1) Część teoretyczna

Warunki geometryczne niwelatora samopoziomującego:

1. Płaszczyzna libeli okrągłej jest prostopadła do osi obrotu instrumentu

2. Kreska krzyża kresek prostopadła do osi obrotu instrumentu

3. Kompensator powinien zapewnić poziom osi celowej

4. Kompensator powinien działać sprawnie w przewidzianym dla niego zakresie kompetencji

Sposoby sprawdzania warunków geometrycznych niwelatora samopoziomującego:

1. Ustawić dwie śruby rektyfikacyjne, aby linia je łącząca była równoległa do dwóch śrub poziomujących niwelator. Spoziomować poprawnie niwelator, a następnie obrócić alidadę o 180 stopni. Sprawdzić czy pęcherzyk powietrza w libeli wyszedł z górowania. Jeżeli pęcherzyk pozostał w górowaniu to warunek jest zachowany.

2. Warunek ten można sprawdzić po przez celowanie krańcowymi punktami poziomej kreski krzyża kresek na łatę lub punkt w terenie.

3. Należy ustawić niwelator tak, aby luneta była dokładnie nad jedną z śrub poziomujących. Następnie dokonujemy odczytu. Śrubą pod obiektywem kręcimy w jedną stronę i spoglądamy czy zmienia się wynik. Jeżeli wynik nie zmienia się do granicy poprawnej pracy kompensatora, to warunek jest spełniony.

4. Sprawdzenia dokonujemy poprzez tzw. podwójną niwelację. Pierwszy pomiar jest mierzony ze środka i uwalnia od nasze odczyty od błędu i niweluje błąd osi celowej. Drugi pomiar jest to niwelacja mimośrodowa, gdzie odczyt wstecz jest wolny od błędu, a odczyt w przód może być obarczony błędem. Odczyt w przód w niwelacji mimośrodowej może różnić się o 2mm od odczytu w niwelacji ze środka.

2) Część praktyczna

Warunek 1.

Rozstawiliśmy niwelator na statywie. Ustawiliśmy dwie śruby rektyfikacyjne w taki sposób, aby linia łącząca dwie śruby rektyfikacyjne była równoległa do dwóch śrub poziomujących niwelator. Następnie spoziomowaliśmy niwelator za pomocą śrub poziomujących. Po wykonaniu tej czynności obróciliśmy niwelator o 180 stopni. Pęcherzyk powietrza w libeli okrągłej nie wyszedł z górowania, w związku z tym warunek 1 został zachowany.

Warunek 2.

Podczas sprawdzania tego warunku celowaliśmy na punkt na łacie, tak że poprzeczna siatka krzyża kresek znalazła się na lewym krańcowym punkcie na łacie. Następnie kręciliśmy leniwką na drugi kraniec łaty.

L = 1305

P = 1305

Jeżeli wyniki są takie same to warunek jest spełniony.

Warunek 3.

Ustawiliśmy niwelator tak aby luneta znajdowała się nad jedną ze śrub poziomujących. W polu widzenia stawiamy łatę na żabce, dokonujemy odczytu

i go zapisujemy. Śrubą pod obiektywem kręcimy w jedną stronę aż osiągnie granicę zakresu kompetencji swojej pracy. Do tego momentu (1/8 obrotu) odczyt na łacie nie powinien ulec zmianie. Następnie dokonujemy obrotu

w drugą stronę. Różnica odczytów nie może przekroczyć 1mm.

O₁=1245

O₂=1245

W naszym przypadku odczyty są identyczne, więc warunek jest zachowany.

Warunek 4.

Sprawdzenie tego warunku dokonujemy poprzez podwójną niwelację; niwelację ze środka i niwelację mimośrodową .

a) ze środka

t = 1558

p = 1070

∆H = 0,488 m ← odczyt wolny od błędu

b) mimośrodowa

t = 1338 ← odczyt wolny od błędu

p = 0850 ← odczyt z możliwym błędem

∆ H = 0,488m

p = t - ∆H = 0850 ← odczyt wolny od błędu

Różnica odczytów w przód między dwoma niwelacjami musi się mieścić w 2mm, inaczej warunek nie jest spełniony. W naszym przypadku warunek ten został spełniony .

3) Wnioski

Dnia 6.03.2014 na zajęciach z Podstaw Geodezji i Geomatyki pracowaliśmy na niwelatorze Sokkia C32 o numerze seryjnym 001898. Pomiary były wykonywane na dworze w dobrych warunkach atmosferycznych. Stąd wyniki pomiarów można uznać za wiarygodne. Na ćwiczeniach naszym celem było sprawdzenie warunków geometrycznych niwelatora samopoziomującego. Po wykonaniu odpowiednich czynności stwierdziliśmy, że sprzęt na którym pracowaliśmy jest sprawny.