Kodeks
Etyczno - Zawodowy Psychologa
*

Tekst Kodeksu Etyczno-Zawodowego Psychologa w obecnej wersji zatwierdzony został przez Walne Zgromadzenie Delegatów Polskiego Towarzystwa Psychologicznego w 1991 roku. Kodeks ten stanowi podstawową wykładnię zasad etycznych obowiązujących członków Polskiego Towarzystwa Psychologicznego , co zostało wyrażone w statucie Towarzystwa. 

Psychologia jako profesja i jako dyscyplina naukowa należy do tych dziedzin ludzkiej aktywności, w których centrum zainteresowania i oddziaływań jest człowiek. Relacje interpersonalne nawiązywane przez psychologa występującego zarówno w roli praktyka jak badacza czy nauczyciela podobnie jak wszelkie relacje międzyludzkie posiadają zawsze wymiar etyczny. Relacje te mają jednak szczególny, niesymetryczny charakter wynikający z przewagi kompetencji interpersonalnych po stronie psychologa, który dysponuje specjalistyczną wiedzą i technikami służącymi do poznawania innych ludzi i oddziaływania na nich. Rola zawodowa psychologa obejmuje ingerencję w sposób istnienia drugiego człowieka jako indywidualnej i niepowtarzalnej całości, ingerencję, której skutki mogą być nieodwracalne. Te okoliczności decydują o znaczeniu przestrzegania zasad etyki zawodowej w działalności psychologów i uzasadniają stawianie im wysokich wymagań etycznych.

Naczelną wartością dla psychologa jest dobro drugiego człowieka. Celem jego działalności profesjonalnej jest niesienie pomocy innej osobie w rozwiązywaniu trudności życiowych i osiąganiu lepszej jakości życia na drodze rozwoju indywidualnych możliwości oraz ulepszaniu kontaktów międzyludzkich.

W badaniach cel ten istnieje w dalszej perspektywie. Kontakt nawiązywany w celach badawczych, jeśli w swoich założeniach nie ma być pomocny, to w każdym razie nie powinien przynieść uszczerbku osobom uczestniczącym w badaniach.

Mimo różnych porządków moralnych i światopoglądowych istnieje zespół podstawowych wartości humanistycznych, które znalazły wyraz w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ. W swoich czynnościach zawodowych psycholog zawsze powinien respektować te podstawowe wartości, zwłaszcza godność osoby ludzkiej, podmiotowość i autonomię człowieka i jego prawo nieskrępowanego rozwoju. Psycholog uznaje prawo każdego człowieka do kierowania się własnym systemem wartości, dokonywania własnych wyborów, jak również prawo do intymności. Jednocześnie psycholog świadomy jest skutków, jakie przynosi lub przynieść może w przyszłości jego oddziaływanie - ostatecznie powinny to być skutki pomyślne dla odbiorcy lub odbiorców czynności zawodowych psychologa. W każdym przypadku na psychologu ciąży odpowiedzialność za następstwa kontaktu, jaki w ramach swojej roli zawodowej nawiązuje z drugim człowiekiem. Granice ingerencji psychologa wyznaczone są z jednej strony - jego kompetencjami profesjonalnymi, z drugiej strony - celami i oczekiwaniami formułowanymi przez osoby zgłaszające się po pomoc psychologiczną.

Współpracując z przedstawicielami innych zawodów, psycholog nie przekracza granic swoich kompetencji i szanuje kompetencje innych specjalistów. Jednocześnie dba o utrzymanie własnej tożsamości zawodowej, respektuje cele i wartości właściwe własnej profesji i wystrzega się identyfikacji z postawami innych specjalistów, jeśli te postawy są niezgodne z zasadami etycznymi zawodu psychologa. Zasada ta obowiązuje zawsze, ilekroć psycholog występuje w swojej roli zawodowej, bez względu na to, jakie specyficzne są cele i zadania instytucji, w której jest on zatrudniony.

W przypadku rezygnacji z wykonywania zawodu psychologa na rzecz innych ról zawodowych ( np. administracyjnych) osoba z wykształceniem psychologicznym nie powinna celowo wykorzystywać związanej z kierunkiem wykształcenia wiedzy oraz umiejętności poznawania ludzi i oddziaływania na nich w sposób niezgodny z etyką zawodową psychologa. Psycholog angażujący się w działalność polityczną nie powinien wykorzystywać prestiżu zawodu psychologa jako argumentu popierającego prezentowane poglądy. 

Zasady ogólne

1. Wykonując czynności zawodowe, psycholog zawsze dąży do tego, żeby kontakt z nim był pomocny dla drugiego człowieka czy grupy osób. Psycholog z racji swojego zawodu poczuwa się do udzielania pomocy psychologicznej w każdych okolicznościach, gdy zachodzi taka potrzeba.

2. Psycholog jest świadomy szczególnej odpowiedzialności wynikającej ze specyfiki wykonywanego zawodu. Powinien znać granice swoich kompetencji i nie podejmuje się zadań przekraczających jego możliwości. Dokłada wszelkich starań, aby zapewnić jak najwyższy poziom wykonywanej pracy.

3. Przyjmując określoną postawę wobec norm moralnych i obyczajowych w życiu prywatnym psycholog zdaje sobie sprawę, że jego decyzje w sprawach osobistych mogą wpływać na jakość jego czynności zawodowych a także rzutować na zaufanie społeczne do psychologii i psychologów. W społecznych oczekiwaniach zawarte są przy tym wysokie wymagania dotyczące przestrzegania zasad etycznych w życiu prywatnym przez osoby, których rola zawodowa obejmuje oddziaływania na drugiego człowieka.

4. Obowiązkiem psychologa jest stały rozwój zawodowy i dążenie do stałego rozwoju osobistego. Kwalifikacje psychologa powinny odzwierciedlać aktualny poziom wiedzy i technik psychologicznych. Psycholog korzysta z dorobku nauki światowej. Przyjmowanie twierdzeń i metod wypracowanych w innych warunkach społecznych i kulturowych powinna poprzedzać krytyczna analiza możliwości ich wykorzystania w naszych warunkach.

5. Psycholog ustosunkowuje się twórczo do zastanego dorobku swojej dyscypliny. Przyczynia się do rozwoju wiedzy, ulepszania metod badawczych, narzędzi diagnostycznych i technik terapeutycznych. Jest krytyczny wobec własnych dokonań, rozpowszechniając je ujawnia sposoby dotychczasowej weryfikacji. Dąży do bezstronności i obiektywizmu w ocenie nowych technik oddziaływania psychologicznego i nieprofesjonalnych form pomocy psychologicznej oraz powstrzymuje się od działań utrudniających ich rozwój, nie mając po temu merytorycznych powodów.

6. Psycholog udostępnia własny dorobek naukowy, przestrzegając zasad odpowiedzialności zawodowej, dobra osoby i dobra społecznego.

7. Psycholog nie przedstawia niezgodnie z prawdą swojego wykształcenia , kompetencji profesjonalnych i doświadczenia zawodowego.

8. Psycholog powstrzymuje się od wykonywania czynności zawodowych, jeżeli okoliczności zewnętrzne lub jego własny aktualny stan fizyczny czy psychiczny są tego rodzaju, że mogą istotnie obniżyć poziom wykonywanej pracy lub zakłócić bezstronność osądu zawodowego.

