1. Informacje o mapach topograficznych w poszczególnych układach (42, 65, 80, 92) – skale, zasada podziału arkuszy, godła, odwzorowanie, modyfikacja, cechy specyficzne np.: deformacja w celu…

Wojskowe mapy topograficzne w układzie "1942" –

Układ 42 określają następujące dane:

a) za powierzchnię odniesienia przyjęto elipsoidę Krasowskiego,

b) punktem początkowym triangulacji jest środek okrągłej sali obserwatorium w Pułkowie,

Przy pomiarach wysokościowych przyjmujemy geoidę Kronsztadzką (teoretyczny poziom Morza Bałtyckiego w Kronsztadzie).

W państwowym układzie współrzędnych płaskich prostokątnych „1942” opracowane zostały mapy topograficzne w skalach 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:200 000, 1:500 000.

Mapy te sporządzone są w odwzorowaniu Gaussa-Krügera, niemodyfikowanym. Jest to równokątne poprzeczne odwzorowanie elipsoidy obrotowej na pobocznice walca, przy czym środkowy południk obszaru, zwany też południkiem osiowym, odtwarza się wiernie.

Układ ten obejmował dwa podsystemy:

• odwzorowanie w pasach południkowych o szerokości 6°. W wyniku tego na obszarze Polski powstały dwie strefy odwzorowawcze: z południkami środkowymi 15° i 21°; Odwzorowanie to miało zastosowanie dla map średnio- i małoskalowych (skale mniejsze od 1:5000).

• odwzorowanie w pasach południkowych o szerokości 3°. W wyniku tego na obszarze Polski powstały cztery strefy odwzorowawcze: z południkami środkowymi 15°, 18°, 21°, 24°; Odwzorowanie to miało zastosowanie dla map wielkoskalowych (skala 1:5000 i większe).

Mapy topograficzne sporządzone w układzie współrzędnych płaskich prostokątnych „1942” mają siatkę kartograficzną i siatkę kilometrową. Arkusze map topograficznych są sporządzane w podziale na sekcje trapezowo-elipsoidalne, przy czym linie podziału pokrywają się z obrazami równoleżników i południków.

Podział map na arkusze i system ich oznaczeń dla map w układzie "1942" zastosowano południkowo-równoleżnikowy podział na arkusze oparty na podziale Międzynarodowej Mapy Świata 1:1000 000. System oznaczeń arkuszy map w układzie "1942" nawiązuje do nomenklatury Międzynarodowej Mapy Świata 1:1000 000. Godło każdego arkusza mapy w układzie "1942" określa jego położenie na odpowiednim arkuszu mapy 1:1000 000. Każdy arkusz Międzynarodowej Mapy Świata 1:1000 000 dzieli się: – na 4 arkusze mapy w skali 1:500 000 oznaczane literami A, B, C, D; – na 36 arkuszy mapy w skali 1:200 000 oznaczanych liczbami rzymskimi od I do XXXVI: – na 144 arkusze mapy w skali 1:100 000 oznaczane liczbami od 1 do 144. Dalszy podział polega na czwórkowym dzieleniu arkuszy map w kolejnych skalach. I tak; – arkusz mapy w skali 1:100 000 dzieli się na 4 arkusze mapy w skali 1:50 000 oznaczane literami: A, B, C, D; arkusz mapy w skali 1:50 000 dzieli się na 4 arkusze mapy w skali 1:25 000 oznaczane literami: a, b, c, d; – arkusz mapy w skali 1:25 000 dzieli się na 4 arkusze mapy w skali 1:10 000 oznaczane cyframi: 1,2,3,4; – arkusz mapy w skali 1:10 000 dzieli się na 4 arkusze mapy w skali 1:5000, co odpowiada podziałowi arkusza mapy 1:100 000 na 256 arkuszy. Arkusze mapy w skali 1:5000 oznacza się godłem odpowiedniego arkusza mapy 1:100 000 z dodaniem w nawiasie liczby od 1 do 256.

Mapy topograficzne w układzie "1965" –

Państwowy układ współrzędnych płaskich prostokątnych 65 nie jest układem jednolitym. Posiada on 5 stref odwzorowawczych , przy czym:

• dla czterech odwzorowawczych przyjęto odwzorowanie quasi-stereograficzne

• dla strefy 5 przyjęto odwzorowanie Gaussa-Krügera z 3-stopniowym pasem odwzorowawczym.

Mapy sporządzone w państwowym układzie współrzędnych płaskich prostokątnych „1965” nie posiadają siatki kartograficznej. Sporządzone są one w prostokątnym podziale arkuszowym. Linie siatki współrzędnych płaskich prostokątnych prowadzonych w odstępach dzielą każdą strefę układu „1965” na tak zwane sekcje podziałowe. Linie podziałowe wyznaczające sekcje map są równoległe do osi x i osi y układu współrzędnych płaskich prostokątnych danej strefy. Początek podziału map na sekcje prostokątne pokrywa się z początkiem układu współrzędnych płaskich prostokątnych, przechodzącym przez punkt główny danej strefy odwzorowawczej.

Podstawą podziału na sekcje i systemu oznaczenia arkuszy mapy zasadniczej w skalach 1:5000, 1:2000, 1:1000 i 1:500 jest sekcja wielkoskalowej mapy topograficznej w skali 1:10 000.

Podstawą podziału na sekcje i systemu oznaczania arkuszy map topograficznych w skalach 1:50 000, 1:25 000, 1:10 000 jest sekcja mapy w skali 1 :100 000 o zasięgu terytorialnym Dy = 64 cm i Dx = 40 cm.

Mapy topograficzne w odwzorowaniu GUGiK-80

Układ GUGIK 1980 – układ współrzędnych płaskich prostokątnych oparty na odwzorowaniu quasi-stereograficznym powierzchni elipsoidy Krassowskiego. Układ jest jednolity dla całego kraju.

Punkt główny (przyłożenia układu) ma współrzędne 52°10'N, 19°10'E na elipsoidzie Krassowskiego, dla których wartości w układzie GUGIK 1980 wynoszą:

X0 = 50 0000 m,

Y0 = 50 0000 m,

a skala długości wynosi na tym punkcie 0,9997143.

W latach 1978-80 w Głównym Urzędzie Geodezji i Kartografii zaprojektowano jednolite dla całej Polski odwzorowanie o nazwie "GUGiK-80". Odwzorowanie to było podstawą do wprowadzenia jednolitego układu współrzędnych prostokątnych dla potrzeb opracowania map topograficznych w skalach: 1:100 000, 1:200 000 i 1:500 000.

