Umowa cywilno-prawna
Informacje ogólne
Umowa cywilno-prawna jest najbardziej doniosłą i najważniejsza w obrocie gospodarczym postacią czynności prawnej. Jednakże jej zastosowanie rozciąga się również na inne aspekty życia jak np. prawa autorskie, prawo spadkowe, prawo pracy, dlatego też ustawodawca zdecydował się na określenie zasad zawierania umów w części ogólnej Kodeksu Cywilnego (art. 66 i następne KC). Umowa jest czynnością prawną (jednakże pamiętać należy, iż nie każda czynność prawna przybiera postać umowy), przez co prowadzi do powstania stosunku prawnego łączącego strony umowy. Umowa dochodzi do skutku jeżeli strony złożą zgodne oświadczenie woli (czyli osiągną konsensus) w określonej formie (niektóre czynności prawne/umowy muszą być zawarte w tzw. formach szczególnych np. umowa sprzedaży nieruchomości, aby była ważna, powinna być zawarta w formie aktu notarialnego). By umowa doszła do skutku konieczne jest również określenie stron umowy. Jedną z podstawowych zasad przy zawieraniu umowy jest swoboda ich zawierania - przejawia się ona nie tylko swobodą kształtowania treści umowy, ale także swobodą wyboru kontrahenta oraz decydowania o tym czy umowę zawrzeć (zasada swobody umów).
Umowa adhezyjna
Szczególnym rodzajem umowy jest tzw. umowa adhezyjna, ktorej koncepcja powstała w XIX w. we Francji. Polega ona na tym, iż jedna - słabsza - strona oddaje się pod opiekę drugiej - silniejszej stronie. W rzeczywistości z umowami adhezyjnymi bardzo często spotkać się można w codziennym obrocie gospodarczym. Przykładem umowy adhezyjnej może być zakup biletu MPK - treść umowy jest już z góry ukształtowana przez "silniejszą" stroną - kupujący zaś niejako oddaje się pod opiekę dużego przedsiębiorcy.
Rodzaje umów (Klasyfikacja)
1) Jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące - w przypadku umowy jednostronnie zobowiązującej tylko jedna ze stron zobowiązana jest do świadczenia, zaś w przypadku umów dwustronnie zobowiązujących do świadczenia zobligowane są dwie lub więcej stron umowy
2) Umowy wzajemne - jest to szczególny rodzaj umowy dwustronnie zobowiązującej, gdzie jedna strona spełnia świadczenia, będące odpowiednikiem świadczenia drugiej strony
3) Umowy realne, konsensualne i abstrakcyjne. W przypadku umowy realnej do jej zawarcia konieczne jest nie tylko złożenie oświadczenia woli, ale również wydanie rzeczy (np. umowa użyczenia)
4) Umowy losowe - koniecznym elementem umowy losowej jest niepewność. Np. umowa ubezpieczenia, umowa dożywocia
5) Nazwane i nienazwane. Umowy nazwane stanowi konkretna umowa, która można przyporządkować do danego wzorca ustawowego (np. umowa sprzedaży, umowa o dzieło, umowa zlecenia, umowa składu, umowa rachunku bankowego)
Tryby zawarcia umowy cywilnoprawnej
Umowa cywilno prawna może być zawarta w 3 trybach, które przewiduje Kodeks Cywilny:
1) Tryb ofertowy - polega na tym, iż jedna strona składa oświadczenie woli drugiej stronie, wyrażające chęć zawarcia umowy oraz określające istotne postanowienia tejże umowy
2) Aukcja lub przetarg - tryb ten polega na tym, iż uczestnicy aukcji bądź przetargu składają oferty zawarcia umowy. Umowę zawiera się ze stroną, która złożyła najkorzystniejszą ofertę.
3) Negocjacje - podczas prowadzenia negocjacji umowa zostaje zawarta, jeżeli strony uczestniczące w negocjacjach dojdą do porozumienia co do wszystkich postanowień umowy będących przedmiotem negocjacji.
Forma umowy: Prawo może uzależniać skutki prawne umowy od zawarcia jej z zachowaniem określonej formy. Ze względu na formę wyróżnia się umowy zawarte:
w drodze czynności konkludentnych – takich, które nie mogą być uznane za formę ustną, a są zrozumiałe dla stron umowy. Przykładem może być zamówienie dwóch piw przez podniesienie dwóch palców,
ustnie,
w formie aktu notarialnego,
w formie przewidzianej ustawą szczególną,
inne, nie występujące w prawie polskim.
Co do zasady przy zawieraniu umów nie jest wymagane zachowanie szczególnej formy, jednakże istnieją liczne wyjątki od tej zasady (np. w prawie polskim umowa przenosząca własność nieruchomości wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego).
Rozwiązanie umowy: Rozwiązanie umowy może nastąpić poprzez:
wypowiedzenie umowy - rozwiązanie następuje po upływie okresu wypowiedzenia określonego w umowie lub w ustawie;
zawarcie umowy rozwiązującej (contrarius consensus) - prawo polskie nie reguluje tego typu umów, jednakże jest ono dopuszczelne na podstawie zasady swobody umów. Rozwiązanie następuje w momencie zawarcia umowy rozwiązującej lub w terminie określonym przez strony.
| Polskie rodzaje umów cywilnoprawnych. |
|---|
| umowa sprzedaży • umowa zamiany • umowa dostawy • umowa kontraktacji • umowa o dzieło • umowa o roboty budowlane • umowa najmu • umowa leasingu • umowa użyczenia • umowa pożyczki • umowa rachunku bankowego • umowa zlecenia • umowa agencyjna • umowa komisu • umowa przewozu • umowa spedycji • umowa ubezpieczenia • umowa przechowania • umowa składu • umowa spółki • umowa poręczenia • umowa darowizny • umowa renty • umowa o dożywocie |