Praca zaliczeniowa – Metoda praktyki pisarskiej.
Majocha Patrycja
PPiS Studia magisterskie niestacjonarne, rok I Gr.2
Anna Dyduchowa wyróżniła:
(Dyduch A.,1988)
Metoda praktyki pisarskiej.
Metoda praktyki pisarskiej nawiązuje do Nowoczesnej Szkoły Francuskiej, Technik Freineta i prób przeszczepiania francuskich osiągnięć na grunt polski przez H. Semenowicz. Opisywana przeze mnie metoda jest dostosowaną do polskich warunków metodą kształcenia języka dziecka; opartą na technice swobodnego tekstu Celestyna Freineta.
Rozwijanie ekspresji werbalnej ucznia za pomocą tej metody odbywa się w atmosferze dającej dzieciom sposobność do szczerego wypowiadania się na każdy interesujący ich temat, stwarzający okazję do rozmowy o przeżyciach, wrażeniach, doznaniach. Pozwalającej na taką wymianę myśli, z której rodzą się propozycje tematów wypowiedzi uczniowskich. Uczeń pisze wtedy o tym, o czym sam pisać pragnie i tak jak sam myśli i czuje.
Struktura działań dydaktycznych organizujących pracę tą metodą zawiera następujące ogniwa:
pisanie swobodnych tekstów,
prezentację ich na forum klasy,
wybór najciekawszego tekstu,
jego kosmetykę językowo-stylistyczną.
(Dyduch A., 1988)
Podstawą wszelkich działań dydaktycznych jest swobodny tekst, czyli pisemna wypowiedź ucznia, wolna od jakiejkolwiek ingerencji nauczyciela, w której uczeń wyraża to, co w danym momencie chce przekazać swojemu otoczeniu. Pisanie swobodnych tekstów ma służyć ujawnianiu potrzeb, problemów, zainteresowań dzieci, kształtowaniu ich wyobraźni oraz poznawaniu sposobów posługiwania się „tworzywem językowym”.
Swobodne teksty tworzone przez uczniów zostają odczytane w klasie, a następnie dochodzi do głosowania, podczas którego zostaje wybrany tekst zasługujący zdaniem dzieci na szczególną uwagę. Wyróżniony tekst zostaje przepisany na tablicy oraz kolejno do zeszytów przez dzieci w takiej formie językowej, jaką nadał jej autor. Po przepisaniu z tablicy, dzieci wspólnie poprawiają błędy ortograficzne, wraz z konsultacja autora tekstu.
Kolejny etap to „kosmetyka tekstu”. Dzieci poprawiają wspólnie tekst, tak, aby tworzył on jak najlepszą postać. Celem tego etapu jest korekta tekstu w ten sposób, by powstał tekst poprawny pod względem stylistycznym oraz ortograficznym. W tej pracy uczestniczy cała klasa, proponując najkorzystniejsze poprawki i zmiany. Zmiany te mogą być dokonywane po ich zaakceptowaniu przez autora tekstu.
Ostatnim etapem pracy jest przepisanie tekstu w jego nowym kształcie do zeszytów.
Metoda praktyki pisarskiej pomyślana jest jako zabawa uczniów w twórców, a zatem konieczne jest stworzenie w klasie odpowiedniego klimatu. Omawiana metoda stwarza największe szanse dla ograniczenia dyspozytorskiej roli nauczyciela w zakresie reguł komunikowania się. Dzięki niej uczeń może stać się głównym nadawcą, a nauczyciel na równi z innymi uczniami – odbiorcą. (A. Dyduchowa, 1988).
Technika swobodnego tekstu.
Swobodny tekst to wolna od jakiegokolwiek narzucania tematu. Jest to swobodna oraz dowolna wypowiedź dziecka na wybrany przez niego temat. Najkorzystniejszą sytuacją do powstania swobodnego tekstu ma miejsce wówczas, gdy: dziecko samo zapragnie wyrazić to, co czuje (za pomocą tekstu czy rysunku); odczuwa potrzebę wyrażania swoich pragnień, radości, porozumienia się z innymi; zdecyduje się zakomunikować swoje wątpliwości, przedstawić swoje prawa i dążenia.
Cechy swobodnego tekstu:
napisany jest na dowolny temat,
jest dowolną formą wypowiedzi,
źródłem wypowiedzi są przeżycia, dążenia, marzenia, potrzeba komunikowania się,
powstaje dla innych lub dla siebie,
zastaje oceniony przez grupę klasową, która wybiera najciekawszą pracę i decyduje o tym, czy tekst zamieścić w gazetce, przesłać,itp.,
jest źródłem różnorodnych ćwiczeń,
dziecko czuję partnersko względem nauczyciela, nauczyciel tutaj pomaga wspiera, nie wykłada czystych suchych teorii,
możliwość wykazania się na forum klasy,
ocenianie, wynajdywanie błędów,
zaangażowanie dzieci nieśmiałych do wyrażenia swojego nastroju za pomocą napisania przez nie tekstu.
