Dwa podejścia do ochrony mniejszości na gruncie krajowym
Państwa, w których dla mniejszości narodowych stworzono regulacje krajowe (Polska, Austria, Holandia, Hiszpania, Łotwa, Litwa, Białoruś, Ukraina, Węgry)
Mołdawia – ustawa o osobach należących do mn. narodowych (2001)
Serbska ustawa o ochronie praw mniejszości narodowych (2002)
Chorwacka ustawa o ochronie praw mniejszości narodowych (2002)
Czeska ustawa o prawach człowieka, mniejszości narodowych i o zmianie niektórych ustaw (2001)
Austria w 1976 przyjęto status grup narodowych, która nie przyznaje praw wszystkim mniejszościom, tylko wymienionym w ustawie: Słoweńcom, Chorwatom, Węgrom, (nauka w języku ojczystym itp.)
Słowenia – konstytucja z 1991 wymienia 2 mniejszości: Włoską i węgierską, art. 65 – prawo Romów jako mniejszości etnicznej
Ustawa o samorządowych wspólnotach narodowych – określano zasady autonomii dla Włochów i Węgrów. Inni (Chorwaci itp.) nie mogą z tego korzystać..
Holandia – ustawy z 1965 i 1987 ; mniejszości to obywatele innych państw niż Holandia, jeżeli uzyskają obywatelstwo tracą przywileje dla mniejszości. Migracja z kolonii holenderskich (Indonyzejczycy np.)
Węgry 7.07.1993 (nasza wzorowana na niej) ustawa ta zmienai definicję mn. nar. obywatele Węgier zamieszkują na ter. Przynajmniej 100 lat, różnią się od większości językiem, kult, tradycją (wyłącz migrantów, bezpaństwowców) Romowie 7%, Niemcy 2%, Słoweńców, Rumuni, Grecy, Sebowie, Słweńcy, Ormianie, Ukraińcy
Prawo do kultywowania własnej tradycji, zakaz stosowania polityki asymilacyjnej (w tym przesiedlenia)
Kwestia języka ojczystego – tak jak u nas; uprawnienie do rejestracji imienia i nazwiska zgodnie z brzmieniem w j. ojczystym
Państwa, gdzie jest brak uregulowań prawnych, a termin mniejszość narodowa nie jest używany w prawie. Dzieli się tylko na obywateli i cudzoziemców. (Francja, Niemcy, Szwecja)
[Bretończycy, Baskowie, Alzatczycy, Flamandowie, Korsykanie, Katalończycy-we Francji są mniejszościami językowymi]
Francuzi uznali naród Korsykański, co jest ich niekonsekwencją.
W Niemczech także nie ma regulacji, ale nie można w żaden sposób dyskryminować. [Uznanych mniejszości etnicznych w Niemczech jest tylko cztery:. Niemcy uznają za mniejszości stare zasiedziałe grupy narodowe, a nie młode społeczności emigrantów (Turków, Polaków, Greków, Włochów).chuj wie jak to jest]
Ustawa o cudzoziemcach reguluje prawa osób bez obywatelstwa
Mniejszości etniczne w Niemczech: duńska 80tys, serbołużycka50tys,<- powiedzieć najpierw te! później ew. :fryzyjska oraz niemieccy Romowie i Sinti
Duńczycy – deklaracja kopenhasko-berlińska z 29.03.55r.: mają prawo do zachowania tożsamości, własnych szkół z j. duńskim jako wykładowym (dotowane przez rząd), dostęp do mediów, prawo występowania kandydatów (zwolnieni z 5% progu wyborczego)
Serbołużyczanie – 35 art. traktatu zjednoczeniowego.: Rozwój własnej kultury narodowej, języka, podwójne nazewnictwo, używanie własnych symboli narodowych.
Szwedzi również nie wypracowali pojęcia mn. narodowej, ale jest zakaz dyskryminacji. W Szwecji Lapończycy są uznawani za mn. etniczną, również ustawa o zapobieganiu dyskryminacji etnicznych (Rzecznik Praw ds. etnicznych). Lapończycy żyją również na terenie Rosji, Finlandii, Norwegii.
Bułgaria – 10% Turcy, 4% Romowie; bułgarski system prawny nie uwzględnia pojęcia mniejszości, ale system posługuje się pojęciami grup językowych i religijnych.
Łotwa – ustawa o wolnym rozwoju mniejszości narodowych i etnicznych oraz ich prawie do autonomii kulturowej (1991): przyznaje się wszystkim mieszkańcom rep. Łotwy równości. Tworzenie organizacji i stowarzyszeń, edukacja w j. ojczystym, używanie symboli narodowych, utrzymywanie kontaktu z rodakami, mogą prowadzić własną działalność gospodarczą.