjnej przedsiębiorstw międzynarodowych oraz otworzyła nowe możliwości funkcjonowania na globalnych rynkach. Zależności pomiędzy handlem zagranicznym, a inwestycjami zagranicznymi zostały odwrócone. Wcześniej to handel miał dominującą przewagę nad inwestycjami zagranicznymi i to on napędzał gospodarkę międzynarodową. Obecnie znaczenie handlu zmniejszyło się, gdyż inwestorzy zauważyli rozwijające się możliwości inwestycji zagranicznych i szeroko idący za nimi przypływ kapitału, który w sposób znaczący wpływa na rynek światowy. Handel zagraniczny składa się z transakcji, które dokonywane są przede wszystkim pomiędzy firmami transportu międzynarodowego oraz ich przedstawicielstwami ulokowanymi w innych krajach. Dlatego też w związku z niczym nieskrępowanym przepływem pieniężnym, pomiędzy państwami bardzo nadwyrężona został krajowa autonomia ekonomiczna. Rozwój gospodarczy, który coraz szybciej rozwija poszczególne gałęzie przemysłowe, wpływa tym samym na wzmożenie konkurencji pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami tej samej branży. Efektem ubocznym takich działań jest naturalna selekcja, która eliminuje firmy nie dotrzymujące kroku konkurencji. Gdy kapitał posiada zdolność łatwego przemieszczania, następuje wtedy zjawisko uwewnętrznienia gospodarki. Koncerny gdy chcą otworzyć swoje zakłady, szukają miejsc gdzie będą najkorzystniejsze ku temu warunki. Duże szanse posiadają wtedy państwa nowo-uprzemysłowione, które kuszą przyszłych inwestorów niskimi podatkami, nienasyconym rynkiem zbytu oraz tanią siłą roboczą. W związku z dużymi korzyściami jakie płyną ze "zdobycia" takiego inwestora, państwa prześcigają się w oferowaniu coraz to lepszych warunków na podjęcie inwestycji w ich państwie. Nasila się konkurencja, która zmusza władze do podejmowania coraz to odważniejszych decyzji. Zagraniczni inwestorzy, oprócz ożywienia gospodarczego, dają również prace oraz tworzą nowe miejsca pracy, natomiast rząd danego kraju oferuje ulgi podatkowe, niskooprocentowane kredyty oraz bezzwrotne granty do realizacji procesów inwestycyjnych. Konsekwencją tego typu działań jest wysoki koszt utworzenia jednego miejsca pracy w zagranicznej firmie. Korzyści dzięki temu zyskują pracownicy oraz akcjonariusze, a wszelkiego rodzaju koszty ponoszą podatnicy kraju w którym ulokowana jest działalność. Biedniejsze kraje, w których działają przedsiębiorstwa zagraniczne, bardzo dotkliwie odczuwają koszty ponoszone w związku z ich działalnością, ponieważ mają duże trudności ze zrównoważeniem budżetu i pokryciem wszystkich wydatków uzyskanymi przychodami. W związku z tą sytuacją, kraje rozwijające się domagają się, aby państwa zachodnie skończyły z subsydiowaniem bezpośrednich inwestycji zagranicznych, ponieważ takie działania zabierają inwestorów biedniejszym krajom. W ubiegłych latach zauważyć można wzrost zainteresowania średnio-zamożnymi krajami oraz bardzo efektywnie rozwijającymi się krajami azjatyckimi.

Znaczące złagodzenie wszelkich przepisów dotyczących ograniczenia napływu inwestycji zagranicznych, przez władze państw, doprowadziło do szybkiego rozwoju i przepływu BIZ w skali światowej. Stan tych inwestycji w gospodarce globalnej zwiększył się w 1980 roku z 500 mld. USD do 2 700 mld USD w roku 1995. Tempo rozwoju corocznie wzrastało, w końcu zatrzymało się i ustabilizowało w 1995 roku na wysokości 40%. Natomiast pod koniec roku 1996 wartość całkowita bezpośrednich inwestycji zagranicznych sięgała blisko 3 biliony USD. Tego typu działalność rozwija się najlepiej ze wszystkich innych inwestycji krajowych.