9. Relacje między psychologami opierają się na wzajemnym szacunku i koleżeństwie, wynikającymi ze wspólnoty wartości i celów, świadomości rangi społecznej wykonywanego zawodu oraz przyjętej na siebie odpowiedzialności zawodowej.

10. Psycholog nie jest obojętny na odstępstwa od zasad etyki zawodowej ze strony innych psychologów. Stwierdzając nieetyczne postępowanie kolegi w sprawach zawodowych lub dowiadując się o takim zachowaniu, psycholog stara się przekonać go o niewłaściwości jego czynów, korzystając gdy trzeba, z pomocy innych kolegów. Jeśli taka interwencja okazuje się nieskuteczna, psycholog zgłasza sprawę do zarządu oddziału PTP, który określa dalszy sposób jej załatwienia.

11. Krytyczna ocena pracy i działalności innych psychologów nie powinna mieć charakteru deprecjonującego osobę i w żadnym przypadku nie może służyć do rozgrywek osobistych. Psycholog powstrzymuje się od wydawania takich ocen w obecności osób postronnych, dbając o nie podważanie zaufania do psychologii i psychologów.

12. Psycholog wykazuje stałą troskę o prestiż i poziom wykonywania zawodu. Nie udostępnia specyficznych technik diagnozy psychologicznej osobom nieprzygotowanym do ich kompetentnego stosowania. Psycholog przeciwstawia się podejmowaniu działalności psychologicznej, a zwłaszcza stosowaniu specyficznych technik diagnostycznych i terapeutycznych przez osoby nie posiadające kwalifikacji psychologicznych.

13. Psycholog nie może akceptować warunków pracy, które ograniczają jego niezależność zawodową, a zwłaszcza takich, które uniemożliwiają stosowanie zasad etyki zawodowej. Psycholog powinien domagać się poszanowania dla własnej niezależności, bez względu na pozycję jaka zajmuje w hierarchii zawodowej. Każdy psycholog ma obowiązek występować w obronie niezależności swych kolegów.

Psycholog jako praktyk

14. Podejmując działalność praktyczną, psycholog akceptuje fakt, że jego odpowiedzialność zawodowa przybiera wówczas konkretna formę odpowiedzialności za drugiego człowieka, czy grupę osób.

15. Psycholog powinien wykonywać swoje czynności zawodowe dążąc do osiągnięcia możliwie najwyższego poziomu swej pracy, bez względu na to, kto jest odbiorcą jego czynności i jaki jest jego osobisty stosunek do tej osoby czy osób. W szczególności intencja niesienia pomocy i staranność w wykonywaniu czynności zawodowych przez psychologa nie zależy od takich właściwości klienta /1/, jak: pozycja społeczna, sytuacja , materialna, poglądy polityczne, światopogląd i system wartości, rasa, narodowość i wiek a także charakter problemów wymagających interwencji psychologicznej.

16. psycholog powinien poinformować klienta o ewentualnym ryzyku związanym ze stosowanymi metodami terapeutycznymi oraz o istniejących metodach alternatywnych, z uwzględnieniem metod niepsychologicznych. Jeśli psycholog nie jest w stanie udzielić skutecznej pomocy wskutek braku kwalifikacji potrzebnych w danym wypadku lub powstania wadliwej relacji z klientem, kieruje go do innego psychologa lub do innego specjalisty. Psycholog podejmuje się jedynie tych czynności zawodowych, do których posiada kwalifikacje potwierdzone odpowiednim szkoleniem i doświadczeniem praktycznym.

17. Rozpoczynając pracę, psycholog każdorazowo uzgadnia z klientem cel i zakres swoich oddziaływań oraz zasadnicze sposoby postępowania. Ustalenia te mają charakter wstępny i mogą ulec zmianie w toku dalszych kontaktów. W przypadku istnienia niezgodności poglądów należy dążyć do uzgodnienia jednolitego stanowiska. Psycholog respektuje system wartości klienta i jego prawo do podejmowania własnych decyzji, nie powinien jednak podejmować się interwencji, jeśli jej cele lub stosowane metody nie byłyby zgodne z jego etyką zawodową.

18. Osoby zgłaszające się do psychologa nie z własnej inicjatywy zarówno dorośli jak dzieci, (kierowane na badania diagnostyczne lub zabiegi psychokorekcyjne) powinny być przez niego informowane o celu postępowania, stosowanych metodach, wynikach i sposobie ich udostępnienia. Psycholog stara się uzyskać akceptację planowanych czynności zawodowych przez te osoby.

19. Osoby małoletnia powinny być traktowane w sposób szczególny. Podstawową zasadą psychologa w pracy z osobami małoletnimi jest ich dobro, co oznacza, że osoby te w kontaktach z psychologiem maja prawa nie mniejsze niż klienci dorośli. Kontakty z psychologiem w żadnym razie nie mogą być realizowane pod presją ze strony instytucji i osób dorosłych decydujących w imieniu małoletniego. W takim przypadku oraz z razie stwierdzenia naruszenia przez instytucję lub osoby dorosłe dobra małoletniego psycholog ma prawo odmówić współpracy z tymi instytucjami i osobami. Psycholog ma moralny obowiązek stać w obronie praw małoletniego. Psycholog ma prawo i też obowiązek respektować decyzję małoletniego jako osoby ludzkiej w zakresie kontaktów z nim.

20. Osobom korzystającym z diagnozy i terapii psychologicznej psycholog udziela informacji o stosowanych metodach i uzyskanych wynikach, kierując się dobrem tych osób. Psycholog unika postępowania stwarzającego ryzyko zagrożenia wartości cenionych przez klienta a także okazji do błędnej interpretacji podawanych informacji. W wypadkach wątpliwych psycholog upewnia się, czy informacje zostały właściwie zrozumiane.

21. Psychologa obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej. Ujawnienie wiadomości objętych tajemnicą zawodową może nastąpić jedynie wtedy, gdy poważnie zagrożone jest bezpieczeństwo klienta lub innych osób. Jeśli jest to możliwe, decyzję w tej sprawie należy dokładnie omówić z doświadczonym i bezstronnym kolegą. Materiały poufne powinny być komisyjnie zniszczone, jeżeli zaistnieją warunki grożące ich ujawnieniem.

22. Wnikanie w intymne, osobiste sprawy klienta dopuszczalne jest jedynie w takim zakresie, jaki wynika z celów pomocy psychologicznej.

23. Współpracując ze specjalistami z innych dziedzin lub korzystając z ich konsultacji (tj. wykonując badanie na ich zlecenie), psycholog udostępnia wyniki własnych badań tylko w takim stopniu, w jakim jest to potrzebne. Informuje przy tym o konieczności utrzymania tych danych w tajemnicy.

24. Korzystając z pomocy personelu pomocniczego bez pełnych kwalifikacji (np. asystenci psychologiczni, studenci, pielęgniarki itp.) psycholog odpowiada za realizację zasad etyki zawodowej. W szczególności psycholog powiadamia asystentów o obowiązku bezwzględnego przestrzegania tajemnicy zawodowej, z wyjątkiem zagrożenia bezpieczeństwa osób, a materiały powierzone asystentom do opracowania zabezpiecza w miarę możliwości przed imienną identyfikacją.