Dla map w odwzorowaniu "GUGiK-80" zastosowano południkowo-równoleżnikowy podział na arkusze. Obszar ograniczony równoleżnikami 48°50' i 54°50' oraz południkami 14°10' i 24°l0', w którym położona jest Polska, został podzielony na 6 części o wymiarach: 2° na 5°. Każda z tych części odpowiada arkuszowi mapy w skali 1:500 000. W nawiązaniu do nazwy odwzorowania "GUGiK-80" arkusze oznaczono: 81, 82, 83, 84, 85 i 86. Każdy arkusz mapy 1:500 000 dzieli się na 15 arkuszy mapy 1:200 000, oznaczonych od 01 do 15. Arkusz mapy 1:100 000 powstaje przez podział arkusza 1:200 000 na cztery części oznaczone cyframi od 1 do 4. Mapa ma obniżoną wartość użytkową, ze względu na brak siatki kilometrowej i celowo przesuniętą siatkę kartograficzną względem treści. Umieszczona na mapie siatka kartograficzna jest prowadzona co 3' długości i co 2' szerokości geograficznej. Mankamentem mapy jest również brak powiązania z mapami wydawanymi w układzie współrzędnych "1965". Została ona opracowana i wydana bardzo niestarannie. Rysunek rzeźby jest nieczytelny, zarówno ze względu na źle dobrane cięcie poziomicowe jak i gruby rysunek warstwic. Duże zastrzeżenia można mieć do przedstawienia elementów hydrografii i sieci osadniczej. Obecnie ze względu na nowe opracowania map w skali 1:100 000 ma ona coraz mniejsze znaczenie użytkowe.

Układ "1992"

Dla map topograficznych w skali 1:10 000 i mniejszych stosuje się jeden układ dla całego kraju 1992, w systemie GRS 80. Jest on utworzony na podstawie matematycznie jednoznacznego przyporządkowania punktów powierzchni Ziemi odpowiednim punktom na płaszczyźnie według teorii odwzorowania kartograficznego Gaussa-Krügera.

Dla wyznaczania wysokości w systemie odniesień przestrzennych „1992” stosuje się system wysokości normalnych „Kronsztad 86”, w którym zostały określone wysokości punktów podstawowej i szczegółowej osnowy geodezyjnej kraju.

Układ „1992/19” określają następujące parametry:

a) południk osiowy L = 19º długości geograficznej wschodniej,

b) pas południkowy o szerokości obejmującej cały obszar kraju,

c) współczynnik zmiany skali 0,9993 w południku osiowym (założenie to ma na celu równomierny rozkład zniekształceń liniowych, od –70 cm/km na południku środkowym do około +90 cm/km w skrajnych, wschodnich obszarach Polski) – rys. 12.

d) punkt przecięcia się obrazu równika z obrazem południka osiowego otrzymuje współrzędną x = -5 300 000 m, a punkty leżące na południku osiowym współrzędną y = 500 000 m.

Ze względu na znaczne zniekształcenia liniowe układ nie jest rekomendowany do wielkoskalowych opracowań kartograficznych.

Godło mapy

Sekcje ukł. 1992:

M-34-(A-D) – 1:500’000 ; M-34-(I-XXXVI) – 1:200’000

M-34-(1-144) – 1:100’000

M-34-(1-144)-(A-D) – 1:50’000

M-34-(1-144)-(A-D)-(a-d) – 1:25’000

M-34-(1-144)-(A-D)-(a-d)-(1-4) – 1:10’000

UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH:

1. ukł. Borowa Góra (1945 -56), na elipsoidzie Bessela, odwzorowanie Gaussa-Krugera – pasy południkowe 3-stopniowe

2. ukł. 1942 (do 53r) na elips. Krassowskiego, odwzorowanie Gaussa‑Krugera – pasy 6-stopniowe

3. mapy obrębowe – bez ukł. i jakichkolwiek danych o osnowie itp.

4. ukł. 1965 (od ok. 1968r.); elips. Krassowskiego, odwzorowania: strefy I-IV – quasi stereograficzne, strefa V – Gaussa-Krugera

5. ukł. GUGIK – 1980 (od ok. 1978r.); elips. Krassowskiego; odwzorow. quasi stereograficzne; Polska podzielona na 6 arkuszy 1:500’000 (osnowa przesunięta i lekko skręcona)

6. ukł. 1992, eips. GRS-80; odwzorow. G-Krugera – jednostrefowe – obejmuje cały obszar kraju. (mapy tylko 1:10’000 i 1:50’000)

Mapy topograficzne

- przedstawiają elementy środowiska geograficznego powierzchni Ziemi i ich

przestrzenne związki.

- stanowią obrazy kartograficzne przestrzeni geograficznej, jaką tworzą elementy fizyczno-geograficzne i społeczno-gospodarcze, występujące na powierzchni Ziemi,

konstruowane według określonych zasad matematycznych i graficznych.

- dają wszechstronną charakterystykę wzajemnego rozmieszczenia obiektów i zjawisk terenowych, ich cechy jakościowe, ilościowe oraz nazwy i opisy. Wszystkie elementy przestrzeni geograficznej w obrazie kartograficznym map topograficznych są praktycznie

równoważne.

- są mapami ogólnogeograficznymi o treści dostosowanej do potrzeb gospodarczych.

Przy przedstawieniu treści map topograficznych powinna być zachowana jednorodność klasyfikacji i charakterystyki poszczególnych elementów treści z uwzględnieniem jednolitych zasad jej i doboru i

uogólnienia.

2. Instrukcja O-2; klasyfikacja map (ogólnogeograficzna i topograficzna) - pojęcie; definicje, działy, grupy, treść map, informacje o skalach (podział ze względu na skalę), przeznaczenie map, wyliczenie paru zastosowań do celów gospodarczych.

MAPA OGÓLNOGEOGRAFICZNA (GENERAL GEOGRAPHICAL MAP)- mapa określonego obszaru powierzchni

Ziemi z uwzględnieniem obiektów naturalnych i antropogenicznych przedstawionych z dokładnością

i szczegółowością odpowiadającą skali mapy.

MAPA ZASADNICZA (BASE MAP)- mapa wielkoskalowa, tj. mapa w skali większej niż 1:10000 (najczęściej .

1:500, 1:1000, 1:2000 i 1:5000), o treści, która obejmuje obiekty ogólnogeograficzne, katastralne i uzbrojenia

terenu, i jest wykonywana oraz utrzymywana w stanie aktualności zgodnie z obowiązującymi przepisami.