Protekcjonizm handlowy

Przedstawiając poszczególne czynniki skupiające się na rozwój globalizacji, trzeba wspomnieć o protekcjonizmie państwowym. Jest to działanie rządu danego kraju, mające na celu ochronę rodzimej gospodarki przed konkurencją ze strony państw zagranicznych. "Opieka" państwowa obejmuje m.in. rolnictwo oraz przemysł spożywczy. Protekcjonizm, czyli zachowanie obronne państwa w stosunku do niektórych gałęzi rodzimej gospodarki, jest przeciwstawnym zjawiskiem do wolnego handlu, które opiera się na zniesieniu wszelkich barier i przeszkód ograniczających transakcje gospodarcze. W celu zastosowania założeń protekcjonizmu, rząd wykorzystując do tego odpowiednie narzędzia, do których zaliczamy m.in.:

- cła

- kontyngenty lub embarga, które stanowią ograniczenia ilościowe

- różnego rodzaju utrudnienia pozataryfowe, które składają się przede wszystkim na stawianiu wysokich wymagań importowanym towarom, szczegółowej odprawie celnej, wprowadzaniu zakazów przekraczaniu granicy przez towary wyprodukowane z surowców pochodzenia zagranicznego itp. Eksport władze rządowe starają się pobudzać poprzez stosowanie różnego rodzaju dopłat, lub dotacji do towarów eksportowanych z kraju.

Jednak jak wszystkie procesy gospodarcze, działania związane z protekcjonizmem przynoszą także ujemne skutki. Interwencja państwa w gospodarkę powoduje wzrost cen, zmniejszenie dostępności niektórych towarów, efektywność gospodarcza spada oraz co najważniejsze wpływy do budżetu państwa znacznie się zmniejszają. Tego typu rozwiązania gospodarcze stosowane są głównie w wyniku nacisku wpływowych grup społecznych, którym taki stan rzeczy bardzo odpowiada, gdyż przynosi im korzyści materialne. Zastosowanie takiego stanu, jest bardzo proste i nie przynosi większych komplikacji. Wszelkie koszty ponoszą konsumenci, grupa która w każdym społeczeństwie stanowi najliczniejszą grupę, nie jest dobrze zorganizowana, rozproszona, nie posiadająca dużej siły przebicia. Przeważnie są nieświadomi protekcjonizmu, jaki prowadzi państwo na niektóre towary, ani nie są zorientowani jakie koszty muszą płacić w związku z takim działaniem.

Pozytywy, jakie towarzyszą zabiegom protekcjonizmu, są podawane przez poszczególne rządy i nie zmieniają się znacznie. Należą do nich:

- ochrona rodzimej gospodarki przed napływem towarów uznanych za strategiczne (produkcja leków, zbrojeniowa, żywnościowa) z zagranicy

- ochrona rozwijających się przedsiębiorstw

- zahamowanie bezrobocia

- zatrzymanie pieniędzy w kraju

Korzyści natomiast odczuwają przedsiębiorcy większych zakładów pracy, zainteresowani ochroną swoich towarów przed konkurencją z zagranicy. Presja polityczna jaką wywierają właściciele i ich pracownicy, w celu zwiększenia protekcjonizmu, jest znacznie skuteczniejsza ze względu na większe zorganizowanie tych grup. Posiadają one związki zawodowe, zrzeszenia przedsiębiorców, oraz swoich przedstawicieli w parlamencie.

