Hiszpania zajmuje ok. 85% powierzchni Półwyspu Iberyjskiego. Środkową część kraju zajmuje rozległa wyżyna, tzw. Meseta, będąca wielkim masywem hercyńskim, którego górotwory uległy zniszczeniu przez procesy denudacyjne.

Skały budujące Mesetę pochodzą przeważnie z ery archaicznej (granity, gnejsy) oraz paleozoicznej (łupki, fylity, kwarcyty, wapienie i zlepieńce). Stare podłoże pokryła w mezozoiku i trzeciorzędzie gruba warstwa skał osadowych. Wskutek ruchów tektonicznych powstało w centrum Mesety szereg ułożonych równoleżnikowo zrębowych pasm górskich zwanych Kordylierą Centralną.

Najwyższe z nich to góry Sierra de Gredos (2592 m n.p.m.) oraz Sierra de Guadarrama (2430 m n.p.m.), gdzie znajduje się przełęcz Samosierra. Północna i południowa krawędź Mesety uległa wypiętrzeniu tworząc wysokie Góry Kantabryjskie (2642 m n.p.m.) na północy i znacznie niższe - Sierra Morena (1323 m n.p.m.) - na południu kraju.

Obszar Mesety oddziela od Gór Betyckich rozciągająca się w dolinie rzeki Gwadalkiwir Nizina Andaluzyjska. Położone we wschodniej części kraju obniżenia Mesety mają charakter kotlin. Na północy, pomiędzy Górami Kantabryjskimi a Kordylierą Centralną, rozciąga się Wyżyna Starej Kastylii rozcięta doliną rzeki Duero.

Na południowy wschód od niej, w centrum kraju, znajduje się Wyżyna Nowej Kastylii ze stolicą Madrytem, odwadniana przez najdłuższą rzekę Półwyspu Iberyjskiego - Tag (1008 km, z czego w granicach Hiszpanii 735 km) oraz Gwadianę i Júcar.

Poza obrębem Mesety znaczne obszary kraju zajmują objęte fałdowaniami alpejskimi Góry Betyckie na południu kraju oraz leżące na północnym wschodzie pasma górskie należące do tzw. systemu iberyd. W Górach Betyckich, zwanych niekiedy Andaluzyjskimi, położony jest najwyższy szczyt Półwyspu Iberyjskiego - Mulhacén (3478 m n.p.m.).

Do gór systemu iberyd zalicza się Góry Iberyjskie, Pireneje oraz wschodni kraniec Gór Kantabryjskich. Pomiędzy Pirenejami i Górami Iberyjskimi znajduje się zapadlisko Kotliny Aragońskiej odwadnianej przez rzekę Ebro. Wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego ciągnie się wąski pas napływowych nizin nadbrzeżnych.

Naturalna szata roślinna i klimat są zróżnicowane regionalnie. Wewnętrzne obszary Mesety zajmuje roślinność kserofityczna z przewagą wiecznie zielonych krzewów oraz naturalne lub wtórne stepy. Obszary te leżą w strefie oddziaływania klimatu o wyraźnie kontynentalnych cechach z suchym i gorącym latem i stosunkowo chłodną zimą.

Północne obszary Hiszpanii wraz z Górami Kantabryjskimi i Pirenejami porastają zwarte kompleksy lasów. Obszar ten jest pod wpływem wilgotnego klimatu oceanicznego z łagodną zimą i ciepłym latem. Wybrzeża śródziemnomorskie, łącznie z Niziną Andaluzyjską, znajdują się pod wpływem ciepłego i łagodnego klimatu zbliżonego do występującego na francuskiej Riwierze. Na Nizinie Andaluzyjskiej spotkać można charakterystyczne dla regionu śródziemnomorskiego zarośla makii i palmito.