MAPA TOPOGRAFICZNA (TOPOGRAPHICAL MAP)- mapa średnioskalowa, tj. mapa w przedziale skalowym

przyjmowanym zazwyczaj od 1:10 000 do 1:300 000, o treści ogólnogeograficznej ze szczególnym

uwzględnieniem obiektów topograficznych. * W Polsce do celów cywilnych stosowane są mapy topograficzne

w skalach: 1:10000, 1:25000, 1:50000, 1: 100 000 i 1 :200 000, z których podstawowe znaczenie mają obecnie

mapy 1:10000 i 1:50000. * Topograficzne mapy cyfrowe o przeznaczeniu wojskowym wykonywane są obecnie

zgodnie ze standardami NATO (VMAP).

MAPA PRZEGLĄDOWA (GENERAL MAP)- mapa małoskalowa, tj. na ogół mapa w skali mniejszej niż 1:300 000,

otrzymywana przez zmniejszenie i odpowiednią generalizację map topograficznych.

MAPA OGÓLNOGEOGRAFICZNA mapa określonego obszaru powierzchni Ziemi z uwzględnieniem obiektów naturalnych i antropogenicznych przedstawionych z dokładnością i szczegółowością odpowiadającą skali mapy.

MAPA TOPOGRAFICZNA - mapa średnioskalowa, tj. mapa w przedziale skalowym przyjmowanym zazwyczaj od 1:10 000 do 1:300 000, o treści ogólnogeograficznej ze szczególnym uwzględnieniem obiektów topograficznych.

PRZEZNACZENIE MAP Mapy topograficzne przeznaczone są do zaspakajania różnorodnych potrzeb gospodarczych, a w szczególności: *wykonywania pomiarów i obliczeń geodezyjno-kartograficznych *sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego i ich realizacji, *rozwiązywania problemów naukowo-badawczych, *studiów nad terenem i oceny specyfiki terenu, *jako materiał podkładowy do opracowywania map tematycznych.

TREŚC MAP TOPOGRAFICZNYCH Treść map topograficznych stanowią:

1)osnowa matematyczna (siatka kartograficzna lub siatka kilometrowa, narożniki arkuszy), skala matematycznej i podziałka mapy oraz punkty osnowy geodezyjnej, [elementy osnowy i geodezyjnej] 2) osiedla, 3) obiekty przemysłowe, rolnicze i socjalno-kulturalne, 4) koleje i urządzenia z nimi związane, 5) drogi i urządzenia z nimi związane; 6) wody i urządzenia z nimi związane, 7) roślinność, uprawy i grunty, 8) granice: państwa, jednostek administracyjnych, użytków itd.,9) rzeźba terenu, 10) opisy informacyjne związane z treścią mapy.

KLASYFIKACJA SKALI: *wielkoskalowe (1:5’000; 1:10’000) *średnioskalowe (1:25’000; 1:50’000; 1:100’000) *małoskalowe (1:200’000; 1:500’000)

KLASYFIKACJA MAP DO CELÓW GOSPODARCZYCH

Mapy objęte niniejszą instrukcją stanowią zbiory map w skalach od 1:250 do 1:500000, dostosowanych pod względem przeznaczenia, treści, skali i formy graficznej do potrzeb gospodarki narodowej, wykonywanych przez służbę geodezyjno-kartograficzną

Jako główne kryterium klasyfikacji map przyjmuje się kryterium treści. W ramach tego kryterium

mapy dzieli się na klasy, zespoły, grupy, podgrupy i rodzaje.

1. Mapy ogólnogeograficzne zawierają wszystkie główne elementy krajobrazu powierzchni Ziemi jak:
hydrografię, rzeźbą: terenu, osiedla, drogi, lasy, użytki rolne itd., przedstawione z jednakowym

względnym stopniem szczegółowości.

2. Ze względu na skalę oraz związany z nią zakres i stopień uogólnienia treści, mapy
ogólnogeograficzne dzielą się na:

1. mapy topograficzne wielkoskalowe w skalach 1:5000 i 1:10000,

2. mapy topograficzne średnioskalowe w skalach 1:25000, 1:50000 i 1:100000,

3. mapy topograficzne małoskalowe w skalach od 1:200000 do 1:500000 włącznie.

2. Dla obszaru całego kraju sporządza się i aktualizuje mapy topograficzne w skali 1:10000 oraz

1:50000.

Dla map topograficznych będących przedmiotem niniejszej instrukcji ustala się następujące skale:

1:5 000, 1:10 000, 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:200 000, 1:500 000.

Mapy topograficzne do celów gospodarczych opracowuje się w skalach: 1:10 000, 1:25 000, 1:50 000 1:100 000, 1:200 000 i 1:500 000 dla obszaru całego kraju oraz w skali 1:5 000 dla obszaru wielkich miast, lub innych obszarów intensywnie zagospodarowanych.

Przeznaczenie map

Mapy topograficzne przeznaczone są do zaspakajania różnorodnych potrzeb gospodarczych, a w szczególności:

• wykonywania pomiarów i obliczeń geodezyjno-kartograficznych

• sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego i ich realizacji,

• rozwiązywania problemów naukowo-badawczych,

• studiów nad terenem i oceny specyfiki terenu,

• jako materiał podkładowy do opracowywania map tematycznych.

Wymagania stawiane mapom topograficznym

Mapy topograficzne powinny odpowiadać następującym wymaganiom:

• wiarygodnie i z odpowiednią do skali szczegółowością i dokładnością odzwierciedlać aktualny stan
  terenu, jego typowe cechy i charakterystyczne właściwości,

• powinny być przejrzyste i czytelne oraz umożliwiać szybką ocenę terenu i łatwą orientację,

• dawać możliwości wykonywania pomiarów i obliczeń z dokładnością przewidzianą dla danej skali, jak
  również dawać charakterystyki jakościowe i ilościowe ważniejszych przedmiotów terenowych.

DOKŁADNOŚĆ MAP TOPOGRAFICZNYCH

1. Błąd kartowania punktów osnowy matematycznej na czystorysie mapy topograficznej nie może
   przekroczyć + - 0.15 mm.

2. W przypadku mapy topograficznej w skali 1:5000 lub 1:10000 średni błąd położenia punktów
   sytuacyjnych I grupy dokładnościowej na czystorysie nie może przekroczyć +- 0.5 mm względem
   najbliższych punktów osnowy geodezyjnej, a w przypadku terenów zakrytych i górzystych ± 0.75 mm.
   Średni błąd położenia punktów pozostałych elementów treści mapy nie może przekroczyć ± 1.0 mm.