Współczesne problemy gospodarcze

Problemy światowe posiadają jedną wspólną cechę, która opisuje je w zupełności, a mianowicie ich globalny charakter. Jest to sytuacja polegająca na tym, że wraz z podjęciem jakiś istotnych działań w jednym państwie, oddziałuje to w sposób bezpośredni na inne kraje. Mówimy, zatem o globalnym charakterze problemów gospodarczych, w momencie, kiedy dane zjawisko dotyczy większej ilości państw, bez względu na osiągnięty poziom wzrostu gospodarczego, czy sytuacji politycznej w danym kraju. Tego rodzaju problemy niosą ze sobą bardzo poważne konsekwencje, objawiające się nie podjęciu, w odpowiednio szybkim czasie istotnych decyzji, lub nie zastosowaniu jakiś środków zaradczych. Gdy problemy światowe zaczną się nawarstwiać, a żadne działania nie zostaną podjęte, może dojść do sytuacji, kiedy życie obywateli świata zostanie zagrożone, a w najgorszym wypadku globalna cywilizacja może ulec zniszczeniu. Taki negatywny obraz zdarzeń może zostać wywołany np. wojną atomową, deficytem niektórych surowców, zniszczenie środowiska ekologicznego.

Kolejne problemy, które powstają wiążą się ze sposobem ich rozwiązywania. Kiedy powstające przeszkody stają się bardzo trudnymi oraz skomplikowanymi, takie też muszą być skonstruowane rozwiązania, aby wszystko zostało dokładnie wyjaśnione. Dobrym przykładem, który unaoczni prezentowane problemy, jest kwestia związana z wyżywieniem świata. Ten skomplikowany proces polega na zwiększeniu produkcji rolnej w krajach wysoko rozwiniętych, które muszą wyprodukować znacznie więcej płodów rolnych niż dotychczasowo. Aby te zadania były w pełni spełnione, należy wyposażyć produkujące państwa w odpowiednie maszyny i urządzenia agrarne, które podołają wzmożonej produkcji rolnej. Potrzebna jest również odpowiednio skonstruowana oraz przeprowadzona reforma rolna, która pomorze w odpowiedniej organizacji tego przedsięwzięcia.

Problemami światowymi należy uznać:

- niebezpieczeństwo wojny atomowej

- szybki niczym niekontrolowany przyrost ludności

- wyczerpanie złóż surowców oraz energii

- problemy związane z nadmiernym zadłużeniem krajów

- nadmierne zachwianie równowagi ekologicznej

Problem, który jest poruszany najczęściej podczas spotkań przywódców krajów świata, to wciąż rosnące zagrożenie środowiska (dziura ozonowa, efekt cieplarniany, erozja gleby, brak wody, wycinanie lasów).

Sytuacja na świecie nie prezentuje się w najlepszych barwach, jak dowiadujemy się z raportu przeprowadzonego przez UNDP (Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych), który informuje nas o przepaści, jaka coraz bardziej jest widoczna pomiędzy biednymi, a bogatymi państwami. Jak podaje ta instytucja ponad 800 milionów ludzi na świecie cierpi z braku pożywienia, natomiast ponad miliard żyje za mniej niż dolara dziennie. Z jednej strony widzimy ubogi obraz społeczeństwa, a z drugiej niewielka ilość osób posiada olbrzymie fortuny. Jak podają wiarygodne źródła w 1998 roku zaledwie trzech najbogatszych ludzi świata wystarczyło, aby suma ich majątków przewyższyła dodany do siebie Produkt Krajowy Brutto (PKB) 48 krajów trzeciego świata, natomiast suma majątków 15 najbogatszych przewyższa w diametralny sposób PKB całej Afryki Subsaharyjskiej.