Biorąc pod uwagę sposób wypowiedzenia H. Smolińska-Rębas, E .Filipiak i R.Chorn wyróżniają: swobodny tekst mówiony i swobodny tekst pisany.
Swobodny tekst mówiony – tworzą dzieci, które nie potrafią zapisywać swoich myśli za pomocą pisma. Wypowiedzi tych należy życzliwie i z zainteresowaniem wysłuchać. Następnie wybrać te, które są najbardziej przydatne do realizacji zaplanowanych zadań i zredagować krótki tekst składający się z 2-3 zdań. Taki tekst jest doskonałym momentem do zainicjowania nauki czytania i pisania metodą naturalną.
Swobodny tekst pisany – W zajęciach prowadzonych techniką swobodnego tekstu wyróżnia się następujące etapy: pisanie swobodnego tekstu, czytanie tekstu, wybór najciekawszej pracy, korekta tekstu, ćwiczenia oparte na swobodnym tekście (H. Smolińska-Rębas, E. Filipiak, R. Chorn, 1995, s. 15).
Pisanie swobodnego tekstu może odbywać się w domu lub w klasie podczas swobodnych zajęć, samodzielnie lub z pomocą nauczyciela. Zadaniem nauczyciela jest wytworzenie takiej atmosfery i sytuacji, w której dziecko czułoby potrzebę wypowiedzenia się. Swobodny tekst może być tworzony indywidualnie lub zbiorowo. Nauczyciel powinien zadbać także o to, aby dzieci miały bogactwo różnorodnych przeżyć (radosnych i smutnych). Żródłem przeżyć będzie wycieczka, lektura, dzieło malarskie, muzyka, impreza szkolna, itp. (H. Smolińska-Rębas, E. Filipiak, R. Chorn, 1995).
Wybór swobodnego tekstu może mieć różny przebieg w zależności od wieku dzieci, ich sprawności językowej:
uczniowie odczytują swoje teksty całej klasie, tytuły prac są zapisywane na tablicy, po czym następuje wybór najciekawszej pracy,
czytanie i wybór następuje w grupach, każda grupa przedstawia jeden tekst do głosowania przez cała klasę,
zespól po wybraniu i przedstawieniu klasie swojego tekstu, opracowuje go w zespole, a następnie drukuje.
Opracowanie tekstu. C. Freinet wskazuje na dwa podejścia do wytworu dziecka. Zgodnie z pierwszym stanowiskiem tekst powinien być przepisany na tablicy bez żadnych zmian (nauczyciel poprawia błędy ortograficzne). W myśl drugiego stanowiska swobodny tekst zostanie zapisany na tablicy, po czym, nastąpi jego korekta, celem której jest doprowadzenie tekstu do najdoskonalszej postaci (H. Smolińska-Rębas, E. Filipiak, R. Chorn, 1995).
Technika swobodnego tekstu pozwala realizować ważne zadania dydaktyczne, kształcące i wychowawcze:
stanowi podstawę do nauki czytania i pisania metodą naturalną,
sprzyja pobudzaniu języka dziecka w zakresie rożnych funkcji (komunikacyjnej, reprezentatywnej, ekspresywnej, impresywnej),
umożliwia scalanie kształcenia języka z nauką o nim,
pobudza myślenie twórcze i krytyczne,
wyzwala naturalną potrzebę tworzenia,
inspiruje do nowych poszukiwań i działań (C.Freinet; żródło: H.Smolińska-Rębas, E. Filipiak, R. Chorn, 1995, s. 27).
Podsumowując, metoda praktyki pisarskiej stwarza największą okazję do ograniczenia dyspozytorskiej roli nauczyciela w procesie komunikowania się. Dzięki niej uczeń staje się nadawcą, a nauczyciel na równi z nimi odbiorcą. Dziecko tutaj ma okazje do swobodnego wypowiadania się. Metoda ta odbiega od języka naukowego, które często jest trudny w zrozumieniu dla dzieci, uczeń odwołuje się do języka potocznego, którym na co dzień się posługuje. Dziecko ma okazję do oceny tego co jest złe, a co dobre. Samodzielnie formułuje ocenę zdarzeń. Staje się krytyczne.
Bibliografia:
Dyduchowa A. (1988). Metody kształcenia sprawności językowej uczniów - projekt systemu, model podręcznika. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSiP;
Więckowski R. (1993). Pedagogika wczesnoszkolna. Warszawa: WSiP;
Smolińska-Rębas H., Filipiak E. , Chorn R. (1995). Technika swobodnego tekstu. Otwock-Warszawa: Polskie Stowarzyszenie Animatorów Pedagogiki C. Freineta;
Scenariusz zajęć
dla klasy III .
Temat zajęć: I Ty możesz tworzyć. Jak zostać twórcą ?
