ZARZĄDZANIE – WYKŁAD – 5.12.2008

TEMAT: CELE I FUNKCJE ORGANIZACJI

CELE ORGANIZACJI – to przyszły stan rzeczy jaki chcemy osiągnąć.

• Celem przedsiębiorstwa jest osiąganie i maksymalizacja zysku

Złożoność celu wynika z następujących faktów:

• Do celów należy zdobycie odpowiedniego udziału, obniżenie kosztów, świadczenia na rzecz środowiska naturalnego itp.

• Cele są niejednorodne – w firmie są różne grupy interesów np. kadra kierownicza, właściciele kapitału, szeregowi pracownicy – każda z tych grup chce osiągnąć inne cele;

• Na cel ma wpływ typ i rodzaj przedsiębiorstwa, bo są firmy dla których zysk jest najważniejszy oraz takie, dla których zysk nie jest pierwszoplanowy; są inne cele w przypadku przedsiębiorstw państwowych, prywatnych itp.

• Hierarchia celów jest zróżnicowana w poszczególnych funkcjach.

Cele dzielimy na:

• PRZEDMIOTOWE:

  • Charakteryzuje się cele z punktu widzenia przedmiotu, którego dotyczą;

  • Pytamy: czego cel dotyczy?

  • Z tego punktu widzenia rozpatruje się wiązkę celów

• PODMIOTOWE:

  • Charakteryzuje się cele z punktu widzenia podmiotu, który je wykonuje;

  • Pytamy: czyj cel?

  • Z tego punktu widzenia rozpatrujemy cele:

    • Przedsiębiorstwa

    • Poszczególnych grup pracowników;

    • Indywidualnych pracowników;

Typ sformułowania celu a typ jego przeformułowania:

• Cel-potrzeba:

  • Stanowi stwierdzenie braku czegoś,

  • określa stan niepożądany;

• Cel-działanie:

  • Stan pożądany;

  • Zaspokaja potrzeby;

Ze względu na hierarchiczną strukturę potrzeb i celów trzeba je przeformułować:

CEL POTRZEBA ==== > FINALNY CEL DZIAŁANIA ====== > POŚREDNIE CELE DZIAŁANIA

Drzewo celów:

1. Finalny cel działania (np. zwiększenie produkcji o 6%)

2. Cele pośrednie pierwszego rzędu;

3. Cele posrednie drugiego rzędu (i niższych rzędów – osiągamy cele wyższego rzędu za pomocą realizacji celów niższego rzędu, aż dojdziemy do zadań elementarnych) – zadania elementarne to działania możliwe do wykonania przez grupę lub pojedyńczą osobę.

Stosując kryterium przedmiotowe wyróżniamy 4 grupy celów:

1. EKONOMICZNE (innowacyjność)

2. TECHNICZNO-PRODUKCYJNE (poprawa jakości wyrobów)

3. SPOŁECZNE (np. ogólnospołeczne lub cele załogi przedsiębiorstwa)

4. REGIONALNE I EKOLOGICZNE (aktywizacja regionu, ochrona środowiska naturalnego)

Między powyższymi grupami celów są wzajemne zależności. Te grupy celów są RÓWNOWAŻNE. Powinny być one równoległe, jeśli organizacja chce zachować równowagę ekonomiczną i społeczną. W sytuacji kryzysowej menedżerowie określają, które cele są najważniejsze, a które najmniej ważne, po to aby przywrócić równowagę przedsiębiorstwa.

Dekompozycja kategorii celów ze względu na stopień osiągalności rzeczy oraz czas kiedy to nastąpi:

• IDEAŁ:

  • Doskonały stan;

  • Rezultat działania organizacji;

  • Nie można go osiągnąć w żadnym okresie czasu, ale powinno się zmierzać do jego osiągnięcia;

  • Np. równość, sprawiedliwość społeczna, powszechny dobrobyt.

