Mieczysław B.B. Biskupski

Administracja Rooseyelta a kino okresu wojny

parę tygodni wcześniej². Poza tym, o czym Roosevelt powie­dział kardynałowi Francisowi Spellmanowi, ludność wschod­niej Polski „chciała stać się Rosjanami"³. Było to szczególnie bezduszne, gdyż mieszkańców tego obszaru poddano masowym przymusowym przesiedleniom. Najuprzejmiej rzecz ujmując, Rooseyelt nie wiedział, o czym mówi.

Administracja Rooseyelta tak bardzo troszczyła się o Rosjan, że w 1943 roku prezydent odrzucił z miejsca niezbity dowód ro­syjskiej odpowiedzialności za rzeź katyńską, upierając się bez­podstawnie, że zarzut ten to „niemiecka propaganda". Jego ad­ministracja groziła polskojęzycznym mediom i zmuszała je do milczenia, gdy próbowały przedstawiać dowody winy Rosjan, co później potępił Kongres. Roosevelt poinformował jednego z do­radców, że nie ma zamiaru negocjować z Polską; miała dostać to, co on postanowi⁴. Zdegustowany polski ambasador w Waszyng­tonie scharakteryzował administrację Roosevelta jako praktyku­jącą „makiaweliczną naiwność w wersji New Deal".

Podczas wojny Roosevelt wyraźnie tracił cierpliwość do pol­skich spraw, traktując je jako przeszkodę w realizacji swojej po­lityki w stosunku do ZSRS. W 1945 roku beztrosko stwierdził, że Polska od 1939 roku nie miała rządu, zaprzeczając legalności i autorytetowi moralnemu polskiego rządu na uchodźstwie. Parę miesięcy wcześniej powiedział ambasadorowi Averillowi

Harrimanowi, że los Polski po wojnie zupełnie go nie intere­suje⁵. Takie połączenie lekceważenia polskich interesów i troski o Rosjan charakteryzowało politykę administracji w kwestii sto­sunków polsko-rosyjskich. Nic dziwnego, że wśród amerykań­skiej Polonii zapanowało „powszechne" przekonanie, że Roose-velt „zdradził Polskę".

Administracja Rooseyelta doskonale zdawała sobie sprawę ze znaczenia kina dla kierowania opinią publiczną i utrzymy­wania w kraju jedności. Szybko więc powzięła kroki w celu włą­czenia branży filmowej w wysiłki wojenne⁶. Na początku wojny sklasyfikowano Hollywood jako „branżę kluczową dla wojny". 13 czerwca 1942 roku prezydent w drodze dekretu utworzył OWI, konsolidując „kilka wcześniej istniejących agencji informa­cyjnych". OWI było „główną agencją propagandową rządu pod­czas drugiej wojny światowej". Jego dyrektorowi, Elmerowi Da-visowi, podlegał nieśmiały i niewyróżniający się Lowell Mellett, szef BMP, które „monitorowało treść każdego filmu wychodzą­cego z Hollywood". Wszyscy urzędnicy na kluczowych stanowi­skach byli z zawodu dziennikarzami, a z przekonania żarliwymi socjalistami, oddanymi Rooseveltowi i polityce New Deal⁷. Davis traktował „kino rozrywkowe" jako „najłatwiejszy sposób wpro­wadzenia propagandy" w życie Amerykanów. To z kolei odzwier­ciedlało żywe zainteresowanie kształtowaniem opinii publicznej, charakterystyczne dla administracji Rooseyelta. Filmy, jak wyja­śnił urzędnik OWI, „pozwalają społeczeństwu zrozumieć".

Cytat z Rooseyelta za: Cienciala A.M., Polityka mocarstw zachodnich wobec Polski i Powstania Warszawskiego, „Białostockie Teki Historyczne" 2005 nr 3, s. 273.

³ Ibidem, s. 278.

4

Ibidem, s. 274. Roosevelt powiedział to w rozmowie z Harrym Hopkin sem w marcu 1943 roku. Przejawem niefrasobliwości i lekceważenia, z j;i kimi Roosevelt traktował sprawy polskie, jest jego zamiar mianowani;! w 1938 roku ambasadorem w Warszawie Jamesa Curleya, awanturnika po litycznego irlandzkiego pochodzenia („irlandzkiego Mussoliniego", dw.i razy uwięzionego za korupcję).

¹ Uwaga Rooseyelta z maja 1944 roku. Cytat za: Cienciala A.M., op.cit., s. 279.

* Departament Sprawiedliwości administracji Rooseyelta oskarżył w 1938 roku branżę filmową o poważne naruszenia przepisów antytrusto­wych. Kiedy w 1940 roku studia wykazały chęć współpracy, sprawę umo­rzono po oczywistej interwencji Białego Domu. Hollywood było zatem zo­bowiązane wobec Rooseyelta, a zarazem zastraszone przez niego.

' Koppes i Black określają OWI jako „lewicowo-liberalne".

124

125