Stopy łożyskowe – stopy metali wykorzystywane do wylewania panewek łożysk ślizgowych
charakteryzujące się zazwyczaj następującymi cechami: -niewielką rozszerzalnością cieplną
w zakresie temperatur pracy łożyska -dobrą przewodnością termiczną -odpornością na
ścieranie -małym współczynnikiem tarcia -zdolnością pochłaniania niewielkich obcych
cząsteczek i możliwością dopasowywania się do powierzchni czopa -odpornością na kwasy
znajdujące się w niektórych smarach. -odpornością na korozję.
stopy miedzi: -brąz -fosfobrąz -miedzionikiel -miedź stopowa -mosiądz -spiż -tombak
Podział stopów ze względu na zastosowanie: -stop Devardy -stop drukarski –stopy
łożyskowe -stopy niskotopliwe *pewter *stop Lichtenberga *stop Lipowitza *stop Newtona
*stop Rosego *stop Wooda -stopy odlewnicze -stopy czcionkowe -stop lutowniczy
Brązy – stopy miedzi z cyną lub innymi metalami i ewentualnie innymi pierwiastkami, w
których zawartość miedzi zawiera się w granicach 80-90% wagowych. Wyjątkiem są stopy
miedzi i cynku, które noszą nazwę mosiądzów. Składy brązów specyfikuje Polska Norma PN
xx/H-87050.
Mosiądz – stop miedzi i cynku, zawierający do 40% cynku. Może zawierać dodatki innych
metali, takich jak ołów, aluminium, cyna, mangan, żelazo, chrom oraz krzem. Topnieje w
temperaturze ok. 1000 °C (zależnie od gatunku).
Duraluminium (skrótowo: dural) to ogólna nazwa stopów metali, zawierających głównie
aluminium oraz dodatki stopowe: zwykle miedź (2,0-4,9%), mangan (0,3-1,0%), magnez
(0,15-1,8%), często także krzem, żelazo i inne w łącznej ilości ok. 6 do 8%, przeznaczony do
przeróbki plastycznej.
Silumin, alpaks – typowy stop odlewniczy - stop aluminium z dodatkiem krzemu, oraz innymi (o mniejszym udziale procentowym) dodatkami takimi jak miedź, magnez, mangan i nikiel, odporny na korozję, o dobrej lejności, małym skurczu i małą skłonnością do pękania,
popularny w przemyśle motoryzacyjnym i lotniczym.
Mosiądz ma kolor żółty (złoty), przy mniejszych zawartościach cynku zbliżający się do
naturalnego koloru miedzi. Stop ten jest odporny na korozję, ciągliwy, łatwy do obróbki
plastycznej. Posiada dobre właściwości odlewnicze.
Z mosiądzu wytwarza się armaturę, osprzęt odporny na wodę morską, śruby okrętowe,
amunicję, okucia budowlane, w szczególności klamki. Ponadto, elementy maszyn w
przemyśle maszynowym, samochodowym, elektrotechnicznym, okrętowym, precyzyjnym,
chemicznym. Ważnym zastosowaniem mosiądzu jest produkcja instrumentów muzycznych.
Jest on wytrzymalszy od brązu, ponieważ zawiera cynk nadający mu
twardość. Jest on bardzo przydatny do obróbki plastycznej na zimno, np.
podczas produkcji łusek amunicji. Ponadto z mosiądzu wytwarza się monety, medale,
świeczniki, puchary, kłódki, moździerze, pomniki, elementy ozdobne (klamry, klamki) i wiele
innych drobnych części oraz wyrobów jak np. odważniki, dzwony, okucia, ramy obrazów, itp.
Mosiądz dostarczany jest w postaci sztab do odlewania lub prętów, drutów, blach, taśm i rur.
Klasyfikacje i składy mosiądzów podaje Polska Norma PN-xx/H-87025
Zastosowanie: Mosiądze z dodatkiem cyny nazywane są "złotem mainnheimskim", znalazły
one zastosowanie do wyrobu sztucznej biżuterii (80-90% Cu, 7-20% Zn, do 9% Sn)
Mosiądz manganowy MM59 (CuZn40Mn) jest używany do produkcji polskich monet
obiegowych o nominałach 1, 2 i 5 groszy. Z mosiądzu są również monety II
Rzeczpospolitej o nominale 2 i 5 groszy z roku 1923 (pozostałe roczniki bito z brązu).
Dural
Właściwości: Gęstość duraluminium to ok. 2800 kg/m³ (przy 2700 dla czystego glinu). Po
poddaniu stopu przesycaniu, a następnie starzeniu (utwardzanie wydzieleniowe lub inaczej
dyspersyjne), posiada on wysoką wytrzymałość mechaniczną: wytrzymałość doraźna ponad
400 MPa. Najlepsze własności wytrzymałościowe uzyskuje po starzeniu naturalnym.
Zastosowanie: m.in. w lotnictwie do części konstrukcyjnych, skateboardingu w konstrukcji
trucków; niegdyś także do ram naziemnych pojazdów sportowych, itp. Istnieje także dural
cynkowy, który ma większą zawartość cynku 5-7% oraz miedzi, magnezu i manganu.
Durale bezcynkowe: PA6, PA7, PA21, PA23, PA24, PA25
Dural cynkowy: PA9
Durale mają niewielką odporność korozyjną. W celu poprawienia odporności korozyjnej
blachy z durali bezcynkowych plateruje się czystym aluminium lub stopem Al+Zn w
przypadku duralu cynkowego.
Odkuwki, pręty, rury i kształtki zabezpiecza się przed korozją innymi metodami.
Siluminy maja bardzo dobre właściwości odlewnicze, tzn. dobrą lejność, mały skurcz,
dokładnie wypełniają formę, tworzą skoncentrowaną jamę usadową i nie wykazują skłonności
do pękania. Dodatki stopowe, takie jak magnez i miedz zwiększają wytrzymałość, nikiel
poprawia odporność korozyjną stopu.
Najpopularniejsze siluminy to AK12 i AK20 (o 12% i 20% zawartości krzemu),
wykorzystywane powszechnie na tłoki cylindrów. W celu poprawy własności siluminów
stosuje się ich modyfikację. Siluminy podeutektyczne i eutektyczne modyfikuje się fluorkiem
sodu nie przekraczającym 0,1%, a siluminy nadeutektyczne fosforem.
W celu poprawy właściwości mechanicznych siluminu, bardzo często stosuję się zabieg
utwardzania dyspersyjnego, polegający na wyżarzaniu i starzeniu stopu.
Stop metali (dawniej także: aliaż) – mieszanina metali lub metalu z pierwiastkami
niemetalicznymi, o właściwościach metalu.
Stopy uzyskuje się przez stopienie składników, a następnie schłodzenie ich. Stop najczęściej
posiada odmienne właściwości od jego elementów składowych, w niektórych przypadkach
nawet niewielkie dodatki wpływają znacznie na właściwości stopu.
stopy miedzi: brąz fosfobrąz miedzionikiel miedź stopowa mosiądz spiż tombak