3. W przypadku map topograficznych opracowywanych w skalach mniejszych od 1:10000 średni błąd
   położenia punktów sytuacyjnych I grupy dokładnościowej nie może przekroczyć ± 0.75 mm względem
   najbliższych punktów osnowy geodezyjnej, a w przypadku terenów zakrytych i górzystych ± 1.0 mm.

4. Średni błąd wysokości warstwie na mapach topograficznych we wszystkich skalach nie może przekroczyć:

1. 1/3 zasadniczego cięcia warstwicowego dla terenów o nachyleniu do 2°,

2. 2/3 zasadniczego cięcia warstwicowego dla terenów o nachyleniu 2° - 6°,

3. ł zasadniczego cięcia warstwicowego dla terenów o nachyleniu większym od 6°.

Dokładność przedstawienia przedmiotów sytuacyjnych (mapy 1.5000 i 1:10000 oraz pozostałe skale);

boki i przekątne sekcji; opis wysokości punktów osnowy; średnie błędy w położeniu wysokościowym

warstwie; boki i przekątne materiałów podstawowych (w skali równej oraz większej); podkład do

montażu; nanoszenie punktów osnowy na podkład montażowy; punkty do montażu; błędy montażu

TREŚC MAP TOPOGRAFICZNYCH

1. Treść map topograficznych stanowią:

1) osnowa matematyczna (siatka kartograficzna [elementy osnowy lub siatka kilometrowa, narożniki arkuszy), skala matematycznej

i podziałka mapy oraz punkty osnowy geodezyjnej, i geodezyjnej]

2. osiedla,

3. obiekty przemysłowe, rolnicze i socjalno-kulturalne,

4. koleje i urządzenia z nimi związane,

5. drogi i urządzenia z nimi związane;

6. wody i urządzenia z nimi związane,

7. roślinność, uprawy i grunty,

8. granice: państwa, jednostek administracyjnych, użytków itd., [granice]

9. rzeźba terenu,

10) opisy informacyjne związane z treścią mapy.

2. Szczegółowe ujęcie treści oraz kartograficzną formę jej prezentacji ustala instrukcja o

opracowaniu i reprodukcji map topograficznych do celów gospodarczych (K-2).

Treść map przedstawia się znakami umownymi ustalonymi we wzorach i objaśnieniach znaków topograficznych map w odpowiednich skalach oraz zgodnie z wzorami map załączonymi do niniejszej

instrukcji.

Metryka mapy jest podstawowym dokumentem obrazującym przebieg opracowania danego arkusza lub grupy arkuszy mapy; przebieg opracowania dokumentuje się w metryce mapy. Metryka powinna zawierać: -godło, wymiary oraz współrzędne naroży arkusza, -charakterystykę osnowy geodezyjnej, -skorowidz wykorzystywanych materiałów i ich charakterystykę, -skrócony opis metod opracowania i ocenę wyników wszystkich etapow pracy w kolejności ich realizacji, -wnioski i uwagi redakcyjne, -uwagi kontroli technicznej. Kartograficzne opracowanie nazewnictwa obejmuje: -zebranie materiału nazewniczego, -opracowanie kalki nazw oraz sporządzenie wykazu nazw.; Kalka nazwe powinna zawierać: -opis pozaramkowy, -opis współrzędnych płaskich lub geograficznych, -opis wylotów granic administracyjnych oraz kolei i dróg, -nazwy fizjograficzne i ich zasięgi, -skróty objaśniające. Wykaz nazw powinien zawierać dane oraz informacje dotyczące wszystkich nazw, skrótów objaśniających, występujących na kalce.Kartograficzne opracowanie nazewnictwa obejmuje analizę i uzupełnienie kalki nazw i opisów, wykazu nazw powstałych na etapie wykonania pierworysu oraz wniesienie opisów na czystorys mapy. AKTUALIZACJA MAP Mapy podlegają aktualizacji:1) bieżącej lub 2) okresowej. Cel i istota aktualizacji Aktualizacja map topograficznych obejmuje zespół prac i czynności organizacyjno-technicznych mających na celu doprowadzenie treści topograficznej map do zgodności ze stanem w terenie oraz uaktualnienie związanych z treścią charakterystyk opisowych. Aktualizacja map topograficznych polega na: -wrysowaniu na mapę nowopowstałych oraz usunięciu nieistniejących juz szczegółów treści przy -zachowaniu obowiązujących warunków dokładności opracowania pierworysu, -zastosowaniu nowych rozwiązań kartograficznych zwiększających czytelność, komunikatywność i użyteczność zaktualizowanych map. Aktualizacji polegają -osnowa geodezyjna,- rzeźba terenu,-obiekty i szczegóły sytuacyjne,- nazewnictwo i opis pozaramkowy mapy. Aktualizację mapy topograficznej w skali 1:10 000 lub 1:5 000 wykonuje się w pięciu podstawowych etapach produkcyjnych: 1. Przegląd i analiza map podstawowych i innych materiałów wyjściowych oraz przygotowanie materiałów podkładowych do aktualizacji. 2.Aktualizacja kameralna treści mapy obejmująca: aktualizację osnowy geodezyjnej, -aktualizację obiektów i szczegółów sytuacyjnych 3.Aktualizacja terenowa treści mapy obejmująca:-sprawdzenie polowe poprawności aktualizacji kameralnej, -polowe uzupełnienie, bądź poprawienie sytuacji, rzeźby terenu i nazewnictwa. 4.Aktualizacja kartograf. polegająca na nowym opracowaniu, bądź aktualizacji czyst. 5.Wydanie zaktualizowanej mapy. BAZA DANYCH TOPOGRAFICZNYCH (obecnie BAZA DANYCH OBIEKTÓW TOPOGRAFICZNYCH) – system gromadzenia, zarządzania i udostępniania danych topograficznych, funkcjonującego w oparciu o całościowe przepisy prawne. TBD obejmuje zarówno zasób danych, system informatyczny zarządzania danymi, jak i odpowiedni system finansowania i organizacji. Szczegółowość tej bazy odpowiada mapie papierowej w skali 1:10000. ZAWIERA ZASOBY: * Zasób podstawowy odpowiada koncepcji cyfrowego modelu krajobrazu (PLM). Stanowią go 3 główne bazy składowe: 1.Komponent TOPO – rys wektorowy; 2.Komponent NMT – numeryczny model terenu; 3.Komponent ORTOFOTO – baza ortofotomapy; * Zasób kartograficzny tworzony zgodnie z koncepcją DCM (cyfrowy model kartograficzny) ma zapewnić mapy wysokiej jakości topograficzne 1:100000. MAP L2 – mapy wojskowe; mapy wektorowe poziomu drugiego; szczegółowość odpowiada skali mapy 1:50000; to baza wojskowa; może być źródłem danych do tworzenia map topograficznych. BDO – ma skalę podstawową 1:25000 i skale mniejsze (1:500 000, 1:1mln, 1:4mln); powstałe na podst. mapy wojskowej wektorowej poziomu pierwszego; najwyższe uogólnienie; jest to szczebel KSiG.

