Postępowanie powypadkowe. Pojecie wypadku, znamiona wypadku, czynności zespołu powypadkowego, wypełnianie protokołu powypadkowego i statystycznej karty powypadkowej.

Wypadek przy pracy
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2)podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3)w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Kiedy pracodawca musi zgłosić wypadek przy pracy do Państwowej Inspekcji Pracy

Zgodnie z art. 234 § 2 Kodeksu pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.), dalej K.p., zgłoszenie do właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora jest wymagane tylko wówczas, gdy zaistniał wypadek śmiertelny, ciężki lub zbiorowy (tj. któremu uległy dwie lub więcej osób).

Termin zgłoszenia ciężkiego, zbiorowego czy śmiertelnego wypadku przy pracy nie został określony w sposób konkretny. Przepisy nakazują dokonanie zawiadomienia odpowiednich organów niezwłocznie. Nie oznacza to wymogu dokonania takiego zgłoszenia w pierwszej kolejności, poza wszystkimi innymi niezbędnymi czynnościami. W razie wypadku pracodawca przede wszystkim powinien podjąć działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie dla innych osób (m.in. poprzez zabezpieczenie terenu wypadku) oraz udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu. Dopiero później (choć bez zbędnej zwłoki) należy przekazać informację o wypadku wskazanym w art. 234 § 2 K.p. organom. Forma zawiadomienia inspektora i prokuratora nie jest określona przepisami prawa pracy. Z treści zawiadomienia powinno wynikać gdzie i kiedy miało miejsce zdarzenie, na czym polegało oraz kto został poszkodowany.

Art. 234. § 1. W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

§ 2.  Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.

§ 3. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków przy pracy.

§ 3¹.  Pracodawca jest obowiązany przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.

§ 4. Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.

Czynności zespołu powypadkowego.

Po otrzymaniu zgłoszenia o wypadku przy pracy powołuje się zespół powypadkowy, którego zadaniem jest zbadanie okoliczności, przyczyn oraz związku wypadku z pracą. Skład takiego zespołu jest zależny od pracodawcy, jednakże najczęściej można wyróżnić poniższą strukturę:

-pracownik kierujący komórką służby BHP oraz zakładowy społeczny inspektor pracy - przy wypadkach śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, pracownik służby BHP oraz oddziałowy społeczny inspektor pracy - przy pozostałych wypadkach,

-pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby BHP, albo specjalista spoza zakładu - u pracodawcy, który nie ma obowiązku tworzenia służby BHP,

-przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie BHP zamiast społecznego inspektora pracy - w przypadku pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy.

Gdy zakład jest zbyt mały, przez co nie może utworzyć tak dużego zespołu powypadkowego, powołuje się 2 osobowy skład, w którego wchodzi pracodawca oraz zewnętrzny specjalista. Niezależnie od ilości członków zespołu, należy wypełnić następujące obowiązki:

- dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,

- sporządzić szkice, fotografie miejsca wypadku (jeśli jest to konieczne),

- wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeśli pozwala na to stan jego zdrowia,

- zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku,

- zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku,

- zebrać inne dowody dotyczące wypadku,

- dokonać prawnej kwalifikacji wypadku,

-określić środki profilaktyczne oraz wyciągnąć wnioski, zwłaszcza wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.

Koszty powstałe w wyniku działań zespołu ponosi pracodawca, jednakże wyniki dochodzenia mogą ujawnić okoliczności, które wpłyną na dalsze losy zakładu pracy, dlatego warto dokładnie przeanalizować całe zdarzenie wypadku.

W terminie nie późniejszym niż 14 dni od wypadku musi zostać sporządzona dokumentacja powypadkowa, czyli protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Taki protokół tworzy się według wzoru ustalonego w przepisach rozporządzenia ministra gospodarki i pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. z 2004 r., nr 227, poz. 2298).

Każdy członek zespołu powypadkowego ma prawo dołożyć do protokołu swoje indywidualne zdanie. W razie jakichkolwiek rozbieżności zdań członków zespołu, o treści ostatecznej zawartej w protokole, decyduje pracodawca. Zespół powypadkowy jest obowiązany również zapoznać poszkodowanego (lub rodzinę pracownika w przypadku śmierci) z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem.

Poszkodowanemu czy rodzinie zmarłego pracownika przysługuje prawo zgłoszenia zastrzeżeń, uwag oraz wyjaśnień do ustaleń zawartych w protokole. Poszkodowany ma prawo wglądu do akt sprawy i sporządzania z nich notatek, odpisów czy kopii na potrzeby własne.

Wypełnianie protokołu powypadkowego i statystycznej karty powypadkowej.

Protokół powypadkowy musi zostać zatwierdzony przez pracodawcę poszkodowanego w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia. Zatwierdzony protokół powypadkowy niezwłocznie doręcza się poszkodowanemu, a w razie wypadku śmiertelnego - jego rodzinie. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, pracodawca dostarcza także właściwemu inspektorowi pracy.

Przedmiotowy protokół sporządza się w trzech (3) oryginałach: dla osoby poszkodowanej, dla firmy oraz dla potrzeb ZUS.
Zespół powypadkowy jest zobowiązany zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem przez pracodawcę oraz poinformować go o możliwości ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie do ZUS-u z tytułu zaistniałego wypadku.

Poszkodowany ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, o czym zespół powypadkowy jest obowiązany pouczyć poszkodowanego. Poszkodowany ma prawo wglądu do akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i odpisów oraz kopii. Zespół powypadkowy zapoznaje z treścią protokołu powypadkowego członków rodziny zmarłego pracownika oraz poucza ich o prawie do zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym.

Karta statystyczna wypadku
Wzór statystycznej karty wypadku przy pracy ma symbol Z-KW. Statystyczną kartę sporządza się na podstawie zatwierdzonego protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, zwanego protokołem powypadkowym, albo na podstawie karty wypadku, w których stwierdzono, że wypadek jest wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy.

Statystyczna karta wypadku ma dwie części:

część I sporządza się nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy lub w którym sporządzono kartę wypadku. Pracodawca przekazuje kartę z wypełnioną częścią I w terminie do 15. dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy lub w którym sporządzono kartę wypadku;

część II (tzw. uzupełniającą) sporządza się w terminie umożliwiającym zachowanie terminu jej przekazania - pracodawca przekazuje ją nie później niż z upływem 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu powypadkowego lub od dnia sporządzenia karty wypadku.

Rejestr wypadków
- Inspektor ds. BHP wykonujący zadania służby BHP w firmie jest obowiązany prowadzić i przechowywać rejestr wypadków przy pracy pracowników.
-Pełna dokumentacja wypadkowa przechowywana jest w firmie przez 10 lat.

Bibliografia: Kodek Pracy, Portale z zakresu BHP.