25. Psycholog zachowuje wrażliwość etyczną, nie unika rozstrzygania konfliktów moralnych, lecz stara się je dostrzegać, dokładnie rozważa sytuację i podejmuje decyzje kierując się własnym rozeznaniem, w oparciu o naczelne wartości etyczne swojego zawodu. Nawet nie akceptując postępowania osoby, psycholog powinien starać się jej pomóc.

26. Gdy w swoich czynnościach zawodowych psycholog zostanie uwikłany w konflikt interesów, zarówno między osobami, jak między osobami i instytucja, postępuje tak, aby nie spowodować szkody dla którejkolwiek z zainteresowanych stron. Jeśli w grę wchodzi konflikt między interesami osoby i instytucji, psycholog zachowuje bezstronność

27. Ogłaszając lub reklamując usługi zawodowe, psycholog rzetelnie przedstawia swoje kwalifikacje i zakres oferowanych czynności.

28. Psycholog jako psychoterapeuta jest świadomy niebezpieczeństw wynikających z jego możliwości wpływania na innych ludzi, w związku z czym poddaje się superwizji lub konsultacji

Psycholog jako badacz

29. Psycholog w roli badacza zdaje sobie sprawę z tego, że wyniki badań naukowych nie tylko stanowią poszerzenie obszaru ludzkiej wiedzy, lecz mogą także być wykorzystane w praktyce społecznej. Psychologia ze względu na swą bliskośc z życiem społecznym jest tą dziedziną nauki, której wyniki mogą być nadużywane w celu kształtowania przekonań i zachowania ludzi. Podejmując badania naukowe psycholog starannie rozważa ich stronę etyczną, a zwłaszcza możliwe pozytywne i negatywne konsekwencje udostępnienia wyników badań i ich wykorzystania w praktyce społecznej.

30. Psycholog prowadzący badania naukowe podejmuje tematy zgodne z wartościami etycznymi swojej profesji, jest odpowiedzialny za dobór metod badawczych umożliwiających uzyskanie wiarygodnych wyników i za rzetelne przedstawienie rezultatów badań. W sprawach tych psycholog podejmuje decyzje nie ulegając presji osób ani okoliczności.

31. Podejmując badania z udziałem ludzi, psycholog starannie rozważa zgodność planowanego przedsięwzięcia z ogólnymi zasadami etyki zawodowej. Przy zatwierdzaniu planów badań podległych członków zespołu badawczego, doktorantów czy magistrantów kierownik lub promotor powinien uwzględniać kryteria etyczne. Osoby pracujące pod czyimś kierunkiem również ponoszą odpowiedzialność za stronę etyczną badań, w tym zakresie, w jakim zależy to od ich własnej decyzji.

32. Psycholog przestrzega zasady dobrowolności uczestniczenia w badaniach psychologicznych, a także respektuje prawo uczestników do wycofania się w dowolnym momencie z dalszego udziału w badaniach. Jeżeli uczestnicy badań pozostają w stosunku zależności wobec prowadzącego badania jako jego studenci, klienci lub pracownicy, a także wtedy, gdy istnieje możliwość społecznej presji na udział w badaniach, należy szczególnie zadbać o to, aby zasada dobrowolnego udziału nie była naruszona.

33. Psycholog nie podejmuje badań, które mogłyby narazić osoby uczestniczące na cierpienia lub utratę cenionych wartości. Jeżeli ważne względy poznawcze i praktyczne przemawiają za przeprowadzeniem tego rodzaju badań i nie istnieją inne sposoby uzyskania danych, należy bezstronnie rozważyć, czy spodziewane korzyści z badań uzasadniają i usprawiedliwiają ich prowadzenie. Przed uzyskaniem zgody na udział w badaniach należy w takich wypadkach szczególnie starannie poinformować przyszłych uczestników o ich przebiegu. Uczestnikami takich badań nie mogą być osoby pozostające w stosunku zależności wobec prowadzącego badania. Psycholog zobowiązany jest również podjąć wszelkie dostępne kroki w celu zminimalizowania przykrości związanych z badaniami i ich negatywnych skutków dla osób uczestniczących.

34. Przed rozpoczęciem badań psycholog ma obowiązek poinformowania uczestników o ich celu, przebiegu, a zwłaszcza o tych aspektach badania, co do których w sposób uzasadniony można oczekiwać, że będą wpływać na gotowość uczestniczenia oraz wyjaśnić wszystkie inne aspekty badania, o które pytają uczestnicy i uzyskać ich zgodę. Jeżeli planuje się zastosowanie urządzeń rejestrujących zachowanie uczestników badań (kamera, magnetofon albo obserwacja z ukrycia ) bezwzględnie należy o tym poinformować badanych i uzyskać ich zgodę. Dotyczy to zarówno dorosłych jak i dzieci. W wyjątkowych wypadkach informację te można przekazać po zakończeniu badań, należy jednak wtedy zapewnić badanym możliwość odmowy zgody na wykorzystanie uzyskanych od nich danych.

35. W każdym przypadku powoływania się na konkretne wyniki badań psycholog usuwa z nich wszystko, co mogłoby się przyczynić do identyfikacji osób uczestniczących.

36. Posługując się w badaniach zwierzętami, psycholog unika zadawania im cierpień, jeśli ze względu na szczególnie ważne cele badawcze cierpienie zwierzęcia jest nie do uniknięcia, psycholog usilnie dąży do jego złagodzenia.

37. Psycholog dba o rzetelne przedstawienie wyników swych badań i stara się zapobiec ich niewłaściwemu wykorzystaniu. Dlatego należy zawsze uwzględniać wyniki, które nie potwierdzają hipotez badawczych, istnienie alternatywnych hipotez i alternatywnych sposobów interpretacji wyników oraz ograniczenia zasięgu generalizacji uzyskanych rezultatów. Szczególną ostrożność należy zachować przy formułowaniu praktycznych wniosków z badań.

38. Psychologa obowiązuje prawdziwe i wyczerpujące informowanie o źródłach, z których korzystał. Psycholog nie zataja, że korzystał w swoich publikacjach lub pracach badawczych z materiałów innych autorów oraz z pomocy i konsultacji innych osób.

39. Uczestnicząc w pracach zespołowych, psycholog respektuje prawa autorskie innych członków zespołu i dba o ochronę własnych praw autorskich. Zasada ta jest szczególnie ważna przy prowadzeniu badań interdyscyplinarnych.

40. Psycholog nie firmuje swoim nazwiskiem żadnych publikacji lub prac, w których nie brał udziału, ani nie przedstawia swojego udziału w sposób niezgodny z rzeczywistym wkładem wniesionym w te prace.

41. Psycholog opiniujący prace badawcze innych autorów zdaje sobie sprawę ze znaczenia krytyki naukowej w rozwoju dyscypliny i ciążącej na nim osobistej odpowiedzialności za rzetelność wydawanych ocen. Psycholog nie podejmuje ocen pracy, jeśli istnieją okoliczności uniemożliwiające wydanie bezstronnej, rzetelnej i kompetentnej oceny .

42. Psycholog jako członek społeczności akademickiej realizuje naczelne wartości etyczne swojego zawodu, jak godność, podmiotowość i autonomia człowieka. W kontaktach z przedstawicielami innych dziedzin nauki stara się upowszechniać typ relacji oparty na tych wartościach.