3. Redakcja map topograficznych – pojęcie, etapy, metryka, pierworys, czystorys (estetyka, podział na kolory), nazewnictwo, aktualizacja (cel, etapy), skala robocza, wykaz nazw, Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych, redakcja mapy standardowej i kiedy brak gotowego zbioru.

REDAKCJA MAP – zbiór czynności związanych z opracowaniem mapy pod wzgl. merytorycznym i technicznym.

MAPOWANIE (mapping) – wykonanie mapy w postaci cyfrowej lub analogowej z uwzględnieniem kolejnych etapów całego procesu – od pozyskiwania danych początkowych do produktu końcowego.

I. ETAP – prace redakcyjno-przygotowawcze

1. Studium tematu mapy i materiałów źródłowych:

- wstępne określenie skali i zakresu treści - określ. sposobu podziału i systemu oznaczenia arkuszy - ustal. zasad generalizacji treści - wybór met. przedstawienia treści - koncepcja opracow. graficz. - ustal. liczby kolorów - ustal. sposobu powielania

2. Wybór materiałów podstawowych i uzupełniających

3. Opracow. założeń redakcyjnych (-makieta), przygotow. materiałów podkładowego mapy, przetworzenie źródłowych materiał. kartograficz.

II ETAP – opracowanie pierworysu redakcyjnego

1. Przeniesienie treści tematycznej na materiał podkładowy

2. Opracow.nazewnictwa (kalka, wykaz nazw, makieta nazw)

3. Opis mapy (makieta opisu mapy)

4. Uzgodnienie styków (kalka uzgod-nienia styków)

5. Sprawdzenie (korekta)

6. Pierworys redakcyjny (koncepty kolorów)

III ETAP – sporządzenie czystorysów

1. Wykonanie kopii pierworysu

2. Sprawdzenie osnowy matematycznej

3. Wykreślenie, wyrytowanie, oklejenie treści mapy

4. Wykonanie napisów

5. Sprawdzenie i korekta

6. Czystorysy

ZASADY REDAGOWANIA MAP

Mapy topograficzne w skali 1:10 000, lub 1:5 000 redaguje się na etapie:opracowywania pierworysu polowego sporządzanego na podstawie pomiarów w terenie,opracowywania pierworysu autogrametrycznego sporządzanego ze zdjęć lotniczych na przyrządach autogrametrycznych.Mapy topograficzne w skalach 1:25 000 do 1:500 000 redaguje się na etapie opracowywania pierworysów redakcyjnych sporządzanych na podstawie materiałów kartograficznych i tekstowych.Pierworysy map w skali 1:10 000 lub 1:5 000 opracowuje się w treści dostosowanej do potrzeb gospodarczych i obronności kraju.Mapy topograficzne dla celów gospodarczych w skali 1:10 000 lub 1:5 000 redaguje się na podstawie pierworysów map w tych skalach, zgodnie z załączonymi wzorami map. Redagowanie mapy proces opracowania treści mapy oraz jej formy graficznej i wydawniczej. Pod pojęciem „redakcja" należy rozumieć zbiór czynności związanych z opracowaniem koncepcji treści mapy pod względem merytorycznym i technicznym.Redakcja merytoryczna obejmuje: ustalenie koncepcji treści mapy, analizę i dobór niezbędnych materiałów źródłowych, ustalenie metod opracowania pierworysów i czystorysów oraz ustalenie kompozycji graficznej prezentacji treści, pozwalającej na uzyskanie najlepszych efektów w zakresie grafiki, estetyki i komunikatywności mapy.Redakcja techniczna obejmuje zbiór czynności mających na celu przygotowanie materiału kartograficznego do reprodukcji lub wydania drukiem w określonej kolorystyce i zamierzonym nakładzie.

Pierworys mapy- pierwszy rysunek mapy.Pierworys autogrametryczny - pierworys mapy sporządzony ze zdjęć fotogrametrycznych na autografie,pierworys polowy - pierworys mapy sporządzony bezpośrednio w tereniePierworys redakcyjny, oryginał redakcyjny - pierworys mapy sporządzony na podstawie materiałów kartograficznych i tekstowych.Metody opracowania pierworysu map topograficznych w skali 1:10 000 lub 1:5 000 wykonuje się:metodą kombinowaną, przy zastosowaniu której sytuację i rzeźbę opracowuje się w terenie sposobem zdjęcia stolikowego z tym, że materiałem podstawowym jest fotomapa,metodą autogrametryczną, przy zastosowaniu której sytuację i rzeźbę opracowuje się kameralnie, na autografie - na podstawie zdjęć lotniczych,metodą stolikową /klasyczną/,innymi technicznymi i ekonomicznymi uzasadnionymi metodami.Wskazane jest stosowanie metody kombinowanej dla terenów równinnych, falistych i pagórkowatych oraz metody autogrametrycznej dla terenów falistych, pagórkowatych, górzystych i wysokogórskich.

Metodę stolikową /klasyczną/ stosuje się przy opracowaniu pierworysów polowych tylko wówczas, jeżeli nie jest możliwe zastosowanie metod,y kombinowanej lub autogrametrycznej.Pierworysy redakcyjne map topograficznych w skalach: i:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:200 000 i 1:500 000 opracowuje się w skali materiałów podstawowych, w skali roboczej lub skali wydawniczej.Dla pierworysów redakcyjnych map topograficznych przyjmuje się następujące skale robocze:1: 20 000 dla mapy w skali 1: 25 000,1: 40 000 dla mapy w skali 1: 50 000, 1: 75 000 dla mapy w skali 1:100 000,1:150 000 dla mapy w skali 1:200 000,1:375 000 dla mapy w skali 1:500 000, Przy opracowywaniu pierworysów redakcyjnych map topograficznych w skalach 1:25 000 - 1:500 000 stosuje się następujące metody:opracowanie redakcyjne na podkładzie stanowiącym kopię podstawowych materiałów kartograficznych,opracowanie redakcyjne z równoczesnym kreśleniem /rytowaniem/ czystorysów,innymi metodami gwarantującymi wysoką jakość opracowywanej mapy oraz pełną zgodność jej treści i szaty graficznej z wymogami niniejszej instrukcji.

