PRACOWNIA BEZPIECZEŃSTWA PRACY I ERGONOMII W GÓRNICTWIE
Temat ćwiczenia: Wybuch pyłu węglowego
Kierunek: Górnictwo i Geologia
II gig Mysłowice
Grupa: III

Wybuch Pyłu Węglowego

Wstęp

Podczas procesów technologicznych w zakładach górniczych przy urabianiu węgla wytwarzana jest olbrzymia ilość pyłów. Obecnie kopalnie dążą do obniżenia kosztów wydobycia między innymi poprzez jego koncentrację i z tego powodu zwiększa się ilość pyłu węglowego w wyrobiskach co wpływa niekorzystne na niebezpieczeństwo wybuchu pyłu węglowego. Szacuje się, że 3% ogólnego wydobycia to pył węglowy. Gdy zaistnieją odpowiednie warunki może dojść do wybuchu pyłu węglowego. Pomimo stosunkowo dobrego rozpoznania w porównaniu z innymi zagrożeniami oraz opracowania skutecznych metod ich zwalczania, wybuchy pyłu węglowego należą nadal do podstawowych zagrożeń w górnictwie węglowym. Są one w dalszym ciągu przyczyną największych katastrof często z ogromną liczbą ofiar. Zdarzają się na szczęście rzadko. Już w XIX wieku istniało wiele przesłanek mówiących o wybuchowości pyłu węglowego, mimo to odrzucano możliwość wybuchu pyłu węglowego bez udziału metanu. Dopiero śmierć 1099 górników w wyniku wybuchu pyłu węglowego w niemetanowej kopalni „Courriers” w 1906 roku spowodowała, że wszelkie wątpliwości dotyczące możliwości wybuchu samego pyłu węglowego, zostały ostatecznie rozwiane. Przez ponad 100 lat od tego tragicznego zdarzenia przeprowadzono szereg badań i określono okoliczności i warunki w jakich może zaistnieć wybuch, opisano proces samego wybuchu, a przede wszystkim wskazano sposoby i metody zwalczania tego zagrożenia.

Temperatura zapłonu pyłu węglowego dla polskich węgli wynosi 550⁰C. Granica wybuchowości waha się pomiędzy 50 - 1000g/m³. Najsilniejszy (stechiometryczny) wybuch pyłu ma miejsce przy 250 do 350g/m³. Granice wybuchowości pyłu węglowego można odpowiednio przesuwać przez dodawanie do ośrodka metanu lub innego gazu wybuchowego. Odróżnia się trzy fazy wybuchu pyłu węglowego:

• działanie podmuchu – powoduje nierównomierne i turbulentne stężenie obłoku pyłu węglowego

• działanie płomienia – czynnik termiczny powoduje zapłon pyłu

• pozostanie gazów powybuchowych – stężenie CO dochodzi do kilkunastu procent.

Ciśnienie w czasie wybuchu rozchodzi się promieniście.

Pomiary pyłu węglowego pod względem wybuchowym

Spis użytych urządzeń:

-waga analityczna

-pojemnik z różnymi rodzajami pyłu węglowego i pyłem kamiennym

-przyrząd do pomiaru najmniejszego stężenia wybuchowego pyłu

-przyrząd do pomiaru ciśnienia wybuchu obłoku pyłowego

-harmonijkowy wykrywacz gazów z kompletem rurek wskaźnikowych do CO

Przeprowadzenie eksperymentalnych wybuchów pyłu węglowego ,znalezienie najmniejszego stężenia wybuchowego pyłu, obliczenie ilości pyłu kamiennego ,która dodana do pyłu węglowego czyni go niewybuchowym.

Próba nr.1

Odważono 1g pyłu węglowego, który umieszczono w komorze spalania o pojemności dwóch litrów, następnie wzniecono pył i nastąpiło jego zapalenie – nastąpił wybuch

Próba nr.2

Odważono 0,9 g pyłu węglowego, który umieszczono w komorze spalania o pojemności dwóch litrów, następnie wzniecono pył i nastąpiło jego zapalenie – nastąpił wybuch

Próba nr.3

Odważono 0,8 g pyłu węglowego, który umieszczono w komorze spalania o pojemności dwóch litrów, następnie wzniecono pył i nastąpiło jego zapalenie – nastąpił wybuch

Próba nr.4

Odważono 0,7 g pyłu węglowego, który umieszczono w komorze spalania o pojemności dwóch litrów, następnie wzniecono pył i nastąpiło jego zapalenie – nastąpił wybuch

Próba nr.5

Odważono 0,6 g pyłu węglowego, który umieszczono w komorze spalania o pojemności dwóch litrów, następnie wzniecono pył i nastąpiło jego zapalenie – nastąpił wybuch

Próba nr.6

Odważono 0,5 g pyłu węglowego, który umieszczono w komorze spalania o pojemności dwóch litrów, następnie wzniecono pył i nastąpiło jego zapalenie –pył nie wybuchł

Pomiary ciśnienia oraz CO podczas wybuchu

Obliczono ilość pyłu z próby nr.1 dla komory spalania o pojemności 2,4 litra

1,2 – 2

x = 1,44

x – 2,4

Odważono 1,1 g pyłu węglowego, który umieszczono w komorze spalania o pojemności 2,4 litra i po wybuchu:

Ciśnienie wynosiło.............................................0,35*10⁵ [Pa]

Stężenie CO wykonane rurką wskaźnikową.......0,02% obj. = 2480 mg/m³

Wykonano pięć pomiarów i skrajne odrzucono:

1. 79160

2. 81039

3. 80685 średnia arytmetyczna 80996 czyli N_o = 4 %

4. 81336

5. 81265

Obliczenie ilości potrzebnego pyłu kamiennego dla zabezpieczenia pyłu węglowego w polach metanowych:

3,8

Stosunek pyłu węglowego do pyłu kamiennego jaki należy dodać w polach metanowych wynosi 1 : 3,8

Obliczenie ilości potrzebnego pyłu kamiennego dla zabezpieczenia pyłu węglowego w polach niemetanowych:

Stosunek pyłu węglowego do pyłu kamiennego jaki należy dodać w polach niemetanowych wynosi 1 : 2,13

Dla sprawdzenia wykonano próbę wybuchu w polu niemetanowym pyłu węglowego w ilości 0,6 g, zabezpieczonego odpowiednią ilością pyłu kamiennego, czyli

0,6 g pyłu węglowego + 2,28 g pyłu kamiennego = 2,88 pyłu kopalnianego

Wybuch nie nastąpił.

Wnioski

Dolna granica wybuchowości pyłu węglowego użytego podczas ćwiczeń laboratoryjnych wynosi 0,6 g/2 litry i to się równa 300 g/m³. Z obliczeń wynika, że należy wymieszać go z pyłem kamiennym w stosunku 1:2,13 w polach niemetanowych, aby otrzymać pył kopalniany z zawartością 70% części niepalnych stałych, lub w stosunku 1:3,8 w polach metanowych, aby otrzymać pył kopalniany z zawartością 80% części niepalnych stałych. Tak zabezpieczony pył węglowy jest zgodny z obowiązującymi przepisami i można bezpiecznie prowadzić prace w wyrobisku, ponieważ nie ma możliwości wybuchu, pod warunkiem wykonania stref zabezpieczających przed wybuchem zakończonych zaporami przeciwwybuchowymi. Z pomiarów przeprowadzonych w czasie ćwiczeń wynika, że stężenie gazów powybuchowych jest bardzo wysokie i gazy te tworzą atmosferę niezdatną do oddychania, a ciśnienie i wysoka temperatura nie dają szans na przeżycie ludzi.