DZIAŁ SPADKU

1. OGÓLNIE

   1. działem spadku objęte są tylko aktywa spadku

   2. do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o zniesieniu współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu 8 księgi 4 KC

   3. przeprowadzenie działu spadku nie jest obligatoryjne – spadkobiercy mogą dowolnie długo utrzymywać WMS (żądania działu spadku nie ulega przedawnieniu)

   4. skutki przeprowadzenia działu spadku

      1. zniesienie WMS między spadkobiercami

      2. przejście określonych praw majątkowych na poszczególnych spadkobierców

      3. zmiana w zakresie odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe

      4. spadkobiercy są wzajemnie obowiązani do rękojmi wg przepisów o rękojmi przy sprzedaży

         1. ale jeżeli przedmiotem działu była wierzytelność - rękojmia ta rozciąga się także na wypłacalność dłużnika

2. SPOSOBY PODZIAŁU MAJĄTKU SPADKOWEGO – można je zastosować jednocześnie do tego samego spadku (każdy z tych sposobów do innych przedmiotów należących do spadku)

   1. podział w naturze - każdy spadkobierca otrzymuje na wyłączną własność określoną liczbę przedmiotów majątkowych należących do spadku których łączna wartość odpowiada jego udziałowi w spadku

      1. podział w naturze jest niedopuszczalny jeśli

         1. byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospdarczym przeznaczeniem rzeczy

         2. pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości

      2. wartość udziałów wydzielonych w naturze poszczególnym spadkobiercom może być wyrównana przez dopłaty pieniężne

         1. sąd może rozłożyć dopłaty na raty na okres nie przekraczający 10 lat

   2. jeśli nie można przeprowadzić podziału w naturze – 2 alternatywne sposoby podziału:

      1. przyznanie przedmiotu spadku 1 spadkobiercy, z obowiązkiem spłaty pozostałych

         1. sąd może rozłożyć spłaty na raty na okres nie przekraczający 10 lat

      2. podział cywilny - sprzedaż określonych przedmiotów należących do spadku i podział między spadkobierców uzyskanej stąd kwoty

         1. przy podziale sądowym podział cywilny przeprowadza się przez sprzedaż dokonaną stosownie do przepisów KPC, tzn. w drodze licytacji

3. ZALICZANIE DAROWIZN OTRZYMANYCH OD SPADKODACWY NA SCHEDĘ SPADKOWĄ (uzyskaną przez spadkobiercę część majątku spadkowego)

   1. ma zastosowanie:

      1. tylko przy dziedziczeniu ustawowym

      2. i tylko wtedy, gdy dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem spadkodawcy

   2. spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani zaliczyć na schedę spadkową otrzymane od spadkodawcy darowizny

   3. spadkodawca może

      1. zwolnić obdarowanego od obowiązku zaliczenia darowizny - zwolnienie to może wynikać z

         1. oświadczenia spadkodawcy (np. w umowie darowizny, w testamencie)

         2. lub z okoliczności (w jakich darowizna została dokonana)

      2. zobowiązać do zaliczenia darowizny także innego niż zstępni i małżonek spadkobiercę ustawowego

   4. zaliczanie darowizn na schedę spadkową ma charakter jedynie rachunkowy - przeprowadza się je w następujący sposób:

      1. wartość darowizn dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia

      2. przyjmując za podstawę tak ustaloną wartość spadku, oblicza się schedę spadkową każdego ze spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia

      3. każdemu z tych spadkobierców zalicza się na poczet jego schedy wartość
         otrzymanej przez niego darowizny

   5. zasady zaliczania darowizn na schedę spadkową

      1. wartość przedmiotu darowizny oblicza się wg stanu z chwili jej dokonania, a wg cen z chwili działu spadku

         1. np. jeżeli spadkodawca darował spadkobiercy na 10 lat przed swoją śmiercią nowy samochód, to do spadku doliczy się wartość nowego samochodu wg cen z chwili działu spadku

      2. zaliczeniu podlegają wszelkie darowizny z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych w danych stosunkach

      3. dalszy zstępny spadkodawcy obowiązany jest do zaliczenia na schedę spadkową darowizny uczynionej przez spadkodawcę jego wstępnemu

      4. jeżeli wartość darowizny podlegającej zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki w takim wypadku nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy obowiązanego do jej zaliczenia

      5. przy zaliczaniu na schedę spadkową nie uwzględnia się pożytków darowizny

   6. zaliczanie darowizn wpływa tylko na sposób przeprowadzenia działu -nie zmienia stanowiska prawnego spadkobierców w stosunku do osób 3.