Kolejnym bardzo poważnym problemem jest zagraniczne zadłużenie krajów rozwijających się oraz krajów posocjalistycznych z byłego bloku wschodniego. Zadłużenie które występuje na całym świecie, można uznać że ma charakter globalny. Tego typu działania są powiązane w dużym stopniu z internacjonalizacją gospodarki oraz globalizacją rynków kapitałowych. Kraje rozwijające się oraz posocjalistyczne, bez żadnej opracowanej strategii zaciągały pożyczki tam gdzie to było tylko możliwe. Nie korzystały również z żadnych porad firm consultingowych, czy doradczych, działały tylko i wyłącznie na własną rękę, dodatkowo bez żadnej strategii oddłużeniowej. Postępowanie krajów które udzieliły pożyczek, wobec swoich dłużników opiera się na traktowaniu, każdego z osobna jako indywidualnego przypadku. Państwa które zaciągnęły tego rodzaju pożyczki nie potrafiły się między sobą porozumieć, ani tym bardziej dogadać i występować wspólnie przeciw wierzycielom. Tego rodzaju działania zostały podjęte, w interesie dłużników przez dwie organizacje, a mianowicie przez MFW oraz Bank Światowy, który zajął się kwestią zadłużenia. Dzięki ich zabiegom, odbudowana została współpraca pomiędzy wierzycielami, a dłużnikami, objawiająca się możliwością zaciągania kolejnych kredytów, jak również reorganizacje już zaciągniętych zobowiązań. W celu całkowitego, lub częściowego zniwelowania posiadanego zadłużenia, ważna jest pomoc ze strony krajów wysoko rozwiniętych. Do ich zadań będą należały starania o wzmożenie eksportu towarów produkowanych przez kraje zadłużone oraz przekazywanie ich na rynki innych państw znajdujących się w lepszej sytuacji gospodarczej. Kolejnym krokiem będzie obniżenie stóp procentowych oraz pomoc innych organizacji międzynarodowych w przyśpieszeniu wzrostu gospodarczego w zadłużonych krajach. Specjaliści jednak prognozują, że globalizacja nie będzie już przebiegała w tak zawrotnym tempie, jaki prezentowała wcześniej, gdyż ze względu na wyżej wymienione zagrożenia stwarza warunki do rozwoju syndromu siły charakteryzującego się tym, iż "zwycięscy biorą wszystko". Tego typu działania sprzyjają rozwojowi tylko i wyłącznie przedsiębiorstw oraz krajów najbogatszych którym globalizacja przynosi duże przychody.

Globalizacyjne procesy oraz działania są wspierane i realizowane przez międzynarodową politykę ekonomiczną, która polega na zharmonizowaniu polityki zagranicznej poszczególnych krajów. Tego typu przedsięwzięcia zostały zorganizowane oraz podzielone na następujące po sobie założenia które należy wykonać. Do działań, które mają charakter krótkoterminowy zaklasyfikowano m.in. stabilizacje cen , unormowanie dostaw energii oraz surowców, czy też działania mające na celu zniesienie deficytu handlowego. Działania średnioterminowe będą miały na celu ograniczenie ceł i kontyngentów oraz wszelkich innych ograniczeń w handlu zagranicznym oraz znalezienie sposobu do uzyskania przez kraje szybszego wzrostu gospodarczego. Natomiast działania długoterminowe opierać się będą na realizacji założeń przede wszystkim strukturalnych np. zmiana miejsca w międzynarodowym podziale pracy, zmiana struktur produkcyjnych, modernizacja metod eksportowych itp.

Zakończenie

Ekonomiczne aspekty globalizacyjne stanowią największe problemy gospodarcze u progu XXI wieku. Przynoszą one zarówno pozytywy jak i negatywy tego typu działań, jak oceniają to autorytety ekonomiczne. Ekonomiści którzy zaliczają się do zagorzałych przeciwników globalizacji uważają, że rozwój jej wraz z niczym nie ograniczonym przepływem kapitału, spowoduje niekorzystny wpływ na całą gospodarkę światową. Krytyka ta skierowana jest w kierunku wielkich przedsiębiorców, którzy naginają kodeks pracy, łamiąc prawa pracownicze oraz konsekwentne zmniejszanie stanowisk pracy. Jednak globalizacja z drugiej strony pomaga rozwijać się ludziom o większych aspiracjach zawodowych, potrafiących odnaleźć się w sytuacji nieustannej konkurencji na rynku pracy oraz sprostać wymaganiom stawianym przez liberalną demokrację oraz wolny rynek. Tego typu działania gospodarczo-ekonomiczne uwydatniają i promują takie kwalifikacje pracowników jak: rzetelność, przedsiębiorczość, elastyczność, kreatywność, asertywność, szybkość podejmowania decyzji itp.