Psycholog jako nauczyciel i popularyzator

43. Psycholog jest świadomy faktu, że ze względu na specyfikę dyscypliny jego osobiste przekonania, wartości i prywatne normy etyczne wpływać mogą na dobór i sposób przekazywania treści dydaktycznych. Występując w roli nauczyciela pokazującego wiedzę psychologiczną, psycholog powinien zaznaczyć, kiedy prezentuje osobisty punkt widzenia; obowiązuje go jednak znajomość i rzetelne przedstawienie innych stanowisk.

44. Przygotowując studentów i absolwentów do praktycznego wykonywania zawodu, należy kłaść nacisk na jego aspekty etyczne, akcentując naczelne wartości etyczne zawodu. Psycholog wykorzystuje konkretne przykłady dla rozwijania wrażliwości etycznej przyszłych psychologów i ich umiejętności rozstrzygania dylematów moralnych towarzyszących wykonywaniu czynności zawodowych. Pokazuje i przybliża studentom wzorce etycznego postępowania w sprawach zawodowych.

45. Psycholog jako nauczyciel, zwłaszcza przy nauczaniu umiejętności praktycznych, zdaje sobie sprawę, że jego postępowanie w stosunku do klientów czy podopiecznych kształtuje postawy zawodowe uczniów.

46. W zajęciach dydaktycznych, podczas których prowadzone są demonstracje osób lub wytworów, psycholog unika momentów o charakterze widowiskowo-sensacyjnym. Wszelkie demonstracje powinna cechować dyskrecja i takt. Jeśli demonstracja dotyczy osób, udział w niej powinien być w pełni dobrowolny a osoby uczestniczące powinny być chronione przed jakimikolwiek skutkami ujemnymi. Jeśli pojawi się ryzyko zaistnienia takich skutków, należy demonstrację przerwać.

47. Zajęcia w charakterze laboratoryjno - ćwiczeniowym dostarczające uczestnikom okazji do wglądu we własne problemy emocjonalne mogą być prowadzone jedynie przez psychologów posiadających odpowiednie przeszkolenie. Psycholog prowadzący tego rodzaju zajęcia odpowiada za ich bezpośrednie i odległe skutki i dla uczestników.

48. Psycholog nie prowadzi żadnego wycinkowego szkolenia dla niepsychologów w zakresie funkcji i prac wymagających pełnego wykształcenia i kwalifikacji psychologa.

49. Psycholog w miarę swoich możliwości przeciwdziała nauczaniu psychologii przez osoby nie posiadające wykształcenia psychologicznego, np. zgłaszając takie fakty do Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

50. Upowszechniając wiedzę psychologiczną, psycholog dba o zgodność przekazywanych treści ze współczesnym stanem nauki, uwzględnia różnice między hipotezami i dobrze udokumentowanymi twierdzeniami i w sposób rzetelny przedstawia praktyczne możliwości psychologii. Szczególnie starannie psycholog przedstawia te treści, które są niezgodne z obiegową wiedzą psychologiczną lub podatne na różnorakie interpretacje.

51. Zasady Kodeksu Etyczno-Zawodowego obowiązują wszystkich polskich psychologów. Wstępując do Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, psycholog przyjmuje na siebie zobowiązanie skrupulatnego przestrzegania zasad Kodeksu Etyczno-Zawodowego Psychologa i upowszechniania ich wśród psychologów niezrzeszonych w PTP. Postępowanie członka PTP sprzeczne z Kodeksem Etyczno-Zawodowym pociąga za sobą sankcje, o których orzeka Sąd Koleżeński.

USTAWA z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. Nr 73, poz. 763)

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. 
Ustawa określa zasady i warunki wykonywania zawodu psychologa oraz zasady organizacji i działania samorządu zawodowego psychologów.

Art. 2. 
Psycholog wykonuje swój zawód samodzielnie.

Art. 3. 
Zawód psychologa może wykonywać osoba, która spełnia wymagania określone niniejszą ustawą.

Art. 4. 
1. Wykonywanie zawodu psychologa polega na świadczeniu usług psychologicznych, a w szczególności na:

1. diagnozie psychologicznej,

2. opiniowaniu,

3. orzekaniu, o ile przepisy odrębne tak stanowią,

4. psychoterapii,

5. udzielaniu pomocy psychologicznej.

2. Za wykonywanie zawodu psychologa uważa się także prowadzenie przez psychologa badań naukowych w dziedzinie psychologii lub działalność dydaktyczną w tym zakresie.

3. Usługi psychologiczne świadczyć można na rzecz: osób fizycznych, osób prawnych, a także jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.

4. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Psychologów, określi, w drodze rozporządzenia, standardy stosowania psychoterapii przez psychologów wobec osób z chorobami i problemami zdrowotnymi określonymi w obowiązującej Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ogłaszanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).

Art. 5. 
1. Psychologowie tworzą samorząd zawodowy, zwany dalej "samorządem".

2. Osoby wykonujące zawód psychologa i psychologowie-stażyści stają się członkami samorządu psychologów z mocy prawa.

Art. 6. 
Nadzór nad wykonywaniem ustawy sprawuje minister właściwy do spraw pracy.

Rozdział 2

Prawo wykonywania zawodu psychologa

Art. 7. 
Prawo wykonywania zawodu psychologa powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę psychologów Regionalnej Izby Psychologów.

Art. 8. 
1. Na listę psychologów wpisuje się osobę, która łącznie spełnia następujące warunki:

1. uzyskała w polskiej uczelni dyplom magistra psychologii lub uzyskała za granicą wykształcenie uznane za równorzędne w Rzeczypospolitej Polskiej,

2. posiada pełną zdolność do czynności prawnych,

3. włada językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania zawodu psychologa,

4. odbyła podyplomowy staż zawodowy, pod merytorycznym nadzorem psychologa posiadającego prawo wykonywania zawodu, który ponosi odpowiedzialność za czynności zawodowe wykonywane przez psychologa-stażystę.

2. Warunku określonego w ust. 1 pkt 4 nie stosuje się, o ile umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

3. Wpisu na listę psychologów dokonuje Rada Regionalnej Izby Psychologów na wniosek zainteresowanego. Listę prowadzi Rada Regionalnej Izby Psychologów właściwa dla miejsca jego zamieszkania. Podstawą wpisu jest uchwała Rady Regionalnej Izby Psychologów.

4. Wpis na listę psychologów-stażystów następuje na wniosek zainteresowanego, po spełnieniu warunków określonych w ust. 1 pkt 1-3 i podjęciu podyplomowego stażu zawodowego, w trybie określonym w ust. 3.

5. Na listę psychologów wpisuje się cudzoziemca, o ile umowy międzynarodowe to przewidują i przedstawi on aktualne prawo wykonywania zawodu psychologa w państwie pochodzenia.

6. W trakcie podyplomowego stażu zawodowego psycholog uzyskuje ograniczone prawo wykonywania zawodu.

7. Osoba, która zgłosiła Radzie Regionalnej Izby Psychologów zamiar wykonywania zawodu psychologa po upływie 5 lat od ukończenia studiów psychologicznych i podyplomowego stażu zawodowego, albo psycholog, który nie wykonuje zawodu przez okres dłuższy niż 5 lat, odbywa na własny koszt przeszkolenie, którego program i zasady określa Rada Regionalnej Izby Psychologów.

