HISTOLOGIA 18. Ćwiczenia (wejściówka)


temat: Układ moczowy - nerka
- moczowód
- pęcherz moczowy


I. NERKA (ren)_____________________________________________________________________

- parzysty narząd
- stanowi gruczoł cewkowy złożony
- składa się z części wydzielniczej i dróg wyprowadzających mocz

rodzaje nerek:

a. nerka złożona - foka, niedźwiedź, zarodki ssaków
- nereczki (renculi)
b. nerka pobruzdkowana wielobrodawkowa - Ru
c. nerka gładka wielobrodawkowa - Su, Ho
d. nerka gładka jednobrodawkowa - Eq, małe Ru, Car
- brodawka wspólna (papilla communis)

1) Budowa

a. torebka tłuszczowa (capsula adiposa)
b. torebka łącznotkankowa (capsula fibrosa) - warstwa zewnętrzna i wewnętrzna

c. kora nerki (cortex renis) - promienie rdzenne (processus medullares)
- część promienista
- kanaliki proste (różne)
- część skłębiona (pars convoluta)
- kanaliki kręte (różne)
- warstwa przykorowa (stratum subcorticale)

d. rdzeń nerki (medulla renis) - strefa zewnętrzna (zona externa)
- strefa wewnętrzna (zona interna)
- piramidy nerkowe (pyramides renales)
- brodawki nerkowe (papilla renalis)
- kielichy nerkowe
- miedniczki nerkowe
- słupy nerkowe


płat = 1 piramida + przylegająca część kory (odpowiada jednej nereczce)
płacik = 1 promień rdzenny + otaczająca go kora nerki



2) Unaczynienie

a. tętnica nerkowa (a. renalis) - wchodzi do zatoki nerkowej (sinus renalis)
b. tętnica międzypłatowa (a. interlobaris)
c. tętnica łukowata (a. arcuata) - w warstwie podkorowej
d. tętnice międzypłacikowe (aa. interlobulares) = tt. promieniste (aa. radiatae)
e. naczynia doprowadzające (vasa afferentia) - do ciałka nerkowego
f. naczynia odprowadzające (vasa efferentia) - sieć dziwna tętniczo-tętnicza
g. żyły międzypłacikowe (vv. interlobulares) = żż. promieniste (vv. radiatae)

h. żyły gwiaździste (venae stellatae)
i. żyły międzypłacikowe
j. żyły łukowate (vv. arcuatae)
k. żyły międzypłątowe (vv. interlobares)
l. żyła nerkowa (v. renalis) - do żyły głównej doogonowej

m. tętnice proste (arteriolae rectae)
n. żyłki proste (vv. rectae)





























3) Część wydzielnicza - nefron

a. ciałko nerkowe (corpusculum renis)
b. kanalik proksymalny (główny) - nabłonek jednowarstwowy sześcienny
- rąbek szczoteczkowy
- komórki większe niż w kanaliku dystalnym
- jądra ułożone przypodstawnie (okrągłe lub
owalne)
- liczne mitochondria
- małe światło kanalika
- część kręta/kanalik I rzędu (pars contorta/tubulus
contortus primi ordinis)
- część prosta (pars recta)

c. pętla nefronu (ansa nephroni) - ramię zstępujące (pars descendens)
- ramię wstępujące (pars ascendens)

- część wąska - nabłonek jednowarstwowy płaski
- światło nieregularne, faliste
- część szeroka - nabłonek jednow. sześcienny
- pojedyncze mikrokosmki
- drobne ziarnistości (mętna
cytoplazma)

d. kanalik dystalny (wstawka/kanalik kręty II rzędu) (tubulus contortus secundi
ordinis)
- nabłonek jednowarstwowy sześcienny
- mitochondria gęsto ułożone przypodstawnie
- jądra bliżej powierzchni (okrągłe)
- pojedyncze mikrokosmki
- wyraźne światło kanalika
- plamka gęsta

Ciałko nerkowe (corpusculum renis)

a. kłębek naczyniowy, nerkowy (glomerulus) - 2-6 naczyń włosowatych
- śródbłonek naczyń - endocyty (syncytium kom.)
- perforowana błona cytoplazmatyczna (lamina
fenestrata)
- błona podstawna
- krezka naczyniowa (mesangium) z komórkami
mezangium (makrofagi)

b. torebka kłębka - blaszka trzewna (lamina visceralis) - nabłonek jednowarstwowy
płaski (podocyty)
- blaszka ścienna (lamina parietalis) - nabłonek jednowarstwowy
płaski

Aparat przykłębkowy (aparatus juxtaglomerularis)