Na podstawie zaprezentowanych w pracy argumentach można podjąć się skonstruowania następujących wniosków, a mianowicie że jednym z podstawowych założeń globalizacji międzynarodowej jest uzyskanie przewagi konkurencyjnej przez firmy działające na rynkach globalnych. Uzyskanie takiej przewagi dokonuje się poprzez inwestycje zagraniczne. Inwestycje bowiem przynoszą przedsiębiorcom dodatkowe korzyści zarówno materialne jaki i poza materialne. Nieotrzymanie zgody na zdobywanie innych rynków zbytu powoduje eliminacje danego przedsiębiorstwa, lub państwa z udziału w rynku. Tylko i wyłącznie kooperacja dwóch, lub więcej państw powoduje uzyskanie większej szansy na poprawę jakości życia. Wtedy wszystkie kraje bądź przedsiębiorstwa mogą bez ograniczeń korzystać z nowości technicznych, oraz brać udział w ustalaniu wspólnych założeń polityczno-ekonomicznych.

Podstawowy błąd popełniany przez protekcjonistów jest taki, że mylnie interpretują korzyści absolutne oraz względne. Wymiana korzyści pomiędzy poszczególnymi kooperantami jest bardziej korzystne niż zamknięcie rynku na tego typu działania. Pozytywnym postacią tego typu działań jest fakt, że współpracujące ze sobą jednostki postrzegają siebie nawzajem jako solidnych partnerów, którzy z tego typu przedsięwzięcia czerpią korzyści. Globalizacja, wolny handel, otwartość popierane są przez państwa demokratyczne, dla których tego typu zagadnienia nie są czymś nowym, lecz czymś zupełnie normalnym i powszechnym. Przeciwstawienie się tym zagadnieniom, spowoduje swoistego rodzaju izolację państwa, które się na takie kroki zdecyduje. Nastąpią podziały ludzkie w różnych dziedzinach życia społecznego np. religijnym, narodowym, rasowym itp. Prawo wolnego handlu należy się każdemu człowiekowi, bez względu na pochodzenie czy inne aspekty.

Obecnie wielkim wyzwaniem dla świata, jest powołanie do życia takich instytucji, które zajmą się nadzorowaniem oraz rzetelną kontrolą polityki światowej oraz likwidacją problemów z nią związanych. Różne organizacje działające na całym świecie, mają wiele osiągnięć w różnych dziedzinach gospodarki, jednak tego typu działania nie spełniają nawet w połowie potrzeb jakie niesie ze sobą gospodarka międzynarodowa. Jednak tego typu działania spełzną na niczym, jeżeli bogate kraje nie zechcą przyjść z pomocą krajom najbiedniejszym. Wiele koncepcji zostało stworzonych w celu realizacji tego typu założeń. Z tych funduszy można by podjąć walkę z głodem na świecie, walki z analfabetyzmem w krajach Trzeciego Świata, czy też pokrycie operacji stabilizacyjnych prowadzonych przez ONZ. Jednak realizacja tych założeń, leży tylko i wyłącznie w gestii najbogatszych tego świata, i tylko od nich zależy czy te założenia przerodzą się w zorganizowane działanie