8. Psycholog, który nie wykonuje zawodu, jest obowiązany zawiadomić o tym Radę Regionalnej Izby Psychologów w terminie 3 miesięcy od dnia zaprzestania wykonywania zawodu. Zamiar podjęcia wykonywania zawodu psychologa przed upływem 5 lat od dnia zaprzestania wykonywania zawodu podlega zgłoszeniu do Rady Regionalnej Izby Psychologów w terminie 30 dni od dnia podjęcia wykonywania zawodu.

9. Minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw zdrowia i edukacji określi, w drodze rozporządzenia, warunki odbywania podyplomowego stażu zawodowego, tryb i czas jego odbywania.

Art. 9. 
1. Wpis na listę psychologów następuje w ciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku.

2. W przypadku niedotrzymania terminu, o którym mowa w ust. 1, psychologowi przysługuje skarga na zasadach określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego.

Art. 10. 
1. W razie uzasadnionego podejrzenia o niezdolności psychologa do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia, Rada Regionalnej Izby Psychologów powołuje specjalistyczną komisję, złożoną z lekarzy odpowiednich specjalności, do orzeczenia o zdolności psychologa do wykonywania zawodu.

2. Koszty działalności specjalistycznej komisji oraz wydania przez nią orzeczenia ponosi Rada Regionalnej Izby Psychologów.

3. Jeżeli komisja, o której mowa w ust. 1, orzeknie o niezdolności psychologa do wykonywania zawodu, Rada Regionalnej Izby Psychologów skreśla psychologa z listy psychologów.

4. Jeżeli psycholog odmawia poddania się badaniu, Rada Regionalnej Izby Psychologów może zawiesić go w prawie do wykonywania zawodu na czas nie dłuższy niż 6 miesięcy.

5. Podstawą skreślenia z listy psychologów lub zawieszenia w prawie do wykonywania zawodu jest uchwała Rady Regionalnej Izby Psychologów, od której skreślonemu lub zawieszonemu w prawie wykonywania zawodu przysługuje odwołanie do sądu apelacyjnego właściwego ze względu na siedzibę Rady Regionalnej Izby Psychologów w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały.

6. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 3 i 4, jest poufne. Zastrzeżenie to nie dotyczy osoby, wobec której toczy się postępowanie.

Art. 11. 
Skreślenie z listy psychologów następuje w przypadku:

1. śmierci psychologa,

2. wniosku psychologa,

3. ubezwłasnowolnienia psychologa prawomocnym orzeczeniem sądu,

4. pozbawienia prawa wykonywania zawodu psychologa prawomocnym orzeczeniem sądu lub komisji dyscyplinarnej,

5. określonym w art. 10 ust. 3.

Rozdział 3

Wykonywanie zawodu psychologa

Art. 12. 
1. Podjęcie usług psychologicznych następuje za zgodą osoby (klienta) lub grupy osób (klientów) stanowiących podmiot diagnozowania i oddziaływania psychologicznego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

2. Zgoda nie jest wymagana w przypadkach określonych w przepisach Kodeksu karnego, Kodeksu postępowania karnego oraz w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 oraz z 2000 r. Nr 120, poz. 1268).

3. Zgoda na przeprowadzenie badań nie jest wymagana także w stosunku do poborowych, kierowanych do specjalności i funkcji zgodnie z kryteriami doboru poborowych do poszczególnych specjalności wojskowych, oraz osób ubiegających się o przyjęcie do zawodowej służby wojskowej.

Art. 13. 
1. Psycholog poinformuje klienta o celu postępowania, jego przebiegu, wynikach i sposobie ich udostępniania oraz powinien uzyskać akceptację planowanych czynności.

2. Jeżeli wyniki badań mają służyć nie tylko do informacji klienta, stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. Nr 133, poz. 883, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 50, poz. 580 i Nr 116, poz. 1216 oraz z 2001 r. Nr 42, poz. 474 i Nr 49, poz. 509).

Art. 14. 
1. Psycholog ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z klientem, uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:

1. poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta lub innych osób,

2. tak stanowią ustawy.

Art. 15. 
1. Psycholog może uzyskać tytuł specjalisty w określonej dziedzinie psychologii po odbyciu szkolenia, określonego programem specjalizacji, i złożeniu egzaminu państwowego albo po uznaniu równorzędnego tytułu specjalisty uznanego za granicą.

2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowe zasady, tryb i warunki uzyskiwania specjalizacji zawodowych przez psychologów, w tym tryb przeprowadzenia egzaminu państwowego, mając na uwadze zapewnienie wysokiego poziomu usług psychologicznych osobom z nich korzystającym.

Art. 16. 
1. Tworzy się Komisję Ekspertów do realizacji zadań zawartych w art. 17 ust. 3, art. 18 ust. 3 i art. 19 ust. 1.

2. Minister właściwy do spraw pracy powołuje Komisję Ekspertów w składzie 7 osób.

3. W skład Komisji Ekspertów wchodzą, dysponujący wiedzą w zakresie objętym ustawą:

1. przedstawiciel ministra właściwego do spraw pracy - jako przewodniczący,

2. przedstawiciel ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania,

3. przedstawiciel ministra właściwego do spraw zdrowia,

4. dwaj przedstawiciele Komitetu Nauk Psychologicznych Polskiej Akademii Nauk,

5. dwaj przedstawiciele Krajowej Rady Psychologów.

4. Członkowie Komisji Ekspertów nie mogą pełnić funkcji w organach samorządu psychologów.

5. Koszty działalności Komisji Ekspertów pokrywa minister właściwy do spraw pracy.

6. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, sposób działania Komisji Ekspertów oraz zasady wynagradzania jej członków.

7. Komisja Ekspertów działa na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu, zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw pracy.

Art. 17. 
1. Psycholog ma prawo i obowiązek doskonalenia zawodowego w różnych formach kształcenia podyplomowego.

2. Kształcenie podyplomowe mogą prowadzić:

1. jednostki organizacyjne upoważnione do tego na mocy odrębnych przepisów,

2. inne jednostki organizacyjne i osoby fizyczne po uzyskaniu zezwolenia.

3. Krajowa Rada Psychologów w porozumieniu z Komisją Ekspertów określa standardy kształcenia podyplomowego.

4. Minister właściwy do spraw edukacji wydaje zezwolenia na prowadzenie kształcenia podyplomowego dla podmiotów określonych w ust. 2 pkt 2, uwzględniając standardy określone w ust. 3.

5. Minister właściwy do spraw edukacji wydając zezwolenie, o którym mowa w ust. 4, zasięga opinii ministra właściwego ze względu na kierunek kształcenia podyplomowego.

Art. 18. 
1. Psycholog może wykonywać prywatną praktykę psychologiczną, jeżeli posiada:

1. prawo wykonywania zawodu oraz

2. wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz do rejestru prywatnych praktyk psychologicznych prowadzonego przez właściwą Radę Regionalnej Izby Psychologów.

2. Prywatna praktyka psychologiczna może być wykonywana jako indywidualna działalność gospodarcza albo w formie spółki partnerskiej, po uzyskaniu zezwolenia właściwego wojewody.

3. Wojewoda wydaje zezwolenie, o którym mowa w ust. 2, po uwzględnieniu warunków określonych przez Komisję Ekspertów, zapewniających właściwy poziom świadczenia usług psychologicznych w ramach prywatnych praktyk psychologicznych.

4. W przypadku odmowy wpisu do rejestru prywatnych praktyk psychologicznych psychologowi przysługuje prawo odwołania do ministra właściwego do spraw pracy w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały odmawiającej wpisu.