• ZAMIERZENIE:

  • Określony przedmiotowo przyszły stan pożądany;

  • Możliwy i przewidziany do osiągnięcia w jakiejś dłuższej, ale bliżej nie sprecyzowanej perspektywie czasu;

  • Wiemy CO chcemy osiągnąć, jest to MOŻLIWE do osiągnięcia, ale w DŁUŻSZYM okresie czasu

• CEL:

  • Określony podmiotowo i przedmiotowo stan rzeczy pożądany;

  • Możliwy do osiągnięcia w przedziale czasu objętym wieloletnim lub krótkookresowym planem człowieka

  • Konkretyzacja zamierzeń (CO, KTO, KIEDY)

• ZADANIE:

  • Konkretyzacja celów (CO, KTO, KIEDY, GDZIE, JAK);

  • Wyodrębniona przedmiotwo, podmiotowo, przestrzennie, czasowo, proceduralnie część celu przewidziana do określenie w ustalonym czasie;

  • Przetwarzane na elementarne zadania;

Pojęcie MISJI ORGANIZACJI:

• Posłannictwo, przeznaczenie, sens życia firmy;

• To organizacyjne samookreślenie się przedsiębiorstwa:

  • Po co istnieje?

  • Do czego dąży?

  • Co ma osiągnąć?

  • Czyje i jakie potrzeby zaspokaja?

• Kategoria socjologiczna, ma pobożny charakter – jest formułowana w kategoriach służenia ludziom, zaspokajania ich potrzeb.

• Misja jest opisem następujących elementów:

  • Oferowanych produktów i usług;

  • Obsługiwanych konsumentów;

  • Dziedzin specjalizacji;

  • Rynków, segmentów rynkowych.

FUNKCJE ORGANIZACJI to zbiór typowych, powtarzalnych, najczęściej zrutynizowanych działań i decyzji kierowniczych.

Funkcje:

1. Wykonawcze (Sfera realna; materialno-produkcyjna):

• PRODUKCYJNE:

  • Zasilanie produkcji;

    • Materiały

    • Maszyny

    • …?

  • Realizowanie produkcji;

    • Transformacja zasileń w gotowe wyroby (produkcja właściwa)

  • Zbyt produkcji

    • Transport;

    • Magazynowanie;

    • Sprzedaż wyrobów

• POZAPRODUKCYJNE:

  • Związane ze świadczeniem na rzecz pracowników usług w zakresie kultury, rekreacji, żywności itp.;

  • Integracja załogi z przedsiębiorstwem;

1. Kierownicze (Sfera regulacji; decyzyjno-kierownicze):

• Planowanie;

• Organizowanie;

• Przewodzenie;

• Kontrolowanie

Funkcjonalny podział pracy przebiega stopniowo – kryterium podziału funkcji to odmienna treść działań tej funkcji.

Problemem jest wyznaczenie funkcji pomocniczych. Można go rozwiązać poprzez pojęcia:

• LINIA FRONTOWA ( funkcje organizacji obejmują działania skierowane na linię frontową)

  • W sferze realnej przebieg linii frontowej uzależniony jest od sytuacji w otoczeniu przedsiębiorstwa:

    • Rynek konsumenta – na linię frontową wysuwa się zbyt produkcji;

    • Rynek producenta – realizowanie produkcji;

    • Potrzeba surowców, materiałów – zasilenie produkcji.

• ZAPLECZE (na funkcje pomocnicze składają się działania realizowane na zapleczu, nie mają charakteru rozstrzygającego).

Decydowanie rozpatruje się jako wielofazowy proces informacyjno-decyzyjny, który składa się z trzech faz:

1. Pozyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie informacji (funkcja pomocniczo-usługowa)

2. Ocena informacji i przygotowanie decyzji w postaci wariantów działań, rozwiązań problemów (funkcja doradczo-sztabowa)

3. Końcowy akt wyboru – decyzja w wąskim znaczeniu (kierownik wybiera jeden wariant spośród innych, decyduje o działaniu; funkcje liniowe)

ORGANY LINIOWE – organy, jednostki podejmujące decyzje.

Działania objęte fazą pierwszą i drugą procesu informacyjno-decyzyjnego będą stwarzały zaplecze dla linii frontowej. Działania pierwszego etapu składają się na funkcję pomocniczo – usługową, działania etapu drugiego składają się na funkcję doradczo-sztabową.

Ustalenie powyższych funkcji powoduje jednocześnie powstanie komórek w sferze regulacji, które podejmują decyzje:

• Komórki liniowe;

• Komórki pomocniczo-usługowe;

• Komórki doradczo-sztabowe (ocena informacji, przygotowanie wariantów, decyzji)