- wytwarza erytropoetynę

a. komórki ziarniste - wydzielają reninę (zwiększa ciśnienie krwi)
- bezpośredni kontakt z komórkami śródbłonka
b. plamka gęsta (macula densa) - zgrupowanie komórek wstawki
- zatarte granice międzykomórkowe
- regulacja resorpcji Na
c. komórki przynaczyniowe (mezangium) - między plamką gęstą a naczyniem
doprowadzającym i odprowadzającym



komórki śródmiąższowe - w zrębie piramid
- wypustki oplatające pętle nefronu i naczynia włosowate
- resorpcja zwrotna elektrolitów
- wytwarzają prostaglandynę





4) Drogi wyprowadzające

a. kanalik łączący - komórki wieloboczne
b. kanalik prosty (tubulus rectus) - nabłonek jednowarstwowy sześcienny
c. kanalik zbiorczy - nabłonek jednowarstwowy sześcienny
- komórki główne (jasne)
- komórki wstawkowe (ciemne)
- jądra ułożone przypodstawnie
d. przewody brodawkowe (ductus papillares) - nabłonek jednowarstwowy
walcowaty

brodawka nerkowa - nabłonek jednowarstwowy sześcienny

kielichy nerkowe (calices renales) - nabłonek przejściowy
- tkanka łączna luźna z kom. mięśniowymi gładkimi
- przydanka

miedniczki nerkowe (pelvis renales) - nabłonek przejściowy
- tk. łączna luźna z kom. mięśniowymi gładkimi
- przydanka






5) Nerka ptaków

- płaciki oddzielone tkanką łączną
- brak podziału na korę i rdzeń
- piramidy nerkowe słabo zaznaczone
- brak miedniczek nerkowych
- nieco krótsze pętle nefronu
- kanaliki nerkowe - nabłonek walcowaty z rąbkiem szczoteczkowym
- w miejscu przejścia kanalików zbiorczych do moczowodu - nabłonek
dwuwarstwowy walcowaty
- 3 tętnice nerkowe: t. dogłowowa (od aorty zstępującej), środkowa i doogonowa
(do tętnicy kulszowej)







II. MOCZOWÓD (urether)__________________________________________________________

- ze względu na obecność podłużnych fałdów błony śluzowej posiada
gwiazdkowate światło

a. błona śluzowa - podłużne fałdy
- nabłonek przejściowy (kom. baldaszkowate)
- blaszka właściwa błony śluzowej - tkanka łączna luźna
- u Eq gruczoły śluzowe

b. błona podśluzowa - tkanka łączna luźna

c. błona mięśniowa - 2 warstwy: - wewnętrzna podłużna
- zewnętrzna okrężna

d. przydanka - tkanka łączna luźna












III. PĘCHERZ MOCZOWY (vesica urinaria)___________________________________________

a. błona śluzowa - nabłonek przejściowy
- blaszka właściwa błony śluzowej
- blaszka mięśniowa błony śluzowej - tylko u Ru

b. błona podśluzowa - tkanka łączna luźna

c. błona mięśniowa - 3 warstwy: - wewnętrzna podłużna
- środkowa okrężna (m. zwieracz pęcherza
moczowego, m. sphincter vesicae urinariae)
- zewnętrzna podłużna

d. przydanka lub błona surowicza (wierzchołek, trzon)


IV. CEWKA MOCZOWA (urethra)___________________________________________________

1) Cewka moczowa męska

a. część miednicowa (pars pelvina) - podłużne fałdy
- nabłonek przejściowy
- warstwa właściwa bł. śluz. - tk. łączna luźna
- warstwa naczyniowa, jamista (stratum
vasculare s. cavernosum)
- warstwa gruczołowa (Ho, Eq, Ca - brak)
- błona mięśniowa - 2 warstwy
- wzgórek nasienny (colliculus seminalis)
- nasieniowody

b. część jamista (pars cavernosa) - przy ujściu nabłonek wielowarstwowy płaski
- blaszka właściwa błony śluzowej - u Eq i Su
gruczoły śluzowe
- ciała jamiste (corpus cavernosum uretrae)
- błona biaława (tunica albuginea) prącia

2) Cewka moczowa żeńska

a. błona śluzowa - nabłonek przejściowy -> wielowarstwowy płaski
- blaszka właściwa błony śluzowej - gruczoły śluzowe cewki
moczowej (Bo)
- sieć naczyń żylnych o charakterze ciała jamistego

b. błona mięśniowa - warstwa wewnętrzna okrężna
- warstwa zewnętrzna podłużna
- u Eq i Ca dodatkowa warstwa wewnętrzna podłużna