Globalizacja mimo przynoszenia wielu korzyści, posiada także znaczące wady i z tego powodu ma swoich zwolenników jak i przeciwników. Globalizacja gospodarki oznacza m.in. utworzenie gospodarki światowej, która umożliwia swobodny przepływ dóbr, usług i czynników wytwórczych. Prowadzi ona do zaniku granic, w kwestiach działalności gospodarczej. Kapitał można swobodnie przemieszczać, inwestując tam, gdzie warunki ku temu są najkorzystniejsze (np. niskie podatki, wykwalifikowana siła robocza).Od akcjonariuszy zależy przeniesienie firmy w miejsce, w którym przewidują szanse wyższych zysków. Niesie to obopólne korzyści – jest pozytywne nie tylko dla inwestora, ale również wiąże się z powstawaniem nowych miejsc pracy i rozwojem nowoczesnych technologii. Czy jednak oby na pewno tylko korzyści? Co z tymi którzy pozostają tam gdzie dotychczas działała dana firma? Dla nich - ograniczonych lokalnymi więziami pozostaje ‘lizanie ran’, naprawianie szkód i likwidacja odpadów.

Zjawiska regionalne, pozostające nadal w realnym oddaleniu geograficznym, maja swoje odpowiedniki w innej części świata. Innymi słowy świat nadal dzieli się na terytoria narodowe i odrębne suwerenne państwa, jednak coraz więcej zjawisk ekonomicznych przekracza granice państwowe. Pojawiło się z tego względu pojęcie świata jako „globalnej wioski”. Globalizacja nie jest procesem zakończonym i trudno przewidzieć do jakich efektów doprowadzi w przyszłości; w reakcji na „globalizujace trendy” pojawia się tęsknota za lokalnością, „małymi ojczyznami” co z kolei spowoduje rekonstruowanie własnej przeszłości przez grupy lokalne, które w ten sposób pragną odróżnić się od innych grup i świata zdominowanego przez globalne postawy i wartości.

Nieprzecenioną rolę w kreowaniu obrazu świata właśnie jako globalnej wioski odgrywają nowoczesne media. Świat przedstawiany przez nie charakteryzuje się tym, że wszystkie wydarzenia, nawet te z najbardziej oddalonych rejonów na kuli ziemskiej, są równie bliskie i namacalne, jak te dziejące się za rogiem.

W związku z globalizacją pojawiły się różne obawy jedną z podstawowych jest ta, że duże i dobrze prosperujące przedsiębiorstwa spowodują upadek małych, lokalnych firm. Nie jest to do końca słuszne stwierdzenie choć na pewno przyczynia się one do obniżenia prestiżu wielu mniejszych firm czy instytucji. Konkurencja na rynku jest jednak zjawiskiem pozytywnym i przyczynia się do wzrostu jakości produktów i usług. Wymusza też na małych firmach rozwój technologiczny i zapewnia większy wybór potencjalnym klientom. Poza tym często zdarza się tak, że małe firmy znajdują swoją niszę rynkową i stają się faworytami w zakresie swoich działań. Warto tutaj poruszyć także kwestię konsolidacji firm. Dotyczy to często przedsiębiorstw z różnych krajów, tworzących międzynarodowe korporacje. Fuzje firm powodują zwiększenie ich kapitału oraz wzrost wpływu wywieranego na rynek. Firmy przez to stają się bogatsze, a więc stać je na otwieranie nowych oddziałów w różnych państwach, tym samym zmniejszając w nich bezrobocie. Następstwem globalizacji są więc wymierne korzyści, zarówno dla gospodarki krajowej, jak i dla poszczególnych inwestorów.

Inne kwestie ekonomiczne to to, iż globalizacja czyni gospodarki narodowe bardziej wrażliwymi na załamania na rynkach światowych, takie jak krach finansowy, recesja czy kryzysy strukturalne. Globalizacja wymusza na krajach najbiedniejszych Trzeciego Świata tanią sprzedaż ich surowców naturalnych oraz powstrzymuje ich technologiczny rozwój, a co za tym idzie przyczynia się do pogarszania się ich sytuacji ekonomicznej. Chociaż rosną zyski międzynarodowych koncernów, to poszczególne państwa toną w długach, a płace ulegają stagnacji. Globalizacja powoduje walkę o jak najtańsze koszty i miejsca produkcji, zmusza do dłuższej i bardziej wyczerpującej pracy, a także pogłębia przepaść miedzy biednymi i bogatymi. Powoduje także spadek przyrostu naturalnego w krajach wysokorozwiniętych. Ponadto przyczynia się do wzrostu zużycia energii i zanieczyszczenia środowiska poprzez przeniesienie produkcji do regionów o niższych standardach ekologicznych.

