Materiałoznawstwo, wykład 5 21.03.2012

GIPS DENTYSTYCZNY

Wykorzystywanie gipsu w dentystyce:

1. modele orientacyjne

2. modele robocze

3. do tworzenia form protetycznych np. przy wykonywaniu protez osiadających jako negatyw dla przyszłych protez

4. jako materiał pomocniczy np. przy mocowaniu modeli w artykulatorze

5. jako dodatek do mas osłaniających stosowanych w odlewnictwie

6. kiedyś wykorzystywano gips jako materiał wyciskowy

Gips jako materiał modelowy, właściwości:

1. duża wytrzymałość mechaniczna

2. wysoka twardość

3. dokładność

4. stabilność i zachowanie wierności kształtów

5. zgodność chemiczna z masami wyciskowymi

6. odpowiednim kontrastowym kolorem

7. łatwość użycia

8. niska cena

Gips jako związek chemiczny:

• Dihydrat (gips dwuwodny, najczęściej spotykany w przyrodzie) wzór chemiczny CaSO₄ x H₂O ( zawiera 21 % wody po ogrzaniu do temperatury 110 °C

Podział gipsu ze względu na dokładność i wielkość ziaren (hemihydrat)

Reakcja wiązania gipsu:

2 CaSO₄ x H₂O + 3 H₂O -> 2(CaSO₄ x2 H₂O)

półwodzian -> dwuwodzian

Hemihydrat -> dihydrat

Reakcja jest reakcją egzotermiczną!!!

Energia cieplna wydzielona podczas takiej reakcji= 3000 kal

Inhibitory i aktywatory reakcji wiązania gipsu:

• Jak każda reakcja chemiczna, wiązanie gipsu posiada swoje inhibitory (katalizatory ujemne) i aktywatory (katalizatory dodatnie)

• Możemy podzielić je na:

1)chemiczne

2)termiczne

3)mechaniczne

Wpływ katalizatorów na jakoś modelu gipsowego

• Katalizatory dodatnie (aktywatory) z reguły wpływają ujemnie na jakość gipsu tzn zmniejszają jego twardość i wytrzymałość mechaniczną, zwiększają jego porowatość

• Katalizatory ujemne (inhibitory) z reguły poprawiają właściwości mechanicznego gipsu, niestety wydłużają czas wiązania masy

Aktywatory chemiczne:

1. Sól kuchenna (NaCl) 0,5- 3 %

2. Siarczan potasu(K₂SO₄) 2%

3. Siarczan sodu (Na₂SO₄)3-4 %

4. tiosiarczan sodowy Na₂S₂SO₃ 3%

5. chlorek glinu 3% AlCl₃

6. kwasy: siarkowy, azotowy, solny

7. sole powyższych kwasów ( z wyjątkiem siarczanu żelaza)

8. sól kwasu bromowodorowego

9. zasady: sodowa, potasowa, amonowa

Inhibitory chemiczne

1. boraks (Na₂B₄O₇x10H₂O) powyżej 1%

2. alun glinowo- potasowy (K₂SO₄Al₂SO₄) 1-2%

3. wodne roztwory szkła wodnego, zsiadłe mleko, cukier, dekstryna, ocet, amoniak, kwas borowy, cytrynowy, mrówkowy, wodorotlenek baru, gliceryna

Czynniki termiczne:

• wiązanie gipsu przyspiesza zmieszanie go z wodą o temperaturze 30 °C

• Pomiędzy temperaturą 30 a 50 °C szybkość

Czynniki mechaniczne:

• Ogólnie: czas zestalania gipsu jest odwrotnie proporcjonalny do czasu jego zarabiania tzn. długie i powolne mieszanie skraca czas wiązania masy gipsowej jednak tej metody się nie stosuje ze względów praktycznych (krótki czas aplikacji do formy)

Właściwości mechaniczne modeli a stosunki ilości użytych składników:

• Im mniej użytej wody do rozrobienia masy gipsowej tym krótszy czas wiązania przy tym samym czasie mieszania

• Im więcej użytej wody przy tym samym czasie mieszania tym wiązanie masy dłuższe

Ekspansja gipsu:

• Jak każdy materiał używany w dentystyce gips ma swoje zalety i wady, Główną wadą gipsu jest jego ekspansja stężeniowa

• Twardniejący gips powiększa swoją objętość o ok. 1 % rozszerzalność liniowa gipsu wynosi ok. 0,3 %

• Dodanie większej ilości wody do masy gipsowej zmniejsza ekspansję, ale powoduje wydłużenie wiązania masy i zwiększoną kruchość modelu

Zapobieganie ekspansji gipsu

• By zapobiec ekspansji gipsu jednocześnie zachowując odpowiednią jakość modelu najw

Utwardzanie gipsu:

• By gips spełniał kryteria mechaniczne dla modeli roboczych w dentystyce stosuje się metody utwardzania gipsu które mają na celu zwiększyć jego twardość

Modele składane:

• W przypadku wykonywania modeli roboczych pod uzupełnienia stałe np. mosty, wykonuje się tzw modele składane