 Zasady opracowania pierworysów map.Przy opracowywaniu pierworysów map topograficznych należy zachować następujące warunki:dokładność przedstawienia sytuacji i rzeźby terenu powinna odpowiadać określonym dokładnościom,szczegóły sytuacyjne i dane opisowo-liczbowe powinny odpowiadać stanowi istniejącemu w terenie,rzeźba terenu przedstawiona przy pomocy warstwic powinna wiernie odtwarzać formy terenowe.Dokładność przedstawienia przedmiotów sytuacyjnych na pierworysach i czystorysach map topograficznych w skali 1:10 000 i 1:5 000 powinna odpowiadać następującym warunkom:średnie błędy położenia punktów poziomej osnowy geodezyjnej oraz punktów osnowy matematycznej naniesionych na mapę nie mogą przekraczać ± , a błędy maksymalne ± .dokładność położenia szczegółów sytuacyjnych I grupy dokładnościowej /instrukcja O1/ w odniesieniu do najbliższych punktów osnowy nie może, przekraczać ± , a w terenach górzystych i o zwartym zalesieniu ± .Przy ustalaniu tej dokładności należy uwzględnić zasady generalizacji. dokładność położenia pozostałych punktów sytuacyjnych nie może przekraczać ± 1,0 mmRysowanie pierworysu mapy Rysunek treści pierworysu sporządza się w zasadzie tuszem w kolorach ustalonych we wzorach znaków umownych.W szczegółowych przypadkach, pierworys wykreśla się ołówkiem z wyjątkiem zwartych osiedli i tych elementów treści mapy, które mogą łatwo ulec zatarciu.Rysunek treści pierworysu mapy powinien być czytelny, zachowywać rozmiary znaków umownych zgodne z podanymi we wzorach i objaśnieniach znaków oraz powinien być wykonany w sposób umożliwiający otrzymanie z niego czytelnej reprodukcji dla opracowania kartograficznego.

Opracowanie kartograficzne map obejmuje wykonanie czystorysów na podstawie pierworysów map oraz opracowanie nazewnictwa na podstawie materiałów nazewniczych zebranych na etapie opracowania pierworysu.Wybrany sposób opracowania czystorysów map powinien umożliwić otrzymanie w jak najprostszej formie materiałów do reprodukcji.Sposób wykonywania czystorysów map uzależniony jest od ilości kolorów, w których mapa będzie reprodukowana.Metody sporządzania czystorysówrysowanie na planszach kartograficznych, rysowanie na przezroczystej folii,rytowanie w warstwie pokrywającej szkło lub przeźroczystą folię,innymi metodami gwarantującymi odpowiednio wysoką jakość opracowań kartograficznych. asady wykonywania czystorysów mapy Czystorysy map opracowuje się na podstawie następujących materiałów:czystorysy map w skali 1:5 000 i 1:10 000 - na podstawie pierworysów polowych lub pierworysów autogrametrycznych,czystorysy map w skali 1:25 000 - 1:500 000 - na podstawie pierworysów redakcyjnych.

Czystorysy winny spełniać następujące warunki:linie rysunku powinny być intensywne i gwarantować uzyskanie z czystorysu wysokiej jakości reprodukcji,rysunek i rozmiary znaków oraz rodzaje krojów pisma powinny być zgodne z wzorami znaków umownych i wzorami pism obowiązujących dla map w poszczególnych skalach,minimalne odstępy pomiędzy poszczególnymi znakami nie powinny być mniejsze od 0,2mm w skali wydawniczej mapa.Sporządzenie czystorysów mapy obejmuje następując czynności:wykonanie podkładów do sporządzania czystorysów,konstrukcję arkusza mapy: naniesienie ze współrzędnych narożników sekcji, siatki, punktów osnowy geodezyjnej poziomej,opracowanie redakcyjne arkusza mapy,wykonanie rysunku treści mapy,umieszczanie napisów,uzgodnienie styków z arkuszami sąsiednimi.Rysunek elementów treści na czystorysach map topograficznych powinien spełniać następujące warunki: na czystorysach map sporządzonych w skalach wydawniczych(minimalna grubość linii znaków umownych - minimalne odstępy pomiędzy znakami - )na czystorysach map sporządzanych w skalach roboczych(minimalna grubość linii znaków umownych ,minimalne odstępy pomiędzy znakami - )rozmiary znaków umownych przewidzianych dla skali roboczej powinny być powiększone zgodnie z obowiązującymi znakami dla map w poszczególnych skalach.

 Nowoopracowywany arkusz mapy lub zespół arkuszy mapy powinny posiadać metrykę zawierającą przede wszystkim: charakterystykę osnowy matematycznej, skorowidz wykorzystywanych materiałów i ich opis, opis metod zastosowanych w poszczególnych etapach pracy w kolejności ich realizacji, uwagi kontroli i skorowidz podziału arkuszowego map.Formę formularza metryki oraz szczegółowy wykaz danych, które powinny się znaleźć w metryce, określają wytyczne techniczne dotyczące opracowania i reprodukcji poszczególnych rodzajów map.Metrykę wypełnia się stopniowo od chwili rozpoczęcia opracowania mapy.Metryka mapy jest podstawowym dokumentem obrazującym przebieg opracowania danego arkusza lub grupy arkuszy mapy.Metrykę wypełniają wykonawcy po zakończeniu prac, przy czym każdy wpis kończący etap pracy wypełnia wykonawca, a podpisuje jego zwierzchnik.Po wydaniu mapy metrykę przechowuje się wraz z oryginałem redakcyjnym, czystorysem i odbitką mapy.W metryce arkusza mapy podaje się również opis wszelkich późniejszych zmian i uzupełnień wprowadzonych przy aktualizacji oraz datę ich wprowadzenia. Metryka mapy powinna zawierać:godło, wymiary oraz współrzędne naroży arkusza,charakterystykę osnowy geodezyjnej,skorowidz wykorzystywanych materiałów i ich charakterystykę,skrócony opis metod opracowania i ocenę wyników wszystkich etapów pracy w kolejności ich realizacji,wnioski i uwagi redakcyjne,uwagi kontroli technicznej.