Niekorzystna jest również koncentracja produkcji wielu regionalnych producentów na rzecz jednego - globalnego.

Dobro wspólne państwa jest zależne od określonego modelu państwa i stopnia realizacji prawa do wolności przedsiębiorczości. W klasycznej wersji liberalizmu państwo będzie niewątpliwie działać dla dobra wspólnego poprzez popieranie przedsiębiorczości. Akcentuje się wiec wolną działalność ekonomiczna przy minimalnym zaangażowaniu państwa. Zostawia się wolny rynek działaniu zasady niewidzialnej ręki. Wtedy państwo pełni rolę jakby „stróża nocnego”. Buduje się więc dobro wspólne poprzez przedsiębiorczość i indywidualną produkcję. Problemy rozwoju państw są związane nie tylko z konkretnymi modelami każdego państwa wielokrotnie różniącymi się znacznie od siebie, ale w dobie współczesnej uzależnione są także w dużym stopniu od ich uczestnictwa w procesie globalizacji i globalnego i światowego rynku. Można zauważyć iż rozwój globalizacji to także pewnego rodzaju trendy, sposoby pojmowania gospodarki i ukazywania ich jako wzór. Raz uważano interwencjonizm państwowy jako ze wszech miar konieczny element rozwoju państwa. Po 1989 r. zwyciężyły liberalne koncepcje w ekonomii wraz z pojęciem tzw. konsensusu waszyngtońskiego. Pod koniec lat 90-tych pojawił się nowy paradygmat rozwoju, którego podstawowym elementem jest konkurencyjność rynków wewnętrznych przeciw monopolom zewnętrznym.

Współczesna gospodarka ma także ogromne znaczenie dla sytuacji politycznej na świecie. Często czynniki ekonomiczne są ważniejsze niż przekonania ideologiczne czy światopoglądowe. Przykładem mogą być spotkania głów państw które zamykają sobie wzajemnie usta z powodu np. zadłużenia jednego z nich a więc pewnej zależności od siebie. Z tego powodu przemilczanych zostaje mnóstwo problemów takich jak np. łamanie praw człowieka i obywatela. Globalizacja może prowadzić zatem, jak się okazuje

do uzależnień politycznych i gospodarczych między państwami.

Nabierający obecnie rozmachu proces globalizacji, przede wszystkim ekonomicznej, stwarza z jednej strony szansę, z drugiej rodzi wiele zagrożeń. Nie będzie to na pewno proces sprawiedliwy - pewne społeczeństwa skorzystają na nim, inne pozostaną w tyle. Szansa jednostki, konkretnego człowieka, będzie więc w znacznej mierze zależała od tego, gdzie będzie się znajdować. Jednocześnie wiarygodne prognozy demograficzne wskazują, że właśnie w tych upośledzonych, zacofanych, będących niegdyś obiektami ekspansji kolonialnej, regionach będziemy mieli do czynienia z najwyższym przyrostem naturalnym. W nich będzie żyć znakomita większość mieszkańców globu. Globalizacja spowoduje radykalne zmiany na rynku pracy. Szansę jednostki zależeć będą od jej zdolności adaptacyjnych, umiejętności uczenia się, opanowania nowych zawodów i specjalności. Groźba będzie ryzyko marginalizacji, znalezienia się we wzrastającej liczebnie grupie ludzi już dziś nazywanych „wyłączonymi”, bytujących na marginesie społeczeństwa, którzy niestety często będą przegrani już na starcie. W zglobalizowanym świecie lokalność oznacza pewnego rodzaju społeczne upośledzenie i degraduje. Niektórzy stają się ludźmi w pełni globalnymi( chcąc nie chcąc ), podczas gdy inni pozostają w swej lokalności. W świecie w którym to Ci pierwsi nadają ton i ustalają reguły gry nie jest to położenie nie jest znośnym ani nie może być na dłuższą metę przyjemnym.