Art. 19. 
1. Komisja Ekspertów ustala i aktualizuje listę metod i narzędzi psychologicznych zastrzeżonych wyłącznie do stosowania przez psychologów.

2. Krajowa Rada Psychologów sprawuje nadzór nad warunkami stosowania, rozpowszechniania i nabywania metod i narzędzi psychologicznych.

Rozdział 4

Odpowiedzialność dyscyplinarna

Art. 20.
Członkowie samorządu psychologów podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za:

1. zawinione naruszenie obowiązków zawodowych,

2. czyny sprzeczne z zasadami etyki określonymi w Kodeksie Etyki Zawodowej, o którym mowa w art. 40 pkt 3,

3. uporczywe uchylanie się od płacenia składek członkowskich.

Art. 21. 
Karami dyscyplinarnymi są:

1. upomnienie,

2. nagana z ostrzeżeniem,

3. zawieszenie w prawie do wykonywania zawodu na czas od 3 do 12 miesięcy,

4. skreślenie z listy psychologów z pozbawieniem prawa wykonywania zawodu.

Art. 22. 
Postępowanie dyscyplinarne toczy się przed Regionalną Komisją Dyscyplinarną.

Art. 23. 
Regionalny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej przed wniesieniem sprawy do Regionalnej Komisji Dyscyplinarnej przeprowadza postępowanie przygotowawcze polegające na zebraniu niezbędnych informacji od osób i instytucji. Niezależnie od wyników tego postępowania wniesienie sprawy następuje nie później niż w ciągu 90 dni od wpłynięcia wniosku.

Art. 24. 
W postępowaniu dotyczącym odpowiedzialności zawodowej obwiniony psycholog ma prawo do obrońcy.

Art. 25. 
1. Rozpatrzenie sprawy przez Regionalną Komisję Dyscyplinarną powinno nastąpić w terminie 90 dni od jej wpłynięcia.

2. Komisja dyscyplinarna, na wniosek Regionalnego Rzecznika Odpowiedzialności Dyscyplinarnej, może zawiesić obwinionego w prawie wykonywania zawodu na czas trwania postępowania nie dłużej niż 6 miesięcy.

Art. 26. 
1. Nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego, jeżeli od chwili popełnienia czynu upłynęły 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Jeżeli czyn psychologa zawiera znamiona przestępstwa, przedawnienie następuje nie wcześniej niż przedawnienie przewidziane w przepisach Kodeksu karnego.

3. W razie śmierci obwinionego przed ukończeniem postępowania dyscyplinarnego toczy się ono nadal, jeżeli zażąda tego w terminie dwóch miesięcy od dnia zgonu obwinionego jego małżonek, krewny w linii prostej, brat lub siostra.

Art. 27. 
Orzeczenie Regionalnej Komisji Dyscyplinarnej jest przesyłane wraz z uzasadnieniem zainteresowanym stronom w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia orzeczenia.

Art. 28. 
Odwołanie od orzeczenia Regionalnej Komisji Dyscyplinarnej do Krajowej Komisji Dyscyplinarnej przysługuje stronom w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem.

Art. 29. 
Członkowie komisji dyscyplinarnych w zakresie orzekania w sprawach odpowiedzialności zawodowej są niezawiśli i podlegają tylko ustawom oraz obowiązującym zasadom etyki i deontologii zawodowej.

Rozdział 5

Samorząd psychologów

Art. 30. 
1. Samorząd w wykonywaniu swych zadań podlega tylko przepisom prawa.

2. Jednostkami organizacyjnymi samorządu są:

1. Krajowa Izba Psychologów, która jest samorządem psychologów na szczeblu krajowym i posiada osobowość prawną,

2. Regionalne Izby Psychologów.

Art. 31. 
1. Siedzibą Krajowej Izby Psychologów jest miasto stołeczne Warszawa.

2. Obszar działania poszczególnych Regionalnych Izb Psychologów jest zgodny z podziałem administracyjnym kraju na województwa.

Art. 32. 
Organami samorządu są Krajowy Zjazd Psychologów, Krajowa Rada Psychologów, Krajowa Komisja Rewizyjna, Krajowa Komisja Dyscyplinarna, Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej, Regionalny Zjazd Psychologów, Regionalna Rada Psychologów, Regionalna Komisja Rewizyjna, Regionalna Komisja Dyscyplinarna i Regionalny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej.

Art. 33. 
1. Zadaniem samorządu psychologów jest w szczególności:

1. dbałość o przestrzeganie standardów wykonywania zawodu psychologa,

2. nadzór nad przestrzeganiem zasad etyki zawodowej psychologa,

3. ochrona prawna metod i narzędzi psychologicznych,

4. reprezentowanie zawodu psychologa i ochrona jego interesów,

5. współpraca z Komisją Ekspertów, szkołami wyższymi, jednostkami badawczo-rozwojowymi oraz towarzystwami naukowymi w kraju i za granicą,

6. opiniowanie aktów prawnych dotyczących zawodu psychologa,

7. współpraca z organami władzy i administracji rządowej i samorządowej, związkami zawodowymi i samorządami zawodowymi oraz innymi organizacjami społecznymi w sprawach związanych z wykonywaniem zawodu psychologa,

8. zarządzanie majątkiem jednostek organizacyjnych samorządu psychologów,

9. zarządzanie majątkiem i działalnością gospodarczą izb psychologów.

2. Zadania określone w ust. 1 organy samorządu psychologów wykonują w szczególności przez:

1. prowadzenie list psychologów i psychologów-stażystów,

2. stwierdzenie prawa wykonywania zawodu psychologa,

3. określenie zasad odbywania podyplomowego stażu zawodowego,

4. prowadzenie rejestru prywatnych praktyk psychologicznych,

5. określanie standardów i programów kształcenia podyplomowego psychologów oraz opiniowanie zasad i warunków uzyskiwania specjalizacji zawodowej,

6. prowadzenie wykazu chronionych metod psychologicznych,

7. występowanie w obronie indywidualnych i zbiorowych interesów członków samorządu psychologów,

8. kontrola warunków wykonywania zawodu.

Art. 34. 
Wybory do organów samorządu odbywają się w głosowaniu tajnym w obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania.

Art. 35. 
1. Czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim członkom izb psychologów.

2. Bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim członkom izb psychologów, z zastrzeżeniem art. 37 ust. 3.

Art. 36. 
Organy samorządu podejmują uchwały zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy członków danego organu; w przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego.

Art. 37. 
1. Kadencja organów samorządu trwa cztery lata, ale działają one do czasu ukonstytuowania się nowo wybranych organów.

2. Tę samą funkcję w organach izb psychologów można pełnić nie dłużej niż przez dwie kolejne kadencje.

3. Co najmniej siedmioletni staż pracy w zawodzie jest wymagany w stosunku do:

1. członków komisji dyscyplinarnych,

2. rzecznika odpowiedzialności zawodowej i jego zastępców.

4. Mandat członka organu samorządu psychologów wygasa wskutek:

1. zrzeczenia się mandatu,

2. skreślenia z listy członków izby psychologów,

3. zawieszenia w prawie wykonywania zawodu psychologa,

4. ukarania prawomocnym orzeczeniem komisji dyscyplinarnej,

5. odwołania przez organ, który dokonał wyboru,

6. śmierci.

