SPAWACZ ŁUKIEM ELEKTRYCZNYM

Kto to jest spawacz?

Jest to pracownik, który spawa lub przecina łukiem elektrycznym części i elementy konstrukcyjne wykonane ze stali, żeliwa, metali nieżelaznych i ich stopów, używając elektrycznego źródła ciepła.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

Spawacze łukiem elektrycznym narażeni są na poparzenia odpryskującymi, gorącymi kawałkami metalu. Podczas spawania/cięcia łukiem elektrycznym emitowane jest promieniowanie ultrafioletowe, które może mieć niekorzystny wpływ na pracownika. Narażenie spawacza na dymy spawalnicze podczas wykonywania prac powoduje skutki zdrowotne. Praca spawacza/przecinacza odbywa się często w wymuszonej pozycji ciała (spawanie w podwójnych zbiornikach itp.), co może powodować bóle pleców, ramion, rąk i nóg. Praca spawacza/przecinacza często wymaga przenoszenia ciężkich narzędzi i elementów, co może być przyczyną urazów kręgosłupa.

Czynniki środowiska pracy związane z wykonywanym zawodem oraz ich możliwe skutki dla zdrowia

Czynniki mogące powodować wypadki	Śliskie, nierówne nawierzchnie, drabiny, podesty – możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia, potknięcia i upadku, w tym upadku z wysokości
	Prąd elektryczny – możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego
	Bardzo wysoka temperatura iskier w kontakcie z palnymi materiałami (np. benzyną, olejem, farbą, drewnem, acetylenem, wodorem) – możliwość poparzeń i urazów na skutek pożaru, wybuchu
	Opiłki metalu, iskry, krople kwasów - możliwość urazów mechanicznych oczu i twarzy
Czynniki fizyczne	Niedostateczne oświetlenie miejsca pracy zwłaszcza podczas prac w nietypowych miejscach (ciasnych korytarzach, zbiornikach itp.) - możliwość zmęczenia wzroku
	Promieniowanie ultrafioletowe - możliwość zaćmy, poparzeń słonecznych, a po wielu latach ekspozycji także rozwoju nowotworów skóry [patrz: uwaga 1]
	Nadmierny hałas – możliwość uszkodzenia słuchu
Czynniki chemiczne i pyły	Pyły i dymy nieorganiczne – możliwość przewlekłego zapalenia oskrzeli i zwłóknienia płuc (pylica spawaczy elektrycznych)
	Beryl - możliwość rozwoju zmian nowotworowych
	Dymy metali (w szczególności cynku) - możliwość występowania tzw. gorączki odlewniczej (stan podwyższonej temperatury ciała podobny w przebiegu do grypy)
	Mangan, kadm, związki chemiczne wchodzące w skład ekranów ochronnych (argon, hel, dwutlenek węgla) a także chrom, nikiel, stal i inne metale - możliwość zatrucia
Czynniki biologiczne	Brak czynników specyficznych dla zawodu
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Średnio-ciężka i ciężka praca fizyczna, wykonywana w wymuszonej pozycji ciała (stojącej, pochylonej, kucznej), często w małych przestrzeniach (podwójne dna statków, zbiorników) - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego [patrz: uwaga 2]
	Ręczny transport ciężkich przedmiotów (narzędzia, butle i inne) - możliwość urazów kręgosłupa

Działania profilaktyczne

	Należy stosować specjalne okulary, przyłbice i tarcze chroniące oczy przed promieniowaniem, pyłami, opiłkami metali, iskrami oraz środki ochrony układu oddechowego, ochronniki słuchu, odzież ochronną  oraz rękawice ochronne.
	Należy zainstalować skuteczną wentylację wywiewną i klimatyzację w celu zapobiegania zanieczyszczeniu powietrza i stresowi cieplnemu.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie i przenoszenie.
	Należy stosować obuwie ochronne zapewniające komfort w czasie długich okresów pracy w pozycji stojącej. Należy stosować maty podłogowe dla zmniejszenia zmęczenia nóg.
	Należy stosować przerwy w pracy na odpoczynek i ćwiczenia dla zapobieżenia urazom wynikającym z przeciążenia układu mięśniowo–szkieletowego.
	Należy sprawdzić drabinę przed wejściem na nią. Nigdy nie należy wchodzić na niestabilnie ustawioną drabinę lub drabinę o śliskich szczeblach.
	Należy stosować ochronniki słuchu.
	Należy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych przed pracą oraz zlecać uprawnionemu pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń.

Informacje szczegółowe

Synonimy
Definicja i/lub opis zawodu	Spawacz łączy lub przecina łukiem elektrycznym w osłonie gazowej lub bez osłony części i elementy konstrukcyjne wykonane ze stali, żeliwa, metali nieżelaznych, i ich stopów, wchodzące w skład maszyn, urządzeń, środków transportu, konstrukcji mostów, budynków, używając elektrycznego źródła ciepła. Dokonuje tego przez stopienie metalu w miejscu łączenia, z dodawaniem spoiwa (z tego samego materiału co elementy spawane), napawanie powierzchni warstwą stopionego materiału przy jednoczesnym topieniu podłoża. Wykonuje spawanie żużlowe, elektronowe i laserowe.
Zawody pokrewne	Zawody, w których wykorzystywane są niektóre techniki spawania/cięcia: blacharz, tokarz, kowal, ślusarz oraz spawacz ręczny gazowy, przecinacz, lutowacz, zgrzewacz.
Wykonywane czynności	Obsługiwanie i konserwacja narzędzi, maszyn i urządzeń wykorzystywanych podczas spawania łukiem elektrycznym, przestrzeganie technologii procesów i doboru parametrów spawania w zależności od rodzaju konstrukcji, przygotowywanie powierzchni do spawania przez czyszczenie i ukosowanie krawędzi, spawanie łukiem elektrycznym w osłonie gazów obojętnych, sprawdzanie jakości wykonywanych prac spawalniczych na podstawie wyglądu zewnętrznego oraz na podstawie pomiarów za pomocą przyrządów i narzędzi do kontroli złącz spawanych, stosowanie odpowiednich metod spawania łukowego jak: elektrodą otuloną, w osłonie gazów ochronnych, łukiem krytym i łukiem węglowym itp., wykonywanie operacji przecinania metali z wykorzystaniem łuku elektrycznego, wykonywanie szkiców elementów spawanych oraz czytanie rysunków zestawieniowych złożonych konstrukcji spawanych.
Podstawowy stosowany sprzęt	Przetwornice, prostowniki, transformatory spawalnicze, automaty i półautomaty spawalnicze, młotki, pilniki, przecinaki, szlifierki, szczotki, przyrządy kontrolno-pomiarowe, elektrody, druty, spawarki (wirujące, transformatorowe, prostownikowe).
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Prace spawalnicze wykonywane są w różnych pomieszczeniach (obszernych halach, małych warsztatach rzemieślniczych), często w kanałach, zbiornikach, podwójnych dnach i komorach statków, we wnętrzu urządzeń technicznych,  na wysokości, w kopalniach, w budownictwie.

Uwagi	Tzw. „oko łukowe” u spawaczy jest wynikiem krótkotrwałego działania UV na narząd wzroku i objawia się w postaci zapalenia spojówek i rogówki a nawet czasowej ślepoty. Spawanie na bardzo ograniczonej przestrzeni utrudnia stosowanie środków ochrony indywidualnej. Należy zwrócić szczególną uwagę na właściwe ich stosowanie w takich warunkach.