Rozwój globalizacji powinien postępować w interesie społeczeństwa, a nie w interesie międzynarodowych koncernów. W innym przypadku globalizacja będzie powstrzymywać technologiczny rozwój państw Trzeciego Świata, a tym samym przyczyni się do pogarszania się ich sytuacji ekonomicznej i powiększenia przepaści pomiędzy krajami bogatymi i biednymi. Światowa organizacja Handlu zdominowana jest przez wpływy Stanów Zjednoczonych, a przedstawiciele krajów rozwijających mają ograniczony wpływ na funkcjonowanie tej organizacji. Pod koniec XX wieku najbiedniejsze 20% ludności świata miała dochody ponad 70 razy mniejsze od 20% najbogatszej części globu.

Ze względu na brak wiedzy specjalistycznej jednostka opiera się na analizach profesjonalistów co do oceny ryzyka, jednakże ich opinie nie muszą mieć pokrycia w rzeczywistości. Dodatkowo państwa nie mogą często dać gwarancji bezpieczeństwa dla obywateli i o własne ubezpieczenie podejmowanych decyzji muszą oni troszczyć się sami. W ten sposób kształtuje się nowa wizja społeczeństwa, jako społeczeństwa ryzyka.

Podsumowując należałoby odpowiedzieć na niemalże oczywiste pytanie: „czy globalizacja jest zjawiskiem pozytywnym, czy też negatywnym?”

za

• może prowadzić do rozwoju nowych form rządów oraz rozszerzenia demokracji na wszystkie państwa świata.

• likwiduje bariery dotyczące handlu, przepływu towarów importowanych i eksportowanych

• dzięki globalizacji nastąpił postęp w dziedzinie komunikacji (telekomunikacji, telefonii i Internetu) czyniąc komunikację między ludźmi szybką i sprawną

• ludność w krajach biednych otrzymuje pracę dzięki inwestycjom korporacji ponadnarodowych

przeciw

• globalizacja zagraża ciągłości i autentyczności państw narodowych, ich niezależności, niszczy lokalną kulturę i tradycje.

• wymusza wprowadzenie i życie według standardów Zachodnich świat staje się "globalną wioską", korzystne bądź niekorzystne zjawiska gospodarcze w jednym rejonie świata oddziałują na funkcjonowanie państw i przedsiębiorstw na całej kuli ziemskiej

• powiększa się przepaść pomiędzy bogatymi i biednymi krajami na świecie;

BIBLIOGRAFIA

1) Bauman, Z. : Globalizacja, Warszawa, 2000

2) Bąkiewicz, A. ,Żuławska, U. : Rozwój w dobie globalizacji, Warszawa, 2009

3) Bossak, J. : Systemy gospodarcze a globalna konkurencja., Warszawa, 2006

4) Cynarski, W. : Globalizacja a spotkanie kultur, Rzeszów, 2003

5)http://www.wiedzainfo.pl/wyklady/292/globalizacja_a_rozszerzenie_unii_europejskiej_na_wschod.html

6)http://www.kulturaswiecka.pl/node/75

7) Misiak, W. : Globalizacja - więcej niż podręcznik, Warszawa, 2007

8) Kaczmarek, T. : Globalna gospodarka i globalny kryzys, Warszawa, 2009

9) Miklaszewski, S. , Molendowski, E. : Gospodarka światowa w warunkach globalizacji i regionalizacji rynków, Warszawa, 2009 

10) NBP: Globalizacja od A do Z, Warszawa, 2004 

11) Bożyk, Misala, Puławski : Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, Warszawa, 2002