      1. spadkobierca, który w wyniku zaliczenia darowizny otrzymuje schedę spadkową zmniejszoną albo nawet nie otrzymuje nic, odpowiada mimo to wg zasad ogólnych za długi spadkowe (przed działem i po dziale spadku)

   7. przepisy o zaliczaniu darowizn na schedę spadkową stosuje się odpowiednio do poniesionych przez spadkodawcę na rzecz zstępnego kosztów wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, jeśli koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku

4. UMOWNY DZIAŁ SAPDKU

   1. przeprowadzany na mocy umowy o dział spadku zawieranej między wszystkimi spadkobiercami

   2. umowa o dział spadku jest umową o przeniesienie na poszczególnych spadkobierców praw majątkowych, które dotychczas były objęte WMS

   3. forma

      1. umowa o dział spadku obejmująca nieruchomość wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności całej umowy o dział spadku

      2. gdy wartość przedmiotów objętych działem przekracza 2000 zł, wymagana jest forma pisemna ad probationem

      3. w pozostałych przypadkach forma dowolna

   4. sposób działu

      1. umowny dział spadku może objąć cały spadek lub tylko część spadku

      2. można zastosować dowolny sposób podziału majątku spadkowego

      3. nie ma obowiązku zaliczania darowizn na schedę spadkową, jeżeli żaden ze spadkobierców tego nie żąda

      4. postanowienia co do sposobu działu spadku określone przez spadkodawcę w testamencie nie są wiążące

      5. spadkobiercy nie mogą naruszać przepisów, które ograniczają podział określonych rzeczy, a w szczególności uzależniają dopuszczalność podziału nieruchomości od uprzedniej decyzji administracyjnej (umowa może być zawarta dopiero po uzyskaniu decyzji administracyjnej)

   5. rozliczenia

      1. zawierając umowę o dział spadku, spadkobiercy powinni przeprowadzić jednocześnie między sobą rozliczenia z tytułu

         1. posiadania przedmiotów należących do spadku

         2. pobrania z nich pożytków

         3. dokonania nakładów

         4. spłacenia długów spadkowych

      2. mogą zastrzec, że rozliczenia te będą dokonane później - w braku takiego zastrzeżenia nie mogą dochodzić między sobą tych roszczeń w terminie późniejszym

   6. umowa o dział spadku podlega ogólnym przepisom KC ale częściowo odmiennie został uregulowany błąd

      1. spadkobiercy mogą uchylić się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem błędu tylko wtedy, gdy błąd dotyczył stanu faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy

      2. ale do podstępu stosuje się przepisy ogólne

5. SĄDOWY DZIAŁ SPADKU

   1. przeprowadzany na mocy postanowienia działowego na wniosek osoby uprawnionej

   2. postępowanie działowe wszczyna się na wniosek osoby uprawnionej (nie można z urzędu)

      1. każdy ze spadkobierców

      2. spadkobierca spadkobiercy

      3. nabywca udziału w spadku

      4. prokurator

   3. sąd nie jest związany wnioskami uczestników działu co do sposobu dokonania podziału

   4. do przeprowadzenia działu właściwy jest sąd spadku - ale na żądanie uczestnika działu, zgłoszone nie później niż na 1. rozprawie, może on przekazać sprawę sądowi rejonowemu:

      1. w którego okręgu znajduje się majątek spadkowy lub jego znaczna część

      2. w którego okręgu mieszkają wszyscy spadkobiercy

   5. w toku postępowania działowego:

      1. przeprowadza się dział spadku

         1. sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek

            1. tylko z ważnych powodów może obejmować tylko część spadku

         2. dział na zgodny wniosek - gdy wszyscy spadkobiercy złożą zgodny wniosek co do sposobu podziału majątku spadkowego, sąd wydaje postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli

            1. spełnione zostały określone prawem wymagania

               • np. zasięgnięcie opinii co do zgodności podziału nieruchomości z planem zagospodarowania przestrzennego

            2. i projekt podziału

               • nie sprzeciwia się prawu

               • nie sprzeciwia się ZWS

               • nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych

         3. dział w braku zgodnego wniosku

            1. jeśli podział w narurze jest możliwy sąd przeprowadza podział w naturze -każdy spadkobierca otrzymuje na wyłączną własność określoną liczbę przedmiotów majątkowych należących do spadku których łączna wartość odpowiada jego udziałowi w spadku

               • z uwzględnieniem wszystkich okoliczności

               • zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym

               • wartość udziałów wydzielonych w naturze poszczególnym spadkobiercom jest wyrównywana przez dopłaty pieniężne

                 1. sąd może rozłożyć dopłaty na raty na okres nie przekraczający 10 lat

            2. na żądanie 2 lub więcej spadkobierców sąd może wydzielić im schedy spadkowe w całości lub w części w taki sposób, że przyzna im pewien przedmiot lub pewne przedmioty należące do spadku jako współwłasność w częściach ułamkowych

            3. jeżeli podział w naturze nie jest możliwy i nie zachodzą przesłanki do zastosowania powyższego przepisu - sąd

               • przyznaje określone przedmioty spadkowe 1 spadkobiercy z obowiązkiem spłaty pozostałych

               • albo przeprowadza podział cywilny

      2. rozstrzyga się o istnieniu zapisów, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku

      3. rozstrzyga się o wzajemnych roszczeniach między współspadkobiercami z tytułu

         1. posiadania przedmiotów należących do spadku

         2. pobrania z nich pożytków

         3. dokonania nakładów

         4. spłacenia długów spadkowych

            1. roszczenia te powinny być podniesione przez spadkobierców najpóźniej w toku postępowania działowego pod rygorem ich utraty,

            2. to samo dotyczy roszczeń o zaliczenie darowizn

      4. jeżeli stwierdzenie nabycia spadku jeszcze nie nastąpiło, sąd dokonuje go w toku postępowania działowego

   6. przeniesienie na poszczególnych spadkobierców praw majątkowych, które dotychczas były objęte WMS następuje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia działowego w sposób w nim określony

      1. postanowienie działowe ma charakter konstytutywny