Czas pracy: 140 min
Cele ogólne:
- kształtowanie u uczniów myślenia,
- rozwijanie kreatywności
- samodzielne redagowanie dowolnej wypowiedzi pisemnej,
- umiejętność wyszukiwania błędów ortograficznych, stylistycznych, gramatycznych i interpunkcyjnych oraz ich poprawiania
- kształtowanie postawy krytycznej
- rozwijanie ekspresji werbalnej ucznia
Cele operacyjne:
- podaje ja najwięcej skojarzeń związanych ze słowem : „tworzyć”, „twórca”
- korzysta z wcześniej poznanych form wypowiedzi pisemnej,
- poprawnie stosuje znaki interpunkcyjne i znak wielkiej litery,
- stosuje zasady ortograficzne,
- konstruuje wypowiedź wielozdaniową złożoną ze zdań pojedynczych prostych i rozwiniętych, oraz złożonych,
- tworzy wypowiedź wielozdaniową poprawną pod względem stylistycznym i gramatycznym,
- bezstronnie ocenia pracę innych pod względem merytorycznym,
- wyraża własną opinię dotyczącą wykonanych prac
- wypowiada się w dowolnej formie pisemnej na wybrany przez siebie temat ,
Metody pracy:
- metoda praktyki pisarskiej
- metody podające: pogadanka, praca ze źródłem drukowym
- metody problemowe: burza mózgów,
- praktyczne: ćwiczebne
- metoda aktywizująca: giełda pomysłów
Formy pracy:
- indywidualna,
- zbiorowa,
- grupowa.
Środki dydaktyczne:
- karteczki, zeszyty, długopisy, tablica, kolorowe flamastry, 2x szary arkusz papieru.
Przebieg zajęć :
1.Przywitanie uczniów z nauczycielem.
2. Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu: „I Ty możesz tworzyć. Jak zostać twórcą ?”. Wyjaśnienie pojęcia twórca, tworzyć – podawanie przez uczniów jak najwięcej skojarzeń z tym słowem (burza mózgów). Nauczyciel zapisuje podane na hasła na plakacie. Kolejno przypomina, jakie dotychczas poznali formy wypowiedzi pisemnej. Zapoznaje uczniów z przebiegiem zajęć. Nauczyciel podaje polecenie: Sporządź krótką wypowiedź pisemną w dowolnej formie na wybrany temat, którym chciałbyś podzielić się z kolegami i koleżankami z klasy.
3.Samodzielne pisanie przez uczniów krótkich tekstów w dowolnej formie na wybrany przez siebie temat (np. dotyczący emocji, wrażeń, spostrzeżeń, tego czym uczeń aktualnie chce podzielić się z resztą klasy). Uczniowie wykonują prace indywidualnie. Nauczyciel sprawdza na bieżąco.
4. Prezentacja prac przez uczniów na forum klasy. Uczniowie przedstawiają swoje prace. Każdy odczytuje zapisana formę wypowiedzi na dany temat.
5. Nauczyciel prosi o uzasadnienie, dlaczego akurat taka tematykę wybrałem/wybrałam ? Uczniowie określają cechy wyboru. Nauczyciel zadaje pytania pomocnicze :Dlaczego akurat taka tematykę wybrałam/wybrałem ? Z czego to wynika. Dzieci uzasadniają swój wybór oraz określają cechy napisanego przez nich tekstu.
6. Wybieranie przez uczniów za pomocą głosowania najciekawszego tekstu noszącego wcześniej wymienione cechy. Przepisanie go na tablicę i do zeszytów w pierwotnej formie.
(Głosowanie odbywa się poprzez zapisywanie przez dzieci na karteczkach imion autorów najciekawszych według nich tekstów, następnie nauczyciel wraz z uczniami zliczają głosy, wyniki zostają one zapisane przez nauczyciela na tablicy) Kolejno wszyscy wspólnie dokonują poprawy błędów ortograficznych (podkreślanie za pomocą kolorowych flamastrów przez autora) oraz „kosmetyki tekstu” (nadanie mu możliwie najdoskonalszej formy pod względem językowo - stylistycznym). W nanoszeniu poprawek uczestniczy cała klasa, ale poprawki musza być zaakceptowane przez autora.
8. Kolejno uczniowie przepisują wybrany tekst, już po poprawkach do zeszytów.
9. Nauczyciel wraz z uczniami dokonuje podsumowania i ewaluacji zajęć . Co w dzisiejszych zajęciach było ciekawym elementem ? Co najbardziej zapamiętaliście ? Czy podoba się Wam ta metoda zajęć ? ( Nauczyciel zadaje pytania dzieci kolejno odpowiadają .) Tworzenie plakatu, zapisywanie w formie tabeli” plusy” i „minusy” zajęć.
10. Wspólne Pożegnanie oraz podziękowanie za zajęcia.