Rozdział 6

Krajowa Izba Psychologów

Art. 38. 
Najwyższą władzą Krajowej Izby Psychologów jest Krajowy Zjazd Psychologów.

Art. 39. 
1. W Krajowym Zjeździe Psychologów biorą udział delegaci wybrani przez regionalne zjazdy oraz, z głosem doradczym, niebędący delegatami członkowie ustępujących organów Krajowej Izby Psychologów.

2. Liczbę delegatów z poszczególnych regionalnych izb określa Krajowa Rada zgodnie ze statutem samorządu, o którym mowa w art. 40 pkt 1.

3. Krajowy Zjazd zwołuje Krajowa Rada co 4 lata.

Art. 40.
Do zadań Krajowego Zjazdu Psychologów należy:

1. uchwalanie statutu samorządu psychologów, określenie trybu i warunków przeprowadzania wyborów do organów samorządu, określenie liczby członków tych organów, trybu ich odwoływania oraz uchwalanie regulaminu organów Krajowej Izby Psychologów i ramowych regulaminów organów samorządowych,

2. uchwalenie programu działania Izby Krajowej,

3. uchwalenie Kodeksu Etyki Zawodowej,

4. uchwalanie absolutorium dla Krajowej Rady Psychologów, Krajowej Komisji Rewizyjnej, Krajowej Komisji Dyscyplinarnej i Krajowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej,

5. wybieranie przewodniczącego i członków Krajowej Rady, członków Krajowej Komisji Rewizyjnej, członków Krajowej Komisji Dyscyplinarnej oraz Krajowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i jego zastępców,

6. określanie wysokości składki członkowskiej oraz ustalanie zasady jej podziału.

Art. 41. 
1. Krajową Radę Psychologów stanowią przewodniczący i członkowie wybrani przez Krajowy Zjazd Psychologów oraz członkowie wybrani bezpośrednio przez zjazdy regionalne, po jednym z każdej izby.

2. Krajowa Rada Psychologów zbiera się nie rzadziej niż raz na kwartał.

3. Krajowa Rada Psychologów wybiera spośród swoich członków Zarząd. W skład Zarządu wchodzą poza przewodniczącym wybrani spośród członków Krajowej Rady Psychologów wiceprzewodniczący, sekretarz, skarbnik i członkowie.

4. Zarząd Krajowej Rady Psychologów jest jej organem wykonawczym i jest odpowiedzialny za swą działalność przed Krajową Radą Psychologów.

Art. 42. 
Do zakresu działania Krajowej Rady Psychologów należy:

1. przygotowanie projektu statutu samorządu zawodowego psychologów,

2. zapewnienie właściwych standardów wykonywania zawodu psychologa poprzez:

   1. wnioskowanie do Rady Ministrów o określenie zasad, trybu i warunków uzyskiwania specjalizacji zawodowych,

   2. określanie zasad i warunków doskonalenia zawodowego,

   3. określanie merytorycznych zasad odbywania podyplomowego stażu zawodowego,

3. określanie zasad działalności samorządu i jego organów, a także określanie zasad prowadzenia listy psychologów i psychologów-stażystów i rejestru prywatnych praktyk psychologicznych,

4. uchwalanie budżetu Krajowej Rady Psychologów i przyjmowanie na wniosek Krajowej Komisji Rewizyjnej sprawozdań z jego wykonania przez Zarząd,

5. prowadzenie działalności informacyjnej, w tym wydawanie biuletynu,

6. delegowanie swoich przedstawicieli do Komisji Ekspertów.

Art. 43. 
1. Do zakresu działania Przewodniczącego Krajowej Rady Psychologów należy reprezentowanie Krajowej Rady na zewnątrz oraz kierowanie bieżącą pracą Zarządu.

2. Przewodniczący Krajowej Rady Psychologów może powołać rzecznika prasowego Krajowej Rady Psychologów.

Art. 44. 
Do zakresu działania Zarządu Krajowej Rady Psychologów należy:

1. kierowanie bieżącymi pracami Krajowej Rady Psychologów,

2. przygotowanie projektów uchwał dla Krajowej Rady Psychologów,

3. realizacja uchwał Krajowej Rady Psychologów,

4. realizacja budżetu samorządu,

5. przedkładanie sprawozdań Krajowej Radzie Psychologów z realizacji budżetu i innych uchwał Krajowej Rady Psychologów.

Art. 45. 
1. Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Psychologów zwołuje Krajowa Rada Psychologów:

1. z własnej inicjatywy,

2. na wniosek Krajowej Komisji Rewizyjnej,

3. na wniosek co najmniej 1/3 regionalnych rad.

2. Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Psychologów zwołuje się w ciągu 30 dni od dnia wpłynięcia wniosku.

Art. 46. 
Do zakresu działania Krajowej Komisji Rewizyjnej należy:

1. kontrola Zarządu Krajowej Rady Psychologów w zakresie działalności finansowej i gospodarczej,

2. przedstawianie sprawozdań z działalności kontrolnej Krajowej Radzie Psychologów i Krajowemu Zjazdowi Psychologów,

3. występowanie na Krajowym Zjeździe z wnioskiem o udzielenie absolutorium Krajowej Radzie Psychologów.

Art. 47. 
1. Krajowa Komisja Dyscyplinarna przygotowuje projekt regulaminu pracy Krajowej Komisji Dyscyplinarnej.

2. Krajowa Komisja Dyscyplinarna rozpatruje odwołania od orzeczeń regionalnych komisji dyscyplinarnych oraz odwołania.

3. Orzeczenia Krajowej Komisji Dyscyplinarnej, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 4 oraz art. 48, są ostateczne.

Art. 48. 
Od orzeczenia wydanego przez Krajową Komisję Dyscyplinarną przysługuje stronom, Ministrowi Sprawiedliwości, Rzecznikowi Praw Obywatelskich oraz Przewodniczącemu Krajowej Rady Psychologów odwołanie do właściwego miejscowo sądu apelacyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia Krajowej Komisji Dyscyplinarnej wraz z uzasadnieniem.

Art. 49. 
1. Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej przed rozpatrzeniem sprawy może przeprowadzić postępowanie polegające na uzupełnieniu materiałów sprawy dodatkowymi informacjami od osób i instytucji.

2. Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej w imieniu Krajowej Komisji Dyscyplinarnej składa sprawozdania ze swej działalności Krajowemu Zjazdowi Psychologów.

Art. 50. 
Działalność samorządu jest finansowana:

1. ze składek psychologów i psychologów-stażystów,

2. z działalności gospodarczej,

3. z innych źródeł, a w szczególności z zapisów, darowizn, dotacji, grantów.

Rozdział 7

Regionalne Izby Psychologów

Art. 51.
Psychologowie i psychologowie-stażyści zamieszkali na terenie danego województwa tworzą Regionalną Izbę Psychologów.

Art. 52. 
Najwyższą władzą Regionalnej Izby Psychologów jest Zjazd Regionalny.

Art. 53. 
1. W zjeździe Regionalnej Izby Psychologów uczestniczą wszyscy psychologowie należący do danej izby oraz bez prawa głosu psychologowie-stażyści tej izby.

2. Jeżeli liczba członków Regionalnej Izby Psychologów przekracza 300 osób, Zjazd Regionalnej Izby Psychologów stanowią delegaci w liczbie określonej przez statut samorządu zatwierdzony przez Krajowy Zjazd Psychologów.