Opis pozaramkowy map topograficznych powinien zawierać następujące dane:godło arkusza,nazwę arkusza,układ współrzędnych i poziom odniesienia,określenie kwalifikacji i numer egzemplarza, spółrzędne naroży arkusza mapy,opis siatki współrzędnych,szkic podziału administracyjnego,skalę i podziałkę mapy,określenie cięcia warstwicowego,rodzaj materiałów wyjściowych,określenie aktualności mapy,wykonawcę i rok opracowania,imię i nazwisko redaktora mapy,wydawcę mapy, rok i numer wydania,objaśnienia znaków.Treść mapy stanowia osnowa matematyczna (siatka kartograficzna lub siatka kilometrowa, narożniki arkuszy), skala i podziałka mapy oraz punkty osnowy geodezyjnej, osiedla, obiekty przemysłowe, rolnicze i sociajlno-kulturalne, koleje i urzadzenia z nimi związane, drogi i urzadzenia z nimi związane, wody i urzadzenia z nimi związane, roślinność, uprawy i grunty, granice: panstwa, jednostek administracyjnych, użytków, rzeźba terenu, opisy informacyjne związane z trescia

4. Cyfrowy model krajobrazu i kartograficzny (DLM i DCM), baza danych obiektów topograficznych, ogólno geograficznych, zasób państwowy, geograficzny, szczegółowośc bazy, max skala mapy na podstawie baz.

CYFROWY MODEL KRAJOBRAZU (DIGITAL LANDSCAPE MODEL = DLM)- w znaczeniu określonym przez Europejską Asocjację EuroGeographics - wektorowy model danych geoprzestrzennych dedykowany obiektowym topograficznym bazom danych. Określona w takim modelu struktura danych umożliwia dokonywanie analiz przestrzennych i wiązanie obiektów geograficznych z innymi danymi zewnętrznymi. Takie bazy danych mogą zawierać w sposób pośredni lub bezpośredni dane topologiczne. Obiekty geograficzne, a także ich atrybuty i powiązania miedzy nimi są odniesione do pojęć odpowiadających bytom rzeczywistym. CYFROWY MODEL KARTOGRAFICZNY (DIGITAL CARTOGRAPHIC MODEL = DCM)- [w znaczeniu jw.] - model danych geoprzestrzennych dedykowany prostym mapom cyfrowym o płaskiej strukturze, na przykład mapom wektorowym otrzymanym w wyniku digitalizacji map zeskanowanych. Mapy oparte na takim modelu są odpowiednie jedynie dla przedstawiania ich na ekranie lub do wydruku. W systemach geoinformatycznych mogą być używane jako tło dla innych danych geoprzestrzennych.

CYFROWY MODEL KRAJOBRAZU (DIGITAL LANDSCAPE MODEL = DLM)- w znaczeniu określonym przez Europejską Asocjację EuroGeographics - wektorowy model danych geoprzestrzennych dedykowany obiektowym topograficznym bazom danych.

Określona w takim modelu struktura danych umożliwia dokonywanie analiz przestrzennych i wiązanie obiektów geograficznych z innymi danymi zewnętrznymi. Takie bazy danych mogą zawierać w sposób pośredni lub bezpośredni dane topologiczne. Obiekty geograficzne, a także ich atrybuty i powiązania miedzy nimi są odniesione do pojęć odpowiadających bytom rzeczywistym.

CYFROWY MODEL KARTOGRAFICZNY (DIGITAL CARTOGRAPHIC MODEL = DCM)- [w znaczeniu jw.] - model danych geoprzestrzennych dedykowany prostym mapom cyfrowym o płaskiej strukturze, na przykład mapom wektorowym otrzymanym w wyniku digitalizacji map zeskanowanych. Mapy oparte na takim modelu są odpowiednie jedynie dla przedstawiania ich na ekranie lub do wydruku. W systemach geoinformatycznych mogą być używane jako tło dla innych danych geoprzestrzennych.

CYFROWY MODEL TERENU (NUMERYCZNY MODEL TERENU = NMT), NUMERYCZNY MODEL RZEŹBY TERENU (DIGITAL TERRAIN MODEL = DTM), (DIGITAL ELEVATION MODEL - DEM-numeryczna reprezentacja fragmentu powierzchni ziemskiej, utworzona zazwyczaj przez zbiór punktów tej powierzchni oraz algorytmy służące do aproksymacji jej położenia i kształtu na podstawie współrzędnych x, y, z tych punktów. * Podstawowe znaczenie mają modele, w których rzuty punktów na płaszczyznę x, y znajdują się w węzłach gridu lub nieregularnej sieci trójkątów.

NUMERYCZNY MODEL SYTUACJI TERENU (DIGITAL PLANIMETRIC MODEL) - numeryczna reprezentacja fragmentu powierzchni ziemskiej oraz powiązanych z nią obiektów, która jest ograniczona do przedstawienia planimetrycznego, bez uwzględniania wysokości jako trzeciej

współrzędnej.

5. Generalizacja kartograficzna – pojęcie, rodziaje, czego dotyczy.

GENERALIZACJA KARTOGRAFICZNA - uzasadniony dobór i uogólnienie elementów treści mapy
zależnie od jej treści i przeznaczenia.

[...] sposób doboru i uogólnienia treści mapy, polegający na celowym wyjawieniu i wyodrębnieniu na niej istotnych, typowych cech i charakterystycznych właściwości przedstawianych przedmiotów i zjawisk terenowych, które tworzą prawdziwy, odpowiadający przeznaczeniu mapy, naukowo uzasadniony obraz

kartograficzny.

[...] wybór rzeczy najważniejszych i istotnych oraz ich celowe uogólnienie, mające na względzie przedstawienie na mapie pewnej części rzeczywistości z uwypukleniem jej zasadniczych, typowych

cech i charakterystycznych właściwości, stosownie do przeznaczenia, tematyki oraz skali mapy.

W kartografii jesteśmy szczególnie zainteresowani sposobami, które służą do podniesienia efektywności przekazu kartograficznego poprzez przeciwdziałanie niepożądanym skutkom zmniejszania. Istnieje wiele różnych przekształceń, które mogą, a także muszą wystąpić w wyniku zmniejszania; obejmują one zarówno procesy czysto mechaniczne, jak też intelektualne. Zespół tych

przekształceń określa się mianem generalizacji kartograficznej.

GENERALIZACJA MAPY (MAP GENERALIZATION) - proces zmniejszania szczegółowości mapy jako konsekwencja zmniejszania jej skali; może podlegać częściowej automatyzacji dla niektórych

rodzajów obiektów i map, np. topograficznych.

ZNACZENIE GENERALIZACJI jest ona „kunsztem słowa" języka mapy redukcja wyrażająca dążenie do optymalnego kompromisu pomiędzy tendencją do przekazania maksimum informacji a tendencją zastosowania minimalnej ilości sygnałów kartograficznych nazywa się generalizacją kartograficzną. Umiejętna generalizacja przyczynia się więc walnie do pełnej efektywności mapy, czyli do optymalnego odbioru informacji przez odbiorcę zgodnie z intencją kartografa. Generalizacja jest tym postępowaniem w kartografii, które cechuje się największą indywidualnością i które najtrudniej ująć w sztywne normy.

RODZAJE GENERALIZACJI

V wyniku generalizacji ilościowej, redukcji ulega liczba sygnałów określonych parametrami x, y[...]

M (Σ x, y) > M₁ (Σ x, y) > M₂ (Σ x, y) > ... M_n (Σ x, y)

Następuje więc tutaj jedynie ubytek ilości (liczby) zdarzeń pokazanych na mapie.

generalizacja jakościowa polega na uogólnianiu pojęć, na zastępowaniu pojęć elementarnych pojęciami

nadrzędnymi, bardziej syntetycznymi. Zmieniają się więc tutaj parametry semantyczne z (q). [...]

Z - Z₁ = Σ z -> Z₂ = Σ z₁ -> Z_n = Σ z_n-1

Q -> Q₁ = Σ q -> Q₂ = Σ q₁ -> Q_n = Σ q_n-1

oba rodzaje są ze sobą ściśle związane i nawzajem na siebie oddziałują w procesie tworzenia mapy. Generalizacja jest procesem kompleksowym, niezwykle złożonym, o czym świadczą m.in. trudności

w jej sformalizowaniu.

Generalizacja kartograficzna – uzasadniony dobór i uogólnienie elementów z punktu widzenia przeznaczenia i tematyki mapy, uzależnione od skali mapy

1) Ilościowa – na mapie następuje redukcja sygnałów geometryczno-przestrzennych przedstawiających treść mapy a) formy – niemożność przedstawienia obiektów rzeczywistych w taki sam sposób na mapie - odległości - zależy od skali a nie od redaktora - kształtu – uproszczenie przebiegu linii, konturów powierzchniowych, pominięcie mało ważnych elementów b) treści – wybieramy elementy bardziej istotne z punktu widzenia istoty obiektu, kryteria: wielkość, funkcjonalność, ośrodkowość 2) Jakościowa – uogólnianie pojęć, zastąpienie pojęć elementarnych i szczegółowych ogólnymi lub bardziej szerszymi (liczba sygnałów nie zmieniona, nic nie ubywa pod względem ilościowym), po symbolizacji następuje grupowanie 3) Komputerowa – Algorytm Doyelosa-Penckera, pozwala generalizować linię łamaną, szukamy najdalszego punktu, robimy to do ustalonej tolerancji

6. Reprodukcja kartograficzna, małonakładowa – klasyczne techniki, zmiana skali, kopiowanie, fotoreprodukcja, kopie diazowe, cyjanowe.

DRUK WYPUKŁY - Miejsca drukujące powyżej formy drukowej, przyjmują farbę i bezpośrednio nanoszą ją na materiał. Wyróżnia się druk typograficzny, fleksograficzny i typooffset, linotyp.

DRUK PŁASKI *Pow. międzyrysunkowe – hydrofilne (przyjmują wodę)(oleofobowe) *Pow. drukujące – oleofilne (przyjmują subst. tłuste)(hydrofobowe) *W drukarstwie wyróżnia się sposób, rodzaj i odmiany drukowania.

DRUK WKLĘSŁY Miejsca drukujące poniżej pow. formy drukowej (np. miedzioryt). Współcześnie wyróżnia się 2 techniki druku: rotograwiura i stalodruk.

SITODRUK Przeciskanie farby drukowej przez formę wykonaną na sicie. Sita mogą być wykonane z metalu, tworzywa. Szablon sporządza się metodami bezpośrednimi lub pośrednimi. Druk odbywa się ręcznie, półautomat. i automat. Druk sitowy stosuje się do wykonywania małych nakładów map temat., drukowanych na foliach, do wykorzyst. w trudnych warunkach terenowych oraz do druku map tyflologicznych (dla osób niewidomych).

DRUK BARWNY *Druk z triady z wykorzysta. systemu CMYK – 3 barwy podst. Farby są transparętne (przezroczyste).*Skład farby: *pigment lub laka *spoiwo (np. olej lniany) *sykatywy (subst. przyspieszające schnięcie lub dodatki zapewniające połysk itp)

DRUK OFFSETOWY – przemysłowa odmiana druku płaskiego, w której obraz przenoszony jest z płaskiej formy drukowej na podłoże drukowe (np. papier) za pośrednictwem cylindra obciągniętego gumą, (tzw. obciągu). Offset jest obecnie jedną z najpopularniejszych technik druku. Druk offsetowy można podzielić na: *druk offsetowy arkuszowy – podłoże drukowe w postaci arkuszy, farby offsetowej o dużej lepkości utrwalane przez wsiąkanie i polimeryzację, a w przypadku farb UV i hybrydowych przez polimeryzację zainicjowaną promieniami UV *druk offsetowy zwojowy (rolowy) – podłoże drukowe w postaci zwoju, farby lejne +coldset – offset "na zimno" (farba utrwalana przez wsiąkanie w papier) +heatset – offset "na gorąco" (farba utrwalana przez wsiąkanie w papier i odparowanie w wysokich temperaturach; zadrukowana wstęga papieru przed sfalcowaniem przechodzi przez nagrzany do wysokiej temperatury tunel suszący).Coldset i heatset używany jest do druku wysokonakładowego: gazety, magazyny, książki telefoniczne. Technologia "na gorąco" stosowana jest w szczególności do wydawnictw wyższej jakości, na papierze kalandrowanym i kredowanym.

Kopie błękitne – cyjanowe, cynanotypie, światłoczułe sole żelaza – cytrynian;

Kopie diazowe – dwuazowe, ozalidowe (fiolet, czerń, brunatny), proces pozytywowo-pozytywowy;