3. Zjazd Regionalnej Izby Psychologów zwołuje Regionalna Rada nie mniej niż dwa razy w okresie kadencji. Zjazd odbywający się co cztery lata jest zjazdem sprawozdawczo-wyborczym i uczestniczą w nim także, z głosem doradczym, niebędący delegatami członkowie ustępujących organów izby.

4. Do zadań Zjazdu Regionalnej Izby Psychologów należy:

1. podejmowanie uchwał w sprawach objętych zakresem działania izby,

2. uchwalenie budżetu, ustalanie zasad gospodarki finansowej izby oraz zatwierdzenie sprawozdań Rady Regionalnej Izby Psychologów z jego wykonania,

3. rozpatrywanie i zatwierdzanie rocznych i kadencyjnych sprawozdań Regionalnej Rady, Regionalnej Komisji Rewizyjnej, Regionalnej Komisji Dyscyplinarnej oraz Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej,

4. uchwalenie regulaminów organów samorządu psychologów zgodnych z wymaganiami statutu, o którym mowa w art. 40 pkt 1,

5. wybór przewodniczącego i członków Regionalnej Rady, członków Regionalnej Komisji Rewizyjnej, członków Regionalnej Komisji Dyscyplinarnej oraz Regionalnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i jego zastępców,

6. wybór przedstawiciela wchodzącego do Rady Krajowej Izby Psychologów,

7. wybór delegatów na Krajowy Zjazd Psychologów.

Art. 54. 
1. Nadzwyczajny Regionalny Zjazd Psychologów zwołuje Regionalna Rada na wniosek:

1. Krajowej Rady Psychologów,

2. Regionalnej Komisji Rewizyjnej,

3. co najmniej 1/3 członków regionalnej izby.

2. Nadzwyczajny Regionalny Zjazd Psychologów zwołuje się w ciągu 30 dni od dnia wpłynięcia wniosku.

Art. 55. 
1. Działalnością Regionalnej Izby Psychologów w okresie między regionalnymi zjazdami kieruje Rada Regionalnej Izby Psychologów.

2. W skład Regionalnej Rady wchodzą przewodniczący i członkowie. Na wniosek przewodniczącego Rada wybiera spośród swoich członków zastępców przewodniczącego, sekretarza i skarbnika.

3. Do zakresu działania Regionalnej Rady Psychologów należy przede wszystkim przestrzeganie standardów wykonywania zawodu psychologa, realizowane przez:

1. organizację doskonalenia zawodowego psychologa,

2. nadzór nad należytym wykonywaniem zawodu przez psychologów,

3. nadzór nad należytym przebiegiem podyplomowego stażu zawodowego psychologów-stażystów poprzez zapewnienie opiekuna merytorycznego stażu i pokrycie jego wynagrodzenia,

4. prowadzenie rejestru psychologów i psychologów-stażystów z danego regionu,

5. prowadzenie rejestru prywatnych praktyk psychologicznych,

6. współpracę z wojewodą w zakresie nadzoru nad zgodnym z zezwoleniem wykonywaniem prywatnych praktyk psychologicznych,

7. wykonywanie uchwał Regionalnego i Krajowego Zjazdu Psychologów,

8. wykonywanie zadań zleconych przez Krajową Radę Psychologów,

9. zarządzanie majątkiem i działalnością gospodarczą izby.

4. W posiedzeniach Regionalnej Rady mają prawo uczestniczyć przedstawiciele Regionalnej Komisji Rewizyjnej, przewodniczący Regionalnej Komisji Dyscyplinarnej oraz Regionalny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej.

Art. 56. 
1. Do zakresu działania przewodniczącego Regionalnej Rady należy:

1. reprezentowanie Rady na zewnątrz,

2. proponowanie Radzie kandydatów spośród jej członków na zastępców przewodniczącego, sekretarza i skarbnika Rady.

2. Przewodniczący Regionalnej Rady może powołać rzecznika prasowego Rady.

Art. 57. Regionalna Komisja Rewizyjna:

1. kontroluje działalność regionalnej izby, w tym finansową i gospodarczą,

2. przedstawia sprawozdania z działalności kontrolnej Regionalnemu Zjazdowi,

3. występuje z wnioskiem o udzielenie absolutorium Regionalnej Radzie,

4. może wystąpić z wnioskiem o zwołanie Nadzwyczajnego Regionalnego Zjazdu.

Art. 58. 
1. Do zadań Regionalnej Komisji Dyscyplinarnej należy rozpatrywanie spraw z zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej członków regionalnych izb.

2. Regionalna Komisja Dyscyplinarna składa roczne i kadencyjne sprawozdanie Regionalnemu Zjazdowi.

Art. 59. 
1. Do kompetencji Regionalnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej należy wnoszenie spraw do Regionalnej Komisji Dyscyplinarnej:

1. z urzędu, w przypadkach określonych w art. 20,

2. na wniosek zainteresowanej osoby lub instytucji.

2. Regionalny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej składa okresowe i kadencyjne sprawozdanie Regionalnemu Zjazdowi.

Art. 60. 
Regionalny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej przed Regionalną Komisją Dyscyplinarną pełni rolę oskarżyciela.

Rozdział 8

Przepis karny

Art. 61. 
1. Osoba, która świadczy usługi psychologiczne, nie mając prawa wykonywania zawodu psychologa,

podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

2. W przypadku określonym w ust. 1 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

Rozdział 9

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 62. 
1. Minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z istniejącymi ogólnopolskimi stowarzyszeniami zrzeszającymi psychologów i związkami zawodowymi psychologów powoła w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy Komitet Organizacyjny Izb Psychologów, zwany dalej "Komitetem".

2. Zadaniem Komitetu, o którym mowa w ust. 1, jest:

1. opracowanie regulaminów wyborów delegatów na pierwszy Krajowy Zjazd Psychologów i wyboru tymczasowych organów izb oraz projektu regulaminu pierwszego Krajowego Zjazdu Psychologów,

2. zwołanie, zgodnie z przepisami ustawy, pierwszych regionalnych zjazdów oraz Krajowego Zjazdu Psychologów.

3. Do czasu wyboru krajowych organów samorządu psychologów Komitet ma uprawnienia Krajowej Rady Psychologów.

Art. 63. 
1. Psychologów, którzy w dniu wejścia w życie ustawy posiadali dyplom magistra psychologii lub dyplom magistra filozofii chrześcijańskiej ze specjalizacją filozoficzno-psychologiczną uzyskany na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim do 1 października 1981 r. lub dyplom magistra filozofii chrześcijańskiej w zakresie psychologii uzyskany w Akademii Teologii Katolickiej do końca 1992 r. oraz pracowali w zawodzie co najmniej dwa lata, wpisuje się na listę psychologów Regionalnej Izby Psychologów, na której obszarze wykonują zawód.

2. Osoby zatrudnione na stanowiskach psychologów, które nie spełniają warunków określonych w ust. 1, mogą w okresie 1 roku od wejścia w życie ustawy wystąpić do Krajowej Rady Psychologów z wnioskiem o przyznanie prawa wykonywania zawodu, który zostanie rozpatrzony w terminie 3 miesięcy od dnia jego wpłynięcia.

Art. 64. 
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2002 r., z wyjątkiem art. 62